Yener KARADENİZ / İSTANBUL
Salgında üretim, yatırım ve ihracat üzere biroldukça alanda rekorlar kıran Türkiye hazır giysi ve dokumacılık dalları, salgın ve savaş daha sonrası bozulan ekonomik bilgiler niçiniyle sıkıntı periyotlardan geçiyor. Yeni siparişler, kapasite kullanım oranları ve ihracatta düşüş suratının arttığı bölümlerde kapanmaların başladığı, buna bağlı olarak istihdam kaybının yaşandığı belirtiliyor. Bu ayın birinci yarısında hazır giysi ihracatında yüzde 20’ye yakın düşüş yaşandığı vurgulanırken, her iki bölümde de yılsonu ihracat maksatları aşağı taraflı revize edildi. Kaybın önümüzdeki yıl da süreceğinden telaş eden dal temsilcileri ithalatı düşürecek tedbir talebinde bulunurken, temsilcileri istihdam dayanağı ve rekabetçi kur davetinde bulundu.
Yatırım atağı başlamıştı
Hazır giysi ve dokumacılık kesimleri, salgın öncesi yıl olan 2019’u sırasıyla 17,7 milyar dolar ve 9,9 milyar dolar ihracatla kapatmış, toplamda 1 milyon 39 bin kişilik istihdama ulaşmışlardı. Salgın yılı olan 2020’de tedarik zincirinin değişmesi ile rakiplerine bakılırsa avantajlı pozisyona geçen Türkiye, ihracatını süratle artırmış, bu artışın da devam edeceği beklentisi ile de tarihinin en büyük yatırım atağını başlatmıştı. 2021’de hazır giysi dalı 6 milyar 438 milyon TL, dokumacılık kesimi ise 24 milyar TL’lik yatırım için teşvik dokümanı almıştı. Birebir yıl her iki kesimde de ihracat tarihi rekor kırdı ve hazır giysi, 20 milyar 250 milyon dolar, dokumacılık dalı de 12 milyar 878 milyon dolar ihracata ulaşırken, istihdamı ise yüzde 13,3 artırarak 1 milyon 177 bine çıkarmışlardı. Tıpkı periyotta dokuma bölümü kapasite kullanım oranı yüzde 82, hazır giysi ise yüzde 85 sonuna dayanmıştı.
İbre bilakis döndü
Bu yıl ise ibre bilakis dönmeye başladı. Tüm dünyada artan enfl asyonist baskıya bağlı olarak düşen alım gücü, sakinlik kaygısı, Rusya-Ukrayna savaşı ve güç krizi üzere etkenler, hazır giysi mamüllerine olan talebin süratle gerilemesine yol açtı. Her ne kadar bu yılın birinci 3 çeyreğinde ihracatta artış devam etse de, ihracat suratında yavaşlama bariz bir biçimde kendini gösterdi. Ekim ayının birinci yarısında ihracatın geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 15 düşüş gösterdiği belirtiliyor. Öncü göstergeler de bu durumu teyit ediyor. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI bilgilerine nazaran dokumacılıkta yavaşlama Eylül ayında daha da barizleşti ve faaliyet şartlarında salgının birinci dalgasından bu yana en sert bozulma gözlendi. Dokumacılık eserleri, takip edilen 10 bölüm içerisinde yeni siparişlerin en sert azaldığı bölüm oldu. Buna bağlı olarak firmalar üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerini de süratli bir biçimde azalttı. Emsal biçimde üretim faaliyetlerindeki artış ya da azalışın izlenmesini sağlayan sanayi üretim endeksi dokuma kesiminde yüzde 10,6 düşüş ile salgın yılı olan 2020 Mayıs’tan bu yana en sert gerilemeyi gösterdi. Kapasite kullanım oranları dokuma dalında yüzde 72,4 ile 2020 Ağustos ayından bu yana en düşük düzeye gerilerken, bu oran hazır giyside ise yüzde 81,9 ile son bir yılın en düşük düzeyi olarak gerçekleşti.
Firmaların yüzde 64’ü düşüş bekliyor
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe, istihdam kaybı konusunda alandan gelen haberlerin tersine hala temkinli olan isimlerden biri. İhracatın ekonomik datalarla orantılı olarak negatif etkilendiğine dikkat çeken Gültepe, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarının ihracata hala katkı sağlasa da, istihdam artış suratının yavaşladığına dikkat çekti. Gültepe, “İhracatta 2023 yılı birinci yarı beklentisi düşük düzeyde. Kestirimi sayılar göz önünde bulundurulduğunda 2022’in 22 milyar dolar ile kapanacağını iddia ediyoruz” dedi. Hazır giysi bölümünde 171 firmanın yanıtladığı ihracatta yeni durum tespit anketine nazaran de firmaların yüzde 64’ü ihracatlarında düşüş bekliyor. Düşüş oranı AB pazarına çalışan firmalarda fazlaca daha yüksek düzeyde gerçekleşiyor. Gültepe, yüzde 62’lik hissesi ile hazır giysi ihracatında en yüksek hisseye sahip olan AB’de resesyon beklentisi ve talepteki belirsizliklerin yanı sıra, salgın periyodunda Türkiye’ye yönelen müşterinin salgının bitişiyle birlikte ünite maliyeti düşük rakip ülkelere dönüşlerinin bu gerilemenin ana sebepleri olduğu vurgulandı.
Günde 4 bin ton iplik ithalatı yapılıyor
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri Ahmet Öksüz, bilhassa Rusya kaynaklı güç krizinin bölümün üretim maliyetleri üzerinde ağır bir yük oluşturduğuna dikkat çekti. Öksüz, “Tekstil dalında ağustos ayı üretim endekisinin yüzde 10,6 oranında gerilemesi, ihracatımızın artış suratındaki yavaşlama ve ekim ayında ihracatımızın gerileme eğilimine başlaması üzere sebepler, 2022 için belirlediğimiz 15 milyar dolar ihracat gayemizi revize etmemize sebep oldu. Yılı 2021’e bakılırsa artışla kapatmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Fakat ithalatta yaşanan olağanüstü artış üretimi olumsuz etkiliyor. Türkiye günde tüm ipliklerin toplamında 4 bin ton ithalat yapılıyor. Kelam konusu ithalatın yarısı ise Dahilde Sürece Rejimi kapsamında ihraç kayıtlı geldiği için vergiden muaf yapılıyor. Bu da günde 30 ton iplik üreten ortalama bir iplik fabrikası baz alındığında 130 fabrikanın günlük iplik üretimine eş paha. Bu çerçevede bir an evvel ek muhafaza sistemlerini devreye almalıyız. Bu kapsamda Ticaret Bakanlığımıza ithalatta artan haksız rekabete karşı tahlil tekliflerimizi ilettik” diye konuştu.
Kur baskılanırsa emekçi çıkarma da hızlanır
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Erdem Fayat, AB’de yaşanan resesyon ve güç krizi telaşları niçiniyle tüketicilerin harcamalarını kıstığını bunun tesirlerinin birinci hissedildiği dalların başında da hazır giysi dalının geldiğini hatırlattı. Fayat, “Bu sert daralmanın ayak izleri evvel pamuk, akabinde iplik ve daha sonra da dokumada görülmüştü. Kapasiteler yarı yarıya çalışıyor, istihdam kaybı yaşanıyor. Biroldukca dokuma tezgahı kapandı. Emek ağır kesimlerin başında gelen hazır giyside de işten çıkarmalar başladı. Yılbaşına kadar iş yok. Yılbaşından daha sonra taban fiyat artacak. Kur da baskılanmaya devam ederse işten çıkarmalar hızlanabilir. Kime sorsak sipariş almakta zorlanıyor. Karsızlık ve fiyat tutturamamak had safhada. Siparişler evvelden olduğu üzere rakip ülkelere dönüyor. Bizim salgın periyodunda avantaj elde etmemize yol açan tüm koşulların eskiye döndüğü bir devir yaşıyoruz. Navlun, nakliyecilik müddeti hepsi geri geldi. Yılbaşı öncesi bu kur düzeyi illa korunacaksa istihdam çıkışının hızlanacağını düşünüyorum. Kurun nereye evrileceği burada belirleyici fakat işin olmaması emekçi çıkarmaya bir daha de mecbur bırakacak. Çünkü temel temel işin olmaması. Bu ayın birinci 17 günü yüzde 15 eksideyiz ihracatta” tabirlerini kullandı.
Çanlar hazır giysi için çalıyor
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği Lideri Ramazan Kaya, son bir haftadır Anadolu’yu gezen ve gelişmeleri yakından gözlemleyen isimlerden biri. Bu kapsamda geçen hafta Van, Şanlıurfa ve Sivas’ta bulunan Kaya, müşahedelerini şöyleki paylaştı: “Boyahaneler 4 gün kapalı 3 gün açık, iplik fabrikaları kapanıyor. Geçen hafta Anadolu’yu gezdim. Onlarca fabrika atölye kapanmış. Kapanmalar önemli boyutta artıyor. İstihdam kaybı ile karşı karşıyayız. Çanlar çalıyor.” Bu ay ihracatta düşüşün de yaşanacağını lisana getiren Ramazan Kaya, “Şu an bölüm fazlaca önemli biçimde fiyat tutturamama ile ilgili problem yaşıyor. Minimum fiyat meçhullüğü ve kurdaki baskılama niçiniyle önümüzü bakılırsamiyor, fi yat tutturamıyoruz. Müşteriler için değerli kalıyoruz. Son devirde daima bu kaosu yaşıyoruz. Hazır giysi ihracatında birinci 2 haftada yüzde 15 düşüş var. Müşteriler Bangladeş ve Hindistan’a dönüyor. Personellik fiyatı ile ilgili dayanak almamız gerekiyor. Bu bugünkü durum. Lakin asıl önümüzdeki yıl için fiyat tutturamadığımız için sipariş alamıyoruz. Sipariş alamıyorsak bu fabrikaların tekrar açılması üzere bir durum olmayacak ve istihdam kayıpları artarak devam edecek. Şu an önemli boyutta kuyruğu dik tutmaya çalıştık fakat ağustostan beri sinyaller alınıyor. 2023 birinci 6 ayında yüzde 15 kayıp olacak diyorduk fakat bu oran yüzde 20-30’a çıktı. Bu noktada istihdam dayanağı gerekiyor. Rekabetçiliğimizi müdafaamız için de dolar kurunun 22-23 TL düzeyinde olması gerekiyor” açıklamasında bulundu.
Okumaya devam et...
Salgında üretim, yatırım ve ihracat üzere biroldukça alanda rekorlar kıran Türkiye hazır giysi ve dokumacılık dalları, salgın ve savaş daha sonrası bozulan ekonomik bilgiler niçiniyle sıkıntı periyotlardan geçiyor. Yeni siparişler, kapasite kullanım oranları ve ihracatta düşüş suratının arttığı bölümlerde kapanmaların başladığı, buna bağlı olarak istihdam kaybının yaşandığı belirtiliyor. Bu ayın birinci yarısında hazır giysi ihracatında yüzde 20’ye yakın düşüş yaşandığı vurgulanırken, her iki bölümde de yılsonu ihracat maksatları aşağı taraflı revize edildi. Kaybın önümüzdeki yıl da süreceğinden telaş eden dal temsilcileri ithalatı düşürecek tedbir talebinde bulunurken, temsilcileri istihdam dayanağı ve rekabetçi kur davetinde bulundu.
Yatırım atağı başlamıştı
Hazır giysi ve dokumacılık kesimleri, salgın öncesi yıl olan 2019’u sırasıyla 17,7 milyar dolar ve 9,9 milyar dolar ihracatla kapatmış, toplamda 1 milyon 39 bin kişilik istihdama ulaşmışlardı. Salgın yılı olan 2020’de tedarik zincirinin değişmesi ile rakiplerine bakılırsa avantajlı pozisyona geçen Türkiye, ihracatını süratle artırmış, bu artışın da devam edeceği beklentisi ile de tarihinin en büyük yatırım atağını başlatmıştı. 2021’de hazır giysi dalı 6 milyar 438 milyon TL, dokumacılık kesimi ise 24 milyar TL’lik yatırım için teşvik dokümanı almıştı. Birebir yıl her iki kesimde de ihracat tarihi rekor kırdı ve hazır giysi, 20 milyar 250 milyon dolar, dokumacılık dalı de 12 milyar 878 milyon dolar ihracata ulaşırken, istihdamı ise yüzde 13,3 artırarak 1 milyon 177 bine çıkarmışlardı. Tıpkı periyotta dokuma bölümü kapasite kullanım oranı yüzde 82, hazır giysi ise yüzde 85 sonuna dayanmıştı.
İbre bilakis döndü
Bu yıl ise ibre bilakis dönmeye başladı. Tüm dünyada artan enfl asyonist baskıya bağlı olarak düşen alım gücü, sakinlik kaygısı, Rusya-Ukrayna savaşı ve güç krizi üzere etkenler, hazır giysi mamüllerine olan talebin süratle gerilemesine yol açtı. Her ne kadar bu yılın birinci 3 çeyreğinde ihracatta artış devam etse de, ihracat suratında yavaşlama bariz bir biçimde kendini gösterdi. Ekim ayının birinci yarısında ihracatın geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 15 düşüş gösterdiği belirtiliyor. Öncü göstergeler de bu durumu teyit ediyor. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI bilgilerine nazaran dokumacılıkta yavaşlama Eylül ayında daha da barizleşti ve faaliyet şartlarında salgının birinci dalgasından bu yana en sert bozulma gözlendi. Dokumacılık eserleri, takip edilen 10 bölüm içerisinde yeni siparişlerin en sert azaldığı bölüm oldu. Buna bağlı olarak firmalar üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerini de süratli bir biçimde azalttı. Emsal biçimde üretim faaliyetlerindeki artış ya da azalışın izlenmesini sağlayan sanayi üretim endeksi dokuma kesiminde yüzde 10,6 düşüş ile salgın yılı olan 2020 Mayıs’tan bu yana en sert gerilemeyi gösterdi. Kapasite kullanım oranları dokuma dalında yüzde 72,4 ile 2020 Ağustos ayından bu yana en düşük düzeye gerilerken, bu oran hazır giyside ise yüzde 81,9 ile son bir yılın en düşük düzeyi olarak gerçekleşti.
Firmaların yüzde 64’ü düşüş bekliyor
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe, istihdam kaybı konusunda alandan gelen haberlerin tersine hala temkinli olan isimlerden biri. İhracatın ekonomik datalarla orantılı olarak negatif etkilendiğine dikkat çeken Gültepe, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarının ihracata hala katkı sağlasa da, istihdam artış suratının yavaşladığına dikkat çekti. Gültepe, “İhracatta 2023 yılı birinci yarı beklentisi düşük düzeyde. Kestirimi sayılar göz önünde bulundurulduğunda 2022’in 22 milyar dolar ile kapanacağını iddia ediyoruz” dedi. Hazır giysi bölümünde 171 firmanın yanıtladığı ihracatta yeni durum tespit anketine nazaran de firmaların yüzde 64’ü ihracatlarında düşüş bekliyor. Düşüş oranı AB pazarına çalışan firmalarda fazlaca daha yüksek düzeyde gerçekleşiyor. Gültepe, yüzde 62’lik hissesi ile hazır giysi ihracatında en yüksek hisseye sahip olan AB’de resesyon beklentisi ve talepteki belirsizliklerin yanı sıra, salgın periyodunda Türkiye’ye yönelen müşterinin salgının bitişiyle birlikte ünite maliyeti düşük rakip ülkelere dönüşlerinin bu gerilemenin ana sebepleri olduğu vurgulandı.
Günde 4 bin ton iplik ithalatı yapılıyor
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri Ahmet Öksüz, bilhassa Rusya kaynaklı güç krizinin bölümün üretim maliyetleri üzerinde ağır bir yük oluşturduğuna dikkat çekti. Öksüz, “Tekstil dalında ağustos ayı üretim endekisinin yüzde 10,6 oranında gerilemesi, ihracatımızın artış suratındaki yavaşlama ve ekim ayında ihracatımızın gerileme eğilimine başlaması üzere sebepler, 2022 için belirlediğimiz 15 milyar dolar ihracat gayemizi revize etmemize sebep oldu. Yılı 2021’e bakılırsa artışla kapatmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Fakat ithalatta yaşanan olağanüstü artış üretimi olumsuz etkiliyor. Türkiye günde tüm ipliklerin toplamında 4 bin ton ithalat yapılıyor. Kelam konusu ithalatın yarısı ise Dahilde Sürece Rejimi kapsamında ihraç kayıtlı geldiği için vergiden muaf yapılıyor. Bu da günde 30 ton iplik üreten ortalama bir iplik fabrikası baz alındığında 130 fabrikanın günlük iplik üretimine eş paha. Bu çerçevede bir an evvel ek muhafaza sistemlerini devreye almalıyız. Bu kapsamda Ticaret Bakanlığımıza ithalatta artan haksız rekabete karşı tahlil tekliflerimizi ilettik” diye konuştu.
Kur baskılanırsa emekçi çıkarma da hızlanır
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Erdem Fayat, AB’de yaşanan resesyon ve güç krizi telaşları niçiniyle tüketicilerin harcamalarını kıstığını bunun tesirlerinin birinci hissedildiği dalların başında da hazır giysi dalının geldiğini hatırlattı. Fayat, “Bu sert daralmanın ayak izleri evvel pamuk, akabinde iplik ve daha sonra da dokumada görülmüştü. Kapasiteler yarı yarıya çalışıyor, istihdam kaybı yaşanıyor. Biroldukca dokuma tezgahı kapandı. Emek ağır kesimlerin başında gelen hazır giyside de işten çıkarmalar başladı. Yılbaşına kadar iş yok. Yılbaşından daha sonra taban fiyat artacak. Kur da baskılanmaya devam ederse işten çıkarmalar hızlanabilir. Kime sorsak sipariş almakta zorlanıyor. Karsızlık ve fiyat tutturamamak had safhada. Siparişler evvelden olduğu üzere rakip ülkelere dönüyor. Bizim salgın periyodunda avantaj elde etmemize yol açan tüm koşulların eskiye döndüğü bir devir yaşıyoruz. Navlun, nakliyecilik müddeti hepsi geri geldi. Yılbaşı öncesi bu kur düzeyi illa korunacaksa istihdam çıkışının hızlanacağını düşünüyorum. Kurun nereye evrileceği burada belirleyici fakat işin olmaması emekçi çıkarmaya bir daha de mecbur bırakacak. Çünkü temel temel işin olmaması. Bu ayın birinci 17 günü yüzde 15 eksideyiz ihracatta” tabirlerini kullandı.
Çanlar hazır giysi için çalıyor
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği Lideri Ramazan Kaya, son bir haftadır Anadolu’yu gezen ve gelişmeleri yakından gözlemleyen isimlerden biri. Bu kapsamda geçen hafta Van, Şanlıurfa ve Sivas’ta bulunan Kaya, müşahedelerini şöyleki paylaştı: “Boyahaneler 4 gün kapalı 3 gün açık, iplik fabrikaları kapanıyor. Geçen hafta Anadolu’yu gezdim. Onlarca fabrika atölye kapanmış. Kapanmalar önemli boyutta artıyor. İstihdam kaybı ile karşı karşıyayız. Çanlar çalıyor.” Bu ay ihracatta düşüşün de yaşanacağını lisana getiren Ramazan Kaya, “Şu an bölüm fazlaca önemli biçimde fiyat tutturamama ile ilgili problem yaşıyor. Minimum fiyat meçhullüğü ve kurdaki baskılama niçiniyle önümüzü bakılırsamiyor, fi yat tutturamıyoruz. Müşteriler için değerli kalıyoruz. Son devirde daima bu kaosu yaşıyoruz. Hazır giysi ihracatında birinci 2 haftada yüzde 15 düşüş var. Müşteriler Bangladeş ve Hindistan’a dönüyor. Personellik fiyatı ile ilgili dayanak almamız gerekiyor. Bu bugünkü durum. Lakin asıl önümüzdeki yıl için fiyat tutturamadığımız için sipariş alamıyoruz. Sipariş alamıyorsak bu fabrikaların tekrar açılması üzere bir durum olmayacak ve istihdam kayıpları artarak devam edecek. Şu an önemli boyutta kuyruğu dik tutmaya çalıştık fakat ağustostan beri sinyaller alınıyor. 2023 birinci 6 ayında yüzde 15 kayıp olacak diyorduk fakat bu oran yüzde 20-30’a çıktı. Bu noktada istihdam dayanağı gerekiyor. Rekabetçiliğimizi müdafaamız için de dolar kurunun 22-23 TL düzeyinde olması gerekiyor” açıklamasında bulundu.
Okumaya devam et...