semaver
Active member
Eski Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, ‘Kıbrıs, AKP’nin iktidar formülüne kurban edildi’ niye Şükrü Sina Gürel? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Memleketler arası Alakalar Bölümü’nü bitirdi. Mülkiye’de doktora çalışmaları sürürken Ege Üniversitesi İktisadi ve Ticari İlimler Fakültesi’nde asistan oldu. 1977’de SBF’de, doktora derecesini “Ortadoğu Petrolünün Milletlerarası Siyasetteki Yeri” başlıklı tezi ile aldı. Birebir fakültede profesör oldu. İngiltere, Almanya ve Fransa’da bilimsel çalışmalarda bulundu. 1995’te İzmir’den DSP adayı olarak milletvekili seçildi. 55. Cumhuriyet Hükümeti’nde AB ve Kıbrıs’tan Sorumlu Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü oldu. 57. Cumhuriyet Hükümeti’nde Devlet Bakanlığı, Başbakan Yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı yaptı. Siyasi hayatının büyük kısmı Ecevit’le geçti, Kıbrıs tarihi ve sorunu, Türk-Yunan münasebetleri ile ilgili kitapları da bulunuyor. Son günlerde ada ile ilgili tartışmalar bir daha alevlenince bize de Gürel’e sormak kaldı.
Doğrusu bu hususta çelişen görüşler var. 1983’te “Devletimiz bağımsız bir devlet lakin eninde sonunda Rum tarafıyla bir federasyon kurmak istiyoruz. Tıpkı çatı altında bir devlet istiyoruz” demek için Kuzey sözcüğü eklenmişti. 2004’te Annan Planı’nda referanduma sunulan metinde Kıbrıs Türk Devleti ismi kullanılmıştı. Aslında “eyalet” meseladen yola çıkarak “devlet” olarak isimlendirilmişti. ötürüsıyla artık Kıbrıs Türk Devleti ismine bu doğrultuda karşı çıkanlar var ve haklı görünüyorlar. Devletin ismi değişecekse Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olarak değiştirilmeli. Ama doğal bu devletin isminin değiştirilmesi bir anayasa değişikliği sürecini gerektiriyor. Bir tanınma gerçekleşmeden bu biçimde bir anayasal sürece girilmesi doğrusu anlamsız olacaktır. Bence evvel tanınma, daha sonra devletin isminin değiştirilmesi hakikat olacaktır.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kuzey-Güney diye bir şey kalmadı. Eşit, hâkim iki devletli tahlilden yanayız. 40-50 yılımızı onların söylemiş oldukleriyle geçirdik, sonuç alamadık. O periyot kapandı” dedi. Ortada sonuç alınabilecek bir strateji görüyor musunuz?
Bana kalırsa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ya da Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanıtmak için çok geç. 2004’te Cumhuriyet’teki köşemde Annan referandumu ertesinde şunu yazmış ve gereken yerlerde de söylemeye çalışmıştım: “Kıbrıslı Rumlar ve Türkler birebir devletin çatısı altında birlikte yaşamayı, bu kadar elverişli şartlar sunulduğu biçimde reddediyorlarsa bu biçimde bundan daha sonra Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni yönetenlerin de şunu söylemeleri gerekiyor: Kıbrıs Rum Devleti tarafınca eşit ve hâkim bir devlet olarak tanınmadıkça, bundan daha sonra ne bir tahlilin kapağını kaldırırız ne de görüşmelere oturabiliriz.” O sırada merhum Rauf Denktaş hâlâ Cumhurbaşkanlığı makamındaydı ve ben de kendileriyle görüşüyordum. Bana iki tane resmi görüşme tutanağı gösterdi.
• Ne yazıyordu tutanakta?
Birincisi, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı’nın yani Abdullah Gül’ün birinci yaptığı milletlerarası görüşmeydi. Görüşmeye “Biz tanınma istemiyoruz” diye oturuyordu. İkincisi de KKTC’nin bu biçimdeki başbakanı Mehmet Ali Talat’ın görüşme tutanağıydı. O da birebir biçimde “Biz tanınma istemiyoruz” diye görüşmeye başlıyordu. Ben de onun üzerine köşemde yazmış ve “Biriyle bir görüşmeye oturduğunuzda o sizi eşit olarak kabul etmek niyetindeyse bile siz ‘ben adam değilim, beni adam yerine koyma’ derseniz adam yerine konmazsınız” demiştim. Bu tanınma için adımların ta 2004’te atılması gerekiyordu. Lakin olağan artık Cumhurbaşkanı Erdoğan, 50 yıldır vakit kaybettiğimizi söylüyor. Aslında 18-19 yıldır ne kadar vakit kaybettiğimizin hesabını kendisinin vermesi gerekiyor. Zira bakıyorsunuz daha 2002’de AKP iktidarı oluşturulmaya başlanırken kendisinin hiç bir temsil niteliği olmadığı biçimde Avrupa ve ABD seferlerine çıktı, oralarda en üst seviyede kabul gördü. bu biçimdedan edindiği alışkanlıkla devletin büyükelçilerini yabancı liderlerle yaptığı görüşmelere almadı. Fakat o seferlere başlarken de Kıbrıs ve AB konusunda son derece yanlış adımlar attı.
• Örneğin?
Ekim ayında Dışişleri Bakanı olarak AB’nin genişlemeden sorumlu komiseri Gunter Verheugen’e “Türkiye AB bağlantılarının ilerletilmesi farklı şeydir, Kıbrıs konusunda siyasi tahlil bulmak diğer şeydir” diyerek hususun algılanmasını sağlamışken, Tayyip Erdoğan AB seferlerine çıkarken “AB ile üyelik müzakerelerinin başlatılması için bir tarih alma mevzusuyla Kıbrıs konusunu birebir sepette ele alabiliriz” dedi. Bu, gdolayıp yine Kıbrıs konusunu AB’nin kucağına bırakmak demekti. birebir vakitte Denktaş’ın hasta yatağına Annan Planı konmuşken, biz de Annan Planı’nın müzakereye paha olmadığını açıklamışken… Onun akabinde, “AB için yeni ıslahatlar yapmaya hazırız” dedi. Bu aslında Türkiye’nin yeni dayatmalara kapıları arkasına kadar açması demekti, zira biz Ağustos 2002’te AB ile ulusal programımızı bütün siyasal istikrarsızlığa karşın TBMM’den geçirmeyi başarmıştık. Bize daha evvel AB tarafınca verilen kelam, kulaklarımla duyduğum için söylüyorum, “Siz bu ulusal programınızı geçirin, müzakerelere başlayacağız” halindeydi.
• “Denktaş’ın hasta yatağına Annan Planı konmuşken” dediniz. AKP, kendi siyaseti sonuç vermeyince bir daha Denktaş’ın çizgisine mi döndü?
Motamot o denli oldu. AB’nin bizden yeni ıslahatlar istemeye hiç bir biçimde yüzü yoktu ve Tayyip Erdoğan, hem Kıbrıs konusunu gdolayıp AB’nin kucağına bırakıyor birebir vakitte AB’nin yeni ödünler istemesi için kapıyı arkasına kadar açıyordu. Bu aslında AKP’nin iktidar formülünün gerektirdiği adımlardı.
• O formülü açar mısınız?
AKP başından itibaren “AB için ıslahat yapıyoruz” diye Türkiye’de Cumhuriyet kurumlarını yıprattı, aşındırdı ve kimilerini da yok etti. İkinci iktidar formülüyse AB ve ABD eşittir iktidar sigortasıydı. ötürüsıyla Kıbrıs konusu bunlara kurban edildi. Bu formüller ortasında Türkiye’nin ve Kıbrıs Türkünün hak ve çıkarlarını aşındıracak biçimde Kıbrıs siyaseti heba edildi. halbuki biz Ecevit hükümeti olarak başından itibaren “AB’nin Kıbrıs Cumhuriyeti diye Kıbrıs’ın bütününü AB üyesi yapmaya hakkı yoktur. Milletlerarası mutabakatlara karşıttır. Türkiyesiz Kıbrıs AB’ye giremez, zira kurucu mutabakatlarda bu yasaklanmıştır” dedik. Buna karşın AB bunu gerçekleştirmek için AKP iktidarıyla işbirliğini sürdürdü, Annan Planı da bunun için esasen ortaya sokulmuştu. Denktaş sahiden hasta yatağındaydı New York’ta. Ünlü hekim Mehmet Öz Denktaş’ı ameliyat etmiş ve tıpkı akşam Karayipler’e tatile gitmişti. ötürüsıyla rahmetlinin göğsündeki yara iki ay kapanmadı, biz Türkiye’de tedavi ettirdik. Biz de seçimleri kaybetmiştik, Annan Planı Denktaş’ın önüne kondu, “Bir hafta ortasında bak, değilse ben gerekeni yaparım” dedi Annan… meğer Annan’ın misyonu âlâ niyet teşebbüsüydü. Taraflara plan sunmak, hele hele bu plandaki uyuşmazlık noktalarını resen düzenlemek yetkisine sahip değildi. Arabulucunun, hakemin bile bu biçimde bir yetkisi yoktur. Annan’a ondan sonrasında kimseye verilmeyen yetkiler verildi. Evvel kasım-aralık boyunca merhum Denktaş, şimdiki KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu -ki bu biçimde da Dışişleri Bakanı’ydı- Türkiye’den kendilerine gelen tüm baskılara karşın direndiler. Planın AB genişleme süreci başlamadan kabul edilmesi bu biçimdece mümkün olmadı. Onun gerisinden nisan başında iştirak antlaşmaları imzalanacakken plan tekrar devreye sokulmak istendi. O da olmadı. daha sonra plan soğudu. AB tarafınca yeni adım gelmedi.
• Pekala, daha sonraki trafik nasıl ivme kazandı?
Tayyip Erdoğan’dan yeni adım geldi. Tayyip Erdoğan, Aralık 2003’te MGK toplantısından çıktı ve alınan kararlar KKTC’nin devam ettirilmesi tarafında bulunmasına karşın heyetten çıkıp Davos’a gidip Annan’la, daha sonrasında Washington’da Bush ile görüştü. Daha Türkiye’ye dönmeden Annan’a bütün yetkileri veren, Türkiye Cumhuriyeti’ni bağlayan mektup Annan’ın eline geçmişti. Yani Annan Planı’nı bir daha canlandıran Tayyip Erdoğan oldu. daha sonrasında da Batılılar bütün kelamları verdiler, Batılı vakıflar faaliyetlere başladılar ve “Yetmez lakin evetçiler” hem de “Yes be annem”ci oldular. Annan referandumunda Kıbrıs Türkünün devletini ortadan kaldırma isteği ortaya çıktı. Buna rağmen Rumlar planı reddetti. AB de daha evvelinde verdiği KKTC’ye uygulanan insafsız uygulamaların kaldırılmasıyla ilgili kelamları tutmadı. Tayyip Erdoğan, Denktaş’ı uzlaşmaz olarak göstermeye devam etti. Artık gerçi KKTC’nin iç işlerine karışmakla suçlayanların dönüp kendi siyasi geçmişlerine bakmalarında yarar var, başta Mehmet Ali Talat… Lakin kendisinin nasıl seçildiğini, ABD vakıflarından para alarak nasıl Kıbrıs’ta kamuoyu oluşturduklarını kendi eşi itiraf etmişti. Bunların başında da AKP hükümetinin çabaları ve dayanağı vardı.
O KADAR YALNIZLAŞTIK Kİ GEMİLERİMİZİ ANTALYA KÖRFEZİ’NDEN ÇIKARAMAZ HALE GELDİK
• daha sonra “Maraş’ta yeni periyot başlıyor. Mülkiyet haklarına riayet edilerek yürütülen çalışmalar ışığında artık Maraş’ta her insanın faydasına olacak yeni bir devrin kapıları açılacak” dedi Erdoğan ve fırtına koptu… BM sonucu ne diyor?
BM’nin hem Maraş hem KKTC ile ilgili olarak bizim açımızdan son derece olumsuz kararları var. Lakin alışılmış bu kararlar kutsal kitapların ayetleri üzere kararlar üzere görülmemeli. Onların kalıcılığı üzere düşünülmemeli. Milletlerarası alanda yeni gerçekler ortaya çıkabilir, durum değişebilir. ötürüsıyla bahisler bir daha kıymetlendirilebilir. Bu en çok Maraş için kelam konusudur, zira Maraş’ın neredeyse bütününün iki Osmanlı vakfına ilişkin olduğu ve 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında hukuka alışılmamış bir halde bu biçimdeki İngiliz hükümeti tarafınca özel mülkiyete çevrilerek birilerine satıldığı görülüyor ve bu satın alanların büyük bir çoğunluğu da Rumlar. ötürüsıyla bir mülkiyet hakkının ihlali kelam konusu en baştan itibaren. Yani Maraş konusuna yaklaşırken şimdiki özel mülkiyet göz önünde bulundurularak yaklaşılması son derece yanlış. O denli bir siyasete girişiliyorsa şayet, iki mahkeme sonucunın da tescil ettiği üzere artık Maraş’ın vakıf malı olduğu, bu vakıflardan kiralanarak fakat bunların üzerinde süreksiz hak sahibi olabileceği kabul ettirilmeli. Bu ortada kuzeyde kalmış malları için hak argüman eden Rumların müracaatına açık bir komite var. Bu kurulun da artık ortadan kaldırılması lazım, zira KKTC artık kendine bir cemaat, bir toplum olarak değil, bir devlet olarak kabul ettiğini, oburlarının da kendisini bu biçimde görmesi gerektiğini dünyaya anlatmalı.
• Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesi, Cumhurbaşkanı’nın açıklamasını kınama sonucu aldı. Bundan daha sonrasında neler yaşanır?
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden rastgele bir yaptırım sonucu çıkacağını zannetmiyorum, lakin unutmayalım ki Maraş’ın yüzde 3.5’i yerine bütününü açsak ve asıl sahibi EVKAF İdaresi’ne versek tıpkı olumsuz yansılarla karşılanacaktık. Gerçek adımları akılcı bir diplomasiyle destekleyerek atmak gerekir.
• Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü de desteklemediğini deklare etti…
Türkiye’nin AKP devrinde ne kadar yalnızlaştığını gösteriyor bu. Biz Doğu Akdeniz’de o kadar yalnızlaştık ki, araştırma gemilerimizi Antalya Körfezi’nden çıkaramaz hale geldik. Aslında ABD ve NATO, Rusya’yı kuşatırken, Türkiye’yi de kuşatmaya başladı. Yunanistan, Dedeağaç’tan Girit’e, Girit’ten Güney Kıbrıs’a Amerikan üsleriyle donandı ve ABD, Karadeniz siyaseti çerçevesinde Türkiye’yi de kuşatıyor. Bunun karşılığında Türkiye, bir türlü Rusya ve İran’ı da içine alması kaide olan ve Suriye’deki legal hükümetle de işbirliği yapmasını gerektiren dış politikayı hayata geçiremiyor, zira Türkiye tek adam tarafınca yönetiliyor ve tek adamın kendi zaafları var, ABD’nin insafına kalmış… bu biçimde bir açmaz ortasındayız. Bir taraftan Karadeniz’de NATO’nun maşası üzere davranarak, bir yandan Doğu Akdeniz’de haklarımıza sahip çıkmayarak, ABD’nin peşinden giderek bölgede sağlam bir politikayı sürdürmemiz lazım.
• Bu ortada Rum medyası ve milliyetçi partiler de Maraş’ın Aya Nikola Mahallesi’ne dönmek isteyen Rumları hainlikle suçluyor. Rum idaresi, göçmenlerin Türk idaresini kabul etmesi halinde Maraş’ın tümüyle kaybedileceğini savunuyor. bu biçimde mi olur?
Rum tarafında yapılan bütün siyasi hesaplar maksimalist olmaya mahkûmdur. Ben Kıbrıs konusunda en hayli Kıbrıslı Rumlara güvenirim derim, zira Kıbrıs’ın hepsini ve çabucak isterler. Hak ettikleri kadar almaya da tahammülleri yoktur. Kıbrıs Rum Kesimi’nde siyaset ve dış siyaset bakışları en maksimalist biçimde üretilmeye mahkûmdur. Korkuları şu: Şayet Kıbrıslı Rumlar, KKTC makamlarına başvurup burada hak savında bulunur ve kelamda mülkiyetini elde ettikleri bu yerlere bir daha sahip çıkarlar, burada oturmaya başlarlarsa KKTC’nin egemenlik haklarını kabul etmiş olurlar ve KKTC’nin ortasında faaliyet göstermeye başlarlar. Aslında KKTC’de oturmaya devam eden Rumlar var. Ancak bence Maraş’ın bütününün Türk vakıflarının mülkiyeti altında olduğu ve bunun İngilizler tarafınca hukuka muhalif değiştirilmiş olması asıl vurgulanması gereken husustur.
• “Tek adam rejimi” dediniz. Erdoğan’ın tek adam rejiminin Suriye, Libya, Doğu Akdeniz’de zafer müzikleri söylemeyi bıraktığı bir devirde Kıbrıs’ta milliyetçilik söylemlerinde bulunmasının manası nedir?
Bozuk saat bile günde iki kere yanlışsız vakti gösterir. Kimilerinin da en azından kamuoyunu tatmin edecek birtakım gerçek adımları atması gerekiyor vakit zaman. Kıbrıs’la ilgili atılan adım bu biçimde bir adım. Düşünerek atılması gerekir.
O BİR SAAT İÇİNDE NE OLDU, KUŞKULUYUM!
• Cumhurbaşkanı’ndan Kıbrıs’ta büyük muştular bekleniyordu. Çıka çıka külliye çıktı…
Bunun tanınma adımı mı olacağı bile sorgulandı ve evet, sonunda çayır, çimen ve bina çıktı. Ben doğrusu şundan bile kuşkuluyum. Tayyip Erdoğan Kıbrıs meclisindeki konuşmasına bir saat geç başladı. Birilerinden telefon mu geldi, birtakım görüşmeler mi yapıldı da vazgeçti?
• Şunu mu söylüyorsunuz?: Aslında diğer bir müjde olabilirdi lakin bir saatlik gelişmede bir şey oldu ve gerçek müjde açıklanamadı….
Evet, bunu söylüyorum.
• Bu bir bilgi mi, iddia mi?
Büsbütün kestirim…
• Külliyeden bir müjde olamayacağını mı var iseyıyorsunuz?
Motamot o denli. Şayet büyük bir şaşkınlık ortasında ve gerçeklerden bu kadar kopuk biçimde davranıyorsa Sayın Erdoğan bu biçimde aslına bakarsan hepimizin tasa ortasında olması gerekiyor.
• Az evvel de söylemiş olduniz. Aslında beklenen müjde biraz da Azerbaycan’ın KKTC’yi tanımasıydı… niye tanımıyor?
Bence olmaması için birtakım niçinler öne sürülebilir fakat yapılmasını düşündürecek niçinler kadar büyük değil. Karabağ bilhassa engeldi, zira orada başka bir devlet ilanı kelam konusuydu. Ama Karabağ sorunu çözüldükten daha sonra Azerbaycan’ın önünde bir mani kaldığını düşünmüyorum. Doğal Rusya’yla münasebetlerini de göz önünde tutmak gerekiyor. Türk-Rus ilgilerinin kesinlikle olumlu biçimde geliştirilmesi gerekiyor ki Azerbaycan’ın tavrı kolaylaştı.
“Türkiye’nin dış siyaset pusulası değişti. Bir ulus devletin dış siyaset pusulası, ulusal hak ve çıkarları gösterir. meğer artık ümmet çıkarlarını savunmaktan mezhepçiliğe, hatta oradan Müslüman Kardeş örgütçülüğüne savrulan bir dış siyaset gördük. Stratejik derinlik diye stratejik çukura yuvarlandık.”
SİYASET ADAMI OLURSUNUZ ANCAK DEVLET ADAMI OLAMAZSINIZ!
• Siz KKTC’deki merasimlere davet edildiniz mi?
Hayır, lakin bunu önemsemiyorum. İşinize geldiğinde “Devlette devamlılık vardır” demekle bunun şuurunda olmak farklıdır.
• Saadet Partisi’nden Oğuzhan Asiltürk vardı lakin. Resmi geçidin sonunda harekâtta şehit olanlar için rahmet dileğinde bulunurken Başbakan Bülent Ecevit’in ismini dahi anmamasını nasıl kıymetlendirmek gerekir?
Uzun müddettir Millet İttifakı cephesini zayıflatmak, bozmak peşinde. Bunun birkaç yolunu deniyor. Biri HDP ile işbirliğini bir kusur göstermek, öte yandan HDP ile kendi işbirliğinin temellerini oluşturmak, Saadet Partisi’ni ikiye bölerek zayıflatmak üzere… Bakalım nereye varacak… Ecevit’e gelince… Dikkat ederseniz Erbakan’ın ismini da anmadı. Son derece içe dönük ve küçük bir siyasi hesabın devamı. Natürel en başta Tayyip Erdoğan’ın bir devlet adamı olmadığını gösteriyor. Siyaset adamı olursunuz, sizden küçük uzunlukta bir dolu adamınız olabilir, ülkeyi bir süre elinizde tutabilirsiniz lakin devlet adamı olamazsınız. Kıbrıs’taki pozisyonumuzu bize sağlayan siyasi kararları alan devlet erkeklerinı anmaması yalnızca bugünde yaşayan bir siyasi karakter olduğunu gösteriyor.
- Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 50 yıldır vakit kaybettiğimizi söylüyor. Aslında 18-19 yıldır ne kadar vakit kaybettiğimizin hesabını kendisinin vermesi gerekiyor.
- Abdullah Gül, birinci milletlerarası görüşmeye “ ‘Biz tanınma istemiyoruz” diye oturdu. ‘Ben adam değilim, beni adam yerine koyma’ derseniz adam yerine konmazsınız.”
- Annan Planı’nı bir daha canlandıran Erdoğan oldu. daha sonra da Batılı vakıflar faaliyetlere başladılar ve “Yetmez fakat evetçiler” hem de “Yes be annem”ci oldular.
- AKP “AB için ıslahat yapıyoruz” diye Türkiye’de Cumhuriyet kurumlarını yıprattı, kimilerini da yok etti. AB ve ABD eşittir iktidar sigortasıydı. Kıbrıs konusu bunlara kurban edildi.
- Tayyip Erdoğan, Kıbrıs meclisindeki konuşmasına bir saat geç başladı. O sırada birilerinden telefon mu geldi, birtakım görüşmeler mi yapıldı da “gerçek müjde”den vazgeçti, kuşkuluyum.
Doğrusu bu hususta çelişen görüşler var. 1983’te “Devletimiz bağımsız bir devlet lakin eninde sonunda Rum tarafıyla bir federasyon kurmak istiyoruz. Tıpkı çatı altında bir devlet istiyoruz” demek için Kuzey sözcüğü eklenmişti. 2004’te Annan Planı’nda referanduma sunulan metinde Kıbrıs Türk Devleti ismi kullanılmıştı. Aslında “eyalet” meseladen yola çıkarak “devlet” olarak isimlendirilmişti. ötürüsıyla artık Kıbrıs Türk Devleti ismine bu doğrultuda karşı çıkanlar var ve haklı görünüyorlar. Devletin ismi değişecekse Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olarak değiştirilmeli. Ama doğal bu devletin isminin değiştirilmesi bir anayasa değişikliği sürecini gerektiriyor. Bir tanınma gerçekleşmeden bu biçimde bir anayasal sürece girilmesi doğrusu anlamsız olacaktır. Bence evvel tanınma, daha sonra devletin isminin değiştirilmesi hakikat olacaktır.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kuzey-Güney diye bir şey kalmadı. Eşit, hâkim iki devletli tahlilden yanayız. 40-50 yılımızı onların söylemiş oldukleriyle geçirdik, sonuç alamadık. O periyot kapandı” dedi. Ortada sonuç alınabilecek bir strateji görüyor musunuz?
Bana kalırsa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ya da Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanıtmak için çok geç. 2004’te Cumhuriyet’teki köşemde Annan referandumu ertesinde şunu yazmış ve gereken yerlerde de söylemeye çalışmıştım: “Kıbrıslı Rumlar ve Türkler birebir devletin çatısı altında birlikte yaşamayı, bu kadar elverişli şartlar sunulduğu biçimde reddediyorlarsa bu biçimde bundan daha sonra Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni yönetenlerin de şunu söylemeleri gerekiyor: Kıbrıs Rum Devleti tarafınca eşit ve hâkim bir devlet olarak tanınmadıkça, bundan daha sonra ne bir tahlilin kapağını kaldırırız ne de görüşmelere oturabiliriz.” O sırada merhum Rauf Denktaş hâlâ Cumhurbaşkanlığı makamındaydı ve ben de kendileriyle görüşüyordum. Bana iki tane resmi görüşme tutanağı gösterdi.
• Ne yazıyordu tutanakta?
Birincisi, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı’nın yani Abdullah Gül’ün birinci yaptığı milletlerarası görüşmeydi. Görüşmeye “Biz tanınma istemiyoruz” diye oturuyordu. İkincisi de KKTC’nin bu biçimdeki başbakanı Mehmet Ali Talat’ın görüşme tutanağıydı. O da birebir biçimde “Biz tanınma istemiyoruz” diye görüşmeye başlıyordu. Ben de onun üzerine köşemde yazmış ve “Biriyle bir görüşmeye oturduğunuzda o sizi eşit olarak kabul etmek niyetindeyse bile siz ‘ben adam değilim, beni adam yerine koyma’ derseniz adam yerine konmazsınız” demiştim. Bu tanınma için adımların ta 2004’te atılması gerekiyordu. Lakin olağan artık Cumhurbaşkanı Erdoğan, 50 yıldır vakit kaybettiğimizi söylüyor. Aslında 18-19 yıldır ne kadar vakit kaybettiğimizin hesabını kendisinin vermesi gerekiyor. Zira bakıyorsunuz daha 2002’de AKP iktidarı oluşturulmaya başlanırken kendisinin hiç bir temsil niteliği olmadığı biçimde Avrupa ve ABD seferlerine çıktı, oralarda en üst seviyede kabul gördü. bu biçimdedan edindiği alışkanlıkla devletin büyükelçilerini yabancı liderlerle yaptığı görüşmelere almadı. Fakat o seferlere başlarken de Kıbrıs ve AB konusunda son derece yanlış adımlar attı.
• Örneğin?
Ekim ayında Dışişleri Bakanı olarak AB’nin genişlemeden sorumlu komiseri Gunter Verheugen’e “Türkiye AB bağlantılarının ilerletilmesi farklı şeydir, Kıbrıs konusunda siyasi tahlil bulmak diğer şeydir” diyerek hususun algılanmasını sağlamışken, Tayyip Erdoğan AB seferlerine çıkarken “AB ile üyelik müzakerelerinin başlatılması için bir tarih alma mevzusuyla Kıbrıs konusunu birebir sepette ele alabiliriz” dedi. Bu, gdolayıp yine Kıbrıs konusunu AB’nin kucağına bırakmak demekti. birebir vakitte Denktaş’ın hasta yatağına Annan Planı konmuşken, biz de Annan Planı’nın müzakereye paha olmadığını açıklamışken… Onun akabinde, “AB için yeni ıslahatlar yapmaya hazırız” dedi. Bu aslında Türkiye’nin yeni dayatmalara kapıları arkasına kadar açması demekti, zira biz Ağustos 2002’te AB ile ulusal programımızı bütün siyasal istikrarsızlığa karşın TBMM’den geçirmeyi başarmıştık. Bize daha evvel AB tarafınca verilen kelam, kulaklarımla duyduğum için söylüyorum, “Siz bu ulusal programınızı geçirin, müzakerelere başlayacağız” halindeydi.
• “Denktaş’ın hasta yatağına Annan Planı konmuşken” dediniz. AKP, kendi siyaseti sonuç vermeyince bir daha Denktaş’ın çizgisine mi döndü?
Motamot o denli oldu. AB’nin bizden yeni ıslahatlar istemeye hiç bir biçimde yüzü yoktu ve Tayyip Erdoğan, hem Kıbrıs konusunu gdolayıp AB’nin kucağına bırakıyor birebir vakitte AB’nin yeni ödünler istemesi için kapıyı arkasına kadar açıyordu. Bu aslında AKP’nin iktidar formülünün gerektirdiği adımlardı.
• O formülü açar mısınız?
AKP başından itibaren “AB için ıslahat yapıyoruz” diye Türkiye’de Cumhuriyet kurumlarını yıprattı, aşındırdı ve kimilerini da yok etti. İkinci iktidar formülüyse AB ve ABD eşittir iktidar sigortasıydı. ötürüsıyla Kıbrıs konusu bunlara kurban edildi. Bu formüller ortasında Türkiye’nin ve Kıbrıs Türkünün hak ve çıkarlarını aşındıracak biçimde Kıbrıs siyaseti heba edildi. halbuki biz Ecevit hükümeti olarak başından itibaren “AB’nin Kıbrıs Cumhuriyeti diye Kıbrıs’ın bütününü AB üyesi yapmaya hakkı yoktur. Milletlerarası mutabakatlara karşıttır. Türkiyesiz Kıbrıs AB’ye giremez, zira kurucu mutabakatlarda bu yasaklanmıştır” dedik. Buna karşın AB bunu gerçekleştirmek için AKP iktidarıyla işbirliğini sürdürdü, Annan Planı da bunun için esasen ortaya sokulmuştu. Denktaş sahiden hasta yatağındaydı New York’ta. Ünlü hekim Mehmet Öz Denktaş’ı ameliyat etmiş ve tıpkı akşam Karayipler’e tatile gitmişti. ötürüsıyla rahmetlinin göğsündeki yara iki ay kapanmadı, biz Türkiye’de tedavi ettirdik. Biz de seçimleri kaybetmiştik, Annan Planı Denktaş’ın önüne kondu, “Bir hafta ortasında bak, değilse ben gerekeni yaparım” dedi Annan… meğer Annan’ın misyonu âlâ niyet teşebbüsüydü. Taraflara plan sunmak, hele hele bu plandaki uyuşmazlık noktalarını resen düzenlemek yetkisine sahip değildi. Arabulucunun, hakemin bile bu biçimde bir yetkisi yoktur. Annan’a ondan sonrasında kimseye verilmeyen yetkiler verildi. Evvel kasım-aralık boyunca merhum Denktaş, şimdiki KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu -ki bu biçimde da Dışişleri Bakanı’ydı- Türkiye’den kendilerine gelen tüm baskılara karşın direndiler. Planın AB genişleme süreci başlamadan kabul edilmesi bu biçimdece mümkün olmadı. Onun gerisinden nisan başında iştirak antlaşmaları imzalanacakken plan tekrar devreye sokulmak istendi. O da olmadı. daha sonra plan soğudu. AB tarafınca yeni adım gelmedi.
• Pekala, daha sonraki trafik nasıl ivme kazandı?
Tayyip Erdoğan’dan yeni adım geldi. Tayyip Erdoğan, Aralık 2003’te MGK toplantısından çıktı ve alınan kararlar KKTC’nin devam ettirilmesi tarafında bulunmasına karşın heyetten çıkıp Davos’a gidip Annan’la, daha sonrasında Washington’da Bush ile görüştü. Daha Türkiye’ye dönmeden Annan’a bütün yetkileri veren, Türkiye Cumhuriyeti’ni bağlayan mektup Annan’ın eline geçmişti. Yani Annan Planı’nı bir daha canlandıran Tayyip Erdoğan oldu. daha sonrasında da Batılılar bütün kelamları verdiler, Batılı vakıflar faaliyetlere başladılar ve “Yetmez lakin evetçiler” hem de “Yes be annem”ci oldular. Annan referandumunda Kıbrıs Türkünün devletini ortadan kaldırma isteği ortaya çıktı. Buna rağmen Rumlar planı reddetti. AB de daha evvelinde verdiği KKTC’ye uygulanan insafsız uygulamaların kaldırılmasıyla ilgili kelamları tutmadı. Tayyip Erdoğan, Denktaş’ı uzlaşmaz olarak göstermeye devam etti. Artık gerçi KKTC’nin iç işlerine karışmakla suçlayanların dönüp kendi siyasi geçmişlerine bakmalarında yarar var, başta Mehmet Ali Talat… Lakin kendisinin nasıl seçildiğini, ABD vakıflarından para alarak nasıl Kıbrıs’ta kamuoyu oluşturduklarını kendi eşi itiraf etmişti. Bunların başında da AKP hükümetinin çabaları ve dayanağı vardı.
O KADAR YALNIZLAŞTIK Kİ GEMİLERİMİZİ ANTALYA KÖRFEZİ’NDEN ÇIKARAMAZ HALE GELDİK
• daha sonra “Maraş’ta yeni periyot başlıyor. Mülkiyet haklarına riayet edilerek yürütülen çalışmalar ışığında artık Maraş’ta her insanın faydasına olacak yeni bir devrin kapıları açılacak” dedi Erdoğan ve fırtına koptu… BM sonucu ne diyor?
BM’nin hem Maraş hem KKTC ile ilgili olarak bizim açımızdan son derece olumsuz kararları var. Lakin alışılmış bu kararlar kutsal kitapların ayetleri üzere kararlar üzere görülmemeli. Onların kalıcılığı üzere düşünülmemeli. Milletlerarası alanda yeni gerçekler ortaya çıkabilir, durum değişebilir. ötürüsıyla bahisler bir daha kıymetlendirilebilir. Bu en çok Maraş için kelam konusudur, zira Maraş’ın neredeyse bütününün iki Osmanlı vakfına ilişkin olduğu ve 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında hukuka alışılmamış bir halde bu biçimdeki İngiliz hükümeti tarafınca özel mülkiyete çevrilerek birilerine satıldığı görülüyor ve bu satın alanların büyük bir çoğunluğu da Rumlar. ötürüsıyla bir mülkiyet hakkının ihlali kelam konusu en baştan itibaren. Yani Maraş konusuna yaklaşırken şimdiki özel mülkiyet göz önünde bulundurularak yaklaşılması son derece yanlış. O denli bir siyasete girişiliyorsa şayet, iki mahkeme sonucunın da tescil ettiği üzere artık Maraş’ın vakıf malı olduğu, bu vakıflardan kiralanarak fakat bunların üzerinde süreksiz hak sahibi olabileceği kabul ettirilmeli. Bu ortada kuzeyde kalmış malları için hak argüman eden Rumların müracaatına açık bir komite var. Bu kurulun da artık ortadan kaldırılması lazım, zira KKTC artık kendine bir cemaat, bir toplum olarak değil, bir devlet olarak kabul ettiğini, oburlarının da kendisini bu biçimde görmesi gerektiğini dünyaya anlatmalı.
• Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesi, Cumhurbaşkanı’nın açıklamasını kınama sonucu aldı. Bundan daha sonrasında neler yaşanır?
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden rastgele bir yaptırım sonucu çıkacağını zannetmiyorum, lakin unutmayalım ki Maraş’ın yüzde 3.5’i yerine bütününü açsak ve asıl sahibi EVKAF İdaresi’ne versek tıpkı olumsuz yansılarla karşılanacaktık. Gerçek adımları akılcı bir diplomasiyle destekleyerek atmak gerekir.
• Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü de desteklemediğini deklare etti…
Türkiye’nin AKP devrinde ne kadar yalnızlaştığını gösteriyor bu. Biz Doğu Akdeniz’de o kadar yalnızlaştık ki, araştırma gemilerimizi Antalya Körfezi’nden çıkaramaz hale geldik. Aslında ABD ve NATO, Rusya’yı kuşatırken, Türkiye’yi de kuşatmaya başladı. Yunanistan, Dedeağaç’tan Girit’e, Girit’ten Güney Kıbrıs’a Amerikan üsleriyle donandı ve ABD, Karadeniz siyaseti çerçevesinde Türkiye’yi de kuşatıyor. Bunun karşılığında Türkiye, bir türlü Rusya ve İran’ı da içine alması kaide olan ve Suriye’deki legal hükümetle de işbirliği yapmasını gerektiren dış politikayı hayata geçiremiyor, zira Türkiye tek adam tarafınca yönetiliyor ve tek adamın kendi zaafları var, ABD’nin insafına kalmış… bu biçimde bir açmaz ortasındayız. Bir taraftan Karadeniz’de NATO’nun maşası üzere davranarak, bir yandan Doğu Akdeniz’de haklarımıza sahip çıkmayarak, ABD’nin peşinden giderek bölgede sağlam bir politikayı sürdürmemiz lazım.
• Bu ortada Rum medyası ve milliyetçi partiler de Maraş’ın Aya Nikola Mahallesi’ne dönmek isteyen Rumları hainlikle suçluyor. Rum idaresi, göçmenlerin Türk idaresini kabul etmesi halinde Maraş’ın tümüyle kaybedileceğini savunuyor. bu biçimde mi olur?
Rum tarafında yapılan bütün siyasi hesaplar maksimalist olmaya mahkûmdur. Ben Kıbrıs konusunda en hayli Kıbrıslı Rumlara güvenirim derim, zira Kıbrıs’ın hepsini ve çabucak isterler. Hak ettikleri kadar almaya da tahammülleri yoktur. Kıbrıs Rum Kesimi’nde siyaset ve dış siyaset bakışları en maksimalist biçimde üretilmeye mahkûmdur. Korkuları şu: Şayet Kıbrıslı Rumlar, KKTC makamlarına başvurup burada hak savında bulunur ve kelamda mülkiyetini elde ettikleri bu yerlere bir daha sahip çıkarlar, burada oturmaya başlarlarsa KKTC’nin egemenlik haklarını kabul etmiş olurlar ve KKTC’nin ortasında faaliyet göstermeye başlarlar. Aslında KKTC’de oturmaya devam eden Rumlar var. Ancak bence Maraş’ın bütününün Türk vakıflarının mülkiyeti altında olduğu ve bunun İngilizler tarafınca hukuka muhalif değiştirilmiş olması asıl vurgulanması gereken husustur.
• “Tek adam rejimi” dediniz. Erdoğan’ın tek adam rejiminin Suriye, Libya, Doğu Akdeniz’de zafer müzikleri söylemeyi bıraktığı bir devirde Kıbrıs’ta milliyetçilik söylemlerinde bulunmasının manası nedir?
Bozuk saat bile günde iki kere yanlışsız vakti gösterir. Kimilerinin da en azından kamuoyunu tatmin edecek birtakım gerçek adımları atması gerekiyor vakit zaman. Kıbrıs’la ilgili atılan adım bu biçimde bir adım. Düşünerek atılması gerekir.
O BİR SAAT İÇİNDE NE OLDU, KUŞKULUYUM!
• Cumhurbaşkanı’ndan Kıbrıs’ta büyük muştular bekleniyordu. Çıka çıka külliye çıktı…
Bunun tanınma adımı mı olacağı bile sorgulandı ve evet, sonunda çayır, çimen ve bina çıktı. Ben doğrusu şundan bile kuşkuluyum. Tayyip Erdoğan Kıbrıs meclisindeki konuşmasına bir saat geç başladı. Birilerinden telefon mu geldi, birtakım görüşmeler mi yapıldı da vazgeçti?
• Şunu mu söylüyorsunuz?: Aslında diğer bir müjde olabilirdi lakin bir saatlik gelişmede bir şey oldu ve gerçek müjde açıklanamadı….
Evet, bunu söylüyorum.
• Bu bir bilgi mi, iddia mi?
Büsbütün kestirim…
• Külliyeden bir müjde olamayacağını mı var iseyıyorsunuz?
Motamot o denli. Şayet büyük bir şaşkınlık ortasında ve gerçeklerden bu kadar kopuk biçimde davranıyorsa Sayın Erdoğan bu biçimde aslına bakarsan hepimizin tasa ortasında olması gerekiyor.
• Az evvel de söylemiş olduniz. Aslında beklenen müjde biraz da Azerbaycan’ın KKTC’yi tanımasıydı… niye tanımıyor?
Bence olmaması için birtakım niçinler öne sürülebilir fakat yapılmasını düşündürecek niçinler kadar büyük değil. Karabağ bilhassa engeldi, zira orada başka bir devlet ilanı kelam konusuydu. Ama Karabağ sorunu çözüldükten daha sonra Azerbaycan’ın önünde bir mani kaldığını düşünmüyorum. Doğal Rusya’yla münasebetlerini de göz önünde tutmak gerekiyor. Türk-Rus ilgilerinin kesinlikle olumlu biçimde geliştirilmesi gerekiyor ki Azerbaycan’ın tavrı kolaylaştı.
“Türkiye’nin dış siyaset pusulası değişti. Bir ulus devletin dış siyaset pusulası, ulusal hak ve çıkarları gösterir. meğer artık ümmet çıkarlarını savunmaktan mezhepçiliğe, hatta oradan Müslüman Kardeş örgütçülüğüne savrulan bir dış siyaset gördük. Stratejik derinlik diye stratejik çukura yuvarlandık.”
SİYASET ADAMI OLURSUNUZ ANCAK DEVLET ADAMI OLAMAZSINIZ!
• Siz KKTC’deki merasimlere davet edildiniz mi?
Hayır, lakin bunu önemsemiyorum. İşinize geldiğinde “Devlette devamlılık vardır” demekle bunun şuurunda olmak farklıdır.
• Saadet Partisi’nden Oğuzhan Asiltürk vardı lakin. Resmi geçidin sonunda harekâtta şehit olanlar için rahmet dileğinde bulunurken Başbakan Bülent Ecevit’in ismini dahi anmamasını nasıl kıymetlendirmek gerekir?
Uzun müddettir Millet İttifakı cephesini zayıflatmak, bozmak peşinde. Bunun birkaç yolunu deniyor. Biri HDP ile işbirliğini bir kusur göstermek, öte yandan HDP ile kendi işbirliğinin temellerini oluşturmak, Saadet Partisi’ni ikiye bölerek zayıflatmak üzere… Bakalım nereye varacak… Ecevit’e gelince… Dikkat ederseniz Erbakan’ın ismini da anmadı. Son derece içe dönük ve küçük bir siyasi hesabın devamı. Natürel en başta Tayyip Erdoğan’ın bir devlet adamı olmadığını gösteriyor. Siyaset adamı olursunuz, sizden küçük uzunlukta bir dolu adamınız olabilir, ülkeyi bir süre elinizde tutabilirsiniz lakin devlet adamı olamazsınız. Kıbrıs’taki pozisyonumuzu bize sağlayan siyasi kararları alan devlet erkeklerinı anmaması yalnızca bugünde yaşayan bir siyasi karakter olduğunu gösteriyor.