Ahmet USMAN
Egeli ihracatçılar, piyasa iktisadının polisiye önlemlerle yönetilemeyeceğini, tahlilin hukukun üstünlüğü ve demokrasiden geçtiğini lisana getirdi. Bu yılın ekonomik gelişmeleri ve 2022’ye dair beklentiler, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği (EDDMİB) tarafınca düzenlenen “EİB Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı”nda tartışıldı. Toplantıya konuşmacı olarak eski Devlet Bakanı Işın Çelebi, Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez ve eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı İbrahim Turhan katıldı. DÜNYA Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ moderatörlüğünde gerçekleştirilen görüşmede kur krizinin finansal krize ve akabinde ekonomik krize dönüşme riskine dikkat çeken konuşmacılar kur istikrara kavuşmadan iktisadın yönetilmesinin mümkün olmadığını belirtti. Konuşmacılar, asıl sorunun öngörülemezlik olduğu görüşünde birleşti.
Toplantının konut sahibi olan EDDMİB’in Lideri Yalçın Ertan, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, pandemi sürecinde yaşanan sakinliğin akabinde global seviyede artan talebe süratli karşılık verilmesi, yeni pazarlar bulunarak rekor satışlar yakalanması ile ağustos ayından beri cari fazla verildiğini belirtti. Ertan, “Ancak şu anda kurun hayli fazla dalgalanması bizi huzursuz ediyor. 2 ay öncesine göre belirsizlik artmış durumda. İhracatçılar krediye ulaşamaz noktaya geldi. Kurun istikrara kavuşması hayli kıymetli, önümüzü net nazaranbilmeliyiz. İthalatın finansmanında soru işaretleri başladı” dedi.
EDDMİB olarak bin 729 faal üyelerinin bulunduğunu ve bu yılı 2.2 milyor dolarlık ihracatla kapatacaklarını anlatan Ertan, “Baz tesiri ile önemli bir artış yakaladık. Ancak 2 ay öncesine göre belirsizliklerimiz arttı. Kasım ayında demir-çelik ihracatında aşağıya gerçek iniş başladı. Müşterilerimiz küresel kriz yanında Türkiye’deki krizi de dillendirmeye başladılar. Kurlardaki oynaklık ve hammadde fiyatlarındaki değişimlerin önümüzü görmemizi zorlaştırmasının yanında AB ve ABD başta olmak üzere birtakım ülkeler tarafınca uygulanan muhafaza tedbirleri, lojistikteki süregelen ıstıraplar, Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde başlatılacak olan hudutta karbon vergisi aşmamız gereken engeller” görüşünü savundu.
“Dünyada enflasyon denetimden çıktı”
Toplantıya online olarak katılan Dr. Mahfi Eğilmez, ABD ve AB’nin de enflasyon sarmalına girdiğini anlattı. Eğilmez, “ABD ve Avrupa mali sıkılaştırmaya başladı tahvil alımını düşürüyor. Faiz artırımı var, birebir vakitte öne çekiyor. Türkiye ise faizleri düşürüyor, kuru yükseltiyor. Maksat ise ihracatı artırıp ithalatı ve cari açığı geriletmek, içerde üretimi teşvik etmek, enflasyonu düşürmek. Bu fazlaca işleyecek bir model değil. Bir devletin programı orta vadeli açıklanır. Üç ay evvel açıklanan orta vadeli programda da bu biçimde bir model yoktu” dedi.
Dünyada sürpriz yapmaması gereken tek kurumun Merkez Bankası olması gerektiğini söyleyen Eğilmez, “Avrupa, İngiltere ya da gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarında her şey öngörülebilir. Bizde harikulade bir belirsizlik ortamı var. Bunu ortadan kaldırmamız lazım. Türkiye, 2001 krizi daha sonrası 2010’a kadar meçhullüğü ortadan kaldırdı, beklentileri düzeltti. 2001 krizinden daha sonra dolarizasyon Türkiye’de yüzde 57’ydi bu düzenlemelerden daha sonra 2010’da yüzde 29’a indi bugün yüzde 64’deyiz ve yüzde 65’e yanlışsız gidiyoruz. Şu an yabancı yatırımcı Türkiye’yi düşünmez ve gelmez” diye konuştu.
“Lehinize faktörleri ve koşulları minimize edin”
Güç girdilerinde astronomik artışlar ve tedarikte önemli aksamaların olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Işın Çelebi, “Dünya bir değişimin ortasında. Çok kur dalgalanmasının olduğu ülkede yabancı yatırımcı yatırım yapmaz. Piyasada istikrar ve öngörülebilirlik yok. 1 Ocak 2021’den düne kadar olan dolardaki devalüasyon yüzde 95’in üzerine çıktı, son bir ayda yüzde 47’nin üzerinde. Kuru istikrara kavuşturmadan ekonomiyi yönetmek mümkün değil. Yesyeni bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var” dedi.
Sanayicilere kriz idaresi için tavsiyelerde bulunan Çelebi, şunları söylemiş oldu: “Sanayiciler lehlerine olan, kaynak yaratacak, rahat oldukları alanları faktörleri/şartları minimize etmeli. Kriz idaresinin en temel kuralı bu. Kendi dalları ve üretim yaptıkları alanlarda en olumsuz koşullara bakılırsa kurun pahasını hesap etmeliler. Teknoloji ihracatının gelişmesi gerekiyor. Katma bedelli ihracat yüzde 15 olması gerekirken yüzde 3’ten 2’ye düştü. Bunu artırmanın yolu AB projelerini uygulamaktan geçiyor. Türkiye’nin modeli AB’nin yoludur. Eximbank’ın 500 milyon dolar sermayesi var. Bunu 5 milyar dolara çıkarmak lazım. Eximbank ihracat bankası üzere değil bir ticari banka üzere çalışıyor şu anda.”
“bu biçimde sürerse kur krizi finansal krize dönüşür”
Dr. İbrahim Turhan da iktisattaki sorunun öngörülebilirliğin kalmaması olduğunu anlatarak, şu biçimde konuştu: “Eğer önbakılırsamiyorsanız faizi istediğiniz kadar düşürün, sonuç alamazsınız. Türkiye şu an bir finansal kriz hayatıyor. İktisat idaresinin model değişikliği arayışı daha sonrası buraya geldi. Model arayışı bu türlü olmaz. Ülkeler siyaset ya da model değişikliğine gidebilirler. Lakin bu 5-10-20 yıllık müddetlerde olur. halbuki yeni model için bize 5-6 ay dişinizi sıkın diyorlar. Üstelik modelde karşılaştırıldığımız ülkelerle hiç bir şeyimiz uyumlu değil. Bugün yaşananların tesirini Mart, Nisan, Mayıs aylarında daha şiddetli hissedeceğiz. Döviz bu seviyede kalsa bile ortalama kur 2021’den 2022’ye yüzde 70 artmış olacak. Enflasyon iddiasını siz düşünün. Şu an TL kalecisiz kadro kadar risk altında.”
MB’nın ne yapacağını kestirim etmenin mümkün olmadığını söz eden Turhan, “MB yol göstermiyorsa, orta vedeli program uygulanmıyorsa kimse önünü nazaranmez. Türkiye endüstrisinin muhtaçlığı olan hammadde, yarı mamul unsur daima ithal geliyor. O yüzden kur epeyce değerli. Lakin buradan çıkış bu yollarla olmaz. bu biçimde devam ederse kur krizi yakında finansal krize, o da ekonomik krize dönüşür. Bunun gerçekleşmemesi için iktisat idaresi olgusal ve objektif gerçekleri kabul etmeli, tahliller rasyonel ve bilimsel olmalı, anlık reaksiyonlar yerine stratejik bakış açısıyla hareket edilmeli” dedi.
“En büyük mağdur Hazine”
görüşmede kelam alan Türk Eximbank Geçmiş Periyot Genel Müdürü ve Ege İhracatçı Birlikleri Mali Danışmanı Adnan Yıldırım, kalkınma planının rafta olduğunu orta vadeli programın ise yürürlüğe girmeden manasını yitirdiğini söyleyerek, “Kur artışının en büyük mağduru hazine. hiç bir döviz girdisi olmayan Hazine’nin döviz borcu 2,2 trilyon TL karşılığına geldi” dedi.
Okumaya devam et...
Egeli ihracatçılar, piyasa iktisadının polisiye önlemlerle yönetilemeyeceğini, tahlilin hukukun üstünlüğü ve demokrasiden geçtiğini lisana getirdi. Bu yılın ekonomik gelişmeleri ve 2022’ye dair beklentiler, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği (EDDMİB) tarafınca düzenlenen “EİB Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı”nda tartışıldı. Toplantıya konuşmacı olarak eski Devlet Bakanı Işın Çelebi, Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez ve eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı İbrahim Turhan katıldı. DÜNYA Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ moderatörlüğünde gerçekleştirilen görüşmede kur krizinin finansal krize ve akabinde ekonomik krize dönüşme riskine dikkat çeken konuşmacılar kur istikrara kavuşmadan iktisadın yönetilmesinin mümkün olmadığını belirtti. Konuşmacılar, asıl sorunun öngörülemezlik olduğu görüşünde birleşti.
Toplantının konut sahibi olan EDDMİB’in Lideri Yalçın Ertan, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, pandemi sürecinde yaşanan sakinliğin akabinde global seviyede artan talebe süratli karşılık verilmesi, yeni pazarlar bulunarak rekor satışlar yakalanması ile ağustos ayından beri cari fazla verildiğini belirtti. Ertan, “Ancak şu anda kurun hayli fazla dalgalanması bizi huzursuz ediyor. 2 ay öncesine göre belirsizlik artmış durumda. İhracatçılar krediye ulaşamaz noktaya geldi. Kurun istikrara kavuşması hayli kıymetli, önümüzü net nazaranbilmeliyiz. İthalatın finansmanında soru işaretleri başladı” dedi.
EDDMİB olarak bin 729 faal üyelerinin bulunduğunu ve bu yılı 2.2 milyor dolarlık ihracatla kapatacaklarını anlatan Ertan, “Baz tesiri ile önemli bir artış yakaladık. Ancak 2 ay öncesine göre belirsizliklerimiz arttı. Kasım ayında demir-çelik ihracatında aşağıya gerçek iniş başladı. Müşterilerimiz küresel kriz yanında Türkiye’deki krizi de dillendirmeye başladılar. Kurlardaki oynaklık ve hammadde fiyatlarındaki değişimlerin önümüzü görmemizi zorlaştırmasının yanında AB ve ABD başta olmak üzere birtakım ülkeler tarafınca uygulanan muhafaza tedbirleri, lojistikteki süregelen ıstıraplar, Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde başlatılacak olan hudutta karbon vergisi aşmamız gereken engeller” görüşünü savundu.
“Dünyada enflasyon denetimden çıktı”
Toplantıya online olarak katılan Dr. Mahfi Eğilmez, ABD ve AB’nin de enflasyon sarmalına girdiğini anlattı. Eğilmez, “ABD ve Avrupa mali sıkılaştırmaya başladı tahvil alımını düşürüyor. Faiz artırımı var, birebir vakitte öne çekiyor. Türkiye ise faizleri düşürüyor, kuru yükseltiyor. Maksat ise ihracatı artırıp ithalatı ve cari açığı geriletmek, içerde üretimi teşvik etmek, enflasyonu düşürmek. Bu fazlaca işleyecek bir model değil. Bir devletin programı orta vadeli açıklanır. Üç ay evvel açıklanan orta vadeli programda da bu biçimde bir model yoktu” dedi.
Dünyada sürpriz yapmaması gereken tek kurumun Merkez Bankası olması gerektiğini söyleyen Eğilmez, “Avrupa, İngiltere ya da gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarında her şey öngörülebilir. Bizde harikulade bir belirsizlik ortamı var. Bunu ortadan kaldırmamız lazım. Türkiye, 2001 krizi daha sonrası 2010’a kadar meçhullüğü ortadan kaldırdı, beklentileri düzeltti. 2001 krizinden daha sonra dolarizasyon Türkiye’de yüzde 57’ydi bu düzenlemelerden daha sonra 2010’da yüzde 29’a indi bugün yüzde 64’deyiz ve yüzde 65’e yanlışsız gidiyoruz. Şu an yabancı yatırımcı Türkiye’yi düşünmez ve gelmez” diye konuştu.
“Lehinize faktörleri ve koşulları minimize edin”
Güç girdilerinde astronomik artışlar ve tedarikte önemli aksamaların olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Işın Çelebi, “Dünya bir değişimin ortasında. Çok kur dalgalanmasının olduğu ülkede yabancı yatırımcı yatırım yapmaz. Piyasada istikrar ve öngörülebilirlik yok. 1 Ocak 2021’den düne kadar olan dolardaki devalüasyon yüzde 95’in üzerine çıktı, son bir ayda yüzde 47’nin üzerinde. Kuru istikrara kavuşturmadan ekonomiyi yönetmek mümkün değil. Yesyeni bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var” dedi.
Sanayicilere kriz idaresi için tavsiyelerde bulunan Çelebi, şunları söylemiş oldu: “Sanayiciler lehlerine olan, kaynak yaratacak, rahat oldukları alanları faktörleri/şartları minimize etmeli. Kriz idaresinin en temel kuralı bu. Kendi dalları ve üretim yaptıkları alanlarda en olumsuz koşullara bakılırsa kurun pahasını hesap etmeliler. Teknoloji ihracatının gelişmesi gerekiyor. Katma bedelli ihracat yüzde 15 olması gerekirken yüzde 3’ten 2’ye düştü. Bunu artırmanın yolu AB projelerini uygulamaktan geçiyor. Türkiye’nin modeli AB’nin yoludur. Eximbank’ın 500 milyon dolar sermayesi var. Bunu 5 milyar dolara çıkarmak lazım. Eximbank ihracat bankası üzere değil bir ticari banka üzere çalışıyor şu anda.”
“bu biçimde sürerse kur krizi finansal krize dönüşür”
Dr. İbrahim Turhan da iktisattaki sorunun öngörülebilirliğin kalmaması olduğunu anlatarak, şu biçimde konuştu: “Eğer önbakılırsamiyorsanız faizi istediğiniz kadar düşürün, sonuç alamazsınız. Türkiye şu an bir finansal kriz hayatıyor. İktisat idaresinin model değişikliği arayışı daha sonrası buraya geldi. Model arayışı bu türlü olmaz. Ülkeler siyaset ya da model değişikliğine gidebilirler. Lakin bu 5-10-20 yıllık müddetlerde olur. halbuki yeni model için bize 5-6 ay dişinizi sıkın diyorlar. Üstelik modelde karşılaştırıldığımız ülkelerle hiç bir şeyimiz uyumlu değil. Bugün yaşananların tesirini Mart, Nisan, Mayıs aylarında daha şiddetli hissedeceğiz. Döviz bu seviyede kalsa bile ortalama kur 2021’den 2022’ye yüzde 70 artmış olacak. Enflasyon iddiasını siz düşünün. Şu an TL kalecisiz kadro kadar risk altında.”
MB’nın ne yapacağını kestirim etmenin mümkün olmadığını söz eden Turhan, “MB yol göstermiyorsa, orta vedeli program uygulanmıyorsa kimse önünü nazaranmez. Türkiye endüstrisinin muhtaçlığı olan hammadde, yarı mamul unsur daima ithal geliyor. O yüzden kur epeyce değerli. Lakin buradan çıkış bu yollarla olmaz. bu biçimde devam ederse kur krizi yakında finansal krize, o da ekonomik krize dönüşür. Bunun gerçekleşmemesi için iktisat idaresi olgusal ve objektif gerçekleri kabul etmeli, tahliller rasyonel ve bilimsel olmalı, anlık reaksiyonlar yerine stratejik bakış açısıyla hareket edilmeli” dedi.
“En büyük mağdur Hazine”
görüşmede kelam alan Türk Eximbank Geçmiş Periyot Genel Müdürü ve Ege İhracatçı Birlikleri Mali Danışmanı Adnan Yıldırım, kalkınma planının rafta olduğunu orta vadeli programın ise yürürlüğe girmeden manasını yitirdiğini söyleyerek, “Kur artışının en büyük mağduru hazine. hiç bir döviz girdisi olmayan Hazine’nin döviz borcu 2,2 trilyon TL karşılığına geldi” dedi.
Okumaya devam et...