semaver
Active member
Cumhuriyet Genç Yazın sizlerle TÜRKİYE’DE BAYAN VE İŞGÜCÜ
SELAMİCAN İNAL
TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
Günümüzde Türkiye’de bayanların işgücüne katılması alanında bir ayrımcılık yaşandığını görmekteyiz. Yaşanan bu ayrımcılık ise ayrıyeten toplumsal cinsiyet (gender) kavramı ile de yakından ilgilidir. Toplumsal cinsiyetçiliğe bağlı klâsik normlar, bayanların istihdamının önünde büyük bir toplumsal ket vurulmasına niye olmaktadır yorumu yapılabilir.
Ayrıyeten erkek meslekleri denilerek bayanların istihdamında yaşadığı cinsiyetçi ayrımcılık bütün toplum nezdinde kanayan bir yara olarak görülmektedir. Biroldukca iş bölümünde yakınılan bu tavır, bayanlara karşı ötekileştirici bir tavra yol açmaktadır. Bu da bayanların işgücüne katılırken çekinme ve dehşet yaşamalarına niye olmaktadır. Bu durum da birlikteinde, bayan çalışanların kendilerini kuvvetli bir biçimde kanıtlamaları ve tabuları yıkmaları yükünü üstlerine yüklemektedir. Günümüzde bayanlar ayrıyeten, bilhassa “narin” denilerek işyerlerinde ayrıma uğramaktadırlar.
Biroldukça meslek dalında uygulanmakta olan prosedür, tedbir ve kurallar erkek çalışanlara bakılırsa yapılmaktadır. Yaşanan bu durum da bayanların hak ettiği iş alanlarında kendilerine yer bulamama vb. problemlere yol açmaktadır.
TA KENDİSİ…
İş alanlarında bayanların yaşadığı başka büyük sorunlardan birisi de “mobbing”lerdir. İşyerlerinde uygulanan mobbingler, ataerkil nizamın kendini dışavurumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bayanların bulunduğu işyerlerinde yapılan bu baskılarda erkek egemenliği görülmektedir. Bu husus, bayanların işgücüne iştirakinin ve istihdamının önünde ayrıyeten büyük bir mahzur olarak görülmektedir. Birfazlaca bayan, işyerlerinde uğrayacağını düşündüğü cinsel taciz ve mobbing yüzünden toplumdan kendini soyutlamakta ve işgücüne iştirak konusunda çekince yaşamaktadır. Bu, büyük ve çözülmesi gereken bir sorun olarak tüm toplumun önünde durmaktadır.
Bir öbür mevzu ise bayanların mesken içi fiyatsız emekleri ve konut eksenli çalışmadır. Konut eksenli çalışma, çoklukla kayıtsız bir çalışma tipi ve işyerinde var olan haklardan bayanları mahrum bırakan bir çalışma cinsidir.
Bu saydığımız ve bununla birlikte sağlıklı bir toplumun yapıtaşlarından olan bayan ve işgücü konusunun bir türlü kalıcı olarak çözülemeyen meselelerinin tahlilinin tek aktörü ise analitik ve beraberinde sosyolojik tahlili gerçekleştirecek olan devletin ta kendisidir diyebiliriz.
ZÜCACİYECİ
KUTAY İLERİ
Güneşin her yıl olduğu üzere tez gelecek olan bir yazın habercisi olduğu bir bahar sabahı kepengini kaldırıyordu bir daha. Aslında kolay bir gündü.
Zücaciyeci Ahmet, artık güzelden uyguna maziye karışmaya başlamış sıkıntı günlerini unuttuğundan mıdır bilinmez, başka bir sevinçliydi. Yağmurlu geçen kış güya Urfa’dan taşıdığı bütün belalarını yıkayıp gitmişti.
Ne garip? Daha bir yıl bile olmamıştı Tarsus’a göçeli. Demek ki insanoğlu bu kadar kolay ahenk sağlayabiliyordu omurundaki değişikliklere. Pekala, ya niçindi bu direniş yeniye?
Dizmeye başladı birtakım zerzevatı dükkânın önüne. Siftah kederi de yoktu artık. Yeterli berbat düzeltmişti durumunu. aslına bakarsanız sermayesi bu dükkânı açmaya yetmiş, hatta artmıştı. bir daha de tartı hissediyordu insan, yeni bir hayata başlarken. Alışılmış paran da olsa kolay değildi üç çocukla yeni bir kente göçmek. Olsun, işler yolundaydı ya. Ufak tefek tökezlemelere karşı da vardı biraz artırdıklarından. Fakat düşündükçe rahatlayacağına bir daha eski karamsar haline dönüyordu. Her ne kadar unutmuş görünse de bankada bekleyen kâğıtçıklar yetiyordu evvelki ömrünü hatırlamasına. Suriye’deki savaş bozmuştu işleri düzgünce. Şu bakanın çevirdiği dolaplar da ortaya çıkınca büsbütün kesilmişti işler. Artık devlet uygunca üstüne düşer olmuştu bu kaçakçılık işlerinin. Urfa’dan ekmek çıkmazdı artık. Hem yedi mahalle biliyordu değirmenin suyunun nereden geldiğini. Polis bir düşse peşine paçayı kurtarmasına imkân yoktu. “Amaaan!” dedi. “Geride kaldı bunların hepsi. Uygun berbat alışacağız bu yaşantıya. Azıcık aşım ağrımaz başım.” Oturdu iskemlesine, başladı bakınmaya. Karşıdaki bankaya girip çıkmaya başlamıştı yaşlı teyzeler.
SIRAYLA SELAMLAŞIYORDU
Pazartesi olunca bankamatik kullanamayan tüm emekliler doldurmuştu sokağı. Umutlandı. Elinde parası olan bayanlar bu kadar “cıncığın” parladığı dükkâna girmezse olmazdı. Beklemeye koyuldu. Komşu esnaflar da bir bir açmaya başlamıştı dükkânlarını. Sırayla selamlaşıyordu: Konfeksiyoncu Yusuf, terzi Selami, berber Hüseyin… Derken tavşan kanı çayı geldi. Höpürdeterek bir yudum aldı çayından. Oldum muhtemel içemezdi şunu sıcakken. Gazete okuma alışkanlığı da yoktu bizimkinin. Biraz etrafa bakındıktan daha sonra sağ taraftaki rafların en üstünde duran küçük televizyonu açtı. Her zamanki kanalında başlanmıştı dünyanın ne kadar yaşanmaz olduğu anlatılmaya.
bir daha çayına yönelirken kapıdaki karaltıyı fark etti. Çabucak ayağa kalktı müşterisini karşılamak için. Yüzünü görünce tanıdı uzun uzunluklu genç adamı. “Günaydın! Sende düdüklü tencere bulunur mu?” Düdüklü tencere sorması pek bir manidar gelmişti. Lakin kuruntu yaptığını düşündü. Anlamsızca işkillenmişti işte. “Bulunur, çabucak göstereyim.” Genç adam ilgilenir üzere sokuldu tencerelerin bulunduğu raflara hakikat fakat mutfak işlerinden anlamadığı her halinden aşikardı. “Buyur oğlum şu tarafta iki model var. Kırmızı kapaklı olan daha kullanışlıdır. Son model. Senin aradığın özel bir şey var mıydı? bayanın mı ister bu tencereyi? Şayet bu biçimde bu kırmızı kapaklılar en güzellerindendir. Çok mutlu kalırsınız.” “Hanım” lafını duyar duymaz yüzü hafifçeten gölgelenmişti fakat çabuk toparlandı. Bozuntuya vermeden “Yok!” dedi. “Yaşlı bir anam var. Artık malum eti falan da o denli sert yiyemiyor. Onun için bakıyorum.” “Öyleyse tam aradığın tencere işte! Vallahi bir saati bulmadan lime lime olur etler ortasında. Bir külbastı yapılır, parmaklarını da bir arada yersin.”
ÇAY TÜCCARLIĞI MAZERETTİ
Ağzı düzgün laf yapardı bizim zücaciyecinin. Ticarette hiç zorlanmadı. esasen evvelce de bayanı kentteki akrabalara karşı mahcup olmasın diye palavradan bir dükkân işletiyordu. Ne de olsa Anadolu’da hanımın kelamı geçmişti bugüne kadar. Bakmayın o denli dışarıda caka satanlara, meskenin sokağına döndüler mi hepsi süt dökmüş kedi olurdu. Hem kentten evlendiyse bu kadarına da katlanacaktı. Hatta bu dükkân işi yeterli de oluyordu. Tütünün yanında getirdiği üç beş paket çayı da dükkânda satıyordu. Hem gümrükte de sorun çıkaracak biri olursa çay tüccarlığı hoş mazeretti. Fakat nasıl olsa artık pak sayfaya geçmişti, daha fazla bu konunun üzerinde durmaya gerek yok. “Tamam, alayım bu biçimde” dedi adamcağız. Parasını ödeyip “İyi günler!” diyerek çıktı dışarıya. Zücaciyeci emindi bu adamın her sabah kendinden biraz evvelce mutfak balkonunun baktığı sokağın başında beliren delikanlı olduğundan. Kahvaltısını yaparken bir yandan da uyanmaya başlayan mahalleyi seyrederdi. Pek bir malumatı yoktu adam hakkında, fakat bir defasında onun da kendileri üzere bu mahalleye yeni geldiğinden bahsetmişti karısı. Lakin annesiyle bir arada yaşıyor olsa kesinlikle haberleri olurdu. Bayanlar duramazdı mahalleye yeni biri taşınmışken, kesinlikle dedikodusu döner meraklı gözler o meskenin üzerinde dolaşırdı. Şayet söylemiş olduği üzere yaşlı bir bayan gelmişse kesinlikle ziyaretine gidilir, “Hoş geldiniz” denirdi. Zira kendileri de yaşadığından âlâ biliyordu. Yeni mahallelerinde nasıl karşılanacaklarına rağmen kaygıları sürerken komşuların bu kadar ilgi göstermesi tüm aileyi en çok da karısını rahatlatmıştı. Bu niyetleri bir kenara bırakarak yeni müşterileriyle ilgilenmeye koyuldu.
DAİMA BİR KUŞKU, DAİMA BİR TELAŞ
Bu sefer sahiden tonton teyzeler bankadaki işlerini bitirip alışverişe başlamışlardı. Günü başını ağrıtıp da hiç bir şey almadan dükkânı terk eden seyirseverlerle sonlandırıp konutunun yolunu tuttu. Konuta vardığında üç çocuğu da okuldan gelmiş masanın başında onu bekliyorlardı. Keyifli ancak olağan bir akşam yemeğinin akabinde ritüelini bozmayarak televizyon karşısına geçti. Çocuklar odalarına çekilmişti. Karısı gündüz televizyondan aldığı bir haberi anlatmaya başladı. “bir daha boş kuruntu ediyorsun deme fakat bugün haberlerde söylemiş oldu: Devlet bu kaçakçılık işlerinin daha da üstüne düşecekmiş. Düzgün ki bırakmışız Urfa’yı. Yoksa ne olurdu halimiz? Fakat benim içim bir daha rahat etmedi. Başımıza bir hal gelmeye!”
Yok olmayacaktı, bu biçimde nereye kadar yaşanırdı ki? Vara yoğa daima bir kuşku daima bir telaş. bir daha içini kaplayan badireyi dışa vurmamaya çalışarak yanıtladı karısını:
“Amaan Nimet, sen de kurtul artık şu tedirginliğinden. bu biçimde her laf duyduğumuzda kaygıya kapılacak olsak halimiz ne olur? Artık bizim büsbütün yeni bir ömrümüz var.”
hiç bir şey söyleyemedi Ahmet. Artık zahmeti yüzüne de vurmuştu. Geceyi bu biçimde tamamlayıp sonraki güne aktardılar hayatlarını. bir daha tıpkı kahvaltı sofrasında pencereden sokağı izliyordu yeni günde. Tencere alan genç adamın bugün geciktiğinin farkına varmamıştı çabucak hemen. Çukurova’nın havası -Urfa sıcakları da pek bir meşhur olsa da- sıcak geliyordu Ahmet’e. Alnındaki ter damlacıklarını silerek aşağı indi. Bahçe kapısından çıkmasıyla genç adamla burun buruna gelmesi bir oldu. Adam nazikçe selam verdi.
HAYAT İŞTE, YAŞLANIYORUZ…
“Günaydın usta, siz de bu mahalleye yeni taşınmışsınız herbiçimde.” “Evet, artık Urfa’da iş kalmadı. Mecbur biz de düştük yola.” “Yaa! Demek Urfalısınız.” “Evet.” “Biz de annemle Ankara’dan geldik. Ne yaparsın işte devlet görevi.” “Ne iş yaparsın?” “Ben öğretmenim. Evvelce Ankara’da çalışıyordum. Artık tayinim çıktı. Annemin de öteki bakacak kimsesi yok. bir arada buraya yerleştik.” “Ne yapacaksın? Hayat işte, yaşlanıyoruz. Tutmayayım seni bu biçimde hocam.” “Hayırlı işler!” Âlâ bir çocuğa benziyordu. Hem öğretmenmiş de. Bir an sivil polis olduğunu bile düşünmüştü. Eeeee, pekala o denli değilse niye daima burnunun tabanında bitiyordu? Yok canııım! Daima Nimet’in vesveseleri yüzünden kuşkulu yaklaşıyordu insanlara. Karısı da pek severdi abartmayı. Kanılar ortasında vardı dükkâna. yinedan kalktı kepenk. Hava evvelki güne bakılırsa kapalıydı. Herbiçimde yağmur sıcağıydı bıkkın zücaciyeciyi terleten. Her zamanki üzere iskemlesine kurulacaktı ki deponun kapısının açık olduğunu fark etti. Ter damlaları yeninden alnındaki yerlerini almaya başladılar. Kapıdan içeri girmeye yeltendi, fakat birebir anda kapıdan girenlerin seslerini duydu.
“Günaydın dayı! Sende düdüklü tencere bulunur mu?” Artık düşünmeye mecali kalmayan Ahmet cevapladı: “Hemen şurada iki çeşit biri kırmızı kapaklı, oburu metal olan” dedikten daha sonra tasayla deponun kapısına yönelirken ensesinden tutan eli hissedince döndü.
“Polis! Bizimle karakola gelip tabir vermeniz gerekiyor.” Külliyen afallamıştı Ahmet. “Terör örgütüne yardım ve işbirliğinden hakkınızda soruşturma var.” “Siz ne diyorsunuz memur beyefendi? Ben daha yeni geldim dükkânıma, gece hırsız girmiş. Siz onu arayacağınıza beni tutukluyorsunuz burada.” Beyhude. Apar topar karakola gitti. Bir bir kaçakçılık günlerini anlattı. Pişman olduğunu söylemiş oldu. Artık yalvaracak duruma gelmişti. Polis, şaşkınlığını büyük bir hünerle gizleyerek “Biraz da şu düdüklü tencereleri nasıl örgüt mensuplarına ulaştırdığından bahset, çünkü kaçakçılıktan da bir evrak açacağız ancak bu soruşturma Ankara metrosundaki patlamayla ilgili. Patlamada kullanılan düdüklü tencerelerin Tarsus’tan gelen elemanlar aracılığıyla temin edildiğini öğrendik. Senin olayla bağlantın nedir? Sen el altından kimlere veriyorsun tencereleri? Konuşsana be adam!” dedi.
Ahmet, yüzündeki sarılık morluğa dönüşürken yere yığıldı.
BÜYÜ
KEREM AYDURAN
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ, İDARİ VE TOPLUMSAL BİLİMLER FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ KISMI
Artık sigara kokuyor kıyafetlerim
şiirlerim tasa
*
bir dumandır peşimde sürüklediğim
caddelerdir zehir soluyorum
sinemalar tat vermiyor eskisi üzere
şaraplar hüzün
geçmiş bir güzde koydum kalbimi
ufukta görünmüyor sevdalık
çocukluğum kokmuyor bayanlar akşamları
*
ve gülhatmileri açmıyor nevresimlerde
bana düşen bir eski kaygı annemden
ve tedirginlik babamdan
daha sonrası neme lazım.
RUHU GERÇEK BAHAR
KUMSAL HÜRRİYET GÜNEŞ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
Beyaz bir sayfa açmak istemedi
Biliyordu
Her leke kendisiyle çıkardı
Açtı pencereyi dikti başını göğe
Yüzünü kara teslim etti
*
Önüne bakmayı sevmezdi
Takılırdı bir arnavutkaldırımına düşüverirdi
Kaldıranı yoktu
Seveni üzere
*
Serde gurur var
Ağlamazdı her şeye
Yutkunurdu sıkça
Başı daima teyyare
*
Ruhu gerçek bahardı
İvedisi yoktu
O denli kahırdan falan da ölmedi
aslına bakarsanız beceremediği
*
Bir ölmek,
Bir de unutabilmekti
SELAMİCAN İNAL
TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
Günümüzde Türkiye’de bayanların işgücüne katılması alanında bir ayrımcılık yaşandığını görmekteyiz. Yaşanan bu ayrımcılık ise ayrıyeten toplumsal cinsiyet (gender) kavramı ile de yakından ilgilidir. Toplumsal cinsiyetçiliğe bağlı klâsik normlar, bayanların istihdamının önünde büyük bir toplumsal ket vurulmasına niye olmaktadır yorumu yapılabilir.
Ayrıyeten erkek meslekleri denilerek bayanların istihdamında yaşadığı cinsiyetçi ayrımcılık bütün toplum nezdinde kanayan bir yara olarak görülmektedir. Biroldukca iş bölümünde yakınılan bu tavır, bayanlara karşı ötekileştirici bir tavra yol açmaktadır. Bu da bayanların işgücüne katılırken çekinme ve dehşet yaşamalarına niye olmaktadır. Bu durum da birlikteinde, bayan çalışanların kendilerini kuvvetli bir biçimde kanıtlamaları ve tabuları yıkmaları yükünü üstlerine yüklemektedir. Günümüzde bayanlar ayrıyeten, bilhassa “narin” denilerek işyerlerinde ayrıma uğramaktadırlar.
Biroldukça meslek dalında uygulanmakta olan prosedür, tedbir ve kurallar erkek çalışanlara bakılırsa yapılmaktadır. Yaşanan bu durum da bayanların hak ettiği iş alanlarında kendilerine yer bulamama vb. problemlere yol açmaktadır.
TA KENDİSİ…
İş alanlarında bayanların yaşadığı başka büyük sorunlardan birisi de “mobbing”lerdir. İşyerlerinde uygulanan mobbingler, ataerkil nizamın kendini dışavurumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bayanların bulunduğu işyerlerinde yapılan bu baskılarda erkek egemenliği görülmektedir. Bu husus, bayanların işgücüne iştirakinin ve istihdamının önünde ayrıyeten büyük bir mahzur olarak görülmektedir. Birfazlaca bayan, işyerlerinde uğrayacağını düşündüğü cinsel taciz ve mobbing yüzünden toplumdan kendini soyutlamakta ve işgücüne iştirak konusunda çekince yaşamaktadır. Bu, büyük ve çözülmesi gereken bir sorun olarak tüm toplumun önünde durmaktadır.
Bir öbür mevzu ise bayanların mesken içi fiyatsız emekleri ve konut eksenli çalışmadır. Konut eksenli çalışma, çoklukla kayıtsız bir çalışma tipi ve işyerinde var olan haklardan bayanları mahrum bırakan bir çalışma cinsidir.
Bu saydığımız ve bununla birlikte sağlıklı bir toplumun yapıtaşlarından olan bayan ve işgücü konusunun bir türlü kalıcı olarak çözülemeyen meselelerinin tahlilinin tek aktörü ise analitik ve beraberinde sosyolojik tahlili gerçekleştirecek olan devletin ta kendisidir diyebiliriz.
ZÜCACİYECİ
KUTAY İLERİ
Güneşin her yıl olduğu üzere tez gelecek olan bir yazın habercisi olduğu bir bahar sabahı kepengini kaldırıyordu bir daha. Aslında kolay bir gündü.
Zücaciyeci Ahmet, artık güzelden uyguna maziye karışmaya başlamış sıkıntı günlerini unuttuğundan mıdır bilinmez, başka bir sevinçliydi. Yağmurlu geçen kış güya Urfa’dan taşıdığı bütün belalarını yıkayıp gitmişti.
Ne garip? Daha bir yıl bile olmamıştı Tarsus’a göçeli. Demek ki insanoğlu bu kadar kolay ahenk sağlayabiliyordu omurundaki değişikliklere. Pekala, ya niçindi bu direniş yeniye?
Dizmeye başladı birtakım zerzevatı dükkânın önüne. Siftah kederi de yoktu artık. Yeterli berbat düzeltmişti durumunu. aslına bakarsanız sermayesi bu dükkânı açmaya yetmiş, hatta artmıştı. bir daha de tartı hissediyordu insan, yeni bir hayata başlarken. Alışılmış paran da olsa kolay değildi üç çocukla yeni bir kente göçmek. Olsun, işler yolundaydı ya. Ufak tefek tökezlemelere karşı da vardı biraz artırdıklarından. Fakat düşündükçe rahatlayacağına bir daha eski karamsar haline dönüyordu. Her ne kadar unutmuş görünse de bankada bekleyen kâğıtçıklar yetiyordu evvelki ömrünü hatırlamasına. Suriye’deki savaş bozmuştu işleri düzgünce. Şu bakanın çevirdiği dolaplar da ortaya çıkınca büsbütün kesilmişti işler. Artık devlet uygunca üstüne düşer olmuştu bu kaçakçılık işlerinin. Urfa’dan ekmek çıkmazdı artık. Hem yedi mahalle biliyordu değirmenin suyunun nereden geldiğini. Polis bir düşse peşine paçayı kurtarmasına imkân yoktu. “Amaaan!” dedi. “Geride kaldı bunların hepsi. Uygun berbat alışacağız bu yaşantıya. Azıcık aşım ağrımaz başım.” Oturdu iskemlesine, başladı bakınmaya. Karşıdaki bankaya girip çıkmaya başlamıştı yaşlı teyzeler.
SIRAYLA SELAMLAŞIYORDU
Pazartesi olunca bankamatik kullanamayan tüm emekliler doldurmuştu sokağı. Umutlandı. Elinde parası olan bayanlar bu kadar “cıncığın” parladığı dükkâna girmezse olmazdı. Beklemeye koyuldu. Komşu esnaflar da bir bir açmaya başlamıştı dükkânlarını. Sırayla selamlaşıyordu: Konfeksiyoncu Yusuf, terzi Selami, berber Hüseyin… Derken tavşan kanı çayı geldi. Höpürdeterek bir yudum aldı çayından. Oldum muhtemel içemezdi şunu sıcakken. Gazete okuma alışkanlığı da yoktu bizimkinin. Biraz etrafa bakındıktan daha sonra sağ taraftaki rafların en üstünde duran küçük televizyonu açtı. Her zamanki kanalında başlanmıştı dünyanın ne kadar yaşanmaz olduğu anlatılmaya.
bir daha çayına yönelirken kapıdaki karaltıyı fark etti. Çabucak ayağa kalktı müşterisini karşılamak için. Yüzünü görünce tanıdı uzun uzunluklu genç adamı. “Günaydın! Sende düdüklü tencere bulunur mu?” Düdüklü tencere sorması pek bir manidar gelmişti. Lakin kuruntu yaptığını düşündü. Anlamsızca işkillenmişti işte. “Bulunur, çabucak göstereyim.” Genç adam ilgilenir üzere sokuldu tencerelerin bulunduğu raflara hakikat fakat mutfak işlerinden anlamadığı her halinden aşikardı. “Buyur oğlum şu tarafta iki model var. Kırmızı kapaklı olan daha kullanışlıdır. Son model. Senin aradığın özel bir şey var mıydı? bayanın mı ister bu tencereyi? Şayet bu biçimde bu kırmızı kapaklılar en güzellerindendir. Çok mutlu kalırsınız.” “Hanım” lafını duyar duymaz yüzü hafifçeten gölgelenmişti fakat çabuk toparlandı. Bozuntuya vermeden “Yok!” dedi. “Yaşlı bir anam var. Artık malum eti falan da o denli sert yiyemiyor. Onun için bakıyorum.” “Öyleyse tam aradığın tencere işte! Vallahi bir saati bulmadan lime lime olur etler ortasında. Bir külbastı yapılır, parmaklarını da bir arada yersin.”
ÇAY TÜCCARLIĞI MAZERETTİ
Ağzı düzgün laf yapardı bizim zücaciyecinin. Ticarette hiç zorlanmadı. esasen evvelce de bayanı kentteki akrabalara karşı mahcup olmasın diye palavradan bir dükkân işletiyordu. Ne de olsa Anadolu’da hanımın kelamı geçmişti bugüne kadar. Bakmayın o denli dışarıda caka satanlara, meskenin sokağına döndüler mi hepsi süt dökmüş kedi olurdu. Hem kentten evlendiyse bu kadarına da katlanacaktı. Hatta bu dükkân işi yeterli de oluyordu. Tütünün yanında getirdiği üç beş paket çayı da dükkânda satıyordu. Hem gümrükte de sorun çıkaracak biri olursa çay tüccarlığı hoş mazeretti. Fakat nasıl olsa artık pak sayfaya geçmişti, daha fazla bu konunun üzerinde durmaya gerek yok. “Tamam, alayım bu biçimde” dedi adamcağız. Parasını ödeyip “İyi günler!” diyerek çıktı dışarıya. Zücaciyeci emindi bu adamın her sabah kendinden biraz evvelce mutfak balkonunun baktığı sokağın başında beliren delikanlı olduğundan. Kahvaltısını yaparken bir yandan da uyanmaya başlayan mahalleyi seyrederdi. Pek bir malumatı yoktu adam hakkında, fakat bir defasında onun da kendileri üzere bu mahalleye yeni geldiğinden bahsetmişti karısı. Lakin annesiyle bir arada yaşıyor olsa kesinlikle haberleri olurdu. Bayanlar duramazdı mahalleye yeni biri taşınmışken, kesinlikle dedikodusu döner meraklı gözler o meskenin üzerinde dolaşırdı. Şayet söylemiş olduği üzere yaşlı bir bayan gelmişse kesinlikle ziyaretine gidilir, “Hoş geldiniz” denirdi. Zira kendileri de yaşadığından âlâ biliyordu. Yeni mahallelerinde nasıl karşılanacaklarına rağmen kaygıları sürerken komşuların bu kadar ilgi göstermesi tüm aileyi en çok da karısını rahatlatmıştı. Bu niyetleri bir kenara bırakarak yeni müşterileriyle ilgilenmeye koyuldu.
DAİMA BİR KUŞKU, DAİMA BİR TELAŞ
Bu sefer sahiden tonton teyzeler bankadaki işlerini bitirip alışverişe başlamışlardı. Günü başını ağrıtıp da hiç bir şey almadan dükkânı terk eden seyirseverlerle sonlandırıp konutunun yolunu tuttu. Konuta vardığında üç çocuğu da okuldan gelmiş masanın başında onu bekliyorlardı. Keyifli ancak olağan bir akşam yemeğinin akabinde ritüelini bozmayarak televizyon karşısına geçti. Çocuklar odalarına çekilmişti. Karısı gündüz televizyondan aldığı bir haberi anlatmaya başladı. “bir daha boş kuruntu ediyorsun deme fakat bugün haberlerde söylemiş oldu: Devlet bu kaçakçılık işlerinin daha da üstüne düşecekmiş. Düzgün ki bırakmışız Urfa’yı. Yoksa ne olurdu halimiz? Fakat benim içim bir daha rahat etmedi. Başımıza bir hal gelmeye!”
Yok olmayacaktı, bu biçimde nereye kadar yaşanırdı ki? Vara yoğa daima bir kuşku daima bir telaş. bir daha içini kaplayan badireyi dışa vurmamaya çalışarak yanıtladı karısını:
“Amaan Nimet, sen de kurtul artık şu tedirginliğinden. bu biçimde her laf duyduğumuzda kaygıya kapılacak olsak halimiz ne olur? Artık bizim büsbütün yeni bir ömrümüz var.”
hiç bir şey söyleyemedi Ahmet. Artık zahmeti yüzüne de vurmuştu. Geceyi bu biçimde tamamlayıp sonraki güne aktardılar hayatlarını. bir daha tıpkı kahvaltı sofrasında pencereden sokağı izliyordu yeni günde. Tencere alan genç adamın bugün geciktiğinin farkına varmamıştı çabucak hemen. Çukurova’nın havası -Urfa sıcakları da pek bir meşhur olsa da- sıcak geliyordu Ahmet’e. Alnındaki ter damlacıklarını silerek aşağı indi. Bahçe kapısından çıkmasıyla genç adamla burun buruna gelmesi bir oldu. Adam nazikçe selam verdi.
HAYAT İŞTE, YAŞLANIYORUZ…
“Günaydın usta, siz de bu mahalleye yeni taşınmışsınız herbiçimde.” “Evet, artık Urfa’da iş kalmadı. Mecbur biz de düştük yola.” “Yaa! Demek Urfalısınız.” “Evet.” “Biz de annemle Ankara’dan geldik. Ne yaparsın işte devlet görevi.” “Ne iş yaparsın?” “Ben öğretmenim. Evvelce Ankara’da çalışıyordum. Artık tayinim çıktı. Annemin de öteki bakacak kimsesi yok. bir arada buraya yerleştik.” “Ne yapacaksın? Hayat işte, yaşlanıyoruz. Tutmayayım seni bu biçimde hocam.” “Hayırlı işler!” Âlâ bir çocuğa benziyordu. Hem öğretmenmiş de. Bir an sivil polis olduğunu bile düşünmüştü. Eeeee, pekala o denli değilse niye daima burnunun tabanında bitiyordu? Yok canııım! Daima Nimet’in vesveseleri yüzünden kuşkulu yaklaşıyordu insanlara. Karısı da pek severdi abartmayı. Kanılar ortasında vardı dükkâna. yinedan kalktı kepenk. Hava evvelki güne bakılırsa kapalıydı. Herbiçimde yağmur sıcağıydı bıkkın zücaciyeciyi terleten. Her zamanki üzere iskemlesine kurulacaktı ki deponun kapısının açık olduğunu fark etti. Ter damlaları yeninden alnındaki yerlerini almaya başladılar. Kapıdan içeri girmeye yeltendi, fakat birebir anda kapıdan girenlerin seslerini duydu.
“Günaydın dayı! Sende düdüklü tencere bulunur mu?” Artık düşünmeye mecali kalmayan Ahmet cevapladı: “Hemen şurada iki çeşit biri kırmızı kapaklı, oburu metal olan” dedikten daha sonra tasayla deponun kapısına yönelirken ensesinden tutan eli hissedince döndü.
“Polis! Bizimle karakola gelip tabir vermeniz gerekiyor.” Külliyen afallamıştı Ahmet. “Terör örgütüne yardım ve işbirliğinden hakkınızda soruşturma var.” “Siz ne diyorsunuz memur beyefendi? Ben daha yeni geldim dükkânıma, gece hırsız girmiş. Siz onu arayacağınıza beni tutukluyorsunuz burada.” Beyhude. Apar topar karakola gitti. Bir bir kaçakçılık günlerini anlattı. Pişman olduğunu söylemiş oldu. Artık yalvaracak duruma gelmişti. Polis, şaşkınlığını büyük bir hünerle gizleyerek “Biraz da şu düdüklü tencereleri nasıl örgüt mensuplarına ulaştırdığından bahset, çünkü kaçakçılıktan da bir evrak açacağız ancak bu soruşturma Ankara metrosundaki patlamayla ilgili. Patlamada kullanılan düdüklü tencerelerin Tarsus’tan gelen elemanlar aracılığıyla temin edildiğini öğrendik. Senin olayla bağlantın nedir? Sen el altından kimlere veriyorsun tencereleri? Konuşsana be adam!” dedi.
Ahmet, yüzündeki sarılık morluğa dönüşürken yere yığıldı.
BÜYÜ
KEREM AYDURAN
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ, İDARİ VE TOPLUMSAL BİLİMLER FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ KISMI
Artık sigara kokuyor kıyafetlerim
şiirlerim tasa
*
bir dumandır peşimde sürüklediğim
caddelerdir zehir soluyorum
sinemalar tat vermiyor eskisi üzere
şaraplar hüzün
geçmiş bir güzde koydum kalbimi
ufukta görünmüyor sevdalık
çocukluğum kokmuyor bayanlar akşamları
*
ve gülhatmileri açmıyor nevresimlerde
bana düşen bir eski kaygı annemden
ve tedirginlik babamdan
daha sonrası neme lazım.
RUHU GERÇEK BAHAR
KUMSAL HÜRRİYET GÜNEŞ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
Beyaz bir sayfa açmak istemedi
Biliyordu
Her leke kendisiyle çıkardı
Açtı pencereyi dikti başını göğe
Yüzünü kara teslim etti
*
Önüne bakmayı sevmezdi
Takılırdı bir arnavutkaldırımına düşüverirdi
Kaldıranı yoktu
Seveni üzere
*
Serde gurur var
Ağlamazdı her şeye
Yutkunurdu sıkça
Başı daima teyyare
*
Ruhu gerçek bahardı
İvedisi yoktu
O denli kahırdan falan da ölmedi
aslına bakarsanız beceremediği
*
Bir ölmek,
Bir de unutabilmekti