Elif KARACA
Fransız bankacılık kümesi Societe Generale’nin Küresel Başekonomisti Klaus Baader TCMB’nin geçen hafta aldığı faiz indirim sonucunın enflasyon görünümünü daha da bozup TL üzerinde ek baskıya niye olabileceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Baader, döviz kurunun gün ortasında yüzde 1’e yakın bedel kaybettiğine dikkat çekerek, ABD Merkez Bankası (Fed), ECB ve öbür bir epeyce merkez bankasının yakın vakitte faiz oranlarını artırmaya devam etmesi beklendiğinden, Türk lirası ile başka para üniteleri içindeki getiri farkının daha da daralacağını ve bu durumun TL üzerinde daha fazla aşağı istikametli baskı oluşturabileceğini tabir etti.
Avrupa’da yaşanacak bir resesyonun Türkiye üstündeki mümkün tesirini de pahalandıran Baader, “Avrupa’da tüketim düşeceği için kuşkusuz pek olumsuz olacak” dedi. Baader, Türkiye ve Rusya içinde alınan ruble ile ticaret sonucunın Türkiye iktisadına manalı bir tesiri olacağını düşünmediğini söylemiş oldu. Global iktisattaki son duruma ait sorularımızı da yanıtlayan Baader, ABD’nin resesyonda olup olmadığı istikametindeki tartışmaya ait görüşlerini paylaştı.
■ Büyük merkez bankalarının resesyona niye olmadan enflasyonu düşürebileceklerini düşünüyor musunuz?
Evet, bunun mümkün olduğunu düşünüyorum, lakin büyük maharet ve biraz da baht gerektirecek. Talih gerektirecek derken ani, beklenmedik olumsuz dış şokların meydana gelmemesini kastediyorum. Lakin bu, iktisatta kimi üzücü sonuçların olmayacağı manasına gelmiyor. İşsizliği mevcut düzeylerden yükseltmeden enflasyonu düşürmek sıkıntı hatta imkansız olacaktır. Yapılması gereken arz ve talebi daha güzel bir istikrara oturtmak.
■ ABD’deki mevcut durumun bir resesyon olup olmadığı konusunda yaygın bir tartışma var, bu mevzuda fikriniz nedir?
Benim görüşüm muhakkak açık: ABD GSYİH’si üst üste iki çeyrekte daralmış olsa da – ki bu resesyonu teşhis etmekte başvurulan sıradan bir kuraldır – ABD’nin resesyonda olduğunu gösteren neredeyse hiç bir işaret yok. En değerlisi, ABD hala aylık yüzde 3 ile yüzde 4 içinde yıllık oranlarda istihdam yaratıyor. Bir resesyonun ileri basamaklarında bu olmaz.
■ Sizce ABD ve Avrupa’da enflasyon tepeyi gördü mü? Önümüzdeki devir için üst taraflı riskler var mı ya da kademeli bir düşüş bekliyor musunuz?
Temel senaryoya nazaran enflasyonun Euro Bölgesi’nde (muhtemelen Eylül ayında) yakında tepeyi görmesi bekleniyor. ABD’de manşet enflasyon haziranda aslına bakarsanız doruğa ulaştı, fakat İngiltere’de tepenin görülmesi muhtemelen yıl sonunu bulacak. Her iki tarafta da riskler var ve bu riskler temel olarak kuvvetli fiyat ve ünite işgücü maliyeti baskıları niçiniyle üst istikametli.
■ Son datalar Almanya iktisadının 2. çeyrekte yüzde 0 büyüdüğünü gösterdi. Avrupa’da resesyon riski görüyor musunuz?
Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan Avrupa ülkelerindeki yavaşlamanın Türkiye iktisadına tesiri ne olur? Evet, Almanya’nın son GSYH verisi konusunda haklısınız, lakin bununla birlikte 1Ç22’de çeyreklik bazda yüzde 0.8 (yıllık yüzde 3.2) büyüme kaydedildi. Euro bölgesi için temel senaryomuz resesyondan kaçınılması istikametinde. Almanya ise ikinci yarıda yahut 4Ç22/1Ç23’te teknik bir resesyona girebilir. bir fazlaca şey Rus gazının arzına bağlı. Kesilirse, sakinlik kaçınılmaz olacaktır. İddialarımız İngiltere Merkez Bankası’nınkiler kadar olumsuz olmasa da, İngiltere 2022’nin son çeyreğinde ve 2023’ün başlarında neredeyse kesin olarak resesyona girecek. Avrupa’da yaşanacak bir resesyonun Türkiye üstündeki tesiri, Avrupa’da tüketim düşeceği için kuşkusuz pek olumsuz olacaktır.
■ Gelişmiş ekonomiler yüzde 8-9’luk enflasyon için büyük bir dert ortasındayken, Türkiye’de enflasyon yüzde 80’e yaklaştı. Lakin Türkiye’de klasik ekonomik reçeteler yerine düşük faiz oranlarıyla enflasyonu düşürmeye çalışan farklı bir siyaset uygulanıyor. Sizce bu siyasetin muvaffakiyet bahtı var mı?
Türkiye’nin enflasyonu düşürmek için ne çeşit siyasetler izlemesi uygun olacak? Döviz kurunda istikrar sağlayacak siyasetler yardımcı olacaktır. Türk Lirası, 2021’in başından bu yana dolar karşısında yaklaşık yüzde 60 paha kaybetti ve bu, bilhassa mevcut yüksek güç meblağları göz önüne alındığında, ithal enflasyona yol açıyor. Yüksek büyümeyle birlikte enflasyonu düşürmeye çalışmak bence çok sıkıntılı. Büyüme yoluyla enflasyonu düşürebilirsiniz, fakat bunun için iktisadın yalnızca arz tarafında büyüme olmalıdır. Enflasyon her vakit arzı aşan talebin bir işaretidir. Büyümeyi sadece arz tarafında artırmanız gerekiyor, lakin bunu yapmak fazlaca sıkıntı. Zira arz tarafını inşa ederken, elbette o arz tarafını inşa edenlere de gelir yaratacaksınız, bu niçinle işe yaraması pek muhtemel değil.
■ Global faktörler dikkate alındığında Türkiye’ye ait yıl sonu enflasyon kestiriminiz hangi seviyede?
Türkiye ile öbür gelişmiş ekonomiler içinde yüzde 70’den çok enflasyon farkı varken nominal döviz kurunda bir paha kaybı olmaması gerçek döviz kurunun büyük bir paha kazanması manasına gelir. Bu durumun Türkiye’nin rekabet gücünü önemli biçimde baltalayacağı açıktır. Enflasyonun global görünümüne ait olarak, son vakit içinderda birtakım olumlu gelişmeler de olmuştur. Global petrol fiyatları değerli ölçüde düştü. Ayrıyeten FAO besin fiyat endeksine ait pek güzel haberler aldık. Fakat öte yandan, doğal gazın fiyatı artmaya devam ediyor. Artık Türkiye bundan ne kadar etkileniyor bilmiyorum ancak değerli bir rol oynadığı kesin. Bu, Rusya’nın siyasetiyle hayli ilişkili ve Rusya’nın siyasetinin ne olduğunu kestirim etmek güç.
■ TCMB geçen hafta sürpriz bir biçimde siyaset faizini 100 baz puan indirdi. Bu atağın ne üzere tesirleri olacağını düşünüyorsunuz, sizce enflasyon görünümünü daha da bozup TL üzerinde ek baskıya yol açar mu?
Tek sözle: Evet. Döviz kuru gün ortasında yüzde 1’e yakın kıymet kaybetti. ABD Merkez Bankası, ECB ve öteki bir fazlaca merkez bankasının yakın vakitte faiz oranlarını daha da artırması beklendiğinden, Türk lirası ile öbür para üniteleri içindeki getiri farkı daha da daralacaktır. Bu durum TL üzerinde daha fazla aşağı taraflı baskı oluşturabilir.
Ruble ile ticaretin Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olmaz
■ Türkiye ve Rusya içinde ruble ile ticaretin Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olacağını düşünüyor musunuz?
Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olacağını düşünmüyorum. Fakat ruble olarak ödemeyi reddetseydi bunun Türkiye üzerinde olumsuz tesirleri olabilirdi. Başka ekonomilerde görüldüğü üzere, ruble olarak ödemeyi reddetmek, Rusya’dan gelen doğalgaz teslimatlarında keskin düşüşlere ve hatta büsbütün kapanmalara niye oldu. Bu, büyüme üzerinde çok olumsuz bir şok yaratacak ve enflasyonu üst itecekti. Bir bakıma felaketin önüne geçilmiş oldu.
Okumaya devam et...
Fransız bankacılık kümesi Societe Generale’nin Küresel Başekonomisti Klaus Baader TCMB’nin geçen hafta aldığı faiz indirim sonucunın enflasyon görünümünü daha da bozup TL üzerinde ek baskıya niye olabileceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Baader, döviz kurunun gün ortasında yüzde 1’e yakın bedel kaybettiğine dikkat çekerek, ABD Merkez Bankası (Fed), ECB ve öbür bir epeyce merkez bankasının yakın vakitte faiz oranlarını artırmaya devam etmesi beklendiğinden, Türk lirası ile başka para üniteleri içindeki getiri farkının daha da daralacağını ve bu durumun TL üzerinde daha fazla aşağı istikametli baskı oluşturabileceğini tabir etti.
Avrupa’da yaşanacak bir resesyonun Türkiye üstündeki mümkün tesirini de pahalandıran Baader, “Avrupa’da tüketim düşeceği için kuşkusuz pek olumsuz olacak” dedi. Baader, Türkiye ve Rusya içinde alınan ruble ile ticaret sonucunın Türkiye iktisadına manalı bir tesiri olacağını düşünmediğini söylemiş oldu. Global iktisattaki son duruma ait sorularımızı da yanıtlayan Baader, ABD’nin resesyonda olup olmadığı istikametindeki tartışmaya ait görüşlerini paylaştı.
■ Büyük merkez bankalarının resesyona niye olmadan enflasyonu düşürebileceklerini düşünüyor musunuz?
Evet, bunun mümkün olduğunu düşünüyorum, lakin büyük maharet ve biraz da baht gerektirecek. Talih gerektirecek derken ani, beklenmedik olumsuz dış şokların meydana gelmemesini kastediyorum. Lakin bu, iktisatta kimi üzücü sonuçların olmayacağı manasına gelmiyor. İşsizliği mevcut düzeylerden yükseltmeden enflasyonu düşürmek sıkıntı hatta imkansız olacaktır. Yapılması gereken arz ve talebi daha güzel bir istikrara oturtmak.
■ ABD’deki mevcut durumun bir resesyon olup olmadığı konusunda yaygın bir tartışma var, bu mevzuda fikriniz nedir?
Benim görüşüm muhakkak açık: ABD GSYİH’si üst üste iki çeyrekte daralmış olsa da – ki bu resesyonu teşhis etmekte başvurulan sıradan bir kuraldır – ABD’nin resesyonda olduğunu gösteren neredeyse hiç bir işaret yok. En değerlisi, ABD hala aylık yüzde 3 ile yüzde 4 içinde yıllık oranlarda istihdam yaratıyor. Bir resesyonun ileri basamaklarında bu olmaz.
■ Sizce ABD ve Avrupa’da enflasyon tepeyi gördü mü? Önümüzdeki devir için üst taraflı riskler var mı ya da kademeli bir düşüş bekliyor musunuz?
Temel senaryoya nazaran enflasyonun Euro Bölgesi’nde (muhtemelen Eylül ayında) yakında tepeyi görmesi bekleniyor. ABD’de manşet enflasyon haziranda aslına bakarsanız doruğa ulaştı, fakat İngiltere’de tepenin görülmesi muhtemelen yıl sonunu bulacak. Her iki tarafta da riskler var ve bu riskler temel olarak kuvvetli fiyat ve ünite işgücü maliyeti baskıları niçiniyle üst istikametli.
■ Son datalar Almanya iktisadının 2. çeyrekte yüzde 0 büyüdüğünü gösterdi. Avrupa’da resesyon riski görüyor musunuz?
Türkiye’nin en büyük ticaret ortakları olan Avrupa ülkelerindeki yavaşlamanın Türkiye iktisadına tesiri ne olur? Evet, Almanya’nın son GSYH verisi konusunda haklısınız, lakin bununla birlikte 1Ç22’de çeyreklik bazda yüzde 0.8 (yıllık yüzde 3.2) büyüme kaydedildi. Euro bölgesi için temel senaryomuz resesyondan kaçınılması istikametinde. Almanya ise ikinci yarıda yahut 4Ç22/1Ç23’te teknik bir resesyona girebilir. bir fazlaca şey Rus gazının arzına bağlı. Kesilirse, sakinlik kaçınılmaz olacaktır. İddialarımız İngiltere Merkez Bankası’nınkiler kadar olumsuz olmasa da, İngiltere 2022’nin son çeyreğinde ve 2023’ün başlarında neredeyse kesin olarak resesyona girecek. Avrupa’da yaşanacak bir resesyonun Türkiye üstündeki tesiri, Avrupa’da tüketim düşeceği için kuşkusuz pek olumsuz olacaktır.
■ Gelişmiş ekonomiler yüzde 8-9’luk enflasyon için büyük bir dert ortasındayken, Türkiye’de enflasyon yüzde 80’e yaklaştı. Lakin Türkiye’de klasik ekonomik reçeteler yerine düşük faiz oranlarıyla enflasyonu düşürmeye çalışan farklı bir siyaset uygulanıyor. Sizce bu siyasetin muvaffakiyet bahtı var mı?
Türkiye’nin enflasyonu düşürmek için ne çeşit siyasetler izlemesi uygun olacak? Döviz kurunda istikrar sağlayacak siyasetler yardımcı olacaktır. Türk Lirası, 2021’in başından bu yana dolar karşısında yaklaşık yüzde 60 paha kaybetti ve bu, bilhassa mevcut yüksek güç meblağları göz önüne alındığında, ithal enflasyona yol açıyor. Yüksek büyümeyle birlikte enflasyonu düşürmeye çalışmak bence çok sıkıntılı. Büyüme yoluyla enflasyonu düşürebilirsiniz, fakat bunun için iktisadın yalnızca arz tarafında büyüme olmalıdır. Enflasyon her vakit arzı aşan talebin bir işaretidir. Büyümeyi sadece arz tarafında artırmanız gerekiyor, lakin bunu yapmak fazlaca sıkıntı. Zira arz tarafını inşa ederken, elbette o arz tarafını inşa edenlere de gelir yaratacaksınız, bu niçinle işe yaraması pek muhtemel değil.
■ Global faktörler dikkate alındığında Türkiye’ye ait yıl sonu enflasyon kestiriminiz hangi seviyede?
Türkiye ile öbür gelişmiş ekonomiler içinde yüzde 70’den çok enflasyon farkı varken nominal döviz kurunda bir paha kaybı olmaması gerçek döviz kurunun büyük bir paha kazanması manasına gelir. Bu durumun Türkiye’nin rekabet gücünü önemli biçimde baltalayacağı açıktır. Enflasyonun global görünümüne ait olarak, son vakit içinderda birtakım olumlu gelişmeler de olmuştur. Global petrol fiyatları değerli ölçüde düştü. Ayrıyeten FAO besin fiyat endeksine ait pek güzel haberler aldık. Fakat öte yandan, doğal gazın fiyatı artmaya devam ediyor. Artık Türkiye bundan ne kadar etkileniyor bilmiyorum ancak değerli bir rol oynadığı kesin. Bu, Rusya’nın siyasetiyle hayli ilişkili ve Rusya’nın siyasetinin ne olduğunu kestirim etmek güç.
■ TCMB geçen hafta sürpriz bir biçimde siyaset faizini 100 baz puan indirdi. Bu atağın ne üzere tesirleri olacağını düşünüyorsunuz, sizce enflasyon görünümünü daha da bozup TL üzerinde ek baskıya yol açar mu?
Tek sözle: Evet. Döviz kuru gün ortasında yüzde 1’e yakın kıymet kaybetti. ABD Merkez Bankası, ECB ve öteki bir fazlaca merkez bankasının yakın vakitte faiz oranlarını daha da artırması beklendiğinden, Türk lirası ile öbür para üniteleri içindeki getiri farkı daha da daralacaktır. Bu durum TL üzerinde daha fazla aşağı taraflı baskı oluşturabilir.
Ruble ile ticaretin Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olmaz
■ Türkiye ve Rusya içinde ruble ile ticaretin Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olacağını düşünüyor musunuz?
Türkiye iktisadına manalı bir katkısı olacağını düşünmüyorum. Fakat ruble olarak ödemeyi reddetseydi bunun Türkiye üzerinde olumsuz tesirleri olabilirdi. Başka ekonomilerde görüldüğü üzere, ruble olarak ödemeyi reddetmek, Rusya’dan gelen doğalgaz teslimatlarında keskin düşüşlere ve hatta büsbütün kapanmalara niye oldu. Bu, büyüme üzerinde çok olumsuz bir şok yaratacak ve enflasyonu üst itecekti. Bir bakıma felaketin önüne geçilmiş oldu.
Okumaya devam et...