Göç, savaş, göçmen, mülteci, insan kaçakçılığı, delinen botlar, hudut polisi…
Üçüncü dünya lıya ilişkin karaya vuran cesetler…
Artık aşina olduğumuz kavramlar bunlar.
Mesken nedir? aile nedir? Yerleşik sistem nedir? soruları, hayatının akışı dere yatağında ve yolunda akanlar için epey mana tabir etmez ancak; dere yatağı alt üst olup sular bulanık aktığı; damarlar iç içe geçtiği vakit yokluğunun ne olduğu yeterli bilinir. Tıpkı bir göçmenin hissedebildiği ve bildiği üzere.
Savaş ve mülteci dramını, kendi ülkesinin acı gerçeğinden yola çıkıp Doğu ve Batı Avrupa’nın pek fazlaca ülkesine yayılan bir sureci, o ülkenin de toplumsal ve siyasi dinamikleriyle iç içe geçirerek anlatan epey kıssa ve sinema izledik. Bu defa tüm bunları, bir sığınmacının psikolojisi ve kimlik bulma savaşı üzerinden derinlere hakikat irdeleyerek harmanlayan farklı bir çalışma var: Kaçış! (Flee)
Son 10 yıldır dünya üzerinde hareketlenen göçü; 10 gündür de Karadeniz sularında yaşanan sıcak çatışmaları izlerken şahsi manada evvelarimin de savaş bahisli olması şaşırtan değil..
Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi şu ana dek bir birincisi gerçekleştirerek; bir sineması en uygun yabancı sinema, belgesel ve animasyon olarak 3 kısımda aday gösterdi. Danimarkalı Jonas Poher Rasmussen’in, öykünün gerçek kahramanı olan Afganistanlı Amin ile bir arada senaryosunu yazıp yönettiği Kaçış (Flee) dün gösterime girdi. Ben de birinci seansında sizin için izledim..
Savaşın yarattığı bir iç hezeyanını ve kimlik problemini anlatma kederinde olan sinema, artık 40 yaş hududuna dayanmış olan Amin isimli genç bir adamın geçmişte susmak zorunda kaldıklarını itiraf ederek, öyküsünü anlatma ve kendini bir daha inşa etme uğraşı..
Bir Radyo imalcisi olan Rasmussen’in, kıssasını anlatmadan 20 yıl evvel farklı bir kimlikle tanıdığı Amin için özel olarak bir psikoterapi tekniği ile çalışması ve bu ömür hikayesini radyoya kaydetme süreci, sinemanın tamamını oluşturuyor. Gerçek Amin’in ve ailesinin isimleri, yaşadıkları da dahil olmak üzere güvenlik sebebi öne sürülerek değiştirilerek ihtimamla çalışılmış.
AMİN’İN SIRTINA YÜKLENEN SAVAŞ
Kabil’de yaşayan beş çocuklu bir ailenin en küçüğü olan Amin’in 4 yaşındaki haline dönüyor kamera birinci. Keyifli bir yuvasının olduğunu anlıyoruz. Anlatımı, büsbütün farklı bir çocuk olduğu tarafında. İki kız kardeşinin gecelik ve iç çamaşırlarını giyerek başladığı çocukluk anılarında, yalnızca erkeklerle ilgili fantezi kurduğunu itiraf ediyor. Bu, Afganistan toplumunda konuşulması bile mümkün olmayan bir durumdur.
Akabinde pilot olan babasının; Sevr İhtilali ismi verilen, Afganistan Demokratik Parti iktidarının gerçekleştirdiği darbenin halk tarafınca kabul edilmediği; sonuçta da SSCB’nin Kabil’e girdiği 1979 yılında tutuklandığı periyot anlatılıyor. Zahmetin tam da başladığı dönem!
Huzur bulmak için kaçtıkları Sovyetlerin dağılış devrinde kabus dolu Moskova maceraları, İsveç’teki ağabeyinin para gönderip onları iltica ettirme uğraşı, gemiyle Estonya’ya kaçış, yakalanıp tekrar Moskova’ya postalanmaları ve sonunda insan kaçakçıları tarafınca Kopenhag’a gönderilişi..!
Bütün bunlar yaşanırken art planda bir tarihî tenkit ve mültecinin dramı ile kimlik buhranı birbirine eşlik etmekte. Amin ya da rastgele bir mültecinin, bir insan kaçakçısının elinde farklı bir kimliğe bürünüp, hudut dışı edilme dehşetiyle palavra söylemek zorunda kalışı ve palavrayla yaşamanın acısı sinemaya nakış edilmiş.
Amin yaşadıklarından kaynaklı olarak kendi varlığını ve mesleğini her şeyin önüne koyan bencil biri olduğunu itiraf ederken, 20 yıllık kaosun ortasından okuyup, akademisyen olarak çıkmayı başarmıştır. Eşcinselliğinin keder edilmediği bir ülkede aşkını ve yuvasını da bulmuştur fakat; iç huzurunun geçmişin hesabı ile orantılı olduğunu anlamıştır. (Bu ortada Danimarkalı kocası Kasper ile eşcinsel evlilik yaptığını ve hala evli olduğunu öğreniyoruz.)
Sinema boyunca Bir mültecinin hayatla ilgili dört kesin korkusu olarak tanımladığım “ölüm, özgürlük, varoluşsal yalıtım ve anlamsızlık” etrafında organize olan sinema, son 30 yılın unutulmaz siyasi buhranları ve geçiş devirlerinden kareleri de tutuşturmuş öykünün kenarına.
Örneğin; Sovyetler dağılırken Moskova’da açılan Mc Donalds’ a akın eden beşerler ve orak çekiçli kalpakların zirvesine konan küçük bayraklar, geçiş periyodunda çürümüş toplumun bir modülü olan rüşvetçi ve alkolik polisler üzere.
Soyut ve gölgelerle betimlenen, travmaların anlatıldığı kısımlara ek olarak; hem animasyon birebir vakitte belgesel imgeler sinemanın akıcılığına yardımcı olmuş. Belgeseller sahiden Afgan toplumunun çektiği acı dolu işgal tarihinin bir envanteri adeta.İsveçli bestekar Uno Helmersson’un müziği de etkileyici bir biçimde takviye oluyor sinemaya.
Yaşadığımız çağın gerçekleri ile örülü hayli başarılı bir imal.
Savaşların yaşanmadığı bir dünya dileğiyle, âlâ seyirler diliyorum.
Hasret Kalkan
Üçüncü dünya lıya ilişkin karaya vuran cesetler…
Artık aşina olduğumuz kavramlar bunlar.
Mesken nedir? aile nedir? Yerleşik sistem nedir? soruları, hayatının akışı dere yatağında ve yolunda akanlar için epey mana tabir etmez ancak; dere yatağı alt üst olup sular bulanık aktığı; damarlar iç içe geçtiği vakit yokluğunun ne olduğu yeterli bilinir. Tıpkı bir göçmenin hissedebildiği ve bildiği üzere.
Savaş ve mülteci dramını, kendi ülkesinin acı gerçeğinden yola çıkıp Doğu ve Batı Avrupa’nın pek fazlaca ülkesine yayılan bir sureci, o ülkenin de toplumsal ve siyasi dinamikleriyle iç içe geçirerek anlatan epey kıssa ve sinema izledik. Bu defa tüm bunları, bir sığınmacının psikolojisi ve kimlik bulma savaşı üzerinden derinlere hakikat irdeleyerek harmanlayan farklı bir çalışma var: Kaçış! (Flee)
Son 10 yıldır dünya üzerinde hareketlenen göçü; 10 gündür de Karadeniz sularında yaşanan sıcak çatışmaları izlerken şahsi manada evvelarimin de savaş bahisli olması şaşırtan değil..
Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi şu ana dek bir birincisi gerçekleştirerek; bir sineması en uygun yabancı sinema, belgesel ve animasyon olarak 3 kısımda aday gösterdi. Danimarkalı Jonas Poher Rasmussen’in, öykünün gerçek kahramanı olan Afganistanlı Amin ile bir arada senaryosunu yazıp yönettiği Kaçış (Flee) dün gösterime girdi. Ben de birinci seansında sizin için izledim..
Savaşın yarattığı bir iç hezeyanını ve kimlik problemini anlatma kederinde olan sinema, artık 40 yaş hududuna dayanmış olan Amin isimli genç bir adamın geçmişte susmak zorunda kaldıklarını itiraf ederek, öyküsünü anlatma ve kendini bir daha inşa etme uğraşı..
Bir Radyo imalcisi olan Rasmussen’in, kıssasını anlatmadan 20 yıl evvel farklı bir kimlikle tanıdığı Amin için özel olarak bir psikoterapi tekniği ile çalışması ve bu ömür hikayesini radyoya kaydetme süreci, sinemanın tamamını oluşturuyor. Gerçek Amin’in ve ailesinin isimleri, yaşadıkları da dahil olmak üzere güvenlik sebebi öne sürülerek değiştirilerek ihtimamla çalışılmış.
AMİN’İN SIRTINA YÜKLENEN SAVAŞ
Kabil’de yaşayan beş çocuklu bir ailenin en küçüğü olan Amin’in 4 yaşındaki haline dönüyor kamera birinci. Keyifli bir yuvasının olduğunu anlıyoruz. Anlatımı, büsbütün farklı bir çocuk olduğu tarafında. İki kız kardeşinin gecelik ve iç çamaşırlarını giyerek başladığı çocukluk anılarında, yalnızca erkeklerle ilgili fantezi kurduğunu itiraf ediyor. Bu, Afganistan toplumunda konuşulması bile mümkün olmayan bir durumdur.
Akabinde pilot olan babasının; Sevr İhtilali ismi verilen, Afganistan Demokratik Parti iktidarının gerçekleştirdiği darbenin halk tarafınca kabul edilmediği; sonuçta da SSCB’nin Kabil’e girdiği 1979 yılında tutuklandığı periyot anlatılıyor. Zahmetin tam da başladığı dönem!
Huzur bulmak için kaçtıkları Sovyetlerin dağılış devrinde kabus dolu Moskova maceraları, İsveç’teki ağabeyinin para gönderip onları iltica ettirme uğraşı, gemiyle Estonya’ya kaçış, yakalanıp tekrar Moskova’ya postalanmaları ve sonunda insan kaçakçıları tarafınca Kopenhag’a gönderilişi..!
Bütün bunlar yaşanırken art planda bir tarihî tenkit ve mültecinin dramı ile kimlik buhranı birbirine eşlik etmekte. Amin ya da rastgele bir mültecinin, bir insan kaçakçısının elinde farklı bir kimliğe bürünüp, hudut dışı edilme dehşetiyle palavra söylemek zorunda kalışı ve palavrayla yaşamanın acısı sinemaya nakış edilmiş.
Amin yaşadıklarından kaynaklı olarak kendi varlığını ve mesleğini her şeyin önüne koyan bencil biri olduğunu itiraf ederken, 20 yıllık kaosun ortasından okuyup, akademisyen olarak çıkmayı başarmıştır. Eşcinselliğinin keder edilmediği bir ülkede aşkını ve yuvasını da bulmuştur fakat; iç huzurunun geçmişin hesabı ile orantılı olduğunu anlamıştır. (Bu ortada Danimarkalı kocası Kasper ile eşcinsel evlilik yaptığını ve hala evli olduğunu öğreniyoruz.)
Sinema boyunca Bir mültecinin hayatla ilgili dört kesin korkusu olarak tanımladığım “ölüm, özgürlük, varoluşsal yalıtım ve anlamsızlık” etrafında organize olan sinema, son 30 yılın unutulmaz siyasi buhranları ve geçiş devirlerinden kareleri de tutuşturmuş öykünün kenarına.
Örneğin; Sovyetler dağılırken Moskova’da açılan Mc Donalds’ a akın eden beşerler ve orak çekiçli kalpakların zirvesine konan küçük bayraklar, geçiş periyodunda çürümüş toplumun bir modülü olan rüşvetçi ve alkolik polisler üzere.
Soyut ve gölgelerle betimlenen, travmaların anlatıldığı kısımlara ek olarak; hem animasyon birebir vakitte belgesel imgeler sinemanın akıcılığına yardımcı olmuş. Belgeseller sahiden Afgan toplumunun çektiği acı dolu işgal tarihinin bir envanteri adeta.İsveçli bestekar Uno Helmersson’un müziği de etkileyici bir biçimde takviye oluyor sinemaya.
Yaşadığımız çağın gerçekleri ile örülü hayli başarılı bir imal.
Savaşların yaşanmadığı bir dünya dileğiyle, âlâ seyirler diliyorum.
Hasret Kalkan