Şebnem TURHAN
Dolar/TL geçen yılın son günlerinde gördüğü 18.3 lira tepesinin akabinde devreye alınan kur muhafazalı mevduat ve döviz yaratacak ihracat gelirinin yüzde 25’inin Merkez Bankası’na satılması üzere uygulamalarla 15 liranın altında seyrini sürdürmüştü. Lakin ne olduysa evvelki gün 4.5 aydır kırılamayan 15 lira direnci kırıldı ve dolar/TL süratle yükselmeye başladı. Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu (BDDK) sermaye denetimini andıran kurumsal döviz süreçlerinin piyasanın likit olduğu 10:00- 16:00 saatleri ortasına çekmesini isterken bankaların döviz satış fiyatları da bankalararası piyasanın 20-30 kuruş üstüne çıktı. Dün traderlerın verdiği bilgiye nazaran kamu bankaları ve Merkez Bankası satış istikametinde piyasada yer alırken alım tarafında ise hukuksal ve yabancı talebi öne çıktı. Dolar/TL bir haftada yüzde 4 yükselirken Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri dün 700 puan düzeyini aştı. Pekala 4.5 ay daha sonra niye artık dolar yükseliyor?
Negatif gerçek faiz ve yabancı yatırımcı
Türkiye, Eylül 2021’den itibaren para siyasetinde gevşemeye gitti ve siyaset faizi yüzde 14 düzeyine çekildi. Buna karşı enflasyon görünümü ve beklentilerinde bozulma hızlandı ve nisan itibariyle yıllık enflasyon yüzde 69,97 düzeyine kadar yükseldi. Gelecek aylarda yüzde 80’i aşması öngörülüyor. 30 puana varan negatif gerçek faiz aslına bakarsan Türkiye’de pek sonlu sayıda kalmış yabancı yatırımcının ilgisini neredeyse kesti. Ve artan döviz muhtaçlığına karşın bu kanaldan giriş yok denecek kadar azaldı.
Merkez Bankası rezervleri
Merkez Bankası’nın da swap hariç net memleketler arası rezervleri 17.01 milyar dolar düzeyine geldi ve resmi açıklama olmasa da piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının sık sık döviz piyasasında satış tarafında faal olduğunu belirtiyor. Rezervlerdeki bu düzeyler de yükselişin bir sebebi içinde bulunuyor.
KKM’den döviz dönüşü azaldı
Bunun yanı sıra birinci etapta süratli bir gelişme gösteren KKM hesaplarında dövizden dönüşler pek yavaşladı. KKM’ye giriş ticari müşterilerde dövizden dönüş yaşanıyordu. Vergi muafiyeti uzatılmış olsa da global yüksek enflasyonun doğurduğu muhtaçlık ticari işletmelerin de KKM’ye ilgisini düşürüyor. İhracat gelirinin de 18 Nisan’dan itibaren yüzde 40’ı Merkez Bankası’na satılmak zorunda. Ayrıyeten hizmet ihracatı da bu kapsama alındı. Bu kanaldan döviz girişi olsa da yabancı yatırımcıların yokluğu sıkıntıların tahlilini zorlaştırıyor. Son olarak ise konut kredisinde avantaj sağlanarak döviz geliri yaratılmaya çalışıldı.
Döviz gereksinimi artış gösterdi
Hem kamunun birebir vakitte şirketlerin global manada süratle artan başta güç fiyatlarından kaynaklı olmak üzere döviz muhtaçlığı büyüdü. Yükselen maliyetler bozulan cari istikrar bunun yanı sıra şirketler için katlanan hammadde fiyatları dövize olan talebinin artmasına niye oluyor.
Kısıtlamalar talebi öne çekiyor
İktisat idaresinin döviz süreçlerine yönelik getirdiği uygulamalar ise hem vatandaşın tıpkı vakitte şirketlerin döviz talebinin öne çekilmesi kararınu da doğuruyor. Uzmanlar kısıtlamaların beklentiyi bozarak daha sıkı adımların atılabileceği telaşıyla talebi artırdığını belirtiyor.
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen doların tüm dünyada arttığına dikkat çekerek “Türkiye yabanî finansal baskılama ve bozuk dış istikrarıyla şoklara açık durumda. Açıklanan tedbirler kalıcı bir tahlil getirmez” diye konuştu.
Temel siyaset yanlış
İktisat Muharriri Uğur Gürses, şunları söylemiş oldu: “Havuzun tabanı delik olunca kovayla su taşı, bardakla dök olmaz. Temel siyaset yanlış. Gerçek faiz 30 puan negatifken ne yapsan boş. Döviz de satsan sonu yok yasak da desen sonu yok. Sonuçta su akar mecrasını bulur. Bundan daha sonra da devam eder yükseliş. Kısıtlayıcı kurallar koydukça da bu süreç yasak elma haline gelir ve bu döviz bitiyor mu bitti mi bundan daha sonra hangi adım gelir telaşıyla gelir vatandaş da şirketler de yani döviz ödemesi olanlar ithalat yapanlardan daha fazla talep olur. Pekala niye artık? En değerli etken Fed. Geçen yıl ekim kasım ayında Fed’in bizi etkilemeyeceği ve 2023’tilk evvel faiz artırmayacağı yorumları yapılıyordu. Fed 25-50 hatta 75 gündemde faiz artırıyor. Dış dünyada tahvillerin faizleri yükseliyor, pay senetlerinde düşüş var. Piyasa şuna ikna olmuş durumda Fed gümbür gümbür faiz artıracak. Bizde bunu nazaranmeyen iktisat idaresi gerçek faizi negatife getirdi. Kısıtlamayla da dövizle olan mal ve hizmet talep görür, dövize talep olur bugünden almaya başlar. KKM ile durduramazsın.”
Dolar daha da güçlenmeye aday
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, hareketlenmenin temelde dışarı kaynaklı ve Türkiye’ye yansımaları olduğunu düşündüğünü belirtti. Aslanoğlu şu biçimde konuştu: “ABD tahvil faizlerindeki sert yükseliş bütün piyasaları fazlaca huzursuz ediyor. Geçmişte daima enflasyonun üzerinde kalan tahvil faizlerinin emsal bir harekete geçmesi hayli tehlikeli olur. Baz senaryo değil ancak bu biçimde bir mümkünlük var. Beklenen enflasyonun bile üzerine gitmeye kalksa bitmemiş bir hareket var görünüyor. İskonto oranı bilinemeyince borsalar fiyatlama yapamıyor ve aşağı gidiyor. bir süre daha sonra tüm varlıklara daha hayli yansıyabilir. Özetle global risk iştahı sıradan düştü, dolar güçleniyor daha da artmaya aday. İnançlı limana yönelme eğilimi bizden para çıkışına yol açıyor görünüyor. Kur riski almak istemeyen gerçek kesim talebi de buna eklenmiş görünüyor. Kurdaki hareketin temel niçininin bunlar olduğunu düşünüyorum. Dengeleme açısından kura müdahale de azalmış olabilir. Kısa vadede hareket devam edebilir fakat şu kademede fazlaca kuvvetli olacağını zannetmiyorum. ABD tahvil faizleri dengelenene kadar gerilim devam edebilir.”
Bankalara yeni uygulama geliyor
Bankalara getirilen uygulamalar dikkat cazip. Geçen haftalarda döviz süreçlerinin taşınabilir ve internet kanallarından yapılması istenirken dün de Merkez Bankası ve BDDK bankalardan döviz süreçlerini piyasanın likit olduğu saat 10:00-16:00 saatleri içinde gerçekleştirilmesini istedi. Bu uygulama aile likiditenin düşük olduğu saatlerde TL’deki oynaklığın azaltılması amaçlanıyor. Lakin hem de bu durum kamunun da TL’de daha fazla bir kıymet kaybı beklediğinin habercisi olarak yorumlanıyor.
Okumaya devam et...
Dolar/TL geçen yılın son günlerinde gördüğü 18.3 lira tepesinin akabinde devreye alınan kur muhafazalı mevduat ve döviz yaratacak ihracat gelirinin yüzde 25’inin Merkez Bankası’na satılması üzere uygulamalarla 15 liranın altında seyrini sürdürmüştü. Lakin ne olduysa evvelki gün 4.5 aydır kırılamayan 15 lira direnci kırıldı ve dolar/TL süratle yükselmeye başladı. Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu (BDDK) sermaye denetimini andıran kurumsal döviz süreçlerinin piyasanın likit olduğu 10:00- 16:00 saatleri ortasına çekmesini isterken bankaların döviz satış fiyatları da bankalararası piyasanın 20-30 kuruş üstüne çıktı. Dün traderlerın verdiği bilgiye nazaran kamu bankaları ve Merkez Bankası satış istikametinde piyasada yer alırken alım tarafında ise hukuksal ve yabancı talebi öne çıktı. Dolar/TL bir haftada yüzde 4 yükselirken Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri dün 700 puan düzeyini aştı. Pekala 4.5 ay daha sonra niye artık dolar yükseliyor?
Negatif gerçek faiz ve yabancı yatırımcı
Türkiye, Eylül 2021’den itibaren para siyasetinde gevşemeye gitti ve siyaset faizi yüzde 14 düzeyine çekildi. Buna karşı enflasyon görünümü ve beklentilerinde bozulma hızlandı ve nisan itibariyle yıllık enflasyon yüzde 69,97 düzeyine kadar yükseldi. Gelecek aylarda yüzde 80’i aşması öngörülüyor. 30 puana varan negatif gerçek faiz aslına bakarsan Türkiye’de pek sonlu sayıda kalmış yabancı yatırımcının ilgisini neredeyse kesti. Ve artan döviz muhtaçlığına karşın bu kanaldan giriş yok denecek kadar azaldı.
Merkez Bankası rezervleri
Merkez Bankası’nın da swap hariç net memleketler arası rezervleri 17.01 milyar dolar düzeyine geldi ve resmi açıklama olmasa da piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının sık sık döviz piyasasında satış tarafında faal olduğunu belirtiyor. Rezervlerdeki bu düzeyler de yükselişin bir sebebi içinde bulunuyor.
KKM’den döviz dönüşü azaldı
Bunun yanı sıra birinci etapta süratli bir gelişme gösteren KKM hesaplarında dövizden dönüşler pek yavaşladı. KKM’ye giriş ticari müşterilerde dövizden dönüş yaşanıyordu. Vergi muafiyeti uzatılmış olsa da global yüksek enflasyonun doğurduğu muhtaçlık ticari işletmelerin de KKM’ye ilgisini düşürüyor. İhracat gelirinin de 18 Nisan’dan itibaren yüzde 40’ı Merkez Bankası’na satılmak zorunda. Ayrıyeten hizmet ihracatı da bu kapsama alındı. Bu kanaldan döviz girişi olsa da yabancı yatırımcıların yokluğu sıkıntıların tahlilini zorlaştırıyor. Son olarak ise konut kredisinde avantaj sağlanarak döviz geliri yaratılmaya çalışıldı.
Döviz gereksinimi artış gösterdi
Hem kamunun birebir vakitte şirketlerin global manada süratle artan başta güç fiyatlarından kaynaklı olmak üzere döviz muhtaçlığı büyüdü. Yükselen maliyetler bozulan cari istikrar bunun yanı sıra şirketler için katlanan hammadde fiyatları dövize olan talebinin artmasına niye oluyor.
Kısıtlamalar talebi öne çekiyor
İktisat idaresinin döviz süreçlerine yönelik getirdiği uygulamalar ise hem vatandaşın tıpkı vakitte şirketlerin döviz talebinin öne çekilmesi kararınu da doğuruyor. Uzmanlar kısıtlamaların beklentiyi bozarak daha sıkı adımların atılabileceği telaşıyla talebi artırdığını belirtiyor.
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen doların tüm dünyada arttığına dikkat çekerek “Türkiye yabanî finansal baskılama ve bozuk dış istikrarıyla şoklara açık durumda. Açıklanan tedbirler kalıcı bir tahlil getirmez” diye konuştu.
Temel siyaset yanlış
İktisat Muharriri Uğur Gürses, şunları söylemiş oldu: “Havuzun tabanı delik olunca kovayla su taşı, bardakla dök olmaz. Temel siyaset yanlış. Gerçek faiz 30 puan negatifken ne yapsan boş. Döviz de satsan sonu yok yasak da desen sonu yok. Sonuçta su akar mecrasını bulur. Bundan daha sonra da devam eder yükseliş. Kısıtlayıcı kurallar koydukça da bu süreç yasak elma haline gelir ve bu döviz bitiyor mu bitti mi bundan daha sonra hangi adım gelir telaşıyla gelir vatandaş da şirketler de yani döviz ödemesi olanlar ithalat yapanlardan daha fazla talep olur. Pekala niye artık? En değerli etken Fed. Geçen yıl ekim kasım ayında Fed’in bizi etkilemeyeceği ve 2023’tilk evvel faiz artırmayacağı yorumları yapılıyordu. Fed 25-50 hatta 75 gündemde faiz artırıyor. Dış dünyada tahvillerin faizleri yükseliyor, pay senetlerinde düşüş var. Piyasa şuna ikna olmuş durumda Fed gümbür gümbür faiz artıracak. Bizde bunu nazaranmeyen iktisat idaresi gerçek faizi negatife getirdi. Kısıtlamayla da dövizle olan mal ve hizmet talep görür, dövize talep olur bugünden almaya başlar. KKM ile durduramazsın.”
Dolar daha da güçlenmeye aday
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, hareketlenmenin temelde dışarı kaynaklı ve Türkiye’ye yansımaları olduğunu düşündüğünü belirtti. Aslanoğlu şu biçimde konuştu: “ABD tahvil faizlerindeki sert yükseliş bütün piyasaları fazlaca huzursuz ediyor. Geçmişte daima enflasyonun üzerinde kalan tahvil faizlerinin emsal bir harekete geçmesi hayli tehlikeli olur. Baz senaryo değil ancak bu biçimde bir mümkünlük var. Beklenen enflasyonun bile üzerine gitmeye kalksa bitmemiş bir hareket var görünüyor. İskonto oranı bilinemeyince borsalar fiyatlama yapamıyor ve aşağı gidiyor. bir süre daha sonra tüm varlıklara daha hayli yansıyabilir. Özetle global risk iştahı sıradan düştü, dolar güçleniyor daha da artmaya aday. İnançlı limana yönelme eğilimi bizden para çıkışına yol açıyor görünüyor. Kur riski almak istemeyen gerçek kesim talebi de buna eklenmiş görünüyor. Kurdaki hareketin temel niçininin bunlar olduğunu düşünüyorum. Dengeleme açısından kura müdahale de azalmış olabilir. Kısa vadede hareket devam edebilir fakat şu kademede fazlaca kuvvetli olacağını zannetmiyorum. ABD tahvil faizleri dengelenene kadar gerilim devam edebilir.”
Bankalara yeni uygulama geliyor
Bankalara getirilen uygulamalar dikkat cazip. Geçen haftalarda döviz süreçlerinin taşınabilir ve internet kanallarından yapılması istenirken dün de Merkez Bankası ve BDDK bankalardan döviz süreçlerini piyasanın likit olduğu saat 10:00-16:00 saatleri içinde gerçekleştirilmesini istedi. Bu uygulama aile likiditenin düşük olduğu saatlerde TL’deki oynaklığın azaltılması amaçlanıyor. Lakin hem de bu durum kamunun da TL’de daha fazla bir kıymet kaybı beklediğinin habercisi olarak yorumlanıyor.
Okumaya devam et...