Antalya’nın Korkuteli ilçesine bağlı Dereköy’de açılmak istenen kömür ocağı meyve üretimiyle bilinen yayla köyünü tehdit ediyor. Projenin iptali için 130 köylünün açtığı davanın eksper keşfi evvelki gün yapıldı. Turkuvaz Linyit Kömür İşletmeleri AŞ isminde özel bir firmaya verilen 1972,55 hektarlık ruhsat alanında birinci etapta 40,69 hektarlık alanda kömür üretilmesi planlanıyor. Lakin tarım toprakları, meyve bahçeleri su kaynakları ve kültürel mirası tehdit eden projenin yayla niteliğindeki bölgenin geleceğini karartmasından kaygı eden köylüler maden alanında hareket yaparak seslerini duyurmaya çalıştı. Kömüre kurban edilmek istenen bölgede arkeolojik kalıntılar ortaya çıkmış, yapılan tescil sürecinin akabinde ise bu alanlar ÇED alanı haricinde bırakılarak projenin hayata geçirilmesine yönelik çalışmalara devam edilmişti.
Yüzlerce yıldır yaz-kış ikili hayatın ve üretimin sürdüğü Antalya’nın yaylası pozisyonundaki Dereköy’de açılmak istenen kömür ocağıyla ilgili yaşanan ÇED süreci, yırtıcı madencilik projelerinin lokal halkı, ziraî üretimi ve çevresel pahaları nasıl yok saydığını bir defa daha gözler önüne serdi. Geçtiğimiz Mayıs ayında ‘ÇED Gerekli Değildir’ sonucu verilen projenin yürütmesinin durdurulması ve iptali için Dereköylü üreticiler ve köy sakinleri dava açtı. Geniş iştirakli bir hak arayışı dokümanı niteliğindeki davada 130 köylünün ömürden, sudan, üretimden ve topraktan yana “taraf” olması dikkat çekiyor.
DEREKÖYLÜLER BİR SEFER DAHA KÖMÜRE HAYIR DEDİ
Köylülerin kömür ocağının iptali için açtığı davanın “bilirkişi keşfi” evvelki gün proje alanında yapıldı. Proje alanında toplanan Dereköylüler, kömür ocağının ömür alanlarına vereceği tahribata karşı bir kere daha seslerini yükselterek hareket yaptılar. “Tarım merkezi Dereköy’de kömüre hayır” diyen köylüler, geleceklerinin karartılmaması için kararlılıklarını bir defa daha gösterdiler.
TOPRAK MÜDAFAA ŞURASI EVVEL GERİ ÇEVİRDİ daha sonra ONAY VERDİ
Köylülerin avukatı Tuncay Koç’un verdiği bilgilere bakılırsa Antalya Toprak Müdafaa Şurası kömür ocağı açılmak istenen alanın tarım dışı emelle kullanılmasına müsaade vermedi. Antalya Toprak Müdafaa Kurulu’nun 17 Nisan 2020 tarihindeki sonucunda, yatırımın öne sürülen sebebi ve faaliyetleri hakkında konseye yeni bilgi ve evraklar sunulması talep edilerek bir daha kıymetlendirme yapılmasına karar verildi. Lakin Antalya Toprak Müdafaa Kurulu’nun 16 Ekim 2020 tarihindeki ikinci sonucunda ise sulu tarım yeri ve dikili tarım topraklarından (meyve bahçeleri) oluşan toplam 39,4 hektarlık tarım toprağının tarım dışı emelle kullanılmasına oy oldukçaluğu ile karar verildi.
AV. TUNCAY KOÇ: ‘ALANIN 33 HEKTARLIK KISMI 1. SINIF TARIM ARAZİSİ’
Avukat Tuncay Koç, tarım dışına çıkarılan alanın 33 hektarlık kısmının 1. sınıf mutlak tarım yeri, 5 hektarının ise meyve bahçelerinden oluştuğunu lisana getirerek, şura sonucunın Tarım ve Orman Bakanlığı’nca onaylanmadan ÇED Gerekli Değildir sonucu verildiğinin altını çiziyor. Kömür ocağı açılması planlanan alanda Korkuteli Barajına dökülen Menevişli Deresinin de bulunduğunu lisana getiren Koç, dere yatağının 550 metrelik kısmının değiştirilmek istendiğine dikkat çekti.
YILDA 8 BİN TON MEYVE, 3 BİN KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI
Türkiye’nin son senelerda yaşadığı en değerli problemlerin başında besin enflasyonu gelirken Antalya’nın en kıymetli üretim merkezlerinden biri olan Korkuteli’nin bu bölgesinin kısa vadeli kömür madenciliğine kurban edilmek istenmesi yöre halkının ve kamuoyunun yansısını çekiyor. Dereköy’ün yaylası pozisyonundaki Başpınar Yaylası, hayvancılık üretiminin ağır olduğu bir bölge. Yörede yaşayan halkın geçimi tarıma ve hayvancılığa bağlı. Fakat davanın avukatı Tuncay Koç, kömür ocağıyla ilgili hazırlanan Proje Tanıtım Belgesi (ÇED Raporu) bölgenin üretimle ilgili vasıflarına yer verilmediğini lisana getirdi. Kömür ocağı açılmak istenen bölgede yılda 8 bin ton meyve üretimi yapılırken yaklaşık 3 bin baş da küçükbaş hayvan varlığı bulunuyor.
ÇIKARILACAK KÖMÜR SANAYİ TESİSLERİNE SATILACAK
Yılda 309 bin ton linyit kömürü çıkarılması planlanan proje kapsamında işlenip paketlenecek kömürün Denizli-Isparta üzere vilayetlerdeki sanayi işletmelerine satılması hedefleniyor.
KÖMÜR YÜKLÜ BİNLERCE KAMYON BÖLGEYİ TEHDİT EDECEK
Projenin iptali için mahkemeye sunulan dava dilekçesinde, kömür ocağıyla ilgili ÇED raporunda toplumsal tesirlere yönelik hiç kıymetlendirme yapılmadığına işaret edilerek, şu sözlere yer verildi: “Maden ocağının köye muhtemel tesirleri, tarım alanlarına, su kaynaklarına, arkeolojik kalıntılara verebileceği muhtemel ziyan hiç göz önünde tutulmamıştır. Toplumsal tesirler için hiç kıymetlendirme yapılmamıştır. halbuki alanda 3700 dönümden çok tarım toprağı bulunmaktadır. Belgeye bakılırsa en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu 141 metre yakınlarında konut mevcuttur. Kömür ocağı alanının hepsi tarım toprağıdır. Kömür ocaklarının tozumayla ve yol kullanmasıyla köy yollarını bozduğu, tozumayla bitkilerin fotosentez yapmasını engellediği ve bu niçinle ziraî randımanın düştüğü bilinmektedir. halbuki alanla ilgili yol kullanmasında yalnızca kömürün çıkarılacağı dekapaj alanıyla kırma eleme paketleme tesisi içinde ki 1 km’lik yol alınmış, yılda 309,000 ton kömür çıkarılacağı bunun 40 ton taşıyan kamyonlarla yılda 7725 sefer yapacağı, (bu da günde 25 tek sefer, geliş gidişle 50 sefer yapmaktadır) kömür çıkarılacak alanla, kırma eleme tesisi içindeki hesaplamaya yer verilmiş, buradan ana yola ait bir çalışmaya yer verilmemiştir. Kaldı ki 40 tonluk kamyonlarla günde 25 sefer dolu, 25 sefer boş sefer yapılması ana yolu da bozacak bir tesire sahiptir.”
KÖMÜR ÜRETİMİ VE KANSER BAĞI UYARISI
Kömür madeni kaynaklı tozların yaptığı değişik akciğer hastalıklarına da değinilen dava dilekçesinde, “Başta slikatlar olmak üzere biroldukça değişik gaz ve tozların solunması ve ortaya çıkan kronik (süreğen) akciğer hastalıkları başta akciğer kanseri olmak üzere artan kanser riski ile de alakalıdır. Bu hastalıklar bilhassa yer altı kömür maden çalışanlarına görülmekle birlikte yer üstü kömür madeni personellerinde de görülebilmektedir. Yalnızca kömür madeni üzere tozlu iş çalışanlarında değil çevresel atmosferi soluyan insanlarda da tozlara bağlı hastalıklar oluştuğu kanıtlanmıştır. Kömür ortasında çinko, kadmiyum, kurşun, arsenik ve öbür biroldukca toksik husus barındırmaktadır. Kömür madenciliğinin ve lokal temizleme süreçlerinin etraf havasına büyük ölçülerde asılı toz kirliliği ve su kaynaklarına bulaş bıraktığı bilinmektedir. Fakat bu sıhhat tesirlerine ait evrakta hiçbir bilgi ve tedbir bulunmamaktadır. Belgeye inanacak olursak kömür ocağında hiç tozuma olmayacaktır” sözlerine yer verildi.
KÖMÜR ALANINDA ARKEOLOJİK KALINTILAR BULUNDU
Kömür madeni açılması planlanan alanda kültür varlıklarının da bulunduğunun altı çizilen dava dilekçesinde, arkeolojik kalıntıların fark edilmesinin akabinde Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne başvurulduğunu ve ilgililerin alana gelerek çalışma yaptığına işaret edilerek şöyleki denildi: “Bunun kararında PTD belgesine da giren 29/3/2021 tarihindeki 1265455 sayılı yazıyla alanda 1. Derece ağır kültür kalıntıları ve 3. Derece arkeolojik SİT alanları tespit edilmiştir. Bu tespitler kararında birinci başta 41,11 Hektar olan alan 40,69 hektara düşürülmüş ve tespit edilen arkeolojik SİT alanları olan 42 dönümlük (0,42 hektar) alan kömür ocağı alanından çıkarılmıştır.
SİT ALANLARI KÖMÜR OCAĞININ ORTASINDA KALDI
Lakin haritadan görüleceği üzere SİT alanları ÇED alanının tam ortasında kalmaktadır. 913 parselde bulunan SİT alanı çalışma alanının ortasındadır. bir daha Kültür Varlıkları Müzeler Genel müdürlüğü yazısından görüyoruz ki 918 parselde korunması gereken bir SİT alanıdır. Kültür varlıklarının bulunduğu bu alana ayrıyeten bir müdafaa bandı konulmamış, etkileşim geçiş alanı belirtilmemiştir. halbuki 2863 sayılı kanun gereği 1. Derece Arkeolojik Sit Alanları ve Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıkları (KGTKV) birleştirilerek ve/veya müdafaa alanlarının etraflarındaki uygulamaların sonlandırılması ve denetiminin sağlanabilmesi için Tampon Bölge oluşturularak (1. ve 2. Derece Arkeolojik Sit Alanlarının etrafında tampon bölge olarak 3. Derece Arkeolojik Sit statüsünün getirilerek) muhafaza altına alınması gerekmektedir. Bu kurala uyulmamıştır. Bilhassa 1 derece SİT alanı olan 913. Parselin üst kısmında rastgele bir müdafaa alanı yoktur. Dekapaj alanıyla 1. Derecede arkeolojik SİT alanı yan yanadır. Bununla ilgili PTD de hiçbir kıymetlendirme mevcut değildir.”
*Antalya Toprak Müdafaa Heyeti’nin kömür ocağı ile ilgili bir daha kıymetlendirme talepli sonucu
* Antalya Toprak Müdafaa Heyeti’nin ‘olumlu’ görüş bildiren ikinci sonucu
* Antalya Toprak Muhafaza Konseyi sonucundan daha sonra verilen uygun görüş
Yusuf Yavuz
Yüzlerce yıldır yaz-kış ikili hayatın ve üretimin sürdüğü Antalya’nın yaylası pozisyonundaki Dereköy’de açılmak istenen kömür ocağıyla ilgili yaşanan ÇED süreci, yırtıcı madencilik projelerinin lokal halkı, ziraî üretimi ve çevresel pahaları nasıl yok saydığını bir defa daha gözler önüne serdi. Geçtiğimiz Mayıs ayında ‘ÇED Gerekli Değildir’ sonucu verilen projenin yürütmesinin durdurulması ve iptali için Dereköylü üreticiler ve köy sakinleri dava açtı. Geniş iştirakli bir hak arayışı dokümanı niteliğindeki davada 130 köylünün ömürden, sudan, üretimden ve topraktan yana “taraf” olması dikkat çekiyor.
DEREKÖYLÜLER BİR SEFER DAHA KÖMÜRE HAYIR DEDİ
Köylülerin kömür ocağının iptali için açtığı davanın “bilirkişi keşfi” evvelki gün proje alanında yapıldı. Proje alanında toplanan Dereköylüler, kömür ocağının ömür alanlarına vereceği tahribata karşı bir kere daha seslerini yükselterek hareket yaptılar. “Tarım merkezi Dereköy’de kömüre hayır” diyen köylüler, geleceklerinin karartılmaması için kararlılıklarını bir defa daha gösterdiler.
TOPRAK MÜDAFAA ŞURASI EVVEL GERİ ÇEVİRDİ daha sonra ONAY VERDİ
Köylülerin avukatı Tuncay Koç’un verdiği bilgilere bakılırsa Antalya Toprak Müdafaa Şurası kömür ocağı açılmak istenen alanın tarım dışı emelle kullanılmasına müsaade vermedi. Antalya Toprak Müdafaa Kurulu’nun 17 Nisan 2020 tarihindeki sonucunda, yatırımın öne sürülen sebebi ve faaliyetleri hakkında konseye yeni bilgi ve evraklar sunulması talep edilerek bir daha kıymetlendirme yapılmasına karar verildi. Lakin Antalya Toprak Müdafaa Kurulu’nun 16 Ekim 2020 tarihindeki ikinci sonucunda ise sulu tarım yeri ve dikili tarım topraklarından (meyve bahçeleri) oluşan toplam 39,4 hektarlık tarım toprağının tarım dışı emelle kullanılmasına oy oldukçaluğu ile karar verildi.
AV. TUNCAY KOÇ: ‘ALANIN 33 HEKTARLIK KISMI 1. SINIF TARIM ARAZİSİ’
Avukat Tuncay Koç, tarım dışına çıkarılan alanın 33 hektarlık kısmının 1. sınıf mutlak tarım yeri, 5 hektarının ise meyve bahçelerinden oluştuğunu lisana getirerek, şura sonucunın Tarım ve Orman Bakanlığı’nca onaylanmadan ÇED Gerekli Değildir sonucu verildiğinin altını çiziyor. Kömür ocağı açılması planlanan alanda Korkuteli Barajına dökülen Menevişli Deresinin de bulunduğunu lisana getiren Koç, dere yatağının 550 metrelik kısmının değiştirilmek istendiğine dikkat çekti.
YILDA 8 BİN TON MEYVE, 3 BİN KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI
Türkiye’nin son senelerda yaşadığı en değerli problemlerin başında besin enflasyonu gelirken Antalya’nın en kıymetli üretim merkezlerinden biri olan Korkuteli’nin bu bölgesinin kısa vadeli kömür madenciliğine kurban edilmek istenmesi yöre halkının ve kamuoyunun yansısını çekiyor. Dereköy’ün yaylası pozisyonundaki Başpınar Yaylası, hayvancılık üretiminin ağır olduğu bir bölge. Yörede yaşayan halkın geçimi tarıma ve hayvancılığa bağlı. Fakat davanın avukatı Tuncay Koç, kömür ocağıyla ilgili hazırlanan Proje Tanıtım Belgesi (ÇED Raporu) bölgenin üretimle ilgili vasıflarına yer verilmediğini lisana getirdi. Kömür ocağı açılmak istenen bölgede yılda 8 bin ton meyve üretimi yapılırken yaklaşık 3 bin baş da küçükbaş hayvan varlığı bulunuyor.
ÇIKARILACAK KÖMÜR SANAYİ TESİSLERİNE SATILACAK
Yılda 309 bin ton linyit kömürü çıkarılması planlanan proje kapsamında işlenip paketlenecek kömürün Denizli-Isparta üzere vilayetlerdeki sanayi işletmelerine satılması hedefleniyor.
KÖMÜR YÜKLÜ BİNLERCE KAMYON BÖLGEYİ TEHDİT EDECEK
Projenin iptali için mahkemeye sunulan dava dilekçesinde, kömür ocağıyla ilgili ÇED raporunda toplumsal tesirlere yönelik hiç kıymetlendirme yapılmadığına işaret edilerek, şu sözlere yer verildi: “Maden ocağının köye muhtemel tesirleri, tarım alanlarına, su kaynaklarına, arkeolojik kalıntılara verebileceği muhtemel ziyan hiç göz önünde tutulmamıştır. Toplumsal tesirler için hiç kıymetlendirme yapılmamıştır. halbuki alanda 3700 dönümden çok tarım toprağı bulunmaktadır. Belgeye bakılırsa en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu 141 metre yakınlarında konut mevcuttur. Kömür ocağı alanının hepsi tarım toprağıdır. Kömür ocaklarının tozumayla ve yol kullanmasıyla köy yollarını bozduğu, tozumayla bitkilerin fotosentez yapmasını engellediği ve bu niçinle ziraî randımanın düştüğü bilinmektedir. halbuki alanla ilgili yol kullanmasında yalnızca kömürün çıkarılacağı dekapaj alanıyla kırma eleme paketleme tesisi içinde ki 1 km’lik yol alınmış, yılda 309,000 ton kömür çıkarılacağı bunun 40 ton taşıyan kamyonlarla yılda 7725 sefer yapacağı, (bu da günde 25 tek sefer, geliş gidişle 50 sefer yapmaktadır) kömür çıkarılacak alanla, kırma eleme tesisi içindeki hesaplamaya yer verilmiş, buradan ana yola ait bir çalışmaya yer verilmemiştir. Kaldı ki 40 tonluk kamyonlarla günde 25 sefer dolu, 25 sefer boş sefer yapılması ana yolu da bozacak bir tesire sahiptir.”
KÖMÜR ÜRETİMİ VE KANSER BAĞI UYARISI
Kömür madeni kaynaklı tozların yaptığı değişik akciğer hastalıklarına da değinilen dava dilekçesinde, “Başta slikatlar olmak üzere biroldukça değişik gaz ve tozların solunması ve ortaya çıkan kronik (süreğen) akciğer hastalıkları başta akciğer kanseri olmak üzere artan kanser riski ile de alakalıdır. Bu hastalıklar bilhassa yer altı kömür maden çalışanlarına görülmekle birlikte yer üstü kömür madeni personellerinde de görülebilmektedir. Yalnızca kömür madeni üzere tozlu iş çalışanlarında değil çevresel atmosferi soluyan insanlarda da tozlara bağlı hastalıklar oluştuğu kanıtlanmıştır. Kömür ortasında çinko, kadmiyum, kurşun, arsenik ve öbür biroldukca toksik husus barındırmaktadır. Kömür madenciliğinin ve lokal temizleme süreçlerinin etraf havasına büyük ölçülerde asılı toz kirliliği ve su kaynaklarına bulaş bıraktığı bilinmektedir. Fakat bu sıhhat tesirlerine ait evrakta hiçbir bilgi ve tedbir bulunmamaktadır. Belgeye inanacak olursak kömür ocağında hiç tozuma olmayacaktır” sözlerine yer verildi.
KÖMÜR ALANINDA ARKEOLOJİK KALINTILAR BULUNDU
Kömür madeni açılması planlanan alanda kültür varlıklarının da bulunduğunun altı çizilen dava dilekçesinde, arkeolojik kalıntıların fark edilmesinin akabinde Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne başvurulduğunu ve ilgililerin alana gelerek çalışma yaptığına işaret edilerek şöyleki denildi: “Bunun kararında PTD belgesine da giren 29/3/2021 tarihindeki 1265455 sayılı yazıyla alanda 1. Derece ağır kültür kalıntıları ve 3. Derece arkeolojik SİT alanları tespit edilmiştir. Bu tespitler kararında birinci başta 41,11 Hektar olan alan 40,69 hektara düşürülmüş ve tespit edilen arkeolojik SİT alanları olan 42 dönümlük (0,42 hektar) alan kömür ocağı alanından çıkarılmıştır.
SİT ALANLARI KÖMÜR OCAĞININ ORTASINDA KALDI
Lakin haritadan görüleceği üzere SİT alanları ÇED alanının tam ortasında kalmaktadır. 913 parselde bulunan SİT alanı çalışma alanının ortasındadır. bir daha Kültür Varlıkları Müzeler Genel müdürlüğü yazısından görüyoruz ki 918 parselde korunması gereken bir SİT alanıdır. Kültür varlıklarının bulunduğu bu alana ayrıyeten bir müdafaa bandı konulmamış, etkileşim geçiş alanı belirtilmemiştir. halbuki 2863 sayılı kanun gereği 1. Derece Arkeolojik Sit Alanları ve Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıkları (KGTKV) birleştirilerek ve/veya müdafaa alanlarının etraflarındaki uygulamaların sonlandırılması ve denetiminin sağlanabilmesi için Tampon Bölge oluşturularak (1. ve 2. Derece Arkeolojik Sit Alanlarının etrafında tampon bölge olarak 3. Derece Arkeolojik Sit statüsünün getirilerek) muhafaza altına alınması gerekmektedir. Bu kurala uyulmamıştır. Bilhassa 1 derece SİT alanı olan 913. Parselin üst kısmında rastgele bir müdafaa alanı yoktur. Dekapaj alanıyla 1. Derecede arkeolojik SİT alanı yan yanadır. Bununla ilgili PTD de hiçbir kıymetlendirme mevcut değildir.”
*Antalya Toprak Müdafaa Heyeti’nin kömür ocağı ile ilgili bir daha kıymetlendirme talepli sonucu
* Antalya Toprak Müdafaa Heyeti’nin ‘olumlu’ görüş bildiren ikinci sonucu
* Antalya Toprak Muhafaza Konseyi sonucundan daha sonra verilen uygun görüş
Yusuf Yavuz