Bir Erzincan-Kemaliye (Eğin) türküsü der ki, “Eğin dedikleri bir küçük şehir”… Vaktin kasaba irisi, küçük kenti, şimdilerde nüfusu belediyeliği güç tutan bir küçücük ilçe merkezi. Hoş mi hoş bir belde. Dünya hoşu hatta. Tekraren gittim ve mest oldum. Eğin meskenleri sıklıkla duruyor, bakımlı, gurbete gidenler kopmuyor zira memleketinden. Çabucak bitişiğindeki “O köy bizim köyümüzdür/Gitmesek de tozmasak da/O köy bizim köyümüzdür” dizeleriyle belleğimize kazınan Ahmet Kutsi Tecer’in şiiri ve ilkokullarda on senelerca müzik derslerinde o şiirden bestelenen müzikle anlamlanan eskinin bucak merkezi Apçağa köyü de şahanedir. Oraya da birkaç defa gittim, o köyden hemşehrilerimin konuğu oldum, sıcak sofralarına oturdum.
ÖZGÜNAYDIN’IN KEMALİYE’Sİ VE TOYBELEN’İ
Kemaliye’nin ismi “Eğin” iken, vaktin bakanlar heyeti Heyet-i Temsiliye kararnamesi ile “Kemaliye”olmuştur. sebebi ise Kurtuluş Savaşı’nda Eğinlilerin Mustafa Kemal Paşa’ya telgraf çekerek “500 atlıyla emrinizdeyiz” demesidir. Her yıl, Eğin’e Kemaliye ismi verilmesinin yıldönümünde merasimler yapılır Kemaliye, Ankara ve İstanbul’da. Bu hoş yıldönümü kutlanır.
Toybelen de Kemaliye’nin merkezine epey yakın bir köydür. Lütfi, Özgünaydın’ın köyüdür. Oraya da gittim. “Lütfi Özgünaydın” dedik fakat geçmeyeceğiz. Burada duracağız. Özgünaydın’ın “Eğin Üçlemesi”ni oluşturan romanlarının sonuncusunu, Gurbet Zamanı’nı okudum. Üçleme’nin evvelki romanları ise Dönüş Vakti (2016) ve Sevda Vakti (2019). Gurbet Vakti ile Eğin Üçlemesi tamamlanmış oldu.
EĞİN, BİRAZ DA GURBET DEMEKTİR
Eğin demek, gurbet demek en epeyce da. Hele ki demiryolunun yapılması, Erzincan’a uzanması ve Eğin’in çabucak altından, Bağıştaş’ta bir istasyonun olması o küçük kentle İstanbul ve Ankara içinde, en çok da İstanbul içinde adeta bir köprü oluşturmuş; giderek hem kasabadan birebir vakitte köylerinden beşerler akmış da akmıştır.
Gurbet Zamanı’nda Yusuf Ziya Ademhan da, CHP’nin tek parti iktidarındaki son başbakanı Şemsettin Günaltay da geçiyor. Günaltay, demiryolundan evvel Kemaliye’nin bucağı olan İliç’in Sergevil köyündendir.
Başımda uçuşan o kadar epeyce detay var ki… Roman dönelim; Gurbet Vakti, Eğin Çarşısı’nı, çarşının giderek boşalmasını, insanlarının trenle İstanbul’a akmasını masal üzere anlatıyor.
Edebiyat severlerin yanında Kemaliyeliler Eğin Üçlemesi’ni okumalı ve saklamalı baş köşeye koyup. Bu üçlemede bir tarih, folklor akıyor, edebiyat düzleminde hayat akıyor, Eğin akıyor. Kemaliye’nin vakıfları, dernekleri, mülki ve lokal yöneticileri bu üçlemeyi sahiplenmeli. Kemaliye’de Özgünaydın’ınkiler başta olmak üzere Eğin’le ilgili kitapların olduğu, evvelinde yayınlanmış ve hala yayınlanan gazetelerin vb. olduğu bir arşiv-okuma ve araştırma merkezi var mı? Yoksa kesinlikle kurulmalı. Kemaliye, Özgünaydın’ı toplam çalışmaları için ödüllendirmeli, onore etmeli.
UÇUŞAN ANILAR
İşte Özgünaydın, kendine has akıcı üslubuyla Kemaliye’den İstanbul’a, gurbete gidenleri ve orada birinci etapta yaşadıklarını anlatıyor son romanında. Bildik bir beldeyi, bildik insanlarını anlatan romanı bir solukta okudum natürel. En son 2013’te Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ile epey karlı ve buzlu bir havada gittiğim Kemaliye’yi düşündüm. Kemaliye Tabiat Sporları Şenliği için yıllar evvel İstanbul’dan tıpkı uçakta ve serviste seyahat yaptığımız dünyaca ünlü model ve base jump atleti Roberta’yı hatırladım. Romanda geçen yerlerden Aşutka’da dondurma yemiş, öncesinde Arapkir’de Türk kahvesi içmiştik. Kemaliye benim için biraz da Başbağlar’dır. Madımak’tan üç gün daha sonra yapılan provokatif hücum kararı şimdi Madımak’taki üzere yakılarak, kurşunlanarak katledilen hemşehrilerimizi unutmak mümkün mü? Başbağlar’a da gittim.
LÜTFİ ÖZGÜNAYDIN KİMDİR?
Pekala Özgünaydın kimdir? Yakın dostum, hemşehrim Lütfi Özgünaydın evvela bir dakikasını boşa harcamak istemeyen, dolu dolu üreterek yaşamaktan yana bir hoş insandır. İlköğretmen okulunu bitirip öğretmenlik yapmıştır. Eşi Songül Hanım’ın dayanağıyla 20 yıl boyunca bir yöre-hemşehri gazetesi olan (1982-2002) Gurbet’i yayınladı. 1969’da bununla birlikte Hürriyet Haber Ajansı muhabiri oldu. Milliyet Sanat mecmuasının 1980’de röportaj kolunda Abdi İpekçi mükafatını aldı. Giderek fotoğrafa ve deneme, hikayeye yöneldi. Fotoğraf, Milliyet Sanat, Sanat Olayı, Cumhuriyet Seyahat mecmualarında “foto-deneme” çeşidini geliştirdi. Özgünaydın’dan; Fotoğrafın Lisanı, Döne Döne Van Gölü, Mardin ve Erzincan, Yaşar Kemal-Çukurova stant ve fotoğraf-deneme kitapları geldi. New York, Florida, Frankfurt ve Paris’te yapıtları sergilendi. Özgünaydın’ın Baraj, Taş Yolu, Kuş da Öldü hikayeleri ve Şelale Söğüt Ağacı isimli çocuk kitabı da yayınlandı. Son olarak fotoğraf-deneme alanında Bir vakit içinder Kemaliye (Eğin) Son Elli Yılı 2019’da yayınlandı. Yüze yakın fotoğraf standı açan Özgünaydın birtakım Erzincan yöresel-hemşehri mecmua ve gazetelerinde ve Aydınlık gazetesinde de yazılar kaleme aldı.
Muzaffer Ayhan Kara
ÖZGÜNAYDIN’IN KEMALİYE’Sİ VE TOYBELEN’İ
Kemaliye’nin ismi “Eğin” iken, vaktin bakanlar heyeti Heyet-i Temsiliye kararnamesi ile “Kemaliye”olmuştur. sebebi ise Kurtuluş Savaşı’nda Eğinlilerin Mustafa Kemal Paşa’ya telgraf çekerek “500 atlıyla emrinizdeyiz” demesidir. Her yıl, Eğin’e Kemaliye ismi verilmesinin yıldönümünde merasimler yapılır Kemaliye, Ankara ve İstanbul’da. Bu hoş yıldönümü kutlanır.
Toybelen de Kemaliye’nin merkezine epey yakın bir köydür. Lütfi, Özgünaydın’ın köyüdür. Oraya da gittim. “Lütfi Özgünaydın” dedik fakat geçmeyeceğiz. Burada duracağız. Özgünaydın’ın “Eğin Üçlemesi”ni oluşturan romanlarının sonuncusunu, Gurbet Zamanı’nı okudum. Üçleme’nin evvelki romanları ise Dönüş Vakti (2016) ve Sevda Vakti (2019). Gurbet Vakti ile Eğin Üçlemesi tamamlanmış oldu.
EĞİN, BİRAZ DA GURBET DEMEKTİR
Eğin demek, gurbet demek en epeyce da. Hele ki demiryolunun yapılması, Erzincan’a uzanması ve Eğin’in çabucak altından, Bağıştaş’ta bir istasyonun olması o küçük kentle İstanbul ve Ankara içinde, en çok da İstanbul içinde adeta bir köprü oluşturmuş; giderek hem kasabadan birebir vakitte köylerinden beşerler akmış da akmıştır.
Gurbet Zamanı’nda Yusuf Ziya Ademhan da, CHP’nin tek parti iktidarındaki son başbakanı Şemsettin Günaltay da geçiyor. Günaltay, demiryolundan evvel Kemaliye’nin bucağı olan İliç’in Sergevil köyündendir.
Başımda uçuşan o kadar epeyce detay var ki… Roman dönelim; Gurbet Vakti, Eğin Çarşısı’nı, çarşının giderek boşalmasını, insanlarının trenle İstanbul’a akmasını masal üzere anlatıyor.
Edebiyat severlerin yanında Kemaliyeliler Eğin Üçlemesi’ni okumalı ve saklamalı baş köşeye koyup. Bu üçlemede bir tarih, folklor akıyor, edebiyat düzleminde hayat akıyor, Eğin akıyor. Kemaliye’nin vakıfları, dernekleri, mülki ve lokal yöneticileri bu üçlemeyi sahiplenmeli. Kemaliye’de Özgünaydın’ınkiler başta olmak üzere Eğin’le ilgili kitapların olduğu, evvelinde yayınlanmış ve hala yayınlanan gazetelerin vb. olduğu bir arşiv-okuma ve araştırma merkezi var mı? Yoksa kesinlikle kurulmalı. Kemaliye, Özgünaydın’ı toplam çalışmaları için ödüllendirmeli, onore etmeli.
UÇUŞAN ANILAR
İşte Özgünaydın, kendine has akıcı üslubuyla Kemaliye’den İstanbul’a, gurbete gidenleri ve orada birinci etapta yaşadıklarını anlatıyor son romanında. Bildik bir beldeyi, bildik insanlarını anlatan romanı bir solukta okudum natürel. En son 2013’te Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ile epey karlı ve buzlu bir havada gittiğim Kemaliye’yi düşündüm. Kemaliye Tabiat Sporları Şenliği için yıllar evvel İstanbul’dan tıpkı uçakta ve serviste seyahat yaptığımız dünyaca ünlü model ve base jump atleti Roberta’yı hatırladım. Romanda geçen yerlerden Aşutka’da dondurma yemiş, öncesinde Arapkir’de Türk kahvesi içmiştik. Kemaliye benim için biraz da Başbağlar’dır. Madımak’tan üç gün daha sonra yapılan provokatif hücum kararı şimdi Madımak’taki üzere yakılarak, kurşunlanarak katledilen hemşehrilerimizi unutmak mümkün mü? Başbağlar’a da gittim.
LÜTFİ ÖZGÜNAYDIN KİMDİR?
Pekala Özgünaydın kimdir? Yakın dostum, hemşehrim Lütfi Özgünaydın evvela bir dakikasını boşa harcamak istemeyen, dolu dolu üreterek yaşamaktan yana bir hoş insandır. İlköğretmen okulunu bitirip öğretmenlik yapmıştır. Eşi Songül Hanım’ın dayanağıyla 20 yıl boyunca bir yöre-hemşehri gazetesi olan (1982-2002) Gurbet’i yayınladı. 1969’da bununla birlikte Hürriyet Haber Ajansı muhabiri oldu. Milliyet Sanat mecmuasının 1980’de röportaj kolunda Abdi İpekçi mükafatını aldı. Giderek fotoğrafa ve deneme, hikayeye yöneldi. Fotoğraf, Milliyet Sanat, Sanat Olayı, Cumhuriyet Seyahat mecmualarında “foto-deneme” çeşidini geliştirdi. Özgünaydın’dan; Fotoğrafın Lisanı, Döne Döne Van Gölü, Mardin ve Erzincan, Yaşar Kemal-Çukurova stant ve fotoğraf-deneme kitapları geldi. New York, Florida, Frankfurt ve Paris’te yapıtları sergilendi. Özgünaydın’ın Baraj, Taş Yolu, Kuş da Öldü hikayeleri ve Şelale Söğüt Ağacı isimli çocuk kitabı da yayınlandı. Son olarak fotoğraf-deneme alanında Bir vakit içinder Kemaliye (Eğin) Son Elli Yılı 2019’da yayınlandı. Yüze yakın fotoğraf standı açan Özgünaydın birtakım Erzincan yöresel-hemşehri mecmua ve gazetelerinde ve Aydınlık gazetesinde de yazılar kaleme aldı.
Muzaffer Ayhan Kara