Erdoğan’ın geldiği nokta

Serkankutlu

Global Mod
Global Mod
Erdoğan, beceremedi.

Erdoğan, yapamadı.

Erdoğan, beceremez ve yapamaz.

Bunu kaç defa daha yazacağız, tartışacağız?

Diyorum ki; gelecek iktidarın hangi ekonomik temelle inşa edilmesi gerektiğini tartışalım. Yoksa, kırk yıllık sürecin benzerini yaşamaya devam ederiz…

Prof. Hyman Minsky Philip, 2008 yılı dünya finans kriziyle birlikte yıldızı parlayan Amerikalı ekonomist. Demişti ki:

-Kapitalist sistemlerin işleyişinin temelinde finansal istikrarsızlık bulunur.

-Finansal kriz, sistemin işleyişinin tabiatında vardır, kazara meydana gelmez.

Yalnızca para ve mali siyasetleri üzerine ağırlaşacak tartışma eksik olur; iktisat bir bütündür…

Evet:

“Erdoğan” demeden ufuk açıcı tek tartışma yapamaz hale geldik! İçim parçalanıyor bu derece vasatlaşmaya…

İktisadi kalkınmanın temel maksadı olan tam istihdam, fiyat istikrarı ve itibariyle yoksulluğu ortadan kaldırmak için “ne yapılması” ve “nasıl yapılması” gerektiğini tartışmalıyız.

Spekülatör kumarhane iktisadı finans/parasalcılık yüzünden, son kırk yılda dokuz kriz yaşadık. Ve her seferinde “ilk kere oluyormuş” ruh halindeyiz! Yapmayınız. Kaç kere daha “kemer sıkacak” bu halk?

Dün Özal‘a kızıyorduk bugün Erdoğan‘a sitem ediyoruz. Pekala, yarın? Birebir şeyleri yeniden tekrar yaşayıp farklı sonuçlar bekliyoruz!

Örneğin, son günlerde lisanımızdan düşürmediğimiz Merkez Bankası’nı yalnızca “faiz indirmesi” üzerinden konuşuyoruz.

HANGİ “GENEL KABUL”

Dünyada birinci merkez bankası İsveç‘te 1668’de kuruldu: Riksbank!

daha sonra İngiltere‘de 1694’de ve Fransa’da 1800 yılında kuruldu.

ABD/FED çok geç kuruldu; 1913 yılında…

Osmanlı’nın -borcunu ödemesi için- birinci merkez bankası “Ottoman-Bank” ismiyle 1856 yılında kuruldu; merkezi Londra’da idi!

Birinci ulusal sermayeli merkez bankasını –kapitülasyonlara savaş açan- İttihatçılar, 1917’de kurdu: “Osmanlı İtibar-ı Ulusal Bankası.”

Ve bugün mevcut merkez bankasını Atatürk, 1930’da inşa etti. Bağımsızdı. Asıl emeli, ülkenin iktisadi kalkınmasını desteklemekti.

“Para otoritesi” merkez bankalarının rolü birinci kere 1929 dünya büyük finans buhranında geniş çevrelercetartışıldı. Parasalcı akımın öncüsü -neoliberal- M. Friedman, FED’in piyasaya likidite vermeyip sıkı para siyasetinde ısrar etmesinin bu krizi büyüttüğünü belirtti.

2008 dünya büyük finans krizinde de merkez bankalarının rolü bu kere zıddını yaptığı için tartışıldı.

TÜSİAD, Erdoğan’ın son iktisadi kararlarını eleştirirken, “genel kabul görmüş iktisat bilimi kurallarına süratle dönülmeli” dese de, neyin “genel kabul gördüğü” hala tartışma konusu!

2008 dünya finans krizinde ABD, AB yahut Japonya merkez bankaları faizi sıfıra çekerek gevşek para siyasetiyle ekonomiyi canlandırmaya/ finansal krizi aşmaya çalıştı. “Miktarsal büyüme” ile piyasaya yüklü ölçüde para sürdüler. Vs.

Lakin. Ortadan yıllar geçti… Gelişmiş kapitalist ülkeler/ABD, Almanya, Fransa, Hollanda, Japonya vd. faiz artırımı yapamadı, sabit kaldılar. İngiltere eksiye düştü! Yani çabucak hemen enflasyon vd. başa çıkamadılar…

Merkez bankalarının 2008’deki eforu finansal istikrar sağlamasında ve iktisadın toparlanmasında kâfi olmadı. Hangi “genel kabulden” bahsediyor TÜSİAD?

YENİ “MODA”

Merkez Bankası konusunda tek sistem yok.

Dünün “modası” parasalcı akım çöktü; “moda” artık Güneydoğu Asya ülkelerinde örnekleri görülen kalkınmacı merkez bankacılığı! (Ki Atatürk’ün yolu da buydu.) Bu sistemde salt finansal istikrar üzere tek maksada odaklanmak yerine, fiyat istikrarının yanı sıra büyüme ve istihdam odaklı oldukcalu maksat var. Bu sebeple, Güney Kore üzere kimi ülkeler -kredi tahsisi vs- sanayi siyasetlerinde değerli destekleyici nazaranvler verdi merkez bankasına…

Sorun yalnızca sistem de değil. İktisatta hangi siyasetin uygulanacağı kadar nasıl uygulanacağı da kıymetli. Son “oyuncağı” kalkınmacı merkez bankacılığı olan Erdoğan, “nasıl uygulamalı” pratiğinin en makûs örneği maalesef!

TÜSİAD’ın hakkını da yemeyeyim; bu kalkınmacı ekonomik siyaset muvaffakiyetinin şartlarından biri de, merkez bankasının öteki kurumlar ile ahenk ve işbirliği ortasında olmasının kaide olduğu gerçeği!

Toparlarsam; alternatif sistemleri/bakış açılarını ve nasıl yapılması gerektiğini konuşup tartışarak ülkenin geleceğini aydınlatmalıyız.

Evet: Finans sisteminin/sektörünün tek başına iktisadi kalkınma sorumluluğunu üstlenmesi mümkün değildir.

Şunu yazmadan edemeyeceğim: Erdoğan döndü dolaştı, Atatürk’ün kalkınmacı merkez bankacılığı anlayışına geldi!

Soner Yalçın