Mehmet KAYA
Türkiye’de ekonomik aktivitenin ve yatırımların işaretlerinden biri olarak kabul edilen yatırım malları ile hammadde ithalatında, global fiyat artışları ve güç fiyatlarındaki değerli yükselişlere karşılık meblağ bazında dahi artış sonlu kaldı. Fiyat bazında 2021 sonunda yatırım malları ithalatı 2018’deki 29,3 milyar dolarlık seviyeyi geçerek 35 milyar dolara geldi. Lakin bu artışın büyük kısmı fiyat yükselişinden kaynaklandı. Öbür yandan, hammadde ithalatı ise 2018’deki 170,1 milyar dolar düzeyden 2021 sonunda 202,1 milyar dolara geldi. Bu sınıfl amada ölçü endekslerine bakıldığında ise artışların büyük kısmının fiyat yükselişlerinden geldiği görülüyor.
İthalat ölçüsü şimdi birebir
Fiyat artışlarındaki dalgalanmalar niçiniyle ithal edilen ölçülere bakıldığında, ithal edilen toplam ölçünün fiyatlara kıyasla daha az ya da çabucak hiç artmaması dikkati çekiyor. Bu da genel olarak ekonomik aktivite işareti sayılabilecek hammadde ve yatırımlarda artış işareti sayılabilecek yatırım malları ithalatındaki değişimin her iki alanda da sonlu bir güzelleşme ya da sabit kalmayı gösterdiği formunda yorumlanıyor.
2018’de yatırım malları ithalatı ölçü endeksi 82,35 düzeyindeyken 2021 sonunda yüzde 18,2 artışla 97,31’e çıktı. Hammadde ithalatı ölçü endeksi ise 111,81 endeks değerindeyken, neredeyse sabit kalarak, yüzde 0,4 artışla 2021 sonunda 112,17 çıktı. Salgını da içeren ve Türkiye’nin büyüme sağladığı 2021’de bu biçimdece toparlanmanın hudutlu kaldığı gözleniyor.
Birinci üç aydaki gelişmeler de hudutlu güzelleşmeyi gösteriyor
2022 birinci üç ayı itibariyle emtia ve güç fiyat şokunun tesiri daha bariz hale geldi. Yatırım malları ithalatı 2022 Ocak-Mart devrinde bundan evvelki yıl tıpkı periyoda bakılırsa yüzde 0,6 oranında azalırken, hammadde ithalatı yüzde 54,4 oranında arttı. Artışın büyük kısmının ham petrol, doğalgaz ve öteki hammadde fiyat artışlarından kaynaklandığı belirtiliyor.
Ocak-Şubat 2022 periyodu ölçü endekslerine bakıldığında da 2021 sonuna bakılırsa birinci iki ay sonunda ölçü endeksinde sert düşüş gözleniyor. Bunda Rusya Ukrayna savaşının da tesiri bulunuyor. Ayrıyeten Şubat ayının kısa ay olmasının da endekse tesiri oluyor. Lakin bu aylık sert dalgalanmalarda savaşın tesiri de bulunuyor. Yıl ortasında aylara bakılırsa farklılaşmalar niçiniyle de endeks pahaları daha yüksek sonuçlanabiliyor. Yatırım malları ölçü endeksi, Şubat 2022 sonunda, 2021 Aralık endeks kıymetine bakılırsa yüzde 21,1 seviyesinde geriledi. Hammadde ithalat ölçü endeksi ise yüzde 13,3 oranında azaldı.
TÜİK SITC sınıfl aması datalarına nazaran 2021 sonunda yakıt hariç hammaddelerin ithalat ölçü endeksi gerileme gösterdi. Bu sınıfl amada 2021 sonunda 154,9 olan endeks, 2022 Nisan ayı sonunda yüzde 18,6 oranında geriledi. Emsal biçimde besin hariç imalat sanayii mallarının ithalat ölçü endeksi de yüzde 9,4 oranında gerilemiş durumda.
Okumaya devam et...
Türkiye’de ekonomik aktivitenin ve yatırımların işaretlerinden biri olarak kabul edilen yatırım malları ile hammadde ithalatında, global fiyat artışları ve güç fiyatlarındaki değerli yükselişlere karşılık meblağ bazında dahi artış sonlu kaldı. Fiyat bazında 2021 sonunda yatırım malları ithalatı 2018’deki 29,3 milyar dolarlık seviyeyi geçerek 35 milyar dolara geldi. Lakin bu artışın büyük kısmı fiyat yükselişinden kaynaklandı. Öbür yandan, hammadde ithalatı ise 2018’deki 170,1 milyar dolar düzeyden 2021 sonunda 202,1 milyar dolara geldi. Bu sınıfl amada ölçü endekslerine bakıldığında ise artışların büyük kısmının fiyat yükselişlerinden geldiği görülüyor.
İthalat ölçüsü şimdi birebir
Fiyat artışlarındaki dalgalanmalar niçiniyle ithal edilen ölçülere bakıldığında, ithal edilen toplam ölçünün fiyatlara kıyasla daha az ya da çabucak hiç artmaması dikkati çekiyor. Bu da genel olarak ekonomik aktivite işareti sayılabilecek hammadde ve yatırımlarda artış işareti sayılabilecek yatırım malları ithalatındaki değişimin her iki alanda da sonlu bir güzelleşme ya da sabit kalmayı gösterdiği formunda yorumlanıyor.
2018’de yatırım malları ithalatı ölçü endeksi 82,35 düzeyindeyken 2021 sonunda yüzde 18,2 artışla 97,31’e çıktı. Hammadde ithalatı ölçü endeksi ise 111,81 endeks değerindeyken, neredeyse sabit kalarak, yüzde 0,4 artışla 2021 sonunda 112,17 çıktı. Salgını da içeren ve Türkiye’nin büyüme sağladığı 2021’de bu biçimdece toparlanmanın hudutlu kaldığı gözleniyor.
Birinci üç aydaki gelişmeler de hudutlu güzelleşmeyi gösteriyor
2022 birinci üç ayı itibariyle emtia ve güç fiyat şokunun tesiri daha bariz hale geldi. Yatırım malları ithalatı 2022 Ocak-Mart devrinde bundan evvelki yıl tıpkı periyoda bakılırsa yüzde 0,6 oranında azalırken, hammadde ithalatı yüzde 54,4 oranında arttı. Artışın büyük kısmının ham petrol, doğalgaz ve öteki hammadde fiyat artışlarından kaynaklandığı belirtiliyor.
Ocak-Şubat 2022 periyodu ölçü endekslerine bakıldığında da 2021 sonuna bakılırsa birinci iki ay sonunda ölçü endeksinde sert düşüş gözleniyor. Bunda Rusya Ukrayna savaşının da tesiri bulunuyor. Ayrıyeten Şubat ayının kısa ay olmasının da endekse tesiri oluyor. Lakin bu aylık sert dalgalanmalarda savaşın tesiri de bulunuyor. Yıl ortasında aylara bakılırsa farklılaşmalar niçiniyle de endeks pahaları daha yüksek sonuçlanabiliyor. Yatırım malları ölçü endeksi, Şubat 2022 sonunda, 2021 Aralık endeks kıymetine bakılırsa yüzde 21,1 seviyesinde geriledi. Hammadde ithalat ölçü endeksi ise yüzde 13,3 oranında azaldı.
TÜİK SITC sınıfl aması datalarına nazaran 2021 sonunda yakıt hariç hammaddelerin ithalat ölçü endeksi gerileme gösterdi. Bu sınıfl amada 2021 sonunda 154,9 olan endeks, 2022 Nisan ayı sonunda yüzde 18,6 oranında geriledi. Emsal biçimde besin hariç imalat sanayii mallarının ithalat ölçü endeksi de yüzde 9,4 oranında gerilemiş durumda.
Okumaya devam et...