Türkiye’nin toplam ihracatı, son 5 yılda bundan evvelki 5 yıla bakılırsa yüzde 8’e yakın artış kaydetti. Yıllık ortalama artış yüzde 1,54’te kaldı. DÜNYA’nın araştırmasına göre, 2000 daha sonrasında ihracatta yükseliş periyodunun yaşandığı birinci 10 yılın akabinde 2011-2015 devrinde yavaşlama, izleyen 5 yılda ise duraklama devrine girildi. 2016-2020 periyodunda ortalama ihracatı bundan evvelki periyoda bakılırsa düşen vilayet sayısı 28’i buldu. 64 ilin ihracat artışı, bundan evvelki 5 yılın performansının altında kaldı. Son senelerda iktisadın öne çıkan en büyük zaafiyet noktası olan dış kırılganlıkların birinci ilacı olan ihracat, son beş yılda adeta patinaj yapıyor. 500 milyar dolarlık 2023 maksadının ilan edildiği 2011 yılında özel ticaret sistemi hesabıyla ihracat 134.91 milyar dolar seviyesindeydi. Açıklanan gayeye nazaran 2023 yılına kadar ihracat yüzde 271 artırılacaktı. Fakat 2020 yılına gelindiğinde ihracat 160.66 milyar dolar ile 2011 yılının yalnızca yüzde 19.1 üzerindeydi.
Yıllık konjonktürel dalgalanmaların tesirini ortadan kaldırmak için ihracatın seyrine 5 yıllık ortalamalarla baktığımızda, 2016-2020 devrinin 5 yıllık ortalama ihracatı, 2011-2015 periyodu ortalamasına nazaran yalnızca yüzde 7.96 artmış durumda. Bu da lakin yüzde 1.54’lük bir yıllık ortalama artış suratına karşılık geliyor.
İhracat artış suratındaki bu performans, Cumhuriyet tarihinin son 60 yılının en makûs performansı. 5 yıllık ortalama ihracatın bundan evvelki 5 yıl ortalamasına göre artış suratı, Menderes iktidarının son devri olan 1950’lerin ikinci yarısında eksilere düşmüştü. sonrasındasındaki süreçte 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı hiç bir vakit 2016-2020 devrindeki kadar yavaşlamadı.
halbuki bunun 10 yıl öncesindeki ihracat artış suratı, Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerinden birisine çıkmıştı. 2006-2010 yılı ortalamasının bundan evvelki periyoda bakılırsa artış suratı yüzde 117’yi bulmuştu. Bu oran daha evvel ulaşılan en yüksek oranlar olan 1980’lerin ortaları ile 1970’lerin ikinci yarısı ile yarışıyordu.
Lakin 2010 daha sonrasında ihracat artış suratı besbelli bir biçimde gerilemeye başladı ve 20112015 devri ortalama artış suratı yüzde 115’ten yüzde 37’ye kadar indi. Akabinde gelen 20162020 periyodu ise ihracat artışının adeta durduğu bir patinaj periyodu oldu. İhracat patinaj yaparken dış kırılganlıklar da düzgünce yakıcı bir hal aldı.
İhracat artış suratının bir devir Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerine çıktığı, akabinde da 10 yıl ortasında Cumhuriyet tarihinin en makûs periyotlarından birini yaşadığı bu çok dalgalı süreçten vilayetlerin ihracat performansı da ziyadesiyle etkilendi.
Yükseliş devri: 2000’lerin birinci 10 yılı
2001-2005 devrinde yıllık ortalama ihracat bir 1996-2000 periyoduna bakılırsa yüzde 92 artış kaydetmişti. Bu devrin birinci yılı ekonomik kriz yılıydı. Kriz yılı 2001’de Osmaniye, Düzce, Tunceli, Muş ve Ardahan hiç ihracat yapmadı. Bunlardan dördü 2002’de ihracata başlarken Tunceli fakat 2005’te ihracata başlayabildi.
2001 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapabilen vilayet sayısı da yalnızca 4 idi. 2001’de İstanbul, Bursa, İzmir ve Ankara’nın haricinde 1 milyar dolar ihracat hududunu aşan vilayet yoktu.
2001-2005 periyodunda 5 yıllık ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı 6 oldu. Milyar dolar ihracat ligine daha sonradan katılan Kocaeli ile Sakarya da 5 yıllık ortalamalarını 1 milyar dolar hududunun üzerine taşımayı başardılar.
2006-2010 devrine 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı yüzde 117’ye çıkarak 2000’li yılların en parlak devrini yaşarken 5 yıllık ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı 6’dan 11’e çıktı. Gaziantep, Denizli, Hatay, Manisa ve Adana da milyar dolar ihracat ligine yükseldiler.
Bu kümede 5 yıllık ortalama ihracatını yüzde 226 artıran Manisa birinci sırayı aldı. İkinci sırada yüzde 187’lik artışla Gaziantep yer aldı. Gaziantep, 7 milyar doları bulan 5 yıllık ortalama ihracatı ile ihracat ölçüsünde bu kümenin başkanıydı. Hatay yüzde 176’lık artışla, Denizli yüzde 106’lık artışla milyar dolarlık ihracat liginde ihracatını katlayan vilayetler içinde yer aldı.
2006-2010 devri yalnızca ihracat üssü haline gelen bu vilayetler için değil 81 ilin tamamı için ihracatın arttığı başarılı bir periyottu. O denli ki 5 yıllık ortalama ihracatını bundan evvelki periyoda bakılırsa yüzde 100’den çok artıran vilayet sayısı 62’yi buldu.
2011-2015: Yavaşlama yılları
Tam da 500 milyar dolarlık 2023 ihracat gayesinin belirtildiğı 2011-2015 devrinde ihracat artış suratı, tam bilakis tesirli biçimde düşeye başladı. bu vakitte 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı yüzde 117’den yüzde 37’ye düştü.
Yavaşlama devrinde 8 ilin ihracatında hatırı sayılır düşüşler meydana geldi. Bunlar içinde 2 milyar doların üzerinde ihracatı ile ihracatın güç merkezlerinden olan Sakarya da yer alıyordu. bu vakitte ortalama ihracatı düşen öbür vilayetler Ordu, Kastamonu, Edirne, Kırıkkale, Bitlis, Ardahan ve Kars idi.
Buna rağmen birebir periyotta 26 vilayet 5 yıllık ortalama ihracatını 5 yıl öncesine bakılırsa yüzde 100’ün üzerinde artırmayı başardı. İhracatının yüzde 100’ün üzerinde artıran vilayetler içinde ihracat üssü haline gelen Gaziantep ile Manisa da yer alıyordu. İhracatı 500 milyon doların üzerinde olan Kahramanmaraş, Mardin ve Şırnak da bu kümede yer aldı.
bu vakitte ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı Kayseri, Mersin, Trabzon ve Konya’nın iştirakiyle 15”e yükseldi.
2016-2020: Patinaj yılları
İhracatın patinaj haline girdiği 2016-2020 devrinde 5 yıllık ortalama ihracat artışı yüzde 7.96’ya kadar düşerken ortalama ihracatı bundan evvelki periyoda göre düşen vilayet sayısı 28’i buldu. 81 ilin 64’ünün ihracat artış oranı bundan evvelki periyot olan 2011-2015 devri performansının altındaydı. Bu karşılaştırma 2006-2010 devri ile yapıldığında daha düşük performans gösteren vilayet sayısı 74’e çıkıyor.
bu vakitte Tekirdağ ile Antalya da ortalama ihracatı 1 milyar doların üstündeki vilayetler ortasına katıldı ve bu kümenin sayısı 17’ye çıktı.
İhracatı düşen vilayetler içinde ihracatı milyar doların üzerinde olan Kocaeli, Manisa ve Trabzon da yer aldı. Milyar doların üzerinde ihracat yapan vilayetlerden Adana’nın da ihracatı azalmakla birlikte bu düşüş fazlaca küçük boyutta kaldı.
İhracat düşüşlerinde Kocaeli’de rafine petrol eserleri bölümü, Manisa’da elektrikli makine ve aygıtla ile makine ve teçhizat dalları, Trabzon’da tarım eserleri ile besin imalatı dalları tesirli oldu.
Buna rağmen milyar doların üzerinde ihracatı olan vilayetlerden Sakarya 5 yıllık ortalama ihracatını yüzde 119, Tekirdağ yüzde 51 ve Konya yüzde 32 artırmayı başardılar.
Sakarya’nın performansında, bundan evvelki periyot 5 yıllık ortalama ihracatının yüzde 17 düşmüş bulunmasına bağlı baz etkisinin de katkısı oldu. Sakarya’nın bundan evvelki periyoda bakılırsa ihracat artışında tek başına otomotiv bölümü belirleyici oldu. İhracat artış suratı öteki dallara yayılan bir karakter sergilemedi.
Tekirdağ’ın 5 yıllık ortalama ihracat artışında birinci etken makine ve teçhizat imalatı olmakla bir arada epeyce sayıda bölüme yayılan bir ihracat artışı da gözlendi.
Konya’daki ölçülü seviyede ihracat artışında da belirleyici kesim makine ve teçhizat imalatı oldu.
Okumaya devam et...
Yıllık konjonktürel dalgalanmaların tesirini ortadan kaldırmak için ihracatın seyrine 5 yıllık ortalamalarla baktığımızda, 2016-2020 devrinin 5 yıllık ortalama ihracatı, 2011-2015 periyodu ortalamasına nazaran yalnızca yüzde 7.96 artmış durumda. Bu da lakin yüzde 1.54’lük bir yıllık ortalama artış suratına karşılık geliyor.
İhracat artış suratındaki bu performans, Cumhuriyet tarihinin son 60 yılının en makûs performansı. 5 yıllık ortalama ihracatın bundan evvelki 5 yıl ortalamasına göre artış suratı, Menderes iktidarının son devri olan 1950’lerin ikinci yarısında eksilere düşmüştü. sonrasındasındaki süreçte 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı hiç bir vakit 2016-2020 devrindeki kadar yavaşlamadı.
halbuki bunun 10 yıl öncesindeki ihracat artış suratı, Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerinden birisine çıkmıştı. 2006-2010 yılı ortalamasının bundan evvelki periyoda bakılırsa artış suratı yüzde 117’yi bulmuştu. Bu oran daha evvel ulaşılan en yüksek oranlar olan 1980’lerin ortaları ile 1970’lerin ikinci yarısı ile yarışıyordu.
Lakin 2010 daha sonrasında ihracat artış suratı besbelli bir biçimde gerilemeye başladı ve 20112015 devri ortalama artış suratı yüzde 115’ten yüzde 37’ye kadar indi. Akabinde gelen 20162020 periyodu ise ihracat artışının adeta durduğu bir patinaj periyodu oldu. İhracat patinaj yaparken dış kırılganlıklar da düzgünce yakıcı bir hal aldı.
İhracat artış suratının bir devir Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyelerine çıktığı, akabinde da 10 yıl ortasında Cumhuriyet tarihinin en makûs periyotlarından birini yaşadığı bu çok dalgalı süreçten vilayetlerin ihracat performansı da ziyadesiyle etkilendi.
Yükseliş devri: 2000’lerin birinci 10 yılı
2001-2005 devrinde yıllık ortalama ihracat bir 1996-2000 periyoduna bakılırsa yüzde 92 artış kaydetmişti. Bu devrin birinci yılı ekonomik kriz yılıydı. Kriz yılı 2001’de Osmaniye, Düzce, Tunceli, Muş ve Ardahan hiç ihracat yapmadı. Bunlardan dördü 2002’de ihracata başlarken Tunceli fakat 2005’te ihracata başlayabildi.
2001 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapabilen vilayet sayısı da yalnızca 4 idi. 2001’de İstanbul, Bursa, İzmir ve Ankara’nın haricinde 1 milyar dolar ihracat hududunu aşan vilayet yoktu.
2001-2005 periyodunda 5 yıllık ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı 6 oldu. Milyar dolar ihracat ligine daha sonradan katılan Kocaeli ile Sakarya da 5 yıllık ortalamalarını 1 milyar dolar hududunun üzerine taşımayı başardılar.
2006-2010 devrine 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı yüzde 117’ye çıkarak 2000’li yılların en parlak devrini yaşarken 5 yıllık ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı 6’dan 11’e çıktı. Gaziantep, Denizli, Hatay, Manisa ve Adana da milyar dolar ihracat ligine yükseldiler.
Bu kümede 5 yıllık ortalama ihracatını yüzde 226 artıran Manisa birinci sırayı aldı. İkinci sırada yüzde 187’lik artışla Gaziantep yer aldı. Gaziantep, 7 milyar doları bulan 5 yıllık ortalama ihracatı ile ihracat ölçüsünde bu kümenin başkanıydı. Hatay yüzde 176’lık artışla, Denizli yüzde 106’lık artışla milyar dolarlık ihracat liginde ihracatını katlayan vilayetler içinde yer aldı.
2006-2010 devri yalnızca ihracat üssü haline gelen bu vilayetler için değil 81 ilin tamamı için ihracatın arttığı başarılı bir periyottu. O denli ki 5 yıllık ortalama ihracatını bundan evvelki periyoda bakılırsa yüzde 100’den çok artıran vilayet sayısı 62’yi buldu.
2011-2015: Yavaşlama yılları
Tam da 500 milyar dolarlık 2023 ihracat gayesinin belirtildiğı 2011-2015 devrinde ihracat artış suratı, tam bilakis tesirli biçimde düşeye başladı. bu vakitte 5 yıllık ortalama ihracat artış suratı yüzde 117’den yüzde 37’ye düştü.
Yavaşlama devrinde 8 ilin ihracatında hatırı sayılır düşüşler meydana geldi. Bunlar içinde 2 milyar doların üzerinde ihracatı ile ihracatın güç merkezlerinden olan Sakarya da yer alıyordu. bu vakitte ortalama ihracatı düşen öbür vilayetler Ordu, Kastamonu, Edirne, Kırıkkale, Bitlis, Ardahan ve Kars idi.
Buna rağmen birebir periyotta 26 vilayet 5 yıllık ortalama ihracatını 5 yıl öncesine bakılırsa yüzde 100’ün üzerinde artırmayı başardı. İhracatının yüzde 100’ün üzerinde artıran vilayetler içinde ihracat üssü haline gelen Gaziantep ile Manisa da yer alıyordu. İhracatı 500 milyon doların üzerinde olan Kahramanmaraş, Mardin ve Şırnak da bu kümede yer aldı.
bu vakitte ortalama ihracatı 1 milyar doların üzerine çıkan vilayet sayısı Kayseri, Mersin, Trabzon ve Konya’nın iştirakiyle 15”e yükseldi.
2016-2020: Patinaj yılları
İhracatın patinaj haline girdiği 2016-2020 devrinde 5 yıllık ortalama ihracat artışı yüzde 7.96’ya kadar düşerken ortalama ihracatı bundan evvelki periyoda göre düşen vilayet sayısı 28’i buldu. 81 ilin 64’ünün ihracat artış oranı bundan evvelki periyot olan 2011-2015 devri performansının altındaydı. Bu karşılaştırma 2006-2010 devri ile yapıldığında daha düşük performans gösteren vilayet sayısı 74’e çıkıyor.
bu vakitte Tekirdağ ile Antalya da ortalama ihracatı 1 milyar doların üstündeki vilayetler ortasına katıldı ve bu kümenin sayısı 17’ye çıktı.
İhracatı düşen vilayetler içinde ihracatı milyar doların üzerinde olan Kocaeli, Manisa ve Trabzon da yer aldı. Milyar doların üzerinde ihracat yapan vilayetlerden Adana’nın da ihracatı azalmakla birlikte bu düşüş fazlaca küçük boyutta kaldı.
İhracat düşüşlerinde Kocaeli’de rafine petrol eserleri bölümü, Manisa’da elektrikli makine ve aygıtla ile makine ve teçhizat dalları, Trabzon’da tarım eserleri ile besin imalatı dalları tesirli oldu.
Buna rağmen milyar doların üzerinde ihracatı olan vilayetlerden Sakarya 5 yıllık ortalama ihracatını yüzde 119, Tekirdağ yüzde 51 ve Konya yüzde 32 artırmayı başardılar.
Sakarya’nın performansında, bundan evvelki periyot 5 yıllık ortalama ihracatının yüzde 17 düşmüş bulunmasına bağlı baz etkisinin de katkısı oldu. Sakarya’nın bundan evvelki periyoda bakılırsa ihracat artışında tek başına otomotiv bölümü belirleyici oldu. İhracat artış suratı öteki dallara yayılan bir karakter sergilemedi.
Tekirdağ’ın 5 yıllık ortalama ihracat artışında birinci etken makine ve teçhizat imalatı olmakla bir arada epeyce sayıda bölüme yayılan bir ihracat artışı da gözlendi.
Konya’daki ölçülü seviyede ihracat artışında da belirleyici kesim makine ve teçhizat imalatı oldu.
Okumaya devam et...