semaver
Active member
Çip krizi büyüyor: Elektrikli araçla gereksinim artacak Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) İdare Şurası Lideri Albert Saydam, otomotiv dalında geçen yıl üretimde aksamalar yaratan çip krizinde düşüncenin sürdüğünü belirterek Amerika ve Avrupa’daki yatırımlar devreye girse bile bunun şu andaki meseleleri çözmeye yetmeyeceğini deklare etti.
İktisattaki gelişmeleri yabancılara anlatmakta zorlandıklarını da söyleyen Saydam, “Eskiden müşterilerle yapılan mukavelelerde elektrik, doğalgaz yazmazdı. Artık güç, ani hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı fiyat güncelleme hususları, zorlayan sebepler ekleniyor” dedi. Albert Saydam ile otomotiv dalını ve dünyayı etkileyen çip krizini konuştuk.
– 2022’ye de çip krizi ve tedarik sıkıntılarıyla başladınız nasıl şekillenecek bu yıl?
2021’de büyüme gayesiyle girmiştik, lakin 2021’de 2020’den farklı olmadı. Global meselelerle gayret edildi. 2021’in nisan ayında TAYSAD idaresine talip olduğumda çip krizi ne vakit bitecek diye konuşuyorduk. O devirde Türkiye’deki birtakım üreticiler 2-3 gün üretimlerini durdurmuşlardı. Ben de demiştim ki 2022’de bile bu iş çözülmez. Dünyada herkes bu alana yatırım yapıyor. Bu yatırımlar lakin 3-5 yılda krizi çözecek biçimde devreye girecek. Avrupa Birliği (AB) bu alana 20 milyar dolar yatırım yapıyor. Lakin o yatırımların devreye girmesi 2030’u bulacak deniyor.
Çip krizi büyük bir problemdir. Burada paydaşların bir ortaya gelip sakin davranmaları gerekiyor. Ana üreticiler siparişlerini alamadıkları çip üreticilerine sipariş üzerine sipariş geçtiler. Tayvanlı çip üreticisi, ben 2023 sonuna kadar kapasitemi doldurdum, dedi. Çip krizinde şu bekleniyor, yeni yatırımlar devreye girecek kriz ortadan kalkacak. Lakin şu göz arkası ediliyor, elektrikli araçlarla çip gereksinimi teğe üç oluyor. Bu üretim lakin dünkü muhtaçlığı karşılayacak. Artan gereksinimi karşılayacak üretimler olmayacak.
– Çip yalnızca Uzakdoğu’dan mı geliyor?
Avrupa’da hiç yok diyebiliriz. Çip üretiminin dokuz evresi var. Bir firma çıkıyor ben çip yatırımı yapıyorum diyor ancak bakıyorsunuz tek bir evresini üretebiliyor.
– Bu kriz aşikâr ki uzun mühlet devam edecek?
Şu an aslına bakarsanız sürüyor. Avrupa’da kimi fabrikalar kapanmış durumda. Türkiye’de ana üreticiler kısmen güzel yönetiyor. Avrupa’da bir aylık kapanmalar var. Türkiye’de en uzun kapanma haftalık oldu. Türkiye’de şu anda araç üretim temposu düşük gidiyor. Türkiye’deki konseyi kapasite 2 milyon adettir. Vaktinde 1 milyon 700 bin adetlik üretimleri gördük. Şu anda 1 milyon 300 bin mertebesindeyiz. Bunun ana sebebi çip derdi. Çip ve öbür hammadedeki ıstıraplar şayet olmazsa ihracatta önemli potansiyelimiz var. Şu an Kuzey Amerika’da ağır çip yatırımları var. Bunlar devreye girecek ümidiyle bu yıl çip krizi bitecek deniyor.
– 2022’de makûs başladı, Türkiye’de oto üretimi düşüyor, bunun tek sebebi çip mi?
Biroldukca şeyin bir ortaya gelmesiyle kriz ortaya çıkar. Şu anda ön plana çıkan hammadde tedariğinde ve çipte yaşanan sıkıntılar.
KÂRLAR DÜŞÜYOR
– Güç kesintileri de oldu, otomotiv sanayisi bundan nasıl etkilendi?
Üç gün kapattık fabrikaları. Ümit ediyorum ki bu kesinti bir seferlik olsun. Bu ocak ayındaki üretimi de olumsuz etkiledi.
Bizim bölgesel sorunlarımız globalleşti. Bugüne kadar uygun koşullarda doğalgaz kullanıyorduk. Dünyada genel olarak doğalgazda fiyat artışı var. Avrupa’daki biroldukca tedarik konfederasyonuyla irtibattayız. Onlar şu anda ne yapacaklarını bilmiyorlar, onlar büsbütün yıkıcı bir karamsarlık arasındaler. Biz, bu sorun var ne yapabilirim, deyip işimize bakıyoruz. Avrupa’da hayli önemli iflaslar oldu. Bunun tek sebebi maliyet artışları değil, pandeminin yarattığı aksilikler var.
– Türkiye’de var mı iflas?
Geçen yıl ana sanayi ve yan endüstride kâr marjları düştü. Türkiye’de bir biçimde kendi içimizde dayanakla şu ana kadar bir iflas yaşamadan atlattık. Ufak tefek sorun yaşayan firmalarımız oldu. Geleceğe umutla baktığımız için tahminen sermayeden yiyoruz. Esneklik çeviklik ve yılmazlık ana özelliğimiz.
ELEKTRİKLİYE HAZIR DEĞİLİZ
– yine 1 milyon 700 binlik araç üretimlerini görmek için hangi adımlar atılmalı?
Şu an en büyük sorun çip ve hammadde. At var meydan yok, meydan var at yok diye bir laf var. Üretim kapasitemiz var lakin bu biçimde talepte bir sorun yaşıyoruz. Talep var şu an üretimde bir sorun yaşanıyor. Bunun ikisini bir ortaya getirdiğimizde herkes daha huzurlu ve rahat olacak.
– Elektrikli araca Türkiye ne kadar hazır?
Türkiye bu bahiste hazır değil. Fakat dünya da hazır değil. Son 5 yılda 500 bin tane şarj istasyonu üretilmiş 2035’e kadar denen üretimler yapılırsa 135 milyon tane daha üretmek gerekiyor. Elektrikli kullanılacak özel metallerin stokları üretimleri üretim kaidelerine şu anda kimse bakmıyor. Bir plan yapılması lazım.
Türkiye şu anda elektrikli otobüste başkan. Anons edilmiş yatırımlarımız var. Yalnızca araç üretimiyle değil şarj istasyonlarıyla bakımı o araçların hurdaya ayrılmasındaki kısıtlar, elimizde fosil yakıtlı araçların ne olacağı bütün bunların planlanması gerekiyor.
– Bu yıl 14 milyar dolarlık ihracat gayeniz var, orada kur kaynaklı mı artacak?
Sattığımız mamüllerin maliyeti artıyor. Bunu müşterimize yansıtmak durumundayız. Yavaş yavaş kg başına satış fiyatımız da artıyor. Geçen yıl yedi tane yeni ülkeye satış yaptık. Geçen yıl ihracatımız 11.8 milyar dolardı. Bu yıl yüzde 15 artışla 14 milyar dolar hedefliyoruz. 2015’te otomotiv ihracatındaki oranımız yüzde 34’tü 2011’de yüzde 41 oldu. Beş yılda bu oranı yüzde 50’ye çıkartmak istiyoruz.
YURTDIŞINA ANLATAMIYORUZ
– Kur hayli hareketli, siz fiyatlama yaparken müşteriye fiyat verirken zorlanıyor musunuz?
Yabancılara buradaki mikro ekonomiyi anlatamıyoruz. Enflasyon nedir bilmiyorlar. Kurlar arttı lakin maliyetlerimiz de arttı. İkincisi güç de arttı.
– Artan üretim maliyetlerini fiyatlara ne kadar yansıtıyorsunuz?
Şu anda sıkıntılı periyot yaşıyoruz. Bu geçiş devri nitekim güç olacak. Paydaşlarımızla oturup konuşuyoruz. TÜFE’de sayılar şu anda yüzde 48 fakat gelecek ay yüzde 55’i görmesi mümkün. Eserle, müşteriyle, pazarlamayla ilgilenmemiz gerekirken gücümüzü maliyet idaresi, finansal kaynaklara erişim üzere katma kıymet üretmeyen faaliyetlere harcıyoruz.
– Tahsilatlarda ödemelerde bir külfet var mı?
Evvelce vadeler uzunken artık kısaldı. Evvelden mukavelelerde elektrik, doğalgaz yazmazdı. Artık güç unsuru ekleniyor. Ani hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı fiyat güncelleme hususları, zorlayıcı sebepler ekleniyor. 90 güne uzayan vadeler 30 güne kadar indi. Kur ve enflasyona bağlı fiyat güncellemeleri bir yıla kadar uzuyordu ya da yılda bir sefer konuşuluyordu. Artık prensipte üç aya kadar indi, hatta aylık bile yapılması kelam konusu.
İktisattaki gelişmeleri yabancılara anlatmakta zorlandıklarını da söyleyen Saydam, “Eskiden müşterilerle yapılan mukavelelerde elektrik, doğalgaz yazmazdı. Artık güç, ani hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı fiyat güncelleme hususları, zorlayan sebepler ekleniyor” dedi. Albert Saydam ile otomotiv dalını ve dünyayı etkileyen çip krizini konuştuk.
– 2022’ye de çip krizi ve tedarik sıkıntılarıyla başladınız nasıl şekillenecek bu yıl?
2021’de büyüme gayesiyle girmiştik, lakin 2021’de 2020’den farklı olmadı. Global meselelerle gayret edildi. 2021’in nisan ayında TAYSAD idaresine talip olduğumda çip krizi ne vakit bitecek diye konuşuyorduk. O devirde Türkiye’deki birtakım üreticiler 2-3 gün üretimlerini durdurmuşlardı. Ben de demiştim ki 2022’de bile bu iş çözülmez. Dünyada herkes bu alana yatırım yapıyor. Bu yatırımlar lakin 3-5 yılda krizi çözecek biçimde devreye girecek. Avrupa Birliği (AB) bu alana 20 milyar dolar yatırım yapıyor. Lakin o yatırımların devreye girmesi 2030’u bulacak deniyor.
Çip krizi büyük bir problemdir. Burada paydaşların bir ortaya gelip sakin davranmaları gerekiyor. Ana üreticiler siparişlerini alamadıkları çip üreticilerine sipariş üzerine sipariş geçtiler. Tayvanlı çip üreticisi, ben 2023 sonuna kadar kapasitemi doldurdum, dedi. Çip krizinde şu bekleniyor, yeni yatırımlar devreye girecek kriz ortadan kalkacak. Lakin şu göz arkası ediliyor, elektrikli araçlarla çip gereksinimi teğe üç oluyor. Bu üretim lakin dünkü muhtaçlığı karşılayacak. Artan gereksinimi karşılayacak üretimler olmayacak.
– Çip yalnızca Uzakdoğu’dan mı geliyor?
Avrupa’da hiç yok diyebiliriz. Çip üretiminin dokuz evresi var. Bir firma çıkıyor ben çip yatırımı yapıyorum diyor ancak bakıyorsunuz tek bir evresini üretebiliyor.
– Bu kriz aşikâr ki uzun mühlet devam edecek?
Şu an aslına bakarsanız sürüyor. Avrupa’da kimi fabrikalar kapanmış durumda. Türkiye’de ana üreticiler kısmen güzel yönetiyor. Avrupa’da bir aylık kapanmalar var. Türkiye’de en uzun kapanma haftalık oldu. Türkiye’de şu anda araç üretim temposu düşük gidiyor. Türkiye’deki konseyi kapasite 2 milyon adettir. Vaktinde 1 milyon 700 bin adetlik üretimleri gördük. Şu anda 1 milyon 300 bin mertebesindeyiz. Bunun ana sebebi çip derdi. Çip ve öbür hammadedeki ıstıraplar şayet olmazsa ihracatta önemli potansiyelimiz var. Şu an Kuzey Amerika’da ağır çip yatırımları var. Bunlar devreye girecek ümidiyle bu yıl çip krizi bitecek deniyor.
– 2022’de makûs başladı, Türkiye’de oto üretimi düşüyor, bunun tek sebebi çip mi?
Biroldukca şeyin bir ortaya gelmesiyle kriz ortaya çıkar. Şu anda ön plana çıkan hammadde tedariğinde ve çipte yaşanan sıkıntılar.
KÂRLAR DÜŞÜYOR
– Güç kesintileri de oldu, otomotiv sanayisi bundan nasıl etkilendi?
Üç gün kapattık fabrikaları. Ümit ediyorum ki bu kesinti bir seferlik olsun. Bu ocak ayındaki üretimi de olumsuz etkiledi.
Bizim bölgesel sorunlarımız globalleşti. Bugüne kadar uygun koşullarda doğalgaz kullanıyorduk. Dünyada genel olarak doğalgazda fiyat artışı var. Avrupa’daki biroldukca tedarik konfederasyonuyla irtibattayız. Onlar şu anda ne yapacaklarını bilmiyorlar, onlar büsbütün yıkıcı bir karamsarlık arasındaler. Biz, bu sorun var ne yapabilirim, deyip işimize bakıyoruz. Avrupa’da hayli önemli iflaslar oldu. Bunun tek sebebi maliyet artışları değil, pandeminin yarattığı aksilikler var.
– Türkiye’de var mı iflas?
Geçen yıl ana sanayi ve yan endüstride kâr marjları düştü. Türkiye’de bir biçimde kendi içimizde dayanakla şu ana kadar bir iflas yaşamadan atlattık. Ufak tefek sorun yaşayan firmalarımız oldu. Geleceğe umutla baktığımız için tahminen sermayeden yiyoruz. Esneklik çeviklik ve yılmazlık ana özelliğimiz.
ELEKTRİKLİYE HAZIR DEĞİLİZ
– yine 1 milyon 700 binlik araç üretimlerini görmek için hangi adımlar atılmalı?
Şu an en büyük sorun çip ve hammadde. At var meydan yok, meydan var at yok diye bir laf var. Üretim kapasitemiz var lakin bu biçimde talepte bir sorun yaşıyoruz. Talep var şu an üretimde bir sorun yaşanıyor. Bunun ikisini bir ortaya getirdiğimizde herkes daha huzurlu ve rahat olacak.
– Elektrikli araca Türkiye ne kadar hazır?
Türkiye bu bahiste hazır değil. Fakat dünya da hazır değil. Son 5 yılda 500 bin tane şarj istasyonu üretilmiş 2035’e kadar denen üretimler yapılırsa 135 milyon tane daha üretmek gerekiyor. Elektrikli kullanılacak özel metallerin stokları üretimleri üretim kaidelerine şu anda kimse bakmıyor. Bir plan yapılması lazım.
Türkiye şu anda elektrikli otobüste başkan. Anons edilmiş yatırımlarımız var. Yalnızca araç üretimiyle değil şarj istasyonlarıyla bakımı o araçların hurdaya ayrılmasındaki kısıtlar, elimizde fosil yakıtlı araçların ne olacağı bütün bunların planlanması gerekiyor.
– Bu yıl 14 milyar dolarlık ihracat gayeniz var, orada kur kaynaklı mı artacak?
Sattığımız mamüllerin maliyeti artıyor. Bunu müşterimize yansıtmak durumundayız. Yavaş yavaş kg başına satış fiyatımız da artıyor. Geçen yıl yedi tane yeni ülkeye satış yaptık. Geçen yıl ihracatımız 11.8 milyar dolardı. Bu yıl yüzde 15 artışla 14 milyar dolar hedefliyoruz. 2015’te otomotiv ihracatındaki oranımız yüzde 34’tü 2011’de yüzde 41 oldu. Beş yılda bu oranı yüzde 50’ye çıkartmak istiyoruz.
YURTDIŞINA ANLATAMIYORUZ
– Kur hayli hareketli, siz fiyatlama yaparken müşteriye fiyat verirken zorlanıyor musunuz?
Yabancılara buradaki mikro ekonomiyi anlatamıyoruz. Enflasyon nedir bilmiyorlar. Kurlar arttı lakin maliyetlerimiz de arttı. İkincisi güç de arttı.
– Artan üretim maliyetlerini fiyatlara ne kadar yansıtıyorsunuz?
Şu anda sıkıntılı periyot yaşıyoruz. Bu geçiş devri nitekim güç olacak. Paydaşlarımızla oturup konuşuyoruz. TÜFE’de sayılar şu anda yüzde 48 fakat gelecek ay yüzde 55’i görmesi mümkün. Eserle, müşteriyle, pazarlamayla ilgilenmemiz gerekirken gücümüzü maliyet idaresi, finansal kaynaklara erişim üzere katma kıymet üretmeyen faaliyetlere harcıyoruz.
– Tahsilatlarda ödemelerde bir külfet var mı?
Evvelce vadeler uzunken artık kısaldı. Evvelden mukavelelerde elektrik, doğalgaz yazmazdı. Artık güç unsuru ekleniyor. Ani hammadde fiyatlarındaki artışa bağlı fiyat güncelleme hususları, zorlayıcı sebepler ekleniyor. 90 güne uzayan vadeler 30 güne kadar indi. Kur ve enflasyona bağlı fiyat güncellemeleri bir yıla kadar uzuyordu ya da yılda bir sefer konuşuluyordu. Artık prensipte üç aya kadar indi, hatta aylık bile yapılması kelam konusu.