Sanayi üretiminde; güç fiyatlarındaki yükselme, tedarik sorunu, konteyner zahmeti, kurdaki dalgalanma niçiniyle yaşanan maliyet artışları, biroldukca bölüme olduğu üzere besin endüstrisine de yansımaya, oradan da marketleri etkilemeye başladı. Üretim maliyetlerindeki artışı, satış fiyatına yansıtan tedarik firmaları, bu sefer de market raflarına girmekte zorlanıyor. İşin sanayi tarafı için gelişmeleri DÜNYA’ya kıymetlendiren Türkiye Besin ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Lideri Şemsi Kopuz, “Sanayici üretim yapacak, hammadde soruyor. Bu sene birinci kere görüyorum. Evvelden tutarlarımızı bir hafta hatta bir ay geçerli kılardık, şu anda günlük hatta saatlik fiyatlar veriliyor. ‘Şu saate kadar dönersen, şu fiyattan alırsın’ diyorlar. Endüstrici de diyor ki, ‘Ben bunu alacağım, bu maliyeti esere yansıtacağım, pekala bunu tüketici nasıl alacak? Bu durum neye gidiyor?” dedi. İşin market tarafında ise, bugünlerde en ağır mesai harcayanların satın alma grupları olduğu belirtiliyor. Raflar boş kalmasın diye eser tedarik eden, lakin yüksek fiyatlı eserlerden dolayı talep düşüşüyle karşılaşan yöneticiler, bunun için farklı satın alma metodlarını devreye alıyor. Fakat perakende konusuna girmedilk evvel, işin sanayi, üretim boyutuna göz atmakta yarar var…
‘Fiyat garantisi alamıyoruz!’
TGDF Lideri Şemsi Kopuz, 2017’den beri yaptıkları açıklamalarla, besin zincirinde kırılma riskine karşı her vakit ikazda bulunduklarını söylemiş oldu. Devletin besinde üretim odaklı çalışması gerektiğinin altını çizen Kopuz, “Bu bahisleri çoğunlukla gündeme getirdik. Türkiye’ye besin ve tarımda Hollanda modelini önerdik. Pandemiyle birlikte kasvetler arttı. Endüstricinin bugün geldiği noktada, artık bizler, hammadde alımında zahmet yaşıyoruz. Saatlik fiyatlar veriliyor. Hammadde tedarikçilerinden fiyat garantisi alamıyoruz. Alarm çalıyor. Devletin üretimde konumunu alması lazım. Hangi esere ne kadar gereksinim var, stoklarda ne kadar mal tutulmalı, pandemi süreci üzere bahislere odaklanmak şart” dedi. ‘Kurlara yetişemiyoruz’ diye ekleyen Kopuz şunları söylemiş oldu: “Haydi diyelim ki, endüstrici hammaddeye erişti, bunu nasıl rafa sokacak? Bir öteki soru da, bu, hangi alım gücüyle olacak?”
‘Sektörde küçülme olabilir’
Görüşünü aldığım bir perakende danışmanı, market satın almacılarının yüksek fiyatlı eser alırken çekinceler yaşadığını ve alım ölçüsünü azaltmaya başladıklarını anlattı. Bu durum, büyük zincirler için şu an için fazlaca realize olmasa da, daha fazlaca mahallî marketlerin gündemine oturmaya başlamış durumda. ‘Uygun fiyatlı ürün’ modelinden, yüksek fiyatlı tedarik niçiniyle uzaklaşmak istemeyen lokal zincirler, raflardaki eser cinsini azaltma yoluna gidiyor. Şemsi Kopuz da, işte bu noktada devreye giriyor. Önümüzdeki periyotta hammadde fiyatlarındaki yükselme niçiniyle üretici KOBİ boyutundaki firmaları külfetli günlerin beklediğine işaret eden Kopuz, “Belki kapasitelerini düşürecekler. Öte yandan istihdamı azaltma konusu devreye girebilir. Şu anda hammadde kıtlığı yok lakin yarın bir gün üretim azalırsa, bu hammaddelerin gelme süreçlerinde dert olursa, hakikat düzgün planlama şayet olmazsa, bizi problemli günler bekler” dedi. İhracatçı firmaların bu durumdan fazlaca etkilenmeyeceğini belirten Kopuz, “Gıda üretiminin maliyeti bu oranda artarken besin meblağlarının sabit kalmasını beklemek yanlış olur. Bir ülkenin üretim planlamasını, üretim maliyetlerini organize edemezsen bu ezalar her vakit kapıyı çalar” diye konuştu.
Rafta eser çeşidi azalıyor
Gelelim, işin perakende kısmına… Üretim maliyetindeki artışı fiyata yansıtan tedarikçilerin, rafa girme gayretleri da artıyor. Onur Market İdare Heyeti Üyesi Erdal Tüfekçi, tedarikçilerin kur risklerinden dolayı maliyet hesabı yapamadıklarını, bu niçinle de zincir marketlere uzun vadeli fiyat veremediklerini söylemiş oldu. Tüfekçi, “Kur dalgalanmalarından dolayı tedarik problemleri ufak ufak kendini göstermeye başladı” diye konuştu. Tüfekçi şu biçimde devam etti: “Tedarikçinin girdi maliyetleri arttı, o kadar yüksek maliyet artışlarının fiyata yansımasını da, biz kabul etmiyoruz. Kabul etmeyince sorun oluşuyor. Ancak biz de şöyleki yapıyoruz: Tedarikçi firma fiyat yükseltiyor, biz o fiyatlardan alamayacağımızı söylüyoruz. Almıyoruz da… Şu anda stoklarla gdolayıyoruz. Daha evvelki irtibatlarımız, stok düzeylerimiz yeterli. Lakin şu an alım yaparken, mesela eserin mavi renkli olanını değil, beyazını alıyoruz, makarnanın o cinsini değil, bu cinsini alıyoruz. Yani eser tipini azaltıyoruz.” Altunbilek Marketleri’nin sahibi Mustafa Altunbilek de, yüksek fiyatlardan dolayı önümüzdeki günlerde alım tonajlarını azaltabileceklerini söylemiş oldu. Örneğin sıvı yağ üzere kimi eser kümelerinde yüksek maliyetli olduğu için, volümlü satın alma yapamadıklarını kaydeden Altunbilek, “Müşteri markadan vazgeçmiyor. Eser çeşidi değil lakin alım ölçüsü düşebilir” dedi.
‘Haftanın 6 günü etiket değiştiriliyor’
Besin fiyatlarındaki daima artış, market çalışanlarının da en değerli mesailerinden biri olmaya başladı. Raflarda üretim maliyetlerindeki artışla bir arada daima artan eser fiyatlarını düzenlemek, farklı bir çalışma gerektiriyor. Marketler içindeki rekabetin artmasıyla birlikte sık sık devreye giren kampanyalar da buna eklenince, işi yalnızca raf ve etiket düzenleme olan çalışanların, durumdan şikayetçi olduğu belirtiliyor. Besin perakendesinde uzun senelerdan beri çalışan bir idare danışmanı, “Geçen gün, bir markete gittiğimde, etiket değişimi yapan çalışanların, “Haftanın 6 günü etiket değiştirmek en değerli işimiz oldu. Genel müdürlük kapalı olduğu için bir tek pazar günü yapmıyoruz’ dediklerine kulak konuğu oldum“ dedi. Bugünlerde birfazlaca market satın almacısının sıkıntı periyottan geçtiğini belirten danışman, “Market idareleri, üreticiye bir şey diyemiyor. Zira üretim maliyeti artıyor. Fakat eserleri artık sonlu sayıda alıyorlar. Hedef raflar boş kalmasın” diye konuştu.
Okumaya devam et...
‘Fiyat garantisi alamıyoruz!’
TGDF Lideri Şemsi Kopuz, 2017’den beri yaptıkları açıklamalarla, besin zincirinde kırılma riskine karşı her vakit ikazda bulunduklarını söylemiş oldu. Devletin besinde üretim odaklı çalışması gerektiğinin altını çizen Kopuz, “Bu bahisleri çoğunlukla gündeme getirdik. Türkiye’ye besin ve tarımda Hollanda modelini önerdik. Pandemiyle birlikte kasvetler arttı. Endüstricinin bugün geldiği noktada, artık bizler, hammadde alımında zahmet yaşıyoruz. Saatlik fiyatlar veriliyor. Hammadde tedarikçilerinden fiyat garantisi alamıyoruz. Alarm çalıyor. Devletin üretimde konumunu alması lazım. Hangi esere ne kadar gereksinim var, stoklarda ne kadar mal tutulmalı, pandemi süreci üzere bahislere odaklanmak şart” dedi. ‘Kurlara yetişemiyoruz’ diye ekleyen Kopuz şunları söylemiş oldu: “Haydi diyelim ki, endüstrici hammaddeye erişti, bunu nasıl rafa sokacak? Bir öteki soru da, bu, hangi alım gücüyle olacak?”
‘Sektörde küçülme olabilir’
Görüşünü aldığım bir perakende danışmanı, market satın almacılarının yüksek fiyatlı eser alırken çekinceler yaşadığını ve alım ölçüsünü azaltmaya başladıklarını anlattı. Bu durum, büyük zincirler için şu an için fazlaca realize olmasa da, daha fazlaca mahallî marketlerin gündemine oturmaya başlamış durumda. ‘Uygun fiyatlı ürün’ modelinden, yüksek fiyatlı tedarik niçiniyle uzaklaşmak istemeyen lokal zincirler, raflardaki eser cinsini azaltma yoluna gidiyor. Şemsi Kopuz da, işte bu noktada devreye giriyor. Önümüzdeki periyotta hammadde fiyatlarındaki yükselme niçiniyle üretici KOBİ boyutundaki firmaları külfetli günlerin beklediğine işaret eden Kopuz, “Belki kapasitelerini düşürecekler. Öte yandan istihdamı azaltma konusu devreye girebilir. Şu anda hammadde kıtlığı yok lakin yarın bir gün üretim azalırsa, bu hammaddelerin gelme süreçlerinde dert olursa, hakikat düzgün planlama şayet olmazsa, bizi problemli günler bekler” dedi. İhracatçı firmaların bu durumdan fazlaca etkilenmeyeceğini belirten Kopuz, “Gıda üretiminin maliyeti bu oranda artarken besin meblağlarının sabit kalmasını beklemek yanlış olur. Bir ülkenin üretim planlamasını, üretim maliyetlerini organize edemezsen bu ezalar her vakit kapıyı çalar” diye konuştu.
Rafta eser çeşidi azalıyor
Gelelim, işin perakende kısmına… Üretim maliyetindeki artışı fiyata yansıtan tedarikçilerin, rafa girme gayretleri da artıyor. Onur Market İdare Heyeti Üyesi Erdal Tüfekçi, tedarikçilerin kur risklerinden dolayı maliyet hesabı yapamadıklarını, bu niçinle de zincir marketlere uzun vadeli fiyat veremediklerini söylemiş oldu. Tüfekçi, “Kur dalgalanmalarından dolayı tedarik problemleri ufak ufak kendini göstermeye başladı” diye konuştu. Tüfekçi şu biçimde devam etti: “Tedarikçinin girdi maliyetleri arttı, o kadar yüksek maliyet artışlarının fiyata yansımasını da, biz kabul etmiyoruz. Kabul etmeyince sorun oluşuyor. Ancak biz de şöyleki yapıyoruz: Tedarikçi firma fiyat yükseltiyor, biz o fiyatlardan alamayacağımızı söylüyoruz. Almıyoruz da… Şu anda stoklarla gdolayıyoruz. Daha evvelki irtibatlarımız, stok düzeylerimiz yeterli. Lakin şu an alım yaparken, mesela eserin mavi renkli olanını değil, beyazını alıyoruz, makarnanın o cinsini değil, bu cinsini alıyoruz. Yani eser tipini azaltıyoruz.” Altunbilek Marketleri’nin sahibi Mustafa Altunbilek de, yüksek fiyatlardan dolayı önümüzdeki günlerde alım tonajlarını azaltabileceklerini söylemiş oldu. Örneğin sıvı yağ üzere kimi eser kümelerinde yüksek maliyetli olduğu için, volümlü satın alma yapamadıklarını kaydeden Altunbilek, “Müşteri markadan vazgeçmiyor. Eser çeşidi değil lakin alım ölçüsü düşebilir” dedi.
‘Haftanın 6 günü etiket değiştiriliyor’
Besin fiyatlarındaki daima artış, market çalışanlarının da en değerli mesailerinden biri olmaya başladı. Raflarda üretim maliyetlerindeki artışla bir arada daima artan eser fiyatlarını düzenlemek, farklı bir çalışma gerektiriyor. Marketler içindeki rekabetin artmasıyla birlikte sık sık devreye giren kampanyalar da buna eklenince, işi yalnızca raf ve etiket düzenleme olan çalışanların, durumdan şikayetçi olduğu belirtiliyor. Besin perakendesinde uzun senelerdan beri çalışan bir idare danışmanı, “Geçen gün, bir markete gittiğimde, etiket değişimi yapan çalışanların, “Haftanın 6 günü etiket değiştirmek en değerli işimiz oldu. Genel müdürlük kapalı olduğu için bir tek pazar günü yapmıyoruz’ dediklerine kulak konuğu oldum“ dedi. Bugünlerde birfazlaca market satın almacısının sıkıntı periyottan geçtiğini belirten danışman, “Market idareleri, üreticiye bir şey diyemiyor. Zira üretim maliyeti artıyor. Fakat eserleri artık sonlu sayıda alıyorlar. Hedef raflar boş kalmasın” diye konuştu.
Okumaya devam et...