semaver
Active member
Gazeteci Işık Batur Ortadoğu’daki gelişmeleri kıymetlendirdi Ortadoğu her vakit olduğu üzere, dünya siyasetinin merkezinde. Türkiye’nin bölgeye yönelik siyasetlerinde keskin dönüşler kelam konusu. İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır’la münasebetler yumuşuyor. Muhakkak ki devamı gelecek. Biz de tüm bu gelişmelerin art planını, tarihi seyrini, Türkiye’ye tesirlerini Ortadoğu’yu hayli güzel bilen, tecrübeli gazeteci Işık Batur’a sorduk. 44 yıllık meslek ömründe, Ankara ve yurtharicinde temsilcilik nazaranvleri yanında, Ortadoğu’nun ve Batı’nın değerli önderleriyle ses getiren röportajlara imza atan Batur, “dünyanın kalbi” dediği Ortadoğu’daki gelişmeleri, tarihî süreci ortasında yorumladı.
Ortadoğu uzmanı Işık Batur, müellifimiz Prof. Dr. Barış Doster’in sorularını yanıtladı.
– Ortadoğu’daki başkanların fikir ve karar alma süreçleri nasıl çalışıyor?
Ortadoğu’yu yöneten önderlerin birden fazla, evvel, halkın meselelerini çözmek için iktidarı ele geçiriyorlar. Hepsi, Filistin problemini kullanarak, Arap dünyasında önder olmaya çalışırlar. İsrail’le savaşan Mısır’ın efsanevi başkanı Nasır, İsrail’e meydan okuyan Irak önderi Saddam
Hüseyin, İsrail’le savaşan Hafız Esad, Libya başkanı Muammer Kaddafi bu biçimdeydi. Halkın milliyetçilik hislerini kullandılar. İktidarlarını güçlendirdiler. daha sonra da öylesine iktidar sarhoşu olup büyüklüye kapıldılar ki gerçeklerden koptular. Oynanan kanlı satrancı nazaranmediler. Piyon oldular.
– Oynanan kanlı satrancın gerisinde ne var?
Odağında Müslümanlar, Museviler ve Hıristiyanlar için kutsal olan Kudüs’ü ele geçirmek yatıyor. Bunlardan beslenen siyasi hengameler var. Binlerce yıldır süren din ve mezhepler içindeki kanlı hengame.
Son yüz yılda Ortadoğu’da harita üç sefer değişti. Birinci harita, yüzsenelerca Arap dünyasını yöneten Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasıyla çizildi. İkinci harita değişikliği, 1948’de İsrail’in kuruluşuyla başladı. Araplar İsrail’i yok etmek için üç sefer büyük savaşa girdiler, başaramadılar. Mağlubiyet onlarda epey ağır duygusal çöküntü yarattı. İsrail’in kurulmasının yarattığı tarihi, siyasal, toplumsal, kültürel, dinî tansiyona şahit olduk. Nazi Almanyası’nda Musevilere uygulanan soykırımın faturasını Araplar ödedi. Ayrıyeten varlıklı yeraltı kaynakları için verilen arbedeyi da unutmayalım. Soğuk Savaş daha sonrası, Ortadoğu bir daha şekillenmeye başladı. Harita değişikliği sürüyor.
NATO VE TÜRK ORDUSU
– NATO’nun, TSK’deki tesirini biliyoruz. Pekala, Türk ordusunun ABD ve NATO’ya yaklaşımında değişiklik var mı?
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin üst kademesinde kıymetli değişiklikler gözledim. O devirde Yaşar Büyükanıt, Hurşit Tolon ve Doğan Güreş’le uzun görüşmelerim oldu. 1990’da, 1. Körfez Savaşı’nda Türk ordusu; ABD, İngiliz ve Fransız uçaklarının yani Çekiç Güç’ün İncirlik Üssü’nde konuşlanmasına karşıydı. ABD’nin oyun oynadığını görüyorlardı. Lakin direnmek zordu. Kitabımda arşivimdeki notlarımı birinci sefer deklare ettim. Büyükanıt ve Tolon’la yaptığım görüşmeleri sakladığım notlar var kitapta. Hurşit Tolon bana açıkça, “ABD oyun oynadı” dedi.
Çekiç Güç, Irak’ın kuzeyindeki Kürt bölgesini teminat altına aldı. Irak’ta federal yapının temelleri atıldı. Irak’tan daha sonra, Türkiye için de federasyon tartışmaları başladı. Öneren yalnızca ABD değildi. Rusların başında da federal yapı vardı. Bunu bana söyleyen bu biçimdeki Ankara Büyükelçisi Albert Çernişev oldu. Bunu birinci defa açıklıyorum.
O günlerde Büyükanıt’la bir sohbetimizde, Kürt devletini önlemek için atılması gereken adımları konuşuyorduk. Amerika’nın Sesi Radyosu, bölgeye Kürtçe yayına başlıyordu. Büyükanıt, ABD’nin bölgedeki siyasetlerinden rahatsızdı. ABD propagandasına imkân vermemek için Türkiye’nin Kürtçe Radyo ve TV yayınına da başlaması gerektiği kanısındaydı. “Teröristle gayret bizim işimiz. Güvenlik sıkıntısını biz çözeriz. Ancak teröre taban hazırlayan sıkıntıları çözmek, siyasalların işidir” demişti. Genelkurmay fazlaca gerçekçiydi.
– NATO’ya yönelik yaklaşımda birinci kırılma ne vakit yaşandı?
Türkiye’nin ABD ve NATO’ya giderek kuşkuyla bakması ve uzaklaşması, Kıbrıs sıkıntısıyla başlar. Kaldı ki 1960’lardan daha sonra Türkiye’ye uygulanan baskı ve ABD silah ambargoları, Türkiye’nin ABD ve NATO’ya karşı kuşkusunu artırmıştır. Türk ordusunun idare kademesi, ulusal savunma endüstrisinin kurulmasına tartı vermiştir. Bu kararların alınıp uygulanmasında hem İsmet İnönü’nün tıpkı vakitte Süleyman Demirel’in kıymetli rolü vardır. 1993’te Türkiye’nin Çin’le savunma endüstrisinde işbirliğine girdiğini bana söyleyen Büyükanıt’tır.
– ABD’nin bölgede ve Türkiye’de oynadığı oyuna direnen kumandanlar mı vardı?
Evet. FETÖ, o periyot işbirliği yaptığı iktidarla birlikte, her alanda Türk ordusunda zincirin en kuvvetli halkalarına saldırdılar. Gaye; kuvvetli olan halkayı kırmaktı. Zinciri koparmak, dağıtmaktı. O sırada Türk ordusunda zincirin en kuvvetli halkası Yaşar Büyükanıt’tı. Birinci gaye oydu. Onu yıpratmak için özel gayret gösterdiler. Davaların, dedikoduların amacı yaptılar. Zincirin dağıtılması atılımları, kumpas davalarında mahpus yatan kumandanlarla sürdü. Hepsi ABD’nin Türkiye’de oynadığı oyuna direniyorlardı. NATO’dan çıkmayı savunmuyorlardı ancak Türkiye’nin NATO’dan düşünsel ve siyasal olarak uzaklaştığı kanısındaydılar. NATO üyeliği sürse bile strateji değişikliğinden yanaydılar.
“ONLARCA ÖNDER, YÜZLERCE DİPLOMAT”
– Kısa mühlet evvel çıkan “Ortadoğu’nun Şahları, Vezirleri, Piyonları” (Kırmızı Kedi Yayınevi) başlıklı kitabınızda epeyce değerli bilgiler var. Ortadoğu’yu yazmak nereden aklınıza geldi?
Ortadoğu’daki kanlı satrancın son 44 yılının şahidiyim. Saddam Hüseyin’den Muhammed Mursi’ye kadar onlarca başkan, yüzlerce diplomat ve siyasetçiyle görüştüm. Ortadoğu’da büyük ve küçük güçler içinde oynanan o denli kanlı bir satranç ki; kendilerini şah yahut vezir sananların sonunda piyon olduklarına şahit oldum. Siyasal İslam projesinin birinci uygulandığı ülke Cezayir’dir. Demokrasi yoluyla iktidarı ele geçirmek isteyen birinci parti FIS’tir. Darbeye beş kala Cezayir’deydim. Siyasal İslam denemesi Cezayir’de askeri darbeyle başarısız oldu. Cezayir, 10 yıl süren kanlı bir iç savaş yaşadı. Darbe olduğu gün Cezayir’den ayrıldım. Ortadan yıllar geçti. Bu kere Türkiye, model olarak seçildi ve 20 yıldır büyük değişim yaşıyoruz. Kitabımı da Türkiye’nin tarihi dönemecinde hem Ortadoğu’nun hem Türkiye’nin yakın tarihe, bugününe, geleceğine ışık tutmak için yazdım.
NATO’NUN KARA KUTUSU
– Kitabınızda, Gladyo başkanı olarak ünlenen İtalya’nın eski Cumhurbaşkanı Francesco Cossiga da var. Onunla niye görüştünüz?
SÖYLEDİKLERİ GERÇEKLEŞTİ
Gladyo, Soğuk Savaş’ın başında kurulan CIA’nın finanse ettiği bir yapıydı. Avrupa’da üç isim fazlaca değerliydi: Margaret Thatcher, Valéry Giscard d’Estaing, Francesco Cossiga. Cossiga, TSK bünyesinde de Özel Harp Dairesi’nin bulunduğunu söylemiş oldu. Ayrıyeten, Arap dünyasını 30- 40 yıldır yöneten başkanların iktidarda olduğu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İslam dünyasında önder olmak istediği devirde, “Bunun için evvela Arap dünyasındaki birtakım önderlerin çekilmesi yahut ortadan kalkması lazım” dedi. Kehanet üzereydi. Röportajımızdan iki yıl daha sonra Arap Baharı başladı. NATO konusunda “Türkiye, NATO’dan çekilirse, Batı ittifakı açısından büyük sorun olmaz. Tek tehlike, Türkiye’nin yüzünü daha fazla Araplara ve İslamcılara çevirmesi olur” dedi. Daha ilginci, ABD’nin eski Dışişleri Bakanı John Kerry’le Ankara’daki görüşmemdi. Ona, “Türkiye’nin İslama kayması sizi rahatsız etmez mi” diye sormuştum. Kerry, “Suudi Arabistan bizim değerli bir müttefikimizdir” diye yanıtlamıştı. Yani, ABD’yle işbirliği yaptığı sürece, iktidarın ideolojisi kıymetli değil.
Ortadoğu uzmanı Işık Batur, müellifimiz Prof. Dr. Barış Doster’in sorularını yanıtladı.
– Ortadoğu’daki başkanların fikir ve karar alma süreçleri nasıl çalışıyor?
Ortadoğu’yu yöneten önderlerin birden fazla, evvel, halkın meselelerini çözmek için iktidarı ele geçiriyorlar. Hepsi, Filistin problemini kullanarak, Arap dünyasında önder olmaya çalışırlar. İsrail’le savaşan Mısır’ın efsanevi başkanı Nasır, İsrail’e meydan okuyan Irak önderi Saddam
Hüseyin, İsrail’le savaşan Hafız Esad, Libya başkanı Muammer Kaddafi bu biçimdeydi. Halkın milliyetçilik hislerini kullandılar. İktidarlarını güçlendirdiler. daha sonra da öylesine iktidar sarhoşu olup büyüklüye kapıldılar ki gerçeklerden koptular. Oynanan kanlı satrancı nazaranmediler. Piyon oldular.
– Oynanan kanlı satrancın gerisinde ne var?
Odağında Müslümanlar, Museviler ve Hıristiyanlar için kutsal olan Kudüs’ü ele geçirmek yatıyor. Bunlardan beslenen siyasi hengameler var. Binlerce yıldır süren din ve mezhepler içindeki kanlı hengame.
Son yüz yılda Ortadoğu’da harita üç sefer değişti. Birinci harita, yüzsenelerca Arap dünyasını yöneten Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasıyla çizildi. İkinci harita değişikliği, 1948’de İsrail’in kuruluşuyla başladı. Araplar İsrail’i yok etmek için üç sefer büyük savaşa girdiler, başaramadılar. Mağlubiyet onlarda epey ağır duygusal çöküntü yarattı. İsrail’in kurulmasının yarattığı tarihi, siyasal, toplumsal, kültürel, dinî tansiyona şahit olduk. Nazi Almanyası’nda Musevilere uygulanan soykırımın faturasını Araplar ödedi. Ayrıyeten varlıklı yeraltı kaynakları için verilen arbedeyi da unutmayalım. Soğuk Savaş daha sonrası, Ortadoğu bir daha şekillenmeye başladı. Harita değişikliği sürüyor.
NATO VE TÜRK ORDUSU
– NATO’nun, TSK’deki tesirini biliyoruz. Pekala, Türk ordusunun ABD ve NATO’ya yaklaşımında değişiklik var mı?
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin üst kademesinde kıymetli değişiklikler gözledim. O devirde Yaşar Büyükanıt, Hurşit Tolon ve Doğan Güreş’le uzun görüşmelerim oldu. 1990’da, 1. Körfez Savaşı’nda Türk ordusu; ABD, İngiliz ve Fransız uçaklarının yani Çekiç Güç’ün İncirlik Üssü’nde konuşlanmasına karşıydı. ABD’nin oyun oynadığını görüyorlardı. Lakin direnmek zordu. Kitabımda arşivimdeki notlarımı birinci sefer deklare ettim. Büyükanıt ve Tolon’la yaptığım görüşmeleri sakladığım notlar var kitapta. Hurşit Tolon bana açıkça, “ABD oyun oynadı” dedi.
Çekiç Güç, Irak’ın kuzeyindeki Kürt bölgesini teminat altına aldı. Irak’ta federal yapının temelleri atıldı. Irak’tan daha sonra, Türkiye için de federasyon tartışmaları başladı. Öneren yalnızca ABD değildi. Rusların başında da federal yapı vardı. Bunu bana söyleyen bu biçimdeki Ankara Büyükelçisi Albert Çernişev oldu. Bunu birinci defa açıklıyorum.
O günlerde Büyükanıt’la bir sohbetimizde, Kürt devletini önlemek için atılması gereken adımları konuşuyorduk. Amerika’nın Sesi Radyosu, bölgeye Kürtçe yayına başlıyordu. Büyükanıt, ABD’nin bölgedeki siyasetlerinden rahatsızdı. ABD propagandasına imkân vermemek için Türkiye’nin Kürtçe Radyo ve TV yayınına da başlaması gerektiği kanısındaydı. “Teröristle gayret bizim işimiz. Güvenlik sıkıntısını biz çözeriz. Ancak teröre taban hazırlayan sıkıntıları çözmek, siyasalların işidir” demişti. Genelkurmay fazlaca gerçekçiydi.
– NATO’ya yönelik yaklaşımda birinci kırılma ne vakit yaşandı?
Türkiye’nin ABD ve NATO’ya giderek kuşkuyla bakması ve uzaklaşması, Kıbrıs sıkıntısıyla başlar. Kaldı ki 1960’lardan daha sonra Türkiye’ye uygulanan baskı ve ABD silah ambargoları, Türkiye’nin ABD ve NATO’ya karşı kuşkusunu artırmıştır. Türk ordusunun idare kademesi, ulusal savunma endüstrisinin kurulmasına tartı vermiştir. Bu kararların alınıp uygulanmasında hem İsmet İnönü’nün tıpkı vakitte Süleyman Demirel’in kıymetli rolü vardır. 1993’te Türkiye’nin Çin’le savunma endüstrisinde işbirliğine girdiğini bana söyleyen Büyükanıt’tır.
– ABD’nin bölgede ve Türkiye’de oynadığı oyuna direnen kumandanlar mı vardı?
Evet. FETÖ, o periyot işbirliği yaptığı iktidarla birlikte, her alanda Türk ordusunda zincirin en kuvvetli halkalarına saldırdılar. Gaye; kuvvetli olan halkayı kırmaktı. Zinciri koparmak, dağıtmaktı. O sırada Türk ordusunda zincirin en kuvvetli halkası Yaşar Büyükanıt’tı. Birinci gaye oydu. Onu yıpratmak için özel gayret gösterdiler. Davaların, dedikoduların amacı yaptılar. Zincirin dağıtılması atılımları, kumpas davalarında mahpus yatan kumandanlarla sürdü. Hepsi ABD’nin Türkiye’de oynadığı oyuna direniyorlardı. NATO’dan çıkmayı savunmuyorlardı ancak Türkiye’nin NATO’dan düşünsel ve siyasal olarak uzaklaştığı kanısındaydılar. NATO üyeliği sürse bile strateji değişikliğinden yanaydılar.
“ONLARCA ÖNDER, YÜZLERCE DİPLOMAT”
– Kısa mühlet evvel çıkan “Ortadoğu’nun Şahları, Vezirleri, Piyonları” (Kırmızı Kedi Yayınevi) başlıklı kitabınızda epeyce değerli bilgiler var. Ortadoğu’yu yazmak nereden aklınıza geldi?
Ortadoğu’daki kanlı satrancın son 44 yılının şahidiyim. Saddam Hüseyin’den Muhammed Mursi’ye kadar onlarca başkan, yüzlerce diplomat ve siyasetçiyle görüştüm. Ortadoğu’da büyük ve küçük güçler içinde oynanan o denli kanlı bir satranç ki; kendilerini şah yahut vezir sananların sonunda piyon olduklarına şahit oldum. Siyasal İslam projesinin birinci uygulandığı ülke Cezayir’dir. Demokrasi yoluyla iktidarı ele geçirmek isteyen birinci parti FIS’tir. Darbeye beş kala Cezayir’deydim. Siyasal İslam denemesi Cezayir’de askeri darbeyle başarısız oldu. Cezayir, 10 yıl süren kanlı bir iç savaş yaşadı. Darbe olduğu gün Cezayir’den ayrıldım. Ortadan yıllar geçti. Bu kere Türkiye, model olarak seçildi ve 20 yıldır büyük değişim yaşıyoruz. Kitabımı da Türkiye’nin tarihi dönemecinde hem Ortadoğu’nun hem Türkiye’nin yakın tarihe, bugününe, geleceğine ışık tutmak için yazdım.
NATO’NUN KARA KUTUSU
– Kitabınızda, Gladyo başkanı olarak ünlenen İtalya’nın eski Cumhurbaşkanı Francesco Cossiga da var. Onunla niye görüştünüz?
SÖYLEDİKLERİ GERÇEKLEŞTİ
Gladyo, Soğuk Savaş’ın başında kurulan CIA’nın finanse ettiği bir yapıydı. Avrupa’da üç isim fazlaca değerliydi: Margaret Thatcher, Valéry Giscard d’Estaing, Francesco Cossiga. Cossiga, TSK bünyesinde de Özel Harp Dairesi’nin bulunduğunu söylemiş oldu. Ayrıyeten, Arap dünyasını 30- 40 yıldır yöneten başkanların iktidarda olduğu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İslam dünyasında önder olmak istediği devirde, “Bunun için evvela Arap dünyasındaki birtakım önderlerin çekilmesi yahut ortadan kalkması lazım” dedi. Kehanet üzereydi. Röportajımızdan iki yıl daha sonra Arap Baharı başladı. NATO konusunda “Türkiye, NATO’dan çekilirse, Batı ittifakı açısından büyük sorun olmaz. Tek tehlike, Türkiye’nin yüzünü daha fazla Araplara ve İslamcılara çevirmesi olur” dedi. Daha ilginci, ABD’nin eski Dışişleri Bakanı John Kerry’le Ankara’daki görüşmemdi. Ona, “Türkiye’nin İslama kayması sizi rahatsız etmez mi” diye sormuştum. Kerry, “Suudi Arabistan bizim değerli bir müttefikimizdir” diye yanıtlamıştı. Yani, ABD’yle işbirliği yaptığı sürece, iktidarın ideolojisi kıymetli değil.