Hilal SARI
Ukrayna savaşı ihtilafların enflasyonist olduğunu ortaya koyan en bariz örneklerden. Ucuz Rus doğalgazı periyodu sona gelmiş durumda. ABD’nin 52 milyar çip dayanağı, Almanya’nın savunmaya akıttığı 100 milyar doları, Ukrayna’nın bir daha inşası için Batı’nın harcayacağı 750 milyar dolar ve G7’nin Nesil ve Yol’a rakip olarak yapacağı 600 milyar dolar altyapı harcanması – hepsi, Foroohar’ın da sözleriyle “En azından kısa vadede enflasyonu besleyecek”.
“Enflasyonu düşürmek için L-tipi resesyon gerekiyor”
Enflasyonun döngüsel değil yapısal hale geldiğini savunan Pozsar’a nazaran enflasyonu düşürmek için merkez bankalarının adımlarının kâfi olmayacak ve Fed’in yüzde 5 hatta 6 seviyelerine kadar çıkarması gerekebilir ve analist “L-tipi resesyon” yaşanmadan enflasyonun düşmeyeceğini öngörüyor. Talebi maksimize eden Batı ile arzı maksimize eden Doğu içinde alakalar kötüleştiğinde, bilhassa Rusya ve Çin’den kaynaklı arz aksaklıkları yaşandığına dikkat çeken Pozsar, işgücü darboğazının da göçmenlik kısıtlamalarıyla durumu kötüleştirdiğini aktarıyor.
“Fed QE’yi Çin ve Rusya’dan ucuz ithalat olmasaydı yapamazdı”
Son 50 yıldır yaşanan trendin tam aksisi istikamette bir paradigma yaşandığına dikkat çeken Pozsar, gevşek para siyasetlerinin ve ucuz işgücü ve ucuz tedarik zincirleri yardımıyla hızlanan globalleşme süreçlerini şu biçimde aktarıyor: “Çin ucuz şeyler üreterek hayli zenginleşti. Rusya Avrupa’ya ucuz doğalgaz satarak fazlaca zenginleşti. Almanya ucuz gazla ürettiği değerli şeyleri satarak hayli varlıklı oldu.” Credit Suisse’in kısa vadeli faiz stratejisti olarak misyon yapan Pozsar, ABD’nin bile zenginleşmesinin Rusya ve Çin’den yaptığı ucuz ithalata bağlıyor ve “ABD de mali genişlemeyle varlıklı oldu. lakin bu nakdî genişleme Rusya ve Çin’den gelen ucuz ihracat yardımıyla sağlanan düşük enflasyon rejimiyle mümkündü” dedi.
“Fed 75 değil 100 bps artırım da yapabilir”
Küresel piyasalar Ukrayna Savaşı ve Tayvan tansiyonunun devam ettiği haftada Fed’in 21 Eylül’de açıklayacağı faiz sonucuna odaklanmış durumda. Para piyasalarında Fed’in 75 bps faiz artırımı yapacağı ‘tamamen fi yatlandı’ ve artış borçlanma maliyetlerini yalnızca ABD’de değil tüm gelişmiş ve gelişen dünyada da artıracak. Fakat ağustosta enflasyonun beklentilerin üzerinde gelmesi daha sonrası vadeli süreçler piyasası Fed’in ‘süper büyük’ diye de bedellendirilen 100 bps’lik bir faiz artırımı yapacağına da yüzde 20 ihtimal biçiyor. Para piyasaları ayrıyeten Fed’in enflasyonu resesyona da sokma değerine faiz oranlarını yüzde 4,5’e kadar yükseltmesine de yüksek bir mümkünlük veriyor. Fed’in faiz sonucunın yanı sıra yakından izlenecek bir öbür bilgi ise FOMC üyelerinin ‘dotplot’ grafiğindeki öngörüleri. Piyasalar bu öngörülerin de şahinleşmesini, faiz oranlarının 2022 sonuna yüzde 4-4,25 aralığına gelmesini, 2023’te daha da yükselmesini öngörüyor.
Dolar Fed öncesi 20 yıl tepesine yakın
Fed’in 100 bps artırım bile yapabileceği ihtimali doları yeni haftaya kuvvetli biçimde başlatırken, ABD’de 10 yıllık hazine tahvillerinin getirisi Mayıs 2011’den bu yana birinci defa yüzde 3,5’e yükselmesiyle sonuçlandı. 2 yıllıklarda da getiri yüzde 3,961 ile 12 yılın yeni doruğunu gördü. Tahvilde fiyat lar getiriyle aykırı orantılı. Dolar endeksi ise 20 yılın doruğu olan 110,786 düzebir daha gerçek tekrar hareketlendi ve TSİ 15:56 itibariyle 110,175’e kadar çıktı. Avustralya merkezli banka CBA’dan analistler “Doların bu hafta yükselmeye devam etmesini ve giderek bozulan global ekonomik görünüm niçiniyle 110,8 üzerinde yeni döngüsel bir tepe görmesini bekliyoruz” diyor. Goldman Sachs çarşamba günü 75 bps faiz artırımı bekliyor ve bankanın kasım ve aralık toplantılarında 50’şer bps daha faiz artıracağını öngörüyor. ABD’li yatırım bankasının Başekonomisti Jan Hatzius “Faiz oranları nereye kadar yükselecek? Bu soruya karşılığımız fi nansal şartların potansiyel büyüme patikasını önemli biçimde aşağı çekebilecek kadar sıkılaşmasına yetecek kadar yüksek bir seviyeye çıkartılacağı” diyor.
Merkezlerin yüzde 85’i ‘sıkılaşma’ modunda
Bank of America (BofA) ise global büyüme için geliştirdikleri 38 özel büyüme göstergesinin karamsar bir tabloya işaret ettiğini belirterek yalnızca Fed’in değil, birfazlaca merkez bankasının nakdî sıkılaşma yoluyla enflasyonla uğraş ettiğine dikkat çekiyor. Banka müşteri notunda şu biçimde uyarıyor: “Hem ABD tahvil getirileri birebir vakitte işsizlik yüzde 4-5 seviyelerine gerçek gidiyor ve bu S&P’nin yeni tabanlar görmesine niye olacak. 38 büyüme göstergemiz global iktisat için karamsar bir görünüme işaret ediyor ve dünya genelinde merkez bankalarının yüzde 85’inin sıkılaşma modunda olduğu, tarihin en agresif sıkılaşma süreçlerinden birine yeni başlıyoruz”. Bu hafta Fed haricinde İngiltere, Çin, Japonya, Norveç, İsveç, İsviçre, Güney Afrika, Endonezya, Tayvan ve Filipinler’in de ortalarında olduğu toplam 25 ülkede merkez bankalarının faiz kararları açıklanacak ve birçoğunun faiz artırması bekleniyor. Bu yıl iki defa daha faiz artırması beklenen Avrupa Merkez Bankası (ECB) kontrol heyetinden Andrea Enria’nın yaptığı açıklamaya göre sıkıntı kış öncesinde bankaların sermaye planlarını gözden geçirmelerini istiyor. İngiltere Merkez Bankası’nın 50 bps faiz artırması bekleniyor. Japonya gevşek para siyasetleriyle istisna olmaya devam ediyor ve Çin’de de gösterge faiz oranının düşürülebileceği belirtiliyor. Çin merkez bankası pazartesi günü 14 günlük aksi repo faizini de 10 bps düşürdü ve piyasaya aykırı repo üzerinden Endonezya, Filipinler ve Tayvan’da ise faiz artışlarına kesin gözüyle bakılıyor. Doların ve ABD tahvil getirilerinin yükselmesi riskli Asya varlıklarını da baskılıyor ve yuan ve bahtın da ortalarında olduğu birfazlaca para ünitesinde yeni tabanlar görülüyor. Hindistan’da da merkez bankası enflasyonu denetim altına almak için ‘önden yüklemeli’ faiz artışlarına gereksinim olduğunu deklare etti ve rupi açıklamayla güçlendi.
Okumaya devam et...
Ukrayna savaşı ihtilafların enflasyonist olduğunu ortaya koyan en bariz örneklerden. Ucuz Rus doğalgazı periyodu sona gelmiş durumda. ABD’nin 52 milyar çip dayanağı, Almanya’nın savunmaya akıttığı 100 milyar doları, Ukrayna’nın bir daha inşası için Batı’nın harcayacağı 750 milyar dolar ve G7’nin Nesil ve Yol’a rakip olarak yapacağı 600 milyar dolar altyapı harcanması – hepsi, Foroohar’ın da sözleriyle “En azından kısa vadede enflasyonu besleyecek”.
“Enflasyonu düşürmek için L-tipi resesyon gerekiyor”
Enflasyonun döngüsel değil yapısal hale geldiğini savunan Pozsar’a nazaran enflasyonu düşürmek için merkez bankalarının adımlarının kâfi olmayacak ve Fed’in yüzde 5 hatta 6 seviyelerine kadar çıkarması gerekebilir ve analist “L-tipi resesyon” yaşanmadan enflasyonun düşmeyeceğini öngörüyor. Talebi maksimize eden Batı ile arzı maksimize eden Doğu içinde alakalar kötüleştiğinde, bilhassa Rusya ve Çin’den kaynaklı arz aksaklıkları yaşandığına dikkat çeken Pozsar, işgücü darboğazının da göçmenlik kısıtlamalarıyla durumu kötüleştirdiğini aktarıyor.
“Fed QE’yi Çin ve Rusya’dan ucuz ithalat olmasaydı yapamazdı”
Son 50 yıldır yaşanan trendin tam aksisi istikamette bir paradigma yaşandığına dikkat çeken Pozsar, gevşek para siyasetlerinin ve ucuz işgücü ve ucuz tedarik zincirleri yardımıyla hızlanan globalleşme süreçlerini şu biçimde aktarıyor: “Çin ucuz şeyler üreterek hayli zenginleşti. Rusya Avrupa’ya ucuz doğalgaz satarak fazlaca zenginleşti. Almanya ucuz gazla ürettiği değerli şeyleri satarak hayli varlıklı oldu.” Credit Suisse’in kısa vadeli faiz stratejisti olarak misyon yapan Pozsar, ABD’nin bile zenginleşmesinin Rusya ve Çin’den yaptığı ucuz ithalata bağlıyor ve “ABD de mali genişlemeyle varlıklı oldu. lakin bu nakdî genişleme Rusya ve Çin’den gelen ucuz ihracat yardımıyla sağlanan düşük enflasyon rejimiyle mümkündü” dedi.
“Fed 75 değil 100 bps artırım da yapabilir”
Küresel piyasalar Ukrayna Savaşı ve Tayvan tansiyonunun devam ettiği haftada Fed’in 21 Eylül’de açıklayacağı faiz sonucuna odaklanmış durumda. Para piyasalarında Fed’in 75 bps faiz artırımı yapacağı ‘tamamen fi yatlandı’ ve artış borçlanma maliyetlerini yalnızca ABD’de değil tüm gelişmiş ve gelişen dünyada da artıracak. Fakat ağustosta enflasyonun beklentilerin üzerinde gelmesi daha sonrası vadeli süreçler piyasası Fed’in ‘süper büyük’ diye de bedellendirilen 100 bps’lik bir faiz artırımı yapacağına da yüzde 20 ihtimal biçiyor. Para piyasaları ayrıyeten Fed’in enflasyonu resesyona da sokma değerine faiz oranlarını yüzde 4,5’e kadar yükseltmesine de yüksek bir mümkünlük veriyor. Fed’in faiz sonucunın yanı sıra yakından izlenecek bir öbür bilgi ise FOMC üyelerinin ‘dotplot’ grafiğindeki öngörüleri. Piyasalar bu öngörülerin de şahinleşmesini, faiz oranlarının 2022 sonuna yüzde 4-4,25 aralığına gelmesini, 2023’te daha da yükselmesini öngörüyor.
Dolar Fed öncesi 20 yıl tepesine yakın
Fed’in 100 bps artırım bile yapabileceği ihtimali doları yeni haftaya kuvvetli biçimde başlatırken, ABD’de 10 yıllık hazine tahvillerinin getirisi Mayıs 2011’den bu yana birinci defa yüzde 3,5’e yükselmesiyle sonuçlandı. 2 yıllıklarda da getiri yüzde 3,961 ile 12 yılın yeni doruğunu gördü. Tahvilde fiyat lar getiriyle aykırı orantılı. Dolar endeksi ise 20 yılın doruğu olan 110,786 düzebir daha gerçek tekrar hareketlendi ve TSİ 15:56 itibariyle 110,175’e kadar çıktı. Avustralya merkezli banka CBA’dan analistler “Doların bu hafta yükselmeye devam etmesini ve giderek bozulan global ekonomik görünüm niçiniyle 110,8 üzerinde yeni döngüsel bir tepe görmesini bekliyoruz” diyor. Goldman Sachs çarşamba günü 75 bps faiz artırımı bekliyor ve bankanın kasım ve aralık toplantılarında 50’şer bps daha faiz artıracağını öngörüyor. ABD’li yatırım bankasının Başekonomisti Jan Hatzius “Faiz oranları nereye kadar yükselecek? Bu soruya karşılığımız fi nansal şartların potansiyel büyüme patikasını önemli biçimde aşağı çekebilecek kadar sıkılaşmasına yetecek kadar yüksek bir seviyeye çıkartılacağı” diyor.
Merkezlerin yüzde 85’i ‘sıkılaşma’ modunda
Bank of America (BofA) ise global büyüme için geliştirdikleri 38 özel büyüme göstergesinin karamsar bir tabloya işaret ettiğini belirterek yalnızca Fed’in değil, birfazlaca merkez bankasının nakdî sıkılaşma yoluyla enflasyonla uğraş ettiğine dikkat çekiyor. Banka müşteri notunda şu biçimde uyarıyor: “Hem ABD tahvil getirileri birebir vakitte işsizlik yüzde 4-5 seviyelerine gerçek gidiyor ve bu S&P’nin yeni tabanlar görmesine niye olacak. 38 büyüme göstergemiz global iktisat için karamsar bir görünüme işaret ediyor ve dünya genelinde merkez bankalarının yüzde 85’inin sıkılaşma modunda olduğu, tarihin en agresif sıkılaşma süreçlerinden birine yeni başlıyoruz”. Bu hafta Fed haricinde İngiltere, Çin, Japonya, Norveç, İsveç, İsviçre, Güney Afrika, Endonezya, Tayvan ve Filipinler’in de ortalarında olduğu toplam 25 ülkede merkez bankalarının faiz kararları açıklanacak ve birçoğunun faiz artırması bekleniyor. Bu yıl iki defa daha faiz artırması beklenen Avrupa Merkez Bankası (ECB) kontrol heyetinden Andrea Enria’nın yaptığı açıklamaya göre sıkıntı kış öncesinde bankaların sermaye planlarını gözden geçirmelerini istiyor. İngiltere Merkez Bankası’nın 50 bps faiz artırması bekleniyor. Japonya gevşek para siyasetleriyle istisna olmaya devam ediyor ve Çin’de de gösterge faiz oranının düşürülebileceği belirtiliyor. Çin merkez bankası pazartesi günü 14 günlük aksi repo faizini de 10 bps düşürdü ve piyasaya aykırı repo üzerinden Endonezya, Filipinler ve Tayvan’da ise faiz artışlarına kesin gözüyle bakılıyor. Doların ve ABD tahvil getirilerinin yükselmesi riskli Asya varlıklarını da baskılıyor ve yuan ve bahtın da ortalarında olduğu birfazlaca para ünitesinde yeni tabanlar görülüyor. Hindistan’da da merkez bankası enflasyonu denetim altına almak için ‘önden yüklemeli’ faiz artışlarına gereksinim olduğunu deklare etti ve rupi açıklamayla güçlendi.
Okumaya devam et...