EPDK Kurucu Lideri Yusuf Günay: Bir kuruş bile danışmanlık fiyatı ödemedik

Zeytin

Global Mod
Global Mod
DOĞAN SELÇUK ÖZTÜRK

Tamı tamına 13 hükümet devrinde dokuz başbakanla çalışan bir isim Yusuf Günay. 4.000 kanun ve 28.000 düzenleyici sürecin yapılmasına katkıda bulunan Günay, beraberinde 2000-2001 kriz periyodunda Türkiye’de iktisadın tüzel altyapısını bir daha yapılandıran isimlerden biri. Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Kurucu Lideri Yusuf Günay, “İftiharla söylüyorum, bütün işlerimizi bu ülkenin yetiştirdiği genç bir grupla yaptık” diyor.

● Yusuf Beyefendi, özetlemek gerekirse sizi tanıyabilir miyiz?

1985 Mülkiye Kamu İdaresi kısmı mezunuyum. Mezuniyetten daha sonra Başbakanlık’ta vazifeye başladım. Üç yıl uzman yardımcılığından daha sonra bir yıl müddetle İngiltere’ye gittim. daha sonrasında sırasıyla uzman, Ekonomik Kararlar Daire Lideri, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdür Yardımcısı, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürü olarak misyon yaptım. 13 hükümet periyodunda dokuz başbakanla çalıştım. Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü Bakanlar Kurulu’nda görüşülecek hususları hazırlayan, kararları aldıran, bürokrasinin geçmişten günümüze geleneğini yaşatan bir yerdi. Bu süreçte yaklaşık 4.000 kanun ve 28.000 düzenleyici sürecin yapılmasına katkıda bulundum. 2000-2001 krizleri periyodundaki üçlü koalisyon vaktinde Türkiye’de iktisadın hukuksal altyapısını bir daha yapılandırdık. O devirde Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürü olarak bu çalışmaların tam ortasında bulundum. Kamuoyunun bir kesiti tarafınca yanlış bilinir, bu yeni tertibin Kemal Derviş geldikten daha sonra yapıldığı sanılır. meğer kendisi Mart 2001 tarihinde nazaranve başlamıştı. Biz o tarihtilk evvel piyasaları düzenleyecek, denetleyecek, lisansları verecek BDDK, EPDK, Kamu İhale Kurumu vb. bağımsız düzenleyici otoritelerin kuruluşunu gerçekleştirmiştik. 2002 ila 2007 yılları içindeki ekonomik büyümenin temelinde bu çalışmaların yattığını düşünüyorum.

30 MİLYON DOLAR KREDİ TAHSİS ETTİLER

● EPDK kurulduktan daha sonra başkanlığını yürüttünüz.


EPDK kurulurken koalisyon ortaklarına şu örneği vermiştim. O devirde Sakıp Sabancı hayattaydı. “Artık Sakıp Sabancı elektrik santrali yapacağı vakit Güç Bakanlığına değil, EPDK’ya başvuracak. Sakıp Sabancı olduğu için değil de kriterleri sağlıyorsa EPDK’dan lisansını alacak. Bunda hemfikir miyiz?” diye sormuştum. Bu bahiste siyasi iradenin hali değerliydi.

EPDK kurulduktan daha sonra altı ay mühletle kurumun başına atama yapılamadı. Bir gün Bakanlar Heyetinde “Yusuf seni atayacağız” dediler. Elektrik mühendisi olmadığım için atanma teklifini kabul etme konusunda tereddüt ettim. Biraz müsaade istedim. Gelişmiş ülkelerde düzenleyici otoritelerin liderlerinin aldıkları eğitimleri araştırdım ve sıklıkla hukuk eğitimi aldıklarını gördüm. EPDK elektrik üreten, santral kuran bir yer değil, oyunun kurallarını koyan, piyasaya nasıl girilir, piyasada nasıl faaliyette bulunulur, kontroller nasıl yapılır, bunları belirleyen bir kurum. aslına bakarsan bunlar benim uzmanlık alanımdı. O niçinle vazifesi kabul ettim.

Bir kuruş danışmanlık fiyatı ödemeden bütün mevzuatı hazırladık. Hatta şöyleki de bir anım var. vazifeye başladığımda beni birinci ziyarete gelen Dünya Bankası Türkiye Yöneticisi Ajay Chhibber’di. Çıkarmamız gereken mevzuat için bize 30 milyon dolar kredi tahsis ettiklerini söylemiş oldu. Kendilerine teşekkür ettim. Sonraki gün Amerikan Massachusetts güç piyasasından 70’li yaşlarda bir hanım geldi. Size mevzuat hazırlamak için danışmanlık yapabiliriz, bedeli de 30 milyon dolar dedi. Bir kapıdan birisi girdi, bir kapıdan oburu. Yarım saat konuştuktan daha sonra hanımefendi danışmanlık hizmeti almaya muhtaçlığımız olmadığına ikna oldu. İftiharla söylüyorum, bütün işlerimizi bu ülkenin yetiştirdiği genç bir grupla yaptık. Türkiye’de yerli ve yenilenebilir kaynaklara dayalı bir elektrik piyasası oluşturulması için de önemli bir seferberlik başlattık. 2007 yılı sonunda 6 yıllık nazaranv müddetim bitmiş oldu ve kamu nazaranvini de bu türlü sonlandırmış oldum.

● Güç piyasasından anılarınızı anlatabilir misiniz?

EPDK’da elektrik, doğal gaz, LPG ve petrol olmak üzere dört ana başlık var. Elektrik ile başlayayım. 2002’nin Eylül ayında Güç Bakanlığından yetkileri alarak piyasada icraata başlamıştık. Yanılmıyorsam Kahramanmaraşlı bir yatırımcı hidroelektrik santrali için lisans müracaatında bulunmuş. Biz de lisanslandırdık. Kendisini lisansını alması için davet ettik. Toplantı düzenledik. Kendisi hala inanamadığını söylemiş oldu. Dedi ki “Ben bu kurumdan kimseyi tanımıyorum. Yalnızca müracaatımı yaptım. Kimseyi aramadım. kimselerle görüşmedim.” Yatırımcı konuştukça duygulandım. Siz bir kuruma bir mevzuda başvuruyorsunuz, hiç bir biçimde bir temas olmadan o kurum pahalandırıyor, “Evet siz bunu almaya hak kazanır durumdasınız buyurun” diye size lisansınızı veriyor. Yapmak istediğimiz tam da buydu.

“7 LİRA BİLE ÇOK”

● Sayısız doğal gaz ihalesi yaptınız. Onlardan bilhassa aklınızda kalanları dinleyebilir miyiz?


Aslında düzenleyici otoritelere bu tip yetkiler verilmez fakat kanun çıktığı vakit Türkiye’de beyaz güç operasyonu vardı ve kent içi doğal gaz dağıtım ihalelerini de EPDK yapsın diye kanuna bir unsur kondu. Türkiye’ye doğal gazın geldiği 1987 yılından EPDK’nın kurulduğu 2001 yılına kadar, 14 yıl içerisinde Türkiye’de 5 ile doğal gaz götürebilmişiz. Vilayetlerimizin birden fazla hava kirliliğinden muzdaripti, insanımız kömür soluyordu. Doğal gaz dağıtımını hangi modelle yaparsak kamu faydası oluşur diye baş yorduk. Konuşup tartıştık, belediyelere baktık. İstanbul ve Ankara’da belediyeler, öbür vilayetlerde BOTAŞ’la belediye iştiraki metreküp başına 70 lira kârla satış yapıyordu. İhaleyi metreküp başına en düşük kârı etmeyi, yani halka en ucuz doğal gaz satmayı taahhüt edene vermeyi uygun gördük.

Birinci ihaleyi Kayseri ilimiz için yaptık. Herkesi davet ettik ve canlı yayında tam bir şeffaflık ortasında ihaleyi yapacağız. Şurada bir salon var, ihale başladı, izliyoruz. Olağan Türkiye’nin büyük şirketleri var. Kimisi 70 lira, kimisi 60 lira teklif veriyor. Birisi dedi ki 7 lira. Ben alışılmış eyvah dedim yandık. İhaleyi kazandı, fakat hepimizde bir tasa, sanki bu kadar düşük bir sayıyla bu işi yapabilecek mi? Çabucak davet ettik kendisini ve görüştük. Bizi işi yapabileceğine ikna etti. “Bu 7 lira bile epeyce. Birkaç yıl daha sonra gelip de işi elimden almaya kalkmayın” dedi. Ve sonrasındasında sayılar nitekim düştü, 1 liranın altına düşen vilayetler oldu.

Bu işlerin mümkünse o ilin ileri gelenleri tarafınca yapılmasını hakikat bulduk, o vilayette bu işin altından kalkabilecek ekonomik güce ve zihinsel yapıya sahip beşerlerle görüştük. Diyelim bir vilayette doğal gaz ihalesi yapacağız, ihale Ankara’da yapılıyor fakat ihaledilk evvel o ile gidip oradaki sanayi ve ticaret odasında işi anlatıyorduk. örneğin Çorum’da şöyleki bir olay yaşadık. Ön sırada birisi oturuyordu. Ben anlattıkça epey dikkatli dinliyor, gözlerime bakıyordu. Toplantı bitince yanıma geldi. Liderim ben de bu ihaleye girmek istiyorum dedi. Girin dedim. Ancak doğal gaz işi bize düşer mi büyük şirketlerin yanında dedi. Dedim siz gerekli kriterleri taşıyorsanız ihaleye başvurun. En uygun sayısı da siz verirseniz sizin olur. Bu kişi Ahmet Ahlatcı idi. Çorum doğal gaz ihalesini aldığında mütevazı bir kuyumcu iken şu an Türkiye’nin yarısının doğal gaz dağıtımını yapar hale geldi.

Türkiye’de geliri 1 milyar TL’nin üzerine çıkan birinci kulüp olduk

● Galatasaray Spor Kulübünün güç bir devrinde lider yardımcılığı nazaranvini yürüttünüz.


2017 yılında Dursun Özbek Lider beni aradı. Birtakım türel konularda dayanak istedi ve onları tahlile kavuşturduk. daha sonra seçim sonucu alındı ve 2018’in Ocak ayında seçim yapıldı. Başkanlığa seçilen Mustafa Cengiz benimle devam etmek istediğini söylemiş oldu. Olağanda siyasi iktidar değişikliği üzere kulüplerdeki değişiklik de fazlaca sert oluyor. Yani bundan evvelki periyottan kalıp bir daha sonraki devirde çalışmak pek olağan değil. Fakat bakılırsavden kaçmadım. Galatasaray beş yıl üst üste ziyan etmişti, öteki büyüklerin mali açıdan hayli gerisindeydi. SPK’nin kayyum ataması ve UEFA’nın bizi Avrupa’dan men etmesi riski vardı. Çabucak kolları sıvadık. İki ay ortasında sermaye artırımına gittik ve kasaya 147 buçuk milyon TL nakit para koyduk. UEFA ile ağır görüşmeler kararında dört yıllık bir muahede yaptık. Bu mutabakat çerçevesinde, üç yıl boyunca transferlerimizi transfer geliriyle yapmak zorundaydık. Öteki gelirlerimizle yahut borçlanarak yapamazdık. Ayrıyeten kulübü de bu dört yıllık müddette kâra geçirmek durumundaydık. Bu müddetin yarısı pandemiyle geçmesine karşın kulübü kâra geçirdik ve Türkiye’de 1 milyar TL’nin üzeri gelire çıkan birinci kulüp olduk. UEFA bu durumu nazaranrek dört yıllık muahedeyi üçüncü yıl sonunda bitmiş oldurerek idaremizin muvaffakiyetini ödüllendirmiş oldu. Bu süreç içerisinde bütün olumsuz şartlara karşın 3,5 yıl mühletle büyük bir özveriyle çalışan ve şu an ömür gayreti veren liderimiz Mustafa Cengiz’e acil şifalar diliyorum.

2007’den bugüne Avrupa standartlarında akaryakıt kullanıyoruz

2005 yılında Petrol Kanunu’nu çıkardık. Türkiye yüksek vergiler niçiniyle önemli akaryakıt kaçakçılığı yapılan bir ülkeydi ve kaybımız o periyotta yıllık 3 milyar dolardı. Birinci amaç petrol kaçakçılığını önlemekti. Bunun için ulusal marker diye kimyasal bir işaretleyici icat ettik. Petrol piyasaya girmedilk evvel belirli oranda ulusal marker eklemeye başladık. Yapılan denetimlerde ulusal marker çıkmazsa ya da gereğince çıkmazsa mahpus cezasına varan yaptırımlar getirdik. Bu tedbir yardımıyla Maliye Bakanlığının 2006 yılında akaryakıt tüketim vergisi tahsilatı 1,5 milyar dolar arttı. Ayrıyeten Sanayi Bakanlığı ve jandarmayla bir iş birliği protokolü imzaladık. Bin civarında çalışanla ülkeye petrol giriş noktalarında faal kontroller başlattık. Artık unutuldu fakat alınan akaryakıtın kalitesiz, standart dışı olmasından dolayı araçlar yollarda kalırdı. Temmuz 2007 tarihinde aldığımız karardan bugüne Avrupa standartlarında akaryakıt kullanıyoruz. Bu da düzenleyici otoritenin düzenleme ve kontrolleri kararında ortaya çıkan bir durum. Şöyle enteresan bir anım da var. Bir yerde akaryakıt kaçakçılığı olduğu vakit beni de arayabilirsiniz diye numaramı vermiştim. Bir gece yarısı Mersin’den birisi aradı. Yataktan kalktım. “Başkanım şu an bir gemi geldi. Kaçak yakıt boşaltıyor” diyordu. Çabucak jandarma gruplarını aradık alışılmış ki. (Gülüyor)

Okumaya devam et...