Mehmet KARA
Türkiye’de güç piyasasının en dominant eserinin doğalgaz olduğunu söylemek mümkün. Zira doğalgaz petrol fiyatlarında yaşanan gelişmelerden etkilendiği üzere, gücün en yaygın kullanım formlarından elektrik üzerinde de belirleyici bir role sahip. Türkiye’nin elektrik konseyi gücünde dörtte birden çok bir hissesi bulunan doğalgaz çevrim santralleri, en rahat aç-kapa yapabilen tesisler olarak, elektrik arz-talebindeki gelişmelerin yönetilmesinde özel bir rol de üstleniyor.
Bu ortada, 21. yüzyılın birinci çeyreğinde, kullanım alanı ve toplam ortasındaki hissesi en süratli artan birincil güç kaynağı hangisi diye sorulsa rahatlıkla “doğalgaz” karşılığı verilebililir. Zira hem sağladığı konfor, birebir vakitte kömür ve petrol üzere öteki fosil yakıtlardan daha az kirletici özelliğe sahip bir kaynak olması, doğalgazı yenilenebilir kaynaklarla bir arada hala tercih edilen bir güç tipi pozisyonuna getiriyor.
Hal bu biçimde olunca, güçte dışa bağımlılığı yüksek bir ülke pozisyonundaki Türkiye’nin de bu alandaki gelişmelerden etkilenmesi kaçınılmazdı olağan olarak. Gerçekten Türkiye, büyük bir tüketici ülke oluşu, topraklarından geçen boru sınırları ve yeni keşfettiği dev rezervlerle doğalgaz alanında kritik bir pozisyona sahip.
Türkiye’de doğalgaz alanındaki gelişmeleri öteden beri yakından izleyen isimlerden biri ile, BOTAŞ’ın eski Gaz Alım Dairesi Liderlerinden, güç piyasaları uzmanı Ali Arif Aktürk ile konuştuk. Aktürk’e, petrol ve doğalgaz fiyatlarında son vakit içinderda yaşanan yükselişi ve bunun mümkün tesirlerini sorduk.
Türkiye ucuzluktan faydalandı
Son beş altı yıldan bu yana teknoloji ve altyapıdaki gelişmelerin tesiriyle spot LNG piyasasının büyüyüp yaygınlaştığına işaret eden Ali Arif Aktürk, “2020 yılında ise tüm dünyada pandeminin tesiriyle ekonomiler daralınca petrol doğalgaz meblağları geriledi. Türkiye de bundan yararlandı ve 2020 yılında oransal olarak tarihinin en yüksek LNG ithalatını gerçekleştirdi” dedi.
Lakin Aktürk, pandemi tesiriyle ötelenmiş talep devreye girince 2020 yılının son çeyreğinden itibaren yükselişe geçen gaz fiyatlarının son devirde rekor düzeylere ulaştığını tabir etti. Aktürk şunları söylemiş oldu “Bugün Avrupa’nın en büyük doğalgaz piyasası pozisyonundaki Hollanda’da bulunan TTF’de, İngiltere’deki NBP’de fiyatlar rekor düzeylere ulaştı. Akdeniz havzasında ünite (MMBTU) başına fiyatlar 5 dolardan 14 dolar düzeyine yükseldi. Bu artışın büyük kısmı son 4-5 ay ortasında yaşandı. Bu yükseliş Türkiye ve bölgedeki öteki doğalgaz ithalatçısı ülkeleri epeyce yakından ilgilendiriyor.”
Petrolde yükseliş gazı da tesirler
Türkiye’nin uzun vadeli doğalgaz ithalat kontratlarının hala yüklü olarak petrole endeksli olduğunu hatırlatan Ali Arif Aktürk şöyleki devam etti:
“Türkiye’nin uzun periyotlu kontratlar kapsamında ithal ettiği doğalgaza ödediği fiyat üç ayda bir, son altı aylık devirlerin dataları dikkate alınarak bir daha hesaplanıyor. Türkiye, buna nazaran belirlenen fiyatlardan gaz alıyor. ötürüsıyla petrol meblağlarının yükselmesi Türkiye’nin uzun vadeli kontratlardaki meblağlarını etkileyecektir.”
Yeni gaz tedarik kaynakları bulunmalı
Ali Arif Aktürk, Türkiye’de kış devrinde bilhassa konutlardaki talep artışı niçiniyle spot doğalgaz tedarik muhtaçlığının arttığını, doğalgaz çevrim santrallerinin gaz kullanmasının da yükseldiğini anlattı. Artan talebi karşılayabilmek için Türkiye’nin yeni kaynaklardan gaz ithal etmesi gerektiğini kaydeden Aktürk “Türkiye’nin kontrata bağlanmış tedarik imkanı 42 milyar metreküp. halbuki toplam talebin 60 milyar metreküplere varacağını söyleyenler var. Bu kadar olmasa bile 57-58 milyar metreküpe ulaşılacaktır” dedi.
İtalya piyasasına endeksli fiyattan Hazar gazı alınacak
Ali Arif Aktürk, Türkiye’nin Azerbaycan ile üç yıllık spot boru gazı muahedesi yaptığına ait haberler yayınlandığını belirterek “bir daha de ek spot LNG’ye muhtaçlık olacak” sözünü kullandı. Aktürk şu biçimde konuştu: “Türkiye’nin spot Azerbaycan gazı için yaptığı yeni spot doğalgaz kontratlarında tarafların İtalya’daki gaz piyasasına bağlı bir fiyat formülü üzerinde anlaştıkları yazılıp çizildi. Bu, satıcı ülke Azerbaycan açısından bir fırsat maliyeti olarak görülebilir. Zira TANAP üzerinden piyasaya sunulan bu gaz, Türkiye şebekesine verilmezse İtalya’ya kadar gidecek bir eser. Bu yüzden de BOTAŞ ve Azerbaycan gazının satıcısı pozisyonundaki oyuncular, pazarlıklarda İtalya piyasasını baz almaları şaşırtan değil.”
“Gaz faturası 2 milyar dolar artar”
Ekim ayından daha sonra da hava sıcaklıklarına göre değişecek olsa da ısınma gayeli gaz talebinin artacağını söz eden Ali Arif Aktürk şu biçimde devam etti: “6-8 milyar metreküp ortası ek tüketim olacağını var iseyarsak, bu kısım yeni fiyatlardan, yani daha yüksek ünite fiyatlardan tedarik edilmek durumunda. Bunun bizim ithalat faturamıza 1-2 milyar dolar içinde ek bir tesiri olur diye düşünüyorum.”
Okumaya devam et...
Türkiye’de güç piyasasının en dominant eserinin doğalgaz olduğunu söylemek mümkün. Zira doğalgaz petrol fiyatlarında yaşanan gelişmelerden etkilendiği üzere, gücün en yaygın kullanım formlarından elektrik üzerinde de belirleyici bir role sahip. Türkiye’nin elektrik konseyi gücünde dörtte birden çok bir hissesi bulunan doğalgaz çevrim santralleri, en rahat aç-kapa yapabilen tesisler olarak, elektrik arz-talebindeki gelişmelerin yönetilmesinde özel bir rol de üstleniyor.
Bu ortada, 21. yüzyılın birinci çeyreğinde, kullanım alanı ve toplam ortasındaki hissesi en süratli artan birincil güç kaynağı hangisi diye sorulsa rahatlıkla “doğalgaz” karşılığı verilebililir. Zira hem sağladığı konfor, birebir vakitte kömür ve petrol üzere öteki fosil yakıtlardan daha az kirletici özelliğe sahip bir kaynak olması, doğalgazı yenilenebilir kaynaklarla bir arada hala tercih edilen bir güç tipi pozisyonuna getiriyor.
Hal bu biçimde olunca, güçte dışa bağımlılığı yüksek bir ülke pozisyonundaki Türkiye’nin de bu alandaki gelişmelerden etkilenmesi kaçınılmazdı olağan olarak. Gerçekten Türkiye, büyük bir tüketici ülke oluşu, topraklarından geçen boru sınırları ve yeni keşfettiği dev rezervlerle doğalgaz alanında kritik bir pozisyona sahip.
Türkiye’de doğalgaz alanındaki gelişmeleri öteden beri yakından izleyen isimlerden biri ile, BOTAŞ’ın eski Gaz Alım Dairesi Liderlerinden, güç piyasaları uzmanı Ali Arif Aktürk ile konuştuk. Aktürk’e, petrol ve doğalgaz fiyatlarında son vakit içinderda yaşanan yükselişi ve bunun mümkün tesirlerini sorduk.
Türkiye ucuzluktan faydalandı
Son beş altı yıldan bu yana teknoloji ve altyapıdaki gelişmelerin tesiriyle spot LNG piyasasının büyüyüp yaygınlaştığına işaret eden Ali Arif Aktürk, “2020 yılında ise tüm dünyada pandeminin tesiriyle ekonomiler daralınca petrol doğalgaz meblağları geriledi. Türkiye de bundan yararlandı ve 2020 yılında oransal olarak tarihinin en yüksek LNG ithalatını gerçekleştirdi” dedi.
Lakin Aktürk, pandemi tesiriyle ötelenmiş talep devreye girince 2020 yılının son çeyreğinden itibaren yükselişe geçen gaz fiyatlarının son devirde rekor düzeylere ulaştığını tabir etti. Aktürk şunları söylemiş oldu “Bugün Avrupa’nın en büyük doğalgaz piyasası pozisyonundaki Hollanda’da bulunan TTF’de, İngiltere’deki NBP’de fiyatlar rekor düzeylere ulaştı. Akdeniz havzasında ünite (MMBTU) başına fiyatlar 5 dolardan 14 dolar düzeyine yükseldi. Bu artışın büyük kısmı son 4-5 ay ortasında yaşandı. Bu yükseliş Türkiye ve bölgedeki öteki doğalgaz ithalatçısı ülkeleri epeyce yakından ilgilendiriyor.”
Petrolde yükseliş gazı da tesirler
Türkiye’nin uzun vadeli doğalgaz ithalat kontratlarının hala yüklü olarak petrole endeksli olduğunu hatırlatan Ali Arif Aktürk şöyleki devam etti:
“Türkiye’nin uzun periyotlu kontratlar kapsamında ithal ettiği doğalgaza ödediği fiyat üç ayda bir, son altı aylık devirlerin dataları dikkate alınarak bir daha hesaplanıyor. Türkiye, buna nazaran belirlenen fiyatlardan gaz alıyor. ötürüsıyla petrol meblağlarının yükselmesi Türkiye’nin uzun vadeli kontratlardaki meblağlarını etkileyecektir.”
Yeni gaz tedarik kaynakları bulunmalı
Ali Arif Aktürk, Türkiye’de kış devrinde bilhassa konutlardaki talep artışı niçiniyle spot doğalgaz tedarik muhtaçlığının arttığını, doğalgaz çevrim santrallerinin gaz kullanmasının da yükseldiğini anlattı. Artan talebi karşılayabilmek için Türkiye’nin yeni kaynaklardan gaz ithal etmesi gerektiğini kaydeden Aktürk “Türkiye’nin kontrata bağlanmış tedarik imkanı 42 milyar metreküp. halbuki toplam talebin 60 milyar metreküplere varacağını söyleyenler var. Bu kadar olmasa bile 57-58 milyar metreküpe ulaşılacaktır” dedi.
İtalya piyasasına endeksli fiyattan Hazar gazı alınacak
Ali Arif Aktürk, Türkiye’nin Azerbaycan ile üç yıllık spot boru gazı muahedesi yaptığına ait haberler yayınlandığını belirterek “bir daha de ek spot LNG’ye muhtaçlık olacak” sözünü kullandı. Aktürk şu biçimde konuştu: “Türkiye’nin spot Azerbaycan gazı için yaptığı yeni spot doğalgaz kontratlarında tarafların İtalya’daki gaz piyasasına bağlı bir fiyat formülü üzerinde anlaştıkları yazılıp çizildi. Bu, satıcı ülke Azerbaycan açısından bir fırsat maliyeti olarak görülebilir. Zira TANAP üzerinden piyasaya sunulan bu gaz, Türkiye şebekesine verilmezse İtalya’ya kadar gidecek bir eser. Bu yüzden de BOTAŞ ve Azerbaycan gazının satıcısı pozisyonundaki oyuncular, pazarlıklarda İtalya piyasasını baz almaları şaşırtan değil.”
“Gaz faturası 2 milyar dolar artar”
Ekim ayından daha sonra da hava sıcaklıklarına göre değişecek olsa da ısınma gayeli gaz talebinin artacağını söz eden Ali Arif Aktürk şu biçimde devam etti: “6-8 milyar metreküp ortası ek tüketim olacağını var iseyarsak, bu kısım yeni fiyatlardan, yani daha yüksek ünite fiyatlardan tedarik edilmek durumunda. Bunun bizim ithalat faturamıza 1-2 milyar dolar içinde ek bir tesiri olur diye düşünüyorum.”
Okumaya devam et...