Merve YİĞİTCAN
Piyasadaki dolarizasyonun önüne geçmek ismine getirilen TL ile ödeme mecburiliği, firmalar içinde kur hengamesi başlattı. Ödeme günü hangi kurdan ödemenin yapılacağı noktasında firmalar içinde ihtilafl ar yaşanırken, kimi işletmeler yurtharicinde şirket açmayı gündemlerine almaya başladı. Dövizle ödeme yasağı firmaların kendini hedge edebilmelerinin de önüne geçerken, işletme sermayesini tedarikçiden fonlayabilen sistem meçhullükten dolayı tedarikçi finansmanını da kaybediyor. beraberinde kimi bankaların uygulamanın devreye girmesinden daha sonra döviz alış-satış makasını açtığından şikayetçi olan iş dünyası, işletmelerin kambiyo ziyanının bir ölçü önüne geçilebilmesi için, birinci adımda ihracatçılara bir dayanak bekliyor. Kesim temsilcileri, firmaların ihracat gelirini ithalat için kullandığı hallerde, bankaların buradaki kambiyo gelirini bu sayıdan sıfırlamasına yönelik düzenleme bekliyor.
Piyasada kur ihtilaflarına niye olan uygulama, Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı Karara Ait Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Bildiri ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Bildirimde menkul satış mukavelelerine husus ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zaruriliği getirilmişti. Dövizle ödeme yasağı getiren uygulama, beraberinde döviz çeki yazılmasını de engelliyor.
Odalar zararın en aza indirilmesine ağırlaştı
çabucak hemen 1 aydır yürürlükte olan ve bilhassa ithal girdisi yüksek olan dallarda operasyonel yüke, kur uyuşmazlıklarına ve kambiyo zararlarına niye olan uygulama iş dünyasının zirve örgütlerinin de gündeminde birinci sıralarda yer alıyor. Hem İstanbul Ticaret Odası (İTO) birebir vakitte İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) son meclislerinde husus gündeme gelirken, oda liderleri belirsizliklerin giderilmesine ve dalların kambiyo ziyanlarının en aza indirilmesine ağırlaştı. İSO Lideri Erdal Bahçıvan, odanın nisan ayı meclisinde sorunu gündeme taşırken, “Yakın vakitte Türk Parasının Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı Kararda yapılan düzenleme ile menkul satış kontratlarının ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yapılması zarurî hale getirilmiştir. Fakat döviz cinsinden yapılan kontratlarda ödeme günü geldiğinde hangi kurun temel alınacağına dair piyasada önemli karmaşa yaşanmaktadır” sözlerini kullandı.
“Bazı bankalar berbata kullanıyor”
İTO’nun mayıs ayı olağan meclis toplantısında da gündeme ve kimi komite üyelerinin karışıklığa yol açan uygulamaya yönelik düzenleme beklentilerine ait meclise hitap eden İTO Lideri Şekib Avdagiç, “Uygulama yürürlüğe girdiğinde fazlaca net söylemiş olduk ki bu yalnızca ve yalnızca bankalara kambiyo kârı kazandırmaya yetiyor. Biz ödemenin hangi kurdan yapılacağı konusunda anlaşsak bile, kimi bankaların oluşan bu imkanı makus kullandığını, karar çıkmadan evvelki devirlere göre kur alış-satış makasını hayli açtığını görüyoruz. Karar öncesi bindelerde olan oranlar yüzdelere çıktı” dedi. Avdagiç, son devirde işletmelerin artan kambiyo ziyanlarının düşürülmesine yönelik olarak da, “Biz diyoruz ki, ihracat geliri olanlar şayet ithalat için bunu kullanıyorlarsa, bankalar buradaki kambiyo gelirini bu sayıdan sıfırlasın. Bunun üzerine yoğunlaştık. En azından mevzuyu buradan daraltalım, bu problemleri çözelim istiyoruz” diye konuştu.
“Firmalar tahlil arayışına girdi”
Sorunu İTO meclis kürsüsüne taşıyan İTO Demir ve Demir Dışı Metaller Komite Üyesi Ali Bakaner ise şu sözleri kullandı: “Demir dışı metaller olarak özellikle bakır ve alüminyum hammaddelerini dışarıdan ithal ediyoruz. Bu hammaddelerle katma bedel yaratıp hem ihracat yapıyoruz birebir vakitte iç piyasaya veriyoruz. 19 Nisan’dan bu yana iç piyasada TL ile tahsilat yaptığımız için kur farkından dolayı meseleler yaşamaya başladık. Hangi döviz kurunun kabul edileceği ile ilgili müşterilerimizle tartışmalar yaşıyoruz. Bir kaos yaşanıyor. İşin en tehlikeli kısmı kimi firmalarımız yurtharicinde firma açma teamülüne başladılar. Burada ne devlet kazanıyor ne iş insanları, yalnızca bankalar kazanıyor.” İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Çetin Tecdelioğlu da piyasada önemli bir karışıklık olduğunu söylerken, “Kontratlar bir daha dolar üzerinden ancak ödemeler TL. Kurdan dolayı maliyet oluştu. Bankaların kur alım-satım farkları ihracatçılara maliyet ögesi yaratıyor ve iş yükü getiriyor. Şu an ülkemizin dövizle ilgili külfetli bir sureci var. ötürüsıyla bu uygulanmak zorunda. Uygulamanın aşikâr bir süre daha sonra kaldırılacağını ümit ediyoruz” diye konuştu.
“Olası kur şokunda sorun daha da büyür”
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat ise piyasadaki kur düzensizliğini anlatırken, muhtemel bir kur şokunun uygulamada daha büyük uyuşmazlıklara yol açabileceği ihtarında bulundu. Fayat, “Ödeme günü hangi kurun kabul edileceği karışıklığı var. Kanun koyucunun bu noktada bunun ismini koyması gerekiyor. Yani bir standart sunup meçhullüğü gidermesi uygun olur. Yoksa bu hengame sürecek” dedi. Muhtemel bir kur şokunun ise döviz kontratlarının TL ödemelerinde daha büyük uyuşmazlıklar doğuracağına işaret eden Fayat, şu tabirleri kullandı: “Eğer bir daha bir kur şoku olursa, bu durumda kur farkı ödemek istemeyenler çıkacak. Faturanız dolar lakin çeki TL yazıyorsunuz. O gün geldiğinde kur farkını ödemek istemeyecek olanlar çıkacak. Hammaddeyi döviz aldığı için kur farkını ödemek isteyen de mağdur olacak. Kur şokunda bu işin kararı daha ağır olur. Uyuşmazlıklar mahkemeye taşınır.
TL çekler yazılırken risk pazarlığı yapılıyor
PAGEV İstişare Heyeti Üyesi olan Polystan Polimer Genel Müdürü Zeki Kebudi, döviz alış satışlar niçiniyle piyasanın kısır bir döngüye girdiğini kayderek firmaların yaşadığı kur karışıklığını şu biçimde tanım etti: “TL ile alışveriş kimi işlerin tabiatına muhalif. Bilhassa plastik hammaddesinde bu iş dolar ile konuşulur. Biz hammadde ithal ediyoruz, dolar ödüyoruz. Bizim üzere dallarda firmalar elinde döviz tutmak zorunda. Müşterinin elinde dolar var lakin bunu bozup TL ödüyor. Malı satan da TL ödemeyi alıyor. bir daha hammadde alacağı için yeniden dolar alıyor. Parayı ödeyen düşüğe bozup ödemeyi yaparken, malı satan bir daha dolar alacağı için karşı tarafa yüksek kur veriyor. İşte burada da ihtilafl ar yaşanıyor. İşlerin hızlanıp gideceği yerde, piyasa en hayli dolar konuşuyor. Kur savaşları başladı. Bundan dolayı tahsilatlar da gecikiyor. Döviz çeki yazılamıyor, TL çekler yazılırken risk pazarlığı yapılıyor.”
Tedarikçi finansmanı ortadan kalktı
Uygulamayı kıymetlendiren Servo Capital Yönetici Ortağı Kaan Kiziroğlu, Türkiye’de üretilen malın maliyetinin neredeyse yüzde 70’inin ithal olduğunu hatırlatarak, şunları söylemiş oldu: “Peki hangi kur olacak? Malı alan alış kurundan, satan ise satış kurundan ödeme ister. Bunlar daima gerilim yaratıyor. Üretimin yüzde 70’i ithale dayalı. İthal ettiğimiz için de şirketlerin döviz tutması lazım. TL evvelden gerçek faiz verdiği için beşerler TL’de de duruyordu, lakin algı ‘TL gerçek faiz vermiyor’ halinde olduğu için şirket dövize dönmek zorunda kalıyor. Öte yandan sistem işletme sermayesini tedarikçiden fonlayabilirken, bu meçhullükten dolayı artık tedarikçi finansmanı da kalktı. İşletme sermayesi muhtaçlığı TL bazında en az 4 katına çıkmışken artık tedarikçi finansmanından da olduk.” Piyasanın bu uygulamaya alışacağını, fakat bunun biraz vakit alacağına işaret eden Kiziroğlu, “Kamu otoritesi ihtilafl arı çözmek ismine örnek bir tahlili standart bir biçimde açıklamalı. Örneğin ödeme günü hangi kurun baz alınacağını, gecikme halinde hangi kurun dikkate alınacağı gibi… En azından bu ihtilafl arı azaltır” dedi.
Okumaya devam et...
Piyasadaki dolarizasyonun önüne geçmek ismine getirilen TL ile ödeme mecburiliği, firmalar içinde kur hengamesi başlattı. Ödeme günü hangi kurdan ödemenin yapılacağı noktasında firmalar içinde ihtilafl ar yaşanırken, kimi işletmeler yurtharicinde şirket açmayı gündemlerine almaya başladı. Dövizle ödeme yasağı firmaların kendini hedge edebilmelerinin de önüne geçerken, işletme sermayesini tedarikçiden fonlayabilen sistem meçhullükten dolayı tedarikçi finansmanını da kaybediyor. beraberinde kimi bankaların uygulamanın devreye girmesinden daha sonra döviz alış-satış makasını açtığından şikayetçi olan iş dünyası, işletmelerin kambiyo ziyanının bir ölçü önüne geçilebilmesi için, birinci adımda ihracatçılara bir dayanak bekliyor. Kesim temsilcileri, firmaların ihracat gelirini ithalat için kullandığı hallerde, bankaların buradaki kambiyo gelirini bu sayıdan sıfırlamasına yönelik düzenleme bekliyor.
Piyasada kur ihtilaflarına niye olan uygulama, Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı Karara Ait Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Bildiri ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Bildirimde menkul satış mukavelelerine husus ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zaruriliği getirilmişti. Dövizle ödeme yasağı getiren uygulama, beraberinde döviz çeki yazılmasını de engelliyor.
Odalar zararın en aza indirilmesine ağırlaştı
çabucak hemen 1 aydır yürürlükte olan ve bilhassa ithal girdisi yüksek olan dallarda operasyonel yüke, kur uyuşmazlıklarına ve kambiyo zararlarına niye olan uygulama iş dünyasının zirve örgütlerinin de gündeminde birinci sıralarda yer alıyor. Hem İstanbul Ticaret Odası (İTO) birebir vakitte İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) son meclislerinde husus gündeme gelirken, oda liderleri belirsizliklerin giderilmesine ve dalların kambiyo ziyanlarının en aza indirilmesine ağırlaştı. İSO Lideri Erdal Bahçıvan, odanın nisan ayı meclisinde sorunu gündeme taşırken, “Yakın vakitte Türk Parasının Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı Kararda yapılan düzenleme ile menkul satış kontratlarının ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yapılması zarurî hale getirilmiştir. Fakat döviz cinsinden yapılan kontratlarda ödeme günü geldiğinde hangi kurun temel alınacağına dair piyasada önemli karmaşa yaşanmaktadır” sözlerini kullandı.
“Bazı bankalar berbata kullanıyor”
İTO’nun mayıs ayı olağan meclis toplantısında da gündeme ve kimi komite üyelerinin karışıklığa yol açan uygulamaya yönelik düzenleme beklentilerine ait meclise hitap eden İTO Lideri Şekib Avdagiç, “Uygulama yürürlüğe girdiğinde fazlaca net söylemiş olduk ki bu yalnızca ve yalnızca bankalara kambiyo kârı kazandırmaya yetiyor. Biz ödemenin hangi kurdan yapılacağı konusunda anlaşsak bile, kimi bankaların oluşan bu imkanı makus kullandığını, karar çıkmadan evvelki devirlere göre kur alış-satış makasını hayli açtığını görüyoruz. Karar öncesi bindelerde olan oranlar yüzdelere çıktı” dedi. Avdagiç, son devirde işletmelerin artan kambiyo ziyanlarının düşürülmesine yönelik olarak da, “Biz diyoruz ki, ihracat geliri olanlar şayet ithalat için bunu kullanıyorlarsa, bankalar buradaki kambiyo gelirini bu sayıdan sıfırlasın. Bunun üzerine yoğunlaştık. En azından mevzuyu buradan daraltalım, bu problemleri çözelim istiyoruz” diye konuştu.
“Firmalar tahlil arayışına girdi”
Sorunu İTO meclis kürsüsüne taşıyan İTO Demir ve Demir Dışı Metaller Komite Üyesi Ali Bakaner ise şu sözleri kullandı: “Demir dışı metaller olarak özellikle bakır ve alüminyum hammaddelerini dışarıdan ithal ediyoruz. Bu hammaddelerle katma bedel yaratıp hem ihracat yapıyoruz birebir vakitte iç piyasaya veriyoruz. 19 Nisan’dan bu yana iç piyasada TL ile tahsilat yaptığımız için kur farkından dolayı meseleler yaşamaya başladık. Hangi döviz kurunun kabul edileceği ile ilgili müşterilerimizle tartışmalar yaşıyoruz. Bir kaos yaşanıyor. İşin en tehlikeli kısmı kimi firmalarımız yurtharicinde firma açma teamülüne başladılar. Burada ne devlet kazanıyor ne iş insanları, yalnızca bankalar kazanıyor.” İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Çetin Tecdelioğlu da piyasada önemli bir karışıklık olduğunu söylerken, “Kontratlar bir daha dolar üzerinden ancak ödemeler TL. Kurdan dolayı maliyet oluştu. Bankaların kur alım-satım farkları ihracatçılara maliyet ögesi yaratıyor ve iş yükü getiriyor. Şu an ülkemizin dövizle ilgili külfetli bir sureci var. ötürüsıyla bu uygulanmak zorunda. Uygulamanın aşikâr bir süre daha sonra kaldırılacağını ümit ediyoruz” diye konuştu.
“Olası kur şokunda sorun daha da büyür”
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat ise piyasadaki kur düzensizliğini anlatırken, muhtemel bir kur şokunun uygulamada daha büyük uyuşmazlıklara yol açabileceği ihtarında bulundu. Fayat, “Ödeme günü hangi kurun kabul edileceği karışıklığı var. Kanun koyucunun bu noktada bunun ismini koyması gerekiyor. Yani bir standart sunup meçhullüğü gidermesi uygun olur. Yoksa bu hengame sürecek” dedi. Muhtemel bir kur şokunun ise döviz kontratlarının TL ödemelerinde daha büyük uyuşmazlıklar doğuracağına işaret eden Fayat, şu tabirleri kullandı: “Eğer bir daha bir kur şoku olursa, bu durumda kur farkı ödemek istemeyenler çıkacak. Faturanız dolar lakin çeki TL yazıyorsunuz. O gün geldiğinde kur farkını ödemek istemeyecek olanlar çıkacak. Hammaddeyi döviz aldığı için kur farkını ödemek isteyen de mağdur olacak. Kur şokunda bu işin kararı daha ağır olur. Uyuşmazlıklar mahkemeye taşınır.
TL çekler yazılırken risk pazarlığı yapılıyor
PAGEV İstişare Heyeti Üyesi olan Polystan Polimer Genel Müdürü Zeki Kebudi, döviz alış satışlar niçiniyle piyasanın kısır bir döngüye girdiğini kayderek firmaların yaşadığı kur karışıklığını şu biçimde tanım etti: “TL ile alışveriş kimi işlerin tabiatına muhalif. Bilhassa plastik hammaddesinde bu iş dolar ile konuşulur. Biz hammadde ithal ediyoruz, dolar ödüyoruz. Bizim üzere dallarda firmalar elinde döviz tutmak zorunda. Müşterinin elinde dolar var lakin bunu bozup TL ödüyor. Malı satan da TL ödemeyi alıyor. bir daha hammadde alacağı için yeniden dolar alıyor. Parayı ödeyen düşüğe bozup ödemeyi yaparken, malı satan bir daha dolar alacağı için karşı tarafa yüksek kur veriyor. İşte burada da ihtilafl ar yaşanıyor. İşlerin hızlanıp gideceği yerde, piyasa en hayli dolar konuşuyor. Kur savaşları başladı. Bundan dolayı tahsilatlar da gecikiyor. Döviz çeki yazılamıyor, TL çekler yazılırken risk pazarlığı yapılıyor.”
Tedarikçi finansmanı ortadan kalktı
Uygulamayı kıymetlendiren Servo Capital Yönetici Ortağı Kaan Kiziroğlu, Türkiye’de üretilen malın maliyetinin neredeyse yüzde 70’inin ithal olduğunu hatırlatarak, şunları söylemiş oldu: “Peki hangi kur olacak? Malı alan alış kurundan, satan ise satış kurundan ödeme ister. Bunlar daima gerilim yaratıyor. Üretimin yüzde 70’i ithale dayalı. İthal ettiğimiz için de şirketlerin döviz tutması lazım. TL evvelden gerçek faiz verdiği için beşerler TL’de de duruyordu, lakin algı ‘TL gerçek faiz vermiyor’ halinde olduğu için şirket dövize dönmek zorunda kalıyor. Öte yandan sistem işletme sermayesini tedarikçiden fonlayabilirken, bu meçhullükten dolayı artık tedarikçi finansmanı da kalktı. İşletme sermayesi muhtaçlığı TL bazında en az 4 katına çıkmışken artık tedarikçi finansmanından da olduk.” Piyasanın bu uygulamaya alışacağını, fakat bunun biraz vakit alacağına işaret eden Kiziroğlu, “Kamu otoritesi ihtilafl arı çözmek ismine örnek bir tahlili standart bir biçimde açıklamalı. Örneğin ödeme günü hangi kurun baz alınacağını, gecikme halinde hangi kurun dikkate alınacağı gibi… En azından bu ihtilafl arı azaltır” dedi.
Okumaya devam et...