Uzun vakittir sesi çıkmayan, yıllardır bir konserini izleme talihine dahi sahip olamadığımız ve de nitekim özlediğimiz seslerden biri İlhan İrem.
Magazin basınına materyal olurken goremeyeceğimiz nadir sanatkarlardan biri olması ve inzivaya çekilip artık diğer bir boyutta yaşaması onu daima gizemli yaptı.
Biz ondan yeni müzikler beklerken, hastalığı ve makûs durumda olduğu haberiyle irkildik. Uzun vakittir diyalize bağlı yaşadığını bilmiyorduk; bugün akşam saatlerinde de durumunun ağırlaştığını duyar duymaz, son iki yılın laneti ve yaprak dökümünü hatırlayarak burulduk.
Vakit zaman hüzün akan sesini ve o sonbahar misali ayrılık müziklerini dinlemeyi sevdiğimiz; dinginlik veren müziğinin ve yaşadığımız toplumsal kaosa tezat duruşunun artık yeterli bilindiği İlhan İrem, daima kendini perdeleyerek yaşamayı seçmiş, kendisini star statüsünde görmeyen sıradışı biri olarak tanındı.
1955 yılının 1 Nisan’ın da dünyaya gözlerini Bursa’da ve mütevazı bir ailede açan ilhan İrem 14 yaşından başladığı müzik dersleri ile bu hayata da adım atmış oldu. 1970 yılında liselerarası bir müzik yarışında kümesiyle birinci olunca İstanbul’dan teklif almaya başladı.
GÜLLÜ AYBAR İLE YAŞADIĞI AŞK
İlhan İrem, bu aşka yaslanan ve kalbe dokunan müzikleri yaşamadan yazabilir miydi? Hayır, doğal ki. Türk siyasi ömrüne damga vurmuş, TİP’in eski başkanı ve avukat Mehmet Ali Aybar’ın kızı Güllü Aybar ile yaşadığı fırtınalı bir aşkın akabinde gelen iç serzenişlerini anlattığı müzik kelamları, müzikseverlerin belleğinde daima taze kaldı.
Klasik müzikler ve nostalji denildiğinde ya da Türk Popunun çıkış devri denildiğinde İlhan İrem artık bir klasik oldu. aslına bakarsan kendisine sorulduğunda da 70’li yılları ”romantik” olarak isimlendiriyor. Siyasi ve müzikal manada romantik bir tırmanış devrine denk geldiği için de unutulmazlar içinde olduğunu biliyor.
1973 yılında yaptığı ”Birleşsin Bütün Eller” ve ”kimi vakit Sevinç kimi vakit Keder” isimli plak birinci ve tek başarısızlığı olmuştu; tahminen de biçimi olmayan müzikleri denediği içindi. halbuki İlhan İrem’e yalnızca aşk yakışıyordu.
”Yazık Oldu Yarınlara” ve ”Anlasana” kesimleri bir devir gençliğini “Genç Werther”in acılarına boğmuş olan sanatçı bu üsluba tartı vererek daima yazıp üretti.
”Kuklacı Amca” isimli 45’liğin müziği ilahın varlığını sorguladığı nedeni öne sürülerek toplatılınca, sanatçı daha farklı bir boyuta üretmeye başladı. Bilhassa 1979 yılında, bir Nazım Hikmet şiiri olan ”Hoş geldin bayanım” ı besteledi.
Bu devir, ülkenin 12 Eylül periyoduna geçişi ve karanlık günlerin başlangıcıydı.
İlhan İrem de müziği ile toplumsal sıkıntılara olan hassaslığını anlatmaya başlıyordu lakin; siyasi iklimin yarattığı karanlık ve akabinde gelen liberalizmle karışık Arabesk kültür, ne yazık ki sanatçıyı tanınan kültürü veto ederken müzikten de uzaklaştırmış oldu.
TARABYA’DAKİ KONUTUNA KAPANDI
bir daha kendi tabiriyle “içtenliksiz, soluk, günü yaşayan ve anlamsız kalabalıklar olduğuna karar verdiği insanlardan” uzaklaşarak 1987’ye kadar sürecek bir inziva için Tarabya’daki konutuna kapandı.
“kendi içine, iç uzaylarına derin seyahatler yapmayı” öğrendiğini söyleyecekti ileride bu periyotlarını anlatırken.
Bu ortada, 1991 yılında evlendiği psikolog eşiyle, o tarihten daha sonra bilhassa müzik kelamları bazında yaptığı işbirliği 90’lardaki albümlerinde hissedildi.
Son Konserlerinde Matrix üzere simsiyah hallere bürünen sanatçı, kendi iç seyahatinde da makas değiştirmişti. 1992 ve 2006 yıllarını tanınan kültüre karşı pasif bir direniş ve fiziki yok oluş olarak da nitelendirir.
80’lerde yedi yıllık bir çalışmanın eseri olan 150 dakikalık senfonik rock üçlemesi; Pencere (1983), Köprü (1985), Ve Ötesi (1987) isimli çalışmaları üç farklı albüm halinde sırayla yayınlandı. Kesintisiz bir müzikal yapıdan oluşan rock senfoninin birinci albümü olan Pencere yayınlandığı 1983 yılında Altın Plak mükafatı aldı.
“Pencere”, İlhan İrem’in “Koridor” ve “Seni Seviyorum” albümleri ile tüm vakit içinderın en uygun albümleri ortasına da girdi.
ŞİKAYETİN VE SERZENİŞİN KİTABIYDI
90’larda daha epey sessiz kalıp beste ve kitap yazmaya tartı veren İlhan İrem’in o devir beş albümü ve kitabı çıktı. 2004’te ise “Işık ve Sevgiyle 30. yıl” albümünü çıkardı.
2006 yılı “Cennet ilahileri” yılıdır. Siyasi telaffuz ve tenkitlerinin de ağırlaştığı bu vakitte, Türk toplumunda müziği ile, ilgili sosyolojik çözümlemelere girilip, sanatçı ile ilgili paneller ve oturumlar da düzenlenmiştir. “Güneş Ülkesinin Karanlık İnsanları” bu ülkenin gidişatına yönelttiği bir şikayetin ve serzenişin kitabıydı.
Bir röportajında nasıl ürettiği ve hangi ruh halinde olduğu sorulduğunda ”Eserlerimi hiç bir vakit belirli kalıplar ortasında üretmem. Her biri canlıdır. Her birinin kendi ortasında bir dinamiği vardır. Senfoni üzere gelirler. Ürettiğim anda büsbütün trans halinde oluyorum” diyordu.
6 defa Altın Plak kazanmış ve tekraren yılın albümü ve yılın müzikçisi seçilmiş olan İlhan İrem’in Türk Pop Müziğinde farklı bir yer ve boyut işgal ettiğini söyleyebiliriz.
Umarız direnişi hiç bitmez ve bizleri Güneş Ülkesinde onsuz bırakmaz.
Kendi kelamlarıyla bitirmek gerek artık ”Sensizliğin acısını sen nereden bileceksin” Sen hiç sensiz kalmadın ki…
Hasret Dede
Magazin basınına materyal olurken goremeyeceğimiz nadir sanatkarlardan biri olması ve inzivaya çekilip artık diğer bir boyutta yaşaması onu daima gizemli yaptı.
Biz ondan yeni müzikler beklerken, hastalığı ve makûs durumda olduğu haberiyle irkildik. Uzun vakittir diyalize bağlı yaşadığını bilmiyorduk; bugün akşam saatlerinde de durumunun ağırlaştığını duyar duymaz, son iki yılın laneti ve yaprak dökümünü hatırlayarak burulduk.
Vakit zaman hüzün akan sesini ve o sonbahar misali ayrılık müziklerini dinlemeyi sevdiğimiz; dinginlik veren müziğinin ve yaşadığımız toplumsal kaosa tezat duruşunun artık yeterli bilindiği İlhan İrem, daima kendini perdeleyerek yaşamayı seçmiş, kendisini star statüsünde görmeyen sıradışı biri olarak tanındı.
1955 yılının 1 Nisan’ın da dünyaya gözlerini Bursa’da ve mütevazı bir ailede açan ilhan İrem 14 yaşından başladığı müzik dersleri ile bu hayata da adım atmış oldu. 1970 yılında liselerarası bir müzik yarışında kümesiyle birinci olunca İstanbul’dan teklif almaya başladı.
GÜLLÜ AYBAR İLE YAŞADIĞI AŞK
İlhan İrem, bu aşka yaslanan ve kalbe dokunan müzikleri yaşamadan yazabilir miydi? Hayır, doğal ki. Türk siyasi ömrüne damga vurmuş, TİP’in eski başkanı ve avukat Mehmet Ali Aybar’ın kızı Güllü Aybar ile yaşadığı fırtınalı bir aşkın akabinde gelen iç serzenişlerini anlattığı müzik kelamları, müzikseverlerin belleğinde daima taze kaldı.
Klasik müzikler ve nostalji denildiğinde ya da Türk Popunun çıkış devri denildiğinde İlhan İrem artık bir klasik oldu. aslına bakarsan kendisine sorulduğunda da 70’li yılları ”romantik” olarak isimlendiriyor. Siyasi ve müzikal manada romantik bir tırmanış devrine denk geldiği için de unutulmazlar içinde olduğunu biliyor.
1973 yılında yaptığı ”Birleşsin Bütün Eller” ve ”kimi vakit Sevinç kimi vakit Keder” isimli plak birinci ve tek başarısızlığı olmuştu; tahminen de biçimi olmayan müzikleri denediği içindi. halbuki İlhan İrem’e yalnızca aşk yakışıyordu.
”Yazık Oldu Yarınlara” ve ”Anlasana” kesimleri bir devir gençliğini “Genç Werther”in acılarına boğmuş olan sanatçı bu üsluba tartı vererek daima yazıp üretti.
”Kuklacı Amca” isimli 45’liğin müziği ilahın varlığını sorguladığı nedeni öne sürülerek toplatılınca, sanatçı daha farklı bir boyuta üretmeye başladı. Bilhassa 1979 yılında, bir Nazım Hikmet şiiri olan ”Hoş geldin bayanım” ı besteledi.
Bu devir, ülkenin 12 Eylül periyoduna geçişi ve karanlık günlerin başlangıcıydı.
İlhan İrem de müziği ile toplumsal sıkıntılara olan hassaslığını anlatmaya başlıyordu lakin; siyasi iklimin yarattığı karanlık ve akabinde gelen liberalizmle karışık Arabesk kültür, ne yazık ki sanatçıyı tanınan kültürü veto ederken müzikten de uzaklaştırmış oldu.
TARABYA’DAKİ KONUTUNA KAPANDI
bir daha kendi tabiriyle “içtenliksiz, soluk, günü yaşayan ve anlamsız kalabalıklar olduğuna karar verdiği insanlardan” uzaklaşarak 1987’ye kadar sürecek bir inziva için Tarabya’daki konutuna kapandı.
“kendi içine, iç uzaylarına derin seyahatler yapmayı” öğrendiğini söyleyecekti ileride bu periyotlarını anlatırken.
Bu ortada, 1991 yılında evlendiği psikolog eşiyle, o tarihten daha sonra bilhassa müzik kelamları bazında yaptığı işbirliği 90’lardaki albümlerinde hissedildi.
Son Konserlerinde Matrix üzere simsiyah hallere bürünen sanatçı, kendi iç seyahatinde da makas değiştirmişti. 1992 ve 2006 yıllarını tanınan kültüre karşı pasif bir direniş ve fiziki yok oluş olarak da nitelendirir.
80’lerde yedi yıllık bir çalışmanın eseri olan 150 dakikalık senfonik rock üçlemesi; Pencere (1983), Köprü (1985), Ve Ötesi (1987) isimli çalışmaları üç farklı albüm halinde sırayla yayınlandı. Kesintisiz bir müzikal yapıdan oluşan rock senfoninin birinci albümü olan Pencere yayınlandığı 1983 yılında Altın Plak mükafatı aldı.
“Pencere”, İlhan İrem’in “Koridor” ve “Seni Seviyorum” albümleri ile tüm vakit içinderın en uygun albümleri ortasına da girdi.
ŞİKAYETİN VE SERZENİŞİN KİTABIYDI
90’larda daha epey sessiz kalıp beste ve kitap yazmaya tartı veren İlhan İrem’in o devir beş albümü ve kitabı çıktı. 2004’te ise “Işık ve Sevgiyle 30. yıl” albümünü çıkardı.
2006 yılı “Cennet ilahileri” yılıdır. Siyasi telaffuz ve tenkitlerinin de ağırlaştığı bu vakitte, Türk toplumunda müziği ile, ilgili sosyolojik çözümlemelere girilip, sanatçı ile ilgili paneller ve oturumlar da düzenlenmiştir. “Güneş Ülkesinin Karanlık İnsanları” bu ülkenin gidişatına yönelttiği bir şikayetin ve serzenişin kitabıydı.
Bir röportajında nasıl ürettiği ve hangi ruh halinde olduğu sorulduğunda ”Eserlerimi hiç bir vakit belirli kalıplar ortasında üretmem. Her biri canlıdır. Her birinin kendi ortasında bir dinamiği vardır. Senfoni üzere gelirler. Ürettiğim anda büsbütün trans halinde oluyorum” diyordu.
6 defa Altın Plak kazanmış ve tekraren yılın albümü ve yılın müzikçisi seçilmiş olan İlhan İrem’in Türk Pop Müziğinde farklı bir yer ve boyut işgal ettiğini söyleyebiliriz.
Umarız direnişi hiç bitmez ve bizleri Güneş Ülkesinde onsuz bırakmaz.
Kendi kelamlarıyla bitirmek gerek artık ”Sensizliğin acısını sen nereden bileceksin” Sen hiç sensiz kalmadın ki…
Hasret Dede