Elif KARACA
BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Başekonomisti Maximo Torero güç fiyatlarındaki artış devam ettikçe besin enflasyonundaki yükselişin süreceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Torero, besin harcamalarının gelirler ortasında artan hissesi göz önüne alındığında, bilhassa düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek besin fiyatlarının tüketicilerin üzerinde ağır bir yük oluşturduğunu ve bunun önemli sonuçları olabileceğini belirtti.
Türkiye’de enflasyon giderek yükselirken, besin fiyatlarındaki artış manşet enflasyonun da üzerinde. Bu artışın büyük kısmı kurlardaki yükselişten kaynaklanıyor, lakin dünya besin fiyatlarındaki artışın da bunda değerli bir tesiri var. Torero’ya nazaran ne yazık ki global besin fiyatlarındaki artışın devam etmesi bekleniyor.
Ukrayna’daki savaşın besin piyasaları üzerinde hem direkt hem dolaylı tesirleri olduğunu belirten Torero buğday, mısır ve ayçiçek yağı arzının azalmasını direkt tesirler; savaşın doğal gaz, ham petrol, gübre fiyatlarını ve nakliye maliyetlerini artırmasını ise dolaylı tesirler olarak sıralıyor. Torero ayrıyeten, FAO’nun, fiyat artışlarından en çok etkilenen ülkelerin maliyetlerle başa çıkmasına yardımcı olmak için bir Besin İthalatı Finansman Imkanı (FIFF) oluşturulmasını önerdiğini tabir etti.
Gıda fiyatlarındaki son artışın ana niçinleri olarak hangi faktörler sıralanabilir?
Küresel besin fiyatlarındaki artışta tesirli olan faktörleri Ukrayna’daki savaş ve uygulanan yaptırımlar, yüksek gübre ve güç fiyatları, olumsuz hava şartları ve COVID-19 kaynaklı tedarik zinciri aksaklıklarının kuvvetli global talebe yetişememesi olarak sıralayabiliriz. FAO Besin Fiyat Endeksi ile izlenen milletlerarası besin fiyatları 2020 yılının ortalarından bu yana artış eğiliminde. Endeks Mart 2022’de büyük ölçüde Ukrayna’daki savaşın tesiriyle tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Tüm temel besin hususlarının fiyatları arttı. Bitkisel yağlar ve tahıllar fiyat artışlarından en hayli etkilenen iki besin kümesi olurken, nisan bilgilerine göre fiyat artışları bir yıl öncesine bakılırsa sırasıyla %47 ve %34 düzeyinde gerçekleşti. Rusya ve Ukrayna kimi temel besin mamüllerinin en önemli üreticileri ve ihracatçıları pozisyonunda, mesela dünya buğday ihracatının yaklaşık %30’unu gerçekleştiriyorlar. Savaşın besin piyasaları üzerinde hem direkt hem dolaylı tesirleri oldu. Buğday, mısır ve ayçiçek yağı arzının azalması doğruda tesirler olarak karşımıza çıkarken, doğal gaz, ham petrol, gübre meblağlarını ve nakliye maliyetlerini artırması ise savaşın dolaylı tesirleri oldu. Artan gübre ve nakliye maliyetleri, üretici kar marjları üzerinde değerli bir baskı oluşturdu. Kimi ülkeler, iç tüketime yetmeyeceği kaygısıyla çeşitli eserlerde ihracat kısıtlamalarına başvurdu. Bu durum düşük gelirli ve net besin ithalatçısı ülkeleri güç durumda bıraktı. FAO olarak durumu daha da kötüleştirdiğini düşündüğümüz ihracat kısıtlamalarına şiddetle karşıyız.
Özellikle buğday tarafında görünümü nasıl özetlersiniz?
FAO kasvetlere ve Ukrayna’daki üretimde beklenen düşüşe karşın global buğday üretiminin 2022’de 782 milyon tona (2021’de 777 MT) çıkmasını bekliyor. Mevcut pazarlama yılı için, piyasalar Ukrayna’daki savaşın şokunu bir biçimde emiyor. Fakat telaş, güç ve gübre piyasalarındaki gelişmeler ve bilhassa fakir ülkelerde arzla ilgili olarak daha hayli önümüzdeki yıla yönelik.
Küresel yüksek enflasyonda besin enflasyonunun hissesi nedir? Önümüzdeki periyotta besin meblağlarının seyri nasıl olacak?
Gıda enflasyonunun toplam enflasyon ortasındaki hissesini ölçmek için kesin varsayımlar yapılamıyor. Düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde besinin tüketim sepetindeki hissesi %40-50 civarında iken, yüksek gelirli ülkelerde fazlaca daha küçüktür. ötürüsıyla, şu anda yükselen dünya besin meblağlarının, gelişmekte olan ülkelerdeki enflasyon üzerinde büyük bir tesiri olması beklenebilir. Yüksek gelirli ekonomilerde enflasyonun büyük bir kısmını güç ve başka faktörler yönlendirmektedir. Tahıllar, et ve süt mamüllerinde dertlerin devam etmesi mümkün ve bu durum global besin fiyatları üzerinde birkaç ay daha baskı oluşturabilir. daha sonrasında, gelişmekte olan ekonomilerdeki düşük büyüme beklentileri niçiniyle satın alma gücü zayıflayacağından besine yönelik global ithalat talebi azalabilir ve global besin fiyatları üstündeki baskı hafifçeleyebilir.
Enerji fiyatlarındaki artış besin enflasyonunu nasıl etkileyecek?
Artan güç meblağları, global besin üretimi için en büyük telaş kaynağı. Yüksek gübre meblağları üretim maliyetlerini artırırken, gübre kullanması açısından caydırıcı olup düşük randımanı birlikteinde getiriyor. Daha düşük yerli üretim ise, ülkenin ithalat talebinde artışa yol açıyor. Ekonomik sakinlik niçiniyle bir epey ülke şimdiden ağır borç yükü ve döviz krizleriyle karşı karşıya. Güç fiyatları yükseliş devam ettiği sürece besin enflasyonunun da artmaya devam edeceğini söyleyebiliriz.
Yüksek besin fiyatlarının global iktisat üzerinde ne üzere tesirleri olacak?
Gıda harcamalarının gelirler ortasındaki yüksek hissesi göz önüne alındığında, bilhassa düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde besin meblağlarının yüksek oluşu tüketici üzerinde ağır bir yük oluşturuyor. Tüketiciler bu duruma ekseriyetle tükettikleri besinin ölçüsünü ve kalitesini azaltarak reaksiyon verdiğinden, bunun besin güvenliği ve beslenme açısından önemli sonuçları olabilir. FAO yüksek besin fiyatlarıyla uğraş ve durumun global bir besin güvenliği krizine dönüşmesini önlemek için ülkeleri desteklemek konusunda kıymetli teşebbüslerde bulunuyor. Örneğin, en çok etkilenen ülkelerin artan besin ithalatı maliyetleriyle başa çıkmasına yardımcı olmak için bir Besin İthalatı Finansman İmkanı (FIFF) oluşturulmasını önerdi. Bu, dünyada toplumsal huzursuzlukların yaşanmaması için epeyce değerli.
Okumaya devam et...
BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Başekonomisti Maximo Torero güç fiyatlarındaki artış devam ettikçe besin enflasyonundaki yükselişin süreceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Torero, besin harcamalarının gelirler ortasında artan hissesi göz önüne alındığında, bilhassa düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde yüksek besin fiyatlarının tüketicilerin üzerinde ağır bir yük oluşturduğunu ve bunun önemli sonuçları olabileceğini belirtti.
Türkiye’de enflasyon giderek yükselirken, besin fiyatlarındaki artış manşet enflasyonun da üzerinde. Bu artışın büyük kısmı kurlardaki yükselişten kaynaklanıyor, lakin dünya besin fiyatlarındaki artışın da bunda değerli bir tesiri var. Torero’ya nazaran ne yazık ki global besin fiyatlarındaki artışın devam etmesi bekleniyor.
Ukrayna’daki savaşın besin piyasaları üzerinde hem direkt hem dolaylı tesirleri olduğunu belirten Torero buğday, mısır ve ayçiçek yağı arzının azalmasını direkt tesirler; savaşın doğal gaz, ham petrol, gübre fiyatlarını ve nakliye maliyetlerini artırmasını ise dolaylı tesirler olarak sıralıyor. Torero ayrıyeten, FAO’nun, fiyat artışlarından en çok etkilenen ülkelerin maliyetlerle başa çıkmasına yardımcı olmak için bir Besin İthalatı Finansman Imkanı (FIFF) oluşturulmasını önerdiğini tabir etti.
Gıda fiyatlarındaki son artışın ana niçinleri olarak hangi faktörler sıralanabilir?
Küresel besin fiyatlarındaki artışta tesirli olan faktörleri Ukrayna’daki savaş ve uygulanan yaptırımlar, yüksek gübre ve güç fiyatları, olumsuz hava şartları ve COVID-19 kaynaklı tedarik zinciri aksaklıklarının kuvvetli global talebe yetişememesi olarak sıralayabiliriz. FAO Besin Fiyat Endeksi ile izlenen milletlerarası besin fiyatları 2020 yılının ortalarından bu yana artış eğiliminde. Endeks Mart 2022’de büyük ölçüde Ukrayna’daki savaşın tesiriyle tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Tüm temel besin hususlarının fiyatları arttı. Bitkisel yağlar ve tahıllar fiyat artışlarından en hayli etkilenen iki besin kümesi olurken, nisan bilgilerine göre fiyat artışları bir yıl öncesine bakılırsa sırasıyla %47 ve %34 düzeyinde gerçekleşti. Rusya ve Ukrayna kimi temel besin mamüllerinin en önemli üreticileri ve ihracatçıları pozisyonunda, mesela dünya buğday ihracatının yaklaşık %30’unu gerçekleştiriyorlar. Savaşın besin piyasaları üzerinde hem direkt hem dolaylı tesirleri oldu. Buğday, mısır ve ayçiçek yağı arzının azalması doğruda tesirler olarak karşımıza çıkarken, doğal gaz, ham petrol, gübre meblağlarını ve nakliye maliyetlerini artırması ise savaşın dolaylı tesirleri oldu. Artan gübre ve nakliye maliyetleri, üretici kar marjları üzerinde değerli bir baskı oluşturdu. Kimi ülkeler, iç tüketime yetmeyeceği kaygısıyla çeşitli eserlerde ihracat kısıtlamalarına başvurdu. Bu durum düşük gelirli ve net besin ithalatçısı ülkeleri güç durumda bıraktı. FAO olarak durumu daha da kötüleştirdiğini düşündüğümüz ihracat kısıtlamalarına şiddetle karşıyız.
Özellikle buğday tarafında görünümü nasıl özetlersiniz?
FAO kasvetlere ve Ukrayna’daki üretimde beklenen düşüşe karşın global buğday üretiminin 2022’de 782 milyon tona (2021’de 777 MT) çıkmasını bekliyor. Mevcut pazarlama yılı için, piyasalar Ukrayna’daki savaşın şokunu bir biçimde emiyor. Fakat telaş, güç ve gübre piyasalarındaki gelişmeler ve bilhassa fakir ülkelerde arzla ilgili olarak daha hayli önümüzdeki yıla yönelik.
Küresel yüksek enflasyonda besin enflasyonunun hissesi nedir? Önümüzdeki periyotta besin meblağlarının seyri nasıl olacak?
Gıda enflasyonunun toplam enflasyon ortasındaki hissesini ölçmek için kesin varsayımlar yapılamıyor. Düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde besinin tüketim sepetindeki hissesi %40-50 civarında iken, yüksek gelirli ülkelerde fazlaca daha küçüktür. ötürüsıyla, şu anda yükselen dünya besin meblağlarının, gelişmekte olan ülkelerdeki enflasyon üzerinde büyük bir tesiri olması beklenebilir. Yüksek gelirli ekonomilerde enflasyonun büyük bir kısmını güç ve başka faktörler yönlendirmektedir. Tahıllar, et ve süt mamüllerinde dertlerin devam etmesi mümkün ve bu durum global besin fiyatları üzerinde birkaç ay daha baskı oluşturabilir. daha sonrasında, gelişmekte olan ekonomilerdeki düşük büyüme beklentileri niçiniyle satın alma gücü zayıflayacağından besine yönelik global ithalat talebi azalabilir ve global besin fiyatları üstündeki baskı hafifçeleyebilir.
Enerji fiyatlarındaki artış besin enflasyonunu nasıl etkileyecek?
Artan güç meblağları, global besin üretimi için en büyük telaş kaynağı. Yüksek gübre meblağları üretim maliyetlerini artırırken, gübre kullanması açısından caydırıcı olup düşük randımanı birlikteinde getiriyor. Daha düşük yerli üretim ise, ülkenin ithalat talebinde artışa yol açıyor. Ekonomik sakinlik niçiniyle bir epey ülke şimdiden ağır borç yükü ve döviz krizleriyle karşı karşıya. Güç fiyatları yükseliş devam ettiği sürece besin enflasyonunun da artmaya devam edeceğini söyleyebiliriz.
Yüksek besin fiyatlarının global iktisat üzerinde ne üzere tesirleri olacak?
Gıda harcamalarının gelirler ortasındaki yüksek hissesi göz önüne alındığında, bilhassa düşük gelirli ve gelişmekte olan ülkelerde besin meblağlarının yüksek oluşu tüketici üzerinde ağır bir yük oluşturuyor. Tüketiciler bu duruma ekseriyetle tükettikleri besinin ölçüsünü ve kalitesini azaltarak reaksiyon verdiğinden, bunun besin güvenliği ve beslenme açısından önemli sonuçları olabilir. FAO yüksek besin fiyatlarıyla uğraş ve durumun global bir besin güvenliği krizine dönüşmesini önlemek için ülkeleri desteklemek konusunda kıymetli teşebbüslerde bulunuyor. Örneğin, en çok etkilenen ülkelerin artan besin ithalatı maliyetleriyle başa çıkmasına yardımcı olmak için bir Besin İthalatı Finansman İmkanı (FIFF) oluşturulmasını önerdi. Bu, dünyada toplumsal huzursuzlukların yaşanmaması için epeyce değerli.
Okumaya devam et...