Attilâ İlhan, “Ben Sana Mecburum” isimli şiirinin bir yerinde şöyleki der:
“ne vakit bir yaşamak düşünsem
bu kurtlar sofrasında tahminen zor”
Attilâ İlhan’ı “kurtlar sofrası”yla ilgili olumsuz düşünmeye yönlendiren itki epeyce önemli olmalı zira o, altı boş/çukurda rastgele bir dize/cümle kurmaya meyyal değildir. Bende “Türkiye’nin yakın tarihiyle alakalı” olumsuz bir çağrışım yapıyor. Gerçi günümüzde “kurtlar sofrası” global çapta kurulmuş, her zamankinden hayli daha geniş bir ağ örmüş durumda. Bu niçinle 1961 doğumlu Fransız gazeteci/yazar Jean-Christophe Grangé, şayet bir Türk olsaydı ve bu coğrafyada yaşasaydı, büyük olasılıkla kendini 78’li olarak tanımlayacaktı. Lakin o, bu coğrafyadan uzakta yaşamasına rağmen Türkiye’nin kelam konusu “yakın tarihi”ni de içine alan bir roman müellif: Kurtlar İmparatorluğu…
Doğan Kitap editörleri romanı tanımlarken “polisiye/gerilim” damgasını vurmuşlar. Yanlış da değil; romanın “polisiye/gerilim” olması bir yana, nitekim de Türkiye’nin “bu dönem”i tam bir “polisiye/gerilim” olarak yaşanmıştır! Örneğin ben, bir 78’li olarak “bu dönem”in tüm “gerilimlerini/polisiyelerini görmüş/geçirmiş” biriyim, şüphesiz birçoğumuz üzere. Ne ki roman, bu tansiyonu 80’lerle sınırlamaz, 2002’ye kadar taşır ve merkezine de Fransa’daki “Türk mahallesi”ni oturtur.
Jean-Christophe Grangé, Kurtlar İmparatorluğu’nu hangi içsel dayatmayla yazma gereği duydu, bilinmez. Kelam konusu devirlerle ilgili ben de romanlar yazmaya çalışıyorum fakat Grangé kadar başarılı olduğum söylenemez! Tahminen de “polisiye/gerilim”den canım(ız)ın hayli fazla yanmasından kaynaklı bir “tutukluk” kelam konusu. Bu cins romanlara karşı garip bir “dışlama” eğilimim vardır. Hatta “bizim” Ahmet Ümit’in romanlarına karşı da yer yer misal soğukluk niçiniyle uzun müddet yaklaş(a)mamışımdır. Detay Yayınları’ndan çıkan Şairin Vefatı isimli “kara/roman” bendeki bu tansiyonu bir ölçüde yatıştırdı; bu biçimdece Ahmet Ümit’in Patasana ile Sis ve Gece’sini okuyabildim. bir daha de, mesela bir Kukla’sını okumayı hâlâ önüme koymuş değilim…
Kurtlar İmparatorluğu’na karşı da uzun mühlet emsal soğukluk niçiniyle uzak durmaya çalıştım. İşin “aksiyon” kısmıyla ilgilenme yaşını/çağını fazlacatan geçmiş durumdayım. Dahası, bu “aksiyon”ların şahsen ortasında, “sol kulvar”da yer almış biri olarak fazlaca da etkilendiğimi söyleyemem.
“Polisiye/gerilim” romanları her ne kadar burukluğu/hüznü/acıyı duyumsama/duyumsatma tarafında bir eğilim yaratmasa da, sonuçta ben Attilâ İlhan’ın iki dizesiyle ve “kendi yakın tarihim”le ilgili bir koşutluk kurarak bu hüznü/acıyı/burukluğu yaşadım. Zira “kurtlar sofrasında yaşamak” da, “yaşatmak” da ne yazık ki muhtemel görünmüyor. Üstelik, bu “yaşamasızlık”tan “kurtların kendileri” de şahsen mustariptirler.
Tarihi bir öznenin, mesela bir “kardeşin yokluğu”, on beş-on altı yaşlarına kadar tıpkı odayı, yan yana yatakları paylaştığınız bir “kardeşin imha edilmesi” olarak algıladığınızda, nitekim de acı içe taht kuruyor. Ölene kadar sizinle bir arada yaşamaya başlıyor. Serol Teber’in Toplama Kampı Sendromu/Ruhun Vefatı isimli yapıtında okumuştum. İkinci Dünya Savaşı’nda “toplama kamplarından kurtulanlar”la ilgili müşahedeler ve klinik bulgular epey çarpıcı bir gerçeği ortaya koymuş: Bu “sendrom” onların çocukları, torunları ve torunlarının çocukları üzerinde, yani üç-dört nesil süren bir iz bırakıyormuş.
Bir tarihi bu derece “yaşamasız kılma”nın tüm faturasını “Bozkurtlar”a yıkacak kadar genç, tecrübesiz ve “sığ” değilim olağan olarak. Solun da “bu roman”da bir rolü olduğunu kabullenmek gerek. Devletin de, ordunun da, polis teşkilatının da, aydın-sivil örgütlenmelerin de, derneklerin-sendikaların, en değerlisi de periyodun tüm partilerinin… Romandan da nazaranceğimiz üzere, bu olgu ve öbür “ekonomik yaşamasızlıklar” Fransa’da izdüşümünü bırakmış durumda. “Türk mahallesi” sağlı sollu kaçaklarla, göçmenlerle dolu ve orada da “Küçük Türkiye” yaşanıyor, yaşatılıyor.
Türk mahallesinde işlenen üç kaçak emekçi bayan cinayetine odaklanmış bir romanın müellifinin Türkiye’de popülerleşmesi kaçınılmazdı. Hatta o denli ki birkaç yıl evvel Ankara’da düzenlenen kitap fuarının onur konuğu olarak davet edilmesini sağlamıştı.
Art kapağındaki tanıtım yazılarından birinde, “Paris’te sokak sokak, cadde cadde yaşanan bir kedi-fare oyunu… İstanbul’a kadar süren ve Nemrut Dağı’nda sona eren bir kaçma-kovalamaca…” olarak özetleniyor roman. halbuki bu “kaçma-kovalamaca”nın özüne indiğimizde, “Türkiye’nin yakın tarihiyle alakalı” biroldukca şeyi de nazaranbiliyoruz.
Örneğin, Fransa’da üç “işçi” hanımın arka arda ve seri bir biçimde öldürülmelerinin ardındaki güçlerin “Bozkurtlar! Bozkurtlar! Bozkurtlar!” olduğunu 202. sayfaya geldiğimizde anlıyoruz. “Bozkurtlar. Çok sağcı bir örgüt. Artık içlerinden kimileri Türk mafyasının tetikçiliğini yapıyor” (s. 203). Bu “mafya” konusu yalnızca “aşırı sağcı bir örgüt”le sonlu kalmıyor, “aşırı sol/cu” bir örgütü de içine alıyor, gündeme taşıyor. İleride detaylarıyla nazaranceğiz.
***
-Son bir şey Ali. Bozkurtlar, niye bu isim?
-Türklerin kökeniyle ilgili bir mitolojiye gönderme.
-Hangi mitoloji?
-Anlatıldığına nazaran, epey eski vakit içinderda Türkler bir göçebe kavimmiş. Bu göçebe Türkler, düşman tarafınca katledilmiş, kılıçtan geçirilmiş, yalnızca tek bir Türk çocuğu hayatta kalmış. Bu çocuk bir dişi kurt, Asena tarafınca kurtarılmış, daha sonra emzirilmiş. Efsane, bugünkü Türk ırkının bu tek çocuk ile dişi kurdun soyundan geldiğini ileri sürer.
Paul, eklem yerleri beyazlaşana dek tırabzanı sıktığını fark etti. Acun devam etti:
-Onlar Türk ırkını koruyorlar, Yüzbaşı. Soylarının, saf ırklarının bekçiliğini yapıyorlar. İçlerinden kimileri, bu dişi kurdun, Asena’nın oğulları olduklarına inanıyor. Umarım bu adamlar Paris’te değillerdir, umarım yanılıyorsunuzdur. Zira onlar bayağı beşerler değillerdir. Uzaktan yahut yakından, tanıdığınız hiç kimseye benzemezler.
YÜZBAŞI PAUL VE YARDIMCISI SCHIFFER DAMGASI
Romanın birkaç temel karakterinden biri olan Paul’ü birazcık tanımaya çalışalım. Birinci Bölüm’ün temel karakteri “Anna Heymes” ise İkinci Bölüm’ün temel karakteri de Paul’dür ve bu, roman boyunca “On İkinci Bölüm”e kadar yahut Epilog’a kadar dönüşümlü olarak sürer. Öyküsü ise bir yanıyla bize epeyce tanıdık gelecektir, bilhassa çocukluk kısmı. Baba tarafınca şiddete maruz kalan biri, bilhassa annesinin uğradığı şiddeti gördükçe ortasında babaya karşı dayanılmaz bir öfke/nefret ve doğal intikam hisleri biriktirir. Sekiz yaşındayken babasını öldürmek için silahlanma yoluna sarfiyat. Elinde kılıç babasını beklemeye başlar fakat o baba bir türlü gelmez/gelemez. Kıssanın bu kısmı da bize tanıdık gelecektir. Baba taksisinin ortasında öldürülür, bir orta bizde de önemli travmaya dönüşmüştü…
Babası taksisinin ortasında öldürülen Paul, bu kere “vicdan yapar” ve polis/dedektif olmaya karar verir. daha sonrasındaki öyküsü bizim buralarda görülecek cinsten olmadığı kesin. Gözaltında gördüğü Reyna Brendosa isimli bayana hayran kalır. Reyna “şiddet yanlısı Devrimci Komünist Birliği’nin etkin bir üyesi”dir. Bununla kalsa güzel. Ayrıyeten, “globalizm aksisi İtalyan örgütü ‘Tutte Bianche’nin (Beyaz Birlik) de mensubu”dur. “… yakıp yıkmaktan, kamu sistemini bozmaktan, müessir fiilden biroldukca sefer tutuklanmış…” O denli ki “patlamaya hazır gerçek bir bomba”dır. bu biçimde bir “bomba”ya hayran kalmak her neyse de onunla evlenmek, hatta ondan bir “kız çocuğu” yapmak bir öbür her neyse!… Bir polis memuru için açıkçası epeyce fazla fantastik… Daha fantastiği de var olağan olarak; olağan dünyada, gündelik hayatta seçkin başa gelebileceklerden natürel.
-Her şeyi yakıp yıkmak seni eğlendiriyor mu?
Kız yanıt vermedi.
-Savunduğun fikirleri tabir etmenin öbür yolu yok mu?
bir daha karşılık yoktu.
-Şiddet… şiddet uygulamak seni tahrik mi ediyor?
Yanıt vermedi. Fakat daha sonra, birden yavaş ve etkileyici bir sesle konuştu:
-Tek gerçek şiddet, özel mülkiyettir. Halk yığınlarının soyulmasıdır. Sınıf şuurunun kaybedilmesidir. En berbatı de kanunların da buna müsaade vermesidir.
-Bu fikirlerin hepsinin modası geçti: haberin yok mu? (s. 60-61)
Devamını çözmek çok kolay. Polis memuru, ne hikmetse, bu asi kıza tutulur, Reyna’yla onun doğduğu köyde evlenir. “İlk merasim komünistlerin elindeki belediyede, daha sonra ikincisi, küçük bir kilisede” yapılır. “İnancın, sosyalizmin ve güneşin hoş bir beraberliğiydi bu.” Bu “güzel” beraberlik “komünist kız/kadın” tarafınca istismar edilir. “Reyna, o Marksist kız onun spermlerinden yararlanmıştı. Onu kullanarak doğal yollardan gebe kalmıştı, komünist yolu.” Fransız bir romancı, Grangé, bu fikri hangi yüzyıldan aşırmış doğrusu hayli merak ediyorum. Yirmi yahut yirmi birinci yüzyıldan olmadığı kesin! Çok “muhafazakâr” bir yoruma benziyor, Fransız bir komünistin pek prestij edeceği cinsten değil doğrusu, hele hele Sartre-Beauvoir ikilisinin estirdiği “özgürlükçü/varoluşçu” havayı, 68’in fırtınasını da işin içine katarsak…
Polisin spermlerini çocuk yapmak için kullanan Reyna, daha sonra onu kendisinin ve çocuğunun ömründen kovar. Paul bir sefer daha tabana gömülür, kenar mahallelerde uyuşturucudan tutun da her türlü “pisliğe” batar. bir daha Reyna’nın ona ulaşmasıyla kızıyla diyalogunu geliştirir. Hatta vasiliğini bile alır yahut almayı ister. Kendi annesinden daha sonra kız çocukları/kadınlar için özel bir hassasiyet geliştiren Dedektif Paul, bu Freudyen güdülenmenin de tesiriyle olsa gerek ki üç “kaçak emekçi kadın” cinayetini soruşturma nazaranvini üstlenir yahut “çaylaklığı” niçiniyle “teşkilat”tan üstleri onun üstüne yıkarlar.
“Mezarlıkta, üzerinde yalnızca bir numara bulunan mezar taşlarının karşısında, onları öldüren iblisi bulacağına, intikamlarını alacağına dair bayanlara kelam veriyordu. daha sonra, bir defa de, hep aklının bir köşesinde duran Céline’e kelam veriyordu. Hem kızı için tıpkı vakitte kendisi için yakalayacaktı. Tüm âlem onun nasıl büyük bir polis olduğunu öğrenecekti.”
Tarihler 16 Mart 2002’yi gösterirken üçüncü cinayet ortaya çıktığında Paul, “İki suskunluk ortasına sıkışmış olduğunu anladı. Ölülerin suskunluğu ve mahallenin suskunluğu”… Burada kelamı edilen “Türk mahallesi”dir. Uyanan “Küçük Türkiye”dir. Ayrıyeten mahalle, “katilin saklandığı bir orman”dır. Ne var ki Paul’ün katili o ormandan tek başına çıkartmak için pek bir bahtı yoktur. İster istemez bir “rehber”, bir “iz sürücü”ye gereksinim duyar. bu biçimdece emekli, huzur konutunda yaşayan, Ganyan işiyle iştigal eden acımasız/katil polis Jean-Louis Schiffer devreye girecektir.
İkilinin dayanılmaz beraberliğine bir daha döneceğiz lakin burada bir mola verip sineması başa saralım.
ANNA HEYMES GERÇEKTE KİMDİR?
Burada romanın “gerilim”ini yine etmek anlamsız. Direkt söyleyelim: Anadolu’nun bağrından koparılmış, özel okullarda eğitilmiş ve İsmail Kutsi tarafınca “global köye” uyuşturucu kuryesi olarak gorevlendirilmiş, üstün yetenekli bir bayan. Namı öteki yahut gerçek ismi: Sema Gökalp. Huzursuz bir karakter. Kendi istemi haricinde kullanılmasına yer yer itirazları olmuş lakin her seferinde verilen vazifesi layıkıyla yerine getirmiş. Huzursuz bir karakterin mutlak başvurması gerektiği üzere, “son posta” uyuşturucuya “kendi adına” el koymuş. Akabinde uzun estetik operasyonlar geçirmiş, tanınmamak için küçük bir servet harcamış. Kurduğu plan El Kaide’nin “İkiz Kuleler”e operasyonuyla büsbütün sabote olunca (sınırlar sıkı kontrole tabi tutulur) Türk mahallesinde bir konfeksiyoncuda işe başlar. Emaneti de bir mezarlığa saklar.
Sema Gökalp sorunu para pul, uyuşturucu değildir. Bir tıp tarikat önderi, mafya babası İsmail Kutsi’nin ihanete uğraması ve alışılmış olayın duyulmasıyla yaşayacağı itibar kaybıdır. bu biçimdece Sema Gökalp’in peşine düşülür. Çalıştığı fabrikada, onun eski, operasyon geçirmemiş haline benzeyen bir bayanın kaçırıldığını görür. Kendisi de orada bir yerde gizlenmiştir. Şok geçirmiştir ve Fransız polis grupları tarafınca bulunur, gözaltına alınır ve bir öteki “deneyin kobayı” haline getirilir. Beyni maniple edilir, hafızası silinir. Yeni bellek yüklenir. Karısı intihar etmiş bir polis memurunun eşi olarak yeni bir hayat ikame edilir. Lakin “hiç bir makine insan beyni kadar kuvvetli değildir” cümlesine binaen söz etmek gerekir ki “her türlü ahlaksız bilim” de günü/zamanı geldiğinde geri tepecektir. Maalesef insanlık da, tabiat da, birlikte yaşadığımız öteki canlı tipleri de bundan epey büyük ziyanlar gorecektir. Hiç kuşku yok. Anna Heymes’e ikame edilen yeni kimlik fire vermeye başlar. “Oksijen-15, nöronları yapay anılara açık hale getirebilir” fakat bunun sonsuzca süreceğinin bir garantisi yoktur. Anna Heymes kendindeki tuhaflıkları sezmeye başlar. kimi vakit kocasının yüzünü hatırlayamaz lakin çalıştığı Çikolata Evi’ne gelen bir yabancıyı bir yerlerden hatırlar üzere olur vs.
Bilhassa de beynini delmeye yönelik bir teşebbüs öncesinde itirazını dillendirmeye başlar. Kocasından da, onun tuhaf polis arkadaşlarından da kuşkulanmaya başlamıştır. Bir banyo daha sonrasında da yüzündeki kesiklerin izlerini fark eder. Kaçması kaçınılmazlaşmıştır. Anna Heymes’in Sema Gökalp’e (yani gerçek kendisine) ulaşması için bir şeyler yapması gerekmektedir. Bir psikiyatra ulaşır: Matilde Wiyenau. daha sonrasındası çorap söküğü üzere sözlere gelmeye başlar. Artık Sema Gökalp’e ulaşmamız an sıkıntısıdır. Yalnız, bu ortada onu bilhassa Schiffer de (namı öbür Rakam) bulmak için her yolu denemektedir… “Kötü polis” aslında Sema Gökalp’in Fransa’daki ayağıdır. İşler zıt gidince kendini emekli edip bakımevine yerleşen, Yüzbaşı Paul tarafınca yasal olmayan yollarla bakılırsav verilen Schiffer, yazgısının “son” kalıntısını da ona teslim edecektir, uyuşturucunun saklandığı mezarlıkta Sema tarafınca feci bir biçimde öldürülecektir. Paul de İsmail Kutsi’nin yetiştirmesi “cani” bir başka Türk, Azer Akarca ve arkadaşları tarafınca öldürülür.
Tüm bunlar öykümüzün aksiyoner tarafı ve doğrusunu söylemek gerekirse “edebi boyutu” haricinde zerre ilgimi çekmiyor. Fakat kıssanın mitolojik, toplumsal, kültürel, “vatanseverlik” kısımlarını her istikametiyle tartışmaya açmak gerekmektedir. Ülkücülük, Bozkurtçuluk, Kürtçülük, Solculuk, Liberalizm, Turancılık, İslami terör ve daha birçok “ideolojik maske” gerçekten tartışılmalıdır. Bunların gerisine sığınılarak her şeyin “mübahlaştırılması” insanlık ismine hakikaten epey vahim sonuçlar doğurdu, doğuruyor, doğuracak…
JEAN-CHRISTOPHE GRANGÉ VE MAGAZINEL İDEOLOJİ
“ ‘Sahtecilikte Kamerunluların üzerine yoktur, bilet ve kredi kartı sahteciliği. Kongolular biraz daha temkinlidir: elbise hırsızlığı, uydurma markalar vb. Fildişililere ise ’36 15’ denir. Uydurma hayır dernekleri konusunda uzmandırlar. Etyopya’daki açlar yahut Angola’daki yetim çocuklar için senden para koparmanın bir yolunu bulurlar. Dayanışmanın yeterli bir örneği anlayacağın. Ancak en tehlikelileri Zairelilerdir. Onların imparatorluğu uyuşturucu üzerine dayalıdır. Tüm mahallenin hâkimidirler. ‘Black’ler’ içlerinde en makûs olanlardır, diye eklemişti. Gerçek birer asalaktırlar. Onların tek bir var olma sebepleri vardır: kanımızı emmek. (…)’
Paul, Schiffer’in bu ırkçı niyetleri karşısında tek söz etmiyordu.” (s. 128-129)
Schiffer’in özet yorumundan da anlaşılacağı üzere modern-daha sonrası dünya (Fransa) oldukça-kültürlülüğü bu biçimde algılıyor. Tabanda, Orwel’in ünlü postalın altında ezilen bin bir halkın/ırkın varlığı, post-modern çağın trajedisi. Tavan’da ise “tek-kültürlülük” hâkimiyetini tüm haşmetiyle sergiliyor: yabanî kapitalizm. Avrupa’da bile toplumu Aydınlanma doğrultusunda dizayn etmek yerine yoksulluğu ve zalimliği görmezden gelme oyunu oynanıyor. Dahası mı? Pandora’nın kutusu hangi “bilimsel-teknik devrim”le kapatılacak çabucak hemen keşfedilebilmiş değil.
İhtilallerin ve Aydınlanma’nın merkezi olan Fransa’nın son senelerda yetiştirdiği en değerli ve “küresel popüler” romancının “ideolojik” tüm referansları bir “gazeteci lafzı”yla şekillenmektedir. Üstünkörü ve dikkat çekmek, haberi (romanı) okutmak için kısa kesilmiştir. Örneğin tıp, nöroloji, psikoloji, psikiyatri üzere daha bilimsel/teknik bilgi gerektiren alanlarda epeyce daha derin, detaylı transferlere yönelebilmektedir zira günümüz dünyasının “hasta” ettiği bir insanlıkla karşı karşıyayız. Ne var ki siyasal dokundurmalarda tuhaf bir “yetersizlik” sezilmektedir. Bozkurtlar’ın “yüceltildiği” telaffuzlarda bile bir gariplik sezilmektedir. Mafya, uyuşturucu, azabın en iğrenç biçimleri, cinayet, kaçak personellerin, göçmenlerin zavallı ömürleriyle iç içe geçmiş bir algı oluştur(ul)makta. “Ülkücü Camia”nın bu algıya bir itirazı yoksa ne diyebiliriz ki… Milliyetçilik, koskocaman bir “Türk yurdu” bu vahşiliğin üzerine mi inşa edilecek yoksa daha temel, daha insani kıymetler üzerine mi? Benzeri soruyu İslamcılara da, Kürtçülere de, Liberallere de, hatta “şiddeti kutsayan” Marksistlere de sormak gerekir. “Tahminimce neo-muhafazakâr” zihniyetli Grangé bu tıp dokundurmalarda çuvallayabilir lakin siyasetin gerçek özneleri ortaya çıkıp “Bir yanlış manaya var; biz sizin anlattığınız bireyler değiliz. Kıymetlerimiz de bunlar üstüne inşa edilmiyor” demeleri gerekmez mi? Aksi biçimde tüm bu “insani sefaletin” müsebbibi olarak tarihe kazınırlar.
Bir öteki tartışma konusu… Bilim ve teknik alanında “devrim” olarak kakalanmaya çalışılanlar… Ne yazık ki Aydınlanma’nın yurdunda her şey “çizgisel ilerleme” sağlayamadı. “Sözde” global terör örgütlerini çökertmek için geliştirilen beyin yıkama, bellek silme, yeni anılar yükleme üzere biroldukça “vahşi” yolu “devrim” olarak algılamak Aydınlanma lafzına hiç de uygun değildir. “Bu program bilimde bir ihtilaldir, dedi boğuk bir sesle. Ahlaki açıdan değerlendirmemek lazım.” Dünya o kadar fazlaca “devrim” gördü ki artık midesi kaldırmıyor. “Ahlaki/etik” olmayan, kendi lafzına uygun prosedürler geliştiremeyen her türlü “bilimsel/teknik devrim” çökmeye mahkûmdur. Kendisi çökerken dünya “yurdumuzu” da havaya uçuracaktır.
Bilim de teknik de siyaset de iktisat de artık “vicdanıyla ilerlemeli”… “Vahşi resme bakmak”tan yorulduk. Sanatı/edebiyatı da işgal eden bu “yozlaşma”nın önüne şüphesiz sansürle/otosansürle/şiddetle/linçle geçemeyiz.
KİTABI SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ
Alaattin Topçu
“ne vakit bir yaşamak düşünsem
bu kurtlar sofrasında tahminen zor”
Attilâ İlhan’ı “kurtlar sofrası”yla ilgili olumsuz düşünmeye yönlendiren itki epeyce önemli olmalı zira o, altı boş/çukurda rastgele bir dize/cümle kurmaya meyyal değildir. Bende “Türkiye’nin yakın tarihiyle alakalı” olumsuz bir çağrışım yapıyor. Gerçi günümüzde “kurtlar sofrası” global çapta kurulmuş, her zamankinden hayli daha geniş bir ağ örmüş durumda. Bu niçinle 1961 doğumlu Fransız gazeteci/yazar Jean-Christophe Grangé, şayet bir Türk olsaydı ve bu coğrafyada yaşasaydı, büyük olasılıkla kendini 78’li olarak tanımlayacaktı. Lakin o, bu coğrafyadan uzakta yaşamasına rağmen Türkiye’nin kelam konusu “yakın tarihi”ni de içine alan bir roman müellif: Kurtlar İmparatorluğu…
Doğan Kitap editörleri romanı tanımlarken “polisiye/gerilim” damgasını vurmuşlar. Yanlış da değil; romanın “polisiye/gerilim” olması bir yana, nitekim de Türkiye’nin “bu dönem”i tam bir “polisiye/gerilim” olarak yaşanmıştır! Örneğin ben, bir 78’li olarak “bu dönem”in tüm “gerilimlerini/polisiyelerini görmüş/geçirmiş” biriyim, şüphesiz birçoğumuz üzere. Ne ki roman, bu tansiyonu 80’lerle sınırlamaz, 2002’ye kadar taşır ve merkezine de Fransa’daki “Türk mahallesi”ni oturtur.
Jean-Christophe Grangé, Kurtlar İmparatorluğu’nu hangi içsel dayatmayla yazma gereği duydu, bilinmez. Kelam konusu devirlerle ilgili ben de romanlar yazmaya çalışıyorum fakat Grangé kadar başarılı olduğum söylenemez! Tahminen de “polisiye/gerilim”den canım(ız)ın hayli fazla yanmasından kaynaklı bir “tutukluk” kelam konusu. Bu cins romanlara karşı garip bir “dışlama” eğilimim vardır. Hatta “bizim” Ahmet Ümit’in romanlarına karşı da yer yer misal soğukluk niçiniyle uzun müddet yaklaş(a)mamışımdır. Detay Yayınları’ndan çıkan Şairin Vefatı isimli “kara/roman” bendeki bu tansiyonu bir ölçüde yatıştırdı; bu biçimdece Ahmet Ümit’in Patasana ile Sis ve Gece’sini okuyabildim. bir daha de, mesela bir Kukla’sını okumayı hâlâ önüme koymuş değilim…
Kurtlar İmparatorluğu’na karşı da uzun mühlet emsal soğukluk niçiniyle uzak durmaya çalıştım. İşin “aksiyon” kısmıyla ilgilenme yaşını/çağını fazlacatan geçmiş durumdayım. Dahası, bu “aksiyon”ların şahsen ortasında, “sol kulvar”da yer almış biri olarak fazlaca da etkilendiğimi söyleyemem.
“Polisiye/gerilim” romanları her ne kadar burukluğu/hüznü/acıyı duyumsama/duyumsatma tarafında bir eğilim yaratmasa da, sonuçta ben Attilâ İlhan’ın iki dizesiyle ve “kendi yakın tarihim”le ilgili bir koşutluk kurarak bu hüznü/acıyı/burukluğu yaşadım. Zira “kurtlar sofrasında yaşamak” da, “yaşatmak” da ne yazık ki muhtemel görünmüyor. Üstelik, bu “yaşamasızlık”tan “kurtların kendileri” de şahsen mustariptirler.
Tarihi bir öznenin, mesela bir “kardeşin yokluğu”, on beş-on altı yaşlarına kadar tıpkı odayı, yan yana yatakları paylaştığınız bir “kardeşin imha edilmesi” olarak algıladığınızda, nitekim de acı içe taht kuruyor. Ölene kadar sizinle bir arada yaşamaya başlıyor. Serol Teber’in Toplama Kampı Sendromu/Ruhun Vefatı isimli yapıtında okumuştum. İkinci Dünya Savaşı’nda “toplama kamplarından kurtulanlar”la ilgili müşahedeler ve klinik bulgular epey çarpıcı bir gerçeği ortaya koymuş: Bu “sendrom” onların çocukları, torunları ve torunlarının çocukları üzerinde, yani üç-dört nesil süren bir iz bırakıyormuş.
Bir tarihi bu derece “yaşamasız kılma”nın tüm faturasını “Bozkurtlar”a yıkacak kadar genç, tecrübesiz ve “sığ” değilim olağan olarak. Solun da “bu roman”da bir rolü olduğunu kabullenmek gerek. Devletin de, ordunun da, polis teşkilatının da, aydın-sivil örgütlenmelerin de, derneklerin-sendikaların, en değerlisi de periyodun tüm partilerinin… Romandan da nazaranceğimiz üzere, bu olgu ve öbür “ekonomik yaşamasızlıklar” Fransa’da izdüşümünü bırakmış durumda. “Türk mahallesi” sağlı sollu kaçaklarla, göçmenlerle dolu ve orada da “Küçük Türkiye” yaşanıyor, yaşatılıyor.
Türk mahallesinde işlenen üç kaçak emekçi bayan cinayetine odaklanmış bir romanın müellifinin Türkiye’de popülerleşmesi kaçınılmazdı. Hatta o denli ki birkaç yıl evvel Ankara’da düzenlenen kitap fuarının onur konuğu olarak davet edilmesini sağlamıştı.
Art kapağındaki tanıtım yazılarından birinde, “Paris’te sokak sokak, cadde cadde yaşanan bir kedi-fare oyunu… İstanbul’a kadar süren ve Nemrut Dağı’nda sona eren bir kaçma-kovalamaca…” olarak özetleniyor roman. halbuki bu “kaçma-kovalamaca”nın özüne indiğimizde, “Türkiye’nin yakın tarihiyle alakalı” biroldukca şeyi de nazaranbiliyoruz.
Örneğin, Fransa’da üç “işçi” hanımın arka arda ve seri bir biçimde öldürülmelerinin ardındaki güçlerin “Bozkurtlar! Bozkurtlar! Bozkurtlar!” olduğunu 202. sayfaya geldiğimizde anlıyoruz. “Bozkurtlar. Çok sağcı bir örgüt. Artık içlerinden kimileri Türk mafyasının tetikçiliğini yapıyor” (s. 203). Bu “mafya” konusu yalnızca “aşırı sağcı bir örgüt”le sonlu kalmıyor, “aşırı sol/cu” bir örgütü de içine alıyor, gündeme taşıyor. İleride detaylarıyla nazaranceğiz.
***
-Son bir şey Ali. Bozkurtlar, niye bu isim?
-Türklerin kökeniyle ilgili bir mitolojiye gönderme.
-Hangi mitoloji?
-Anlatıldığına nazaran, epey eski vakit içinderda Türkler bir göçebe kavimmiş. Bu göçebe Türkler, düşman tarafınca katledilmiş, kılıçtan geçirilmiş, yalnızca tek bir Türk çocuğu hayatta kalmış. Bu çocuk bir dişi kurt, Asena tarafınca kurtarılmış, daha sonra emzirilmiş. Efsane, bugünkü Türk ırkının bu tek çocuk ile dişi kurdun soyundan geldiğini ileri sürer.
Paul, eklem yerleri beyazlaşana dek tırabzanı sıktığını fark etti. Acun devam etti:
-Onlar Türk ırkını koruyorlar, Yüzbaşı. Soylarının, saf ırklarının bekçiliğini yapıyorlar. İçlerinden kimileri, bu dişi kurdun, Asena’nın oğulları olduklarına inanıyor. Umarım bu adamlar Paris’te değillerdir, umarım yanılıyorsunuzdur. Zira onlar bayağı beşerler değillerdir. Uzaktan yahut yakından, tanıdığınız hiç kimseye benzemezler.
YÜZBAŞI PAUL VE YARDIMCISI SCHIFFER DAMGASI
Romanın birkaç temel karakterinden biri olan Paul’ü birazcık tanımaya çalışalım. Birinci Bölüm’ün temel karakteri “Anna Heymes” ise İkinci Bölüm’ün temel karakteri de Paul’dür ve bu, roman boyunca “On İkinci Bölüm”e kadar yahut Epilog’a kadar dönüşümlü olarak sürer. Öyküsü ise bir yanıyla bize epeyce tanıdık gelecektir, bilhassa çocukluk kısmı. Baba tarafınca şiddete maruz kalan biri, bilhassa annesinin uğradığı şiddeti gördükçe ortasında babaya karşı dayanılmaz bir öfke/nefret ve doğal intikam hisleri biriktirir. Sekiz yaşındayken babasını öldürmek için silahlanma yoluna sarfiyat. Elinde kılıç babasını beklemeye başlar fakat o baba bir türlü gelmez/gelemez. Kıssanın bu kısmı da bize tanıdık gelecektir. Baba taksisinin ortasında öldürülür, bir orta bizde de önemli travmaya dönüşmüştü…
Babası taksisinin ortasında öldürülen Paul, bu kere “vicdan yapar” ve polis/dedektif olmaya karar verir. daha sonrasındaki öyküsü bizim buralarda görülecek cinsten olmadığı kesin. Gözaltında gördüğü Reyna Brendosa isimli bayana hayran kalır. Reyna “şiddet yanlısı Devrimci Komünist Birliği’nin etkin bir üyesi”dir. Bununla kalsa güzel. Ayrıyeten, “globalizm aksisi İtalyan örgütü ‘Tutte Bianche’nin (Beyaz Birlik) de mensubu”dur. “… yakıp yıkmaktan, kamu sistemini bozmaktan, müessir fiilden biroldukca sefer tutuklanmış…” O denli ki “patlamaya hazır gerçek bir bomba”dır. bu biçimde bir “bomba”ya hayran kalmak her neyse de onunla evlenmek, hatta ondan bir “kız çocuğu” yapmak bir öbür her neyse!… Bir polis memuru için açıkçası epeyce fazla fantastik… Daha fantastiği de var olağan olarak; olağan dünyada, gündelik hayatta seçkin başa gelebileceklerden natürel.
-Her şeyi yakıp yıkmak seni eğlendiriyor mu?
Kız yanıt vermedi.
-Savunduğun fikirleri tabir etmenin öbür yolu yok mu?
bir daha karşılık yoktu.
-Şiddet… şiddet uygulamak seni tahrik mi ediyor?
Yanıt vermedi. Fakat daha sonra, birden yavaş ve etkileyici bir sesle konuştu:
-Tek gerçek şiddet, özel mülkiyettir. Halk yığınlarının soyulmasıdır. Sınıf şuurunun kaybedilmesidir. En berbatı de kanunların da buna müsaade vermesidir.
-Bu fikirlerin hepsinin modası geçti: haberin yok mu? (s. 60-61)
Devamını çözmek çok kolay. Polis memuru, ne hikmetse, bu asi kıza tutulur, Reyna’yla onun doğduğu köyde evlenir. “İlk merasim komünistlerin elindeki belediyede, daha sonra ikincisi, küçük bir kilisede” yapılır. “İnancın, sosyalizmin ve güneşin hoş bir beraberliğiydi bu.” Bu “güzel” beraberlik “komünist kız/kadın” tarafınca istismar edilir. “Reyna, o Marksist kız onun spermlerinden yararlanmıştı. Onu kullanarak doğal yollardan gebe kalmıştı, komünist yolu.” Fransız bir romancı, Grangé, bu fikri hangi yüzyıldan aşırmış doğrusu hayli merak ediyorum. Yirmi yahut yirmi birinci yüzyıldan olmadığı kesin! Çok “muhafazakâr” bir yoruma benziyor, Fransız bir komünistin pek prestij edeceği cinsten değil doğrusu, hele hele Sartre-Beauvoir ikilisinin estirdiği “özgürlükçü/varoluşçu” havayı, 68’in fırtınasını da işin içine katarsak…
Polisin spermlerini çocuk yapmak için kullanan Reyna, daha sonra onu kendisinin ve çocuğunun ömründen kovar. Paul bir sefer daha tabana gömülür, kenar mahallelerde uyuşturucudan tutun da her türlü “pisliğe” batar. bir daha Reyna’nın ona ulaşmasıyla kızıyla diyalogunu geliştirir. Hatta vasiliğini bile alır yahut almayı ister. Kendi annesinden daha sonra kız çocukları/kadınlar için özel bir hassasiyet geliştiren Dedektif Paul, bu Freudyen güdülenmenin de tesiriyle olsa gerek ki üç “kaçak emekçi kadın” cinayetini soruşturma nazaranvini üstlenir yahut “çaylaklığı” niçiniyle “teşkilat”tan üstleri onun üstüne yıkarlar.
“Mezarlıkta, üzerinde yalnızca bir numara bulunan mezar taşlarının karşısında, onları öldüren iblisi bulacağına, intikamlarını alacağına dair bayanlara kelam veriyordu. daha sonra, bir defa de, hep aklının bir köşesinde duran Céline’e kelam veriyordu. Hem kızı için tıpkı vakitte kendisi için yakalayacaktı. Tüm âlem onun nasıl büyük bir polis olduğunu öğrenecekti.”
Tarihler 16 Mart 2002’yi gösterirken üçüncü cinayet ortaya çıktığında Paul, “İki suskunluk ortasına sıkışmış olduğunu anladı. Ölülerin suskunluğu ve mahallenin suskunluğu”… Burada kelamı edilen “Türk mahallesi”dir. Uyanan “Küçük Türkiye”dir. Ayrıyeten mahalle, “katilin saklandığı bir orman”dır. Ne var ki Paul’ün katili o ormandan tek başına çıkartmak için pek bir bahtı yoktur. İster istemez bir “rehber”, bir “iz sürücü”ye gereksinim duyar. bu biçimdece emekli, huzur konutunda yaşayan, Ganyan işiyle iştigal eden acımasız/katil polis Jean-Louis Schiffer devreye girecektir.
İkilinin dayanılmaz beraberliğine bir daha döneceğiz lakin burada bir mola verip sineması başa saralım.
ANNA HEYMES GERÇEKTE KİMDİR?
Burada romanın “gerilim”ini yine etmek anlamsız. Direkt söyleyelim: Anadolu’nun bağrından koparılmış, özel okullarda eğitilmiş ve İsmail Kutsi tarafınca “global köye” uyuşturucu kuryesi olarak gorevlendirilmiş, üstün yetenekli bir bayan. Namı öteki yahut gerçek ismi: Sema Gökalp. Huzursuz bir karakter. Kendi istemi haricinde kullanılmasına yer yer itirazları olmuş lakin her seferinde verilen vazifesi layıkıyla yerine getirmiş. Huzursuz bir karakterin mutlak başvurması gerektiği üzere, “son posta” uyuşturucuya “kendi adına” el koymuş. Akabinde uzun estetik operasyonlar geçirmiş, tanınmamak için küçük bir servet harcamış. Kurduğu plan El Kaide’nin “İkiz Kuleler”e operasyonuyla büsbütün sabote olunca (sınırlar sıkı kontrole tabi tutulur) Türk mahallesinde bir konfeksiyoncuda işe başlar. Emaneti de bir mezarlığa saklar.
Sema Gökalp sorunu para pul, uyuşturucu değildir. Bir tıp tarikat önderi, mafya babası İsmail Kutsi’nin ihanete uğraması ve alışılmış olayın duyulmasıyla yaşayacağı itibar kaybıdır. bu biçimdece Sema Gökalp’in peşine düşülür. Çalıştığı fabrikada, onun eski, operasyon geçirmemiş haline benzeyen bir bayanın kaçırıldığını görür. Kendisi de orada bir yerde gizlenmiştir. Şok geçirmiştir ve Fransız polis grupları tarafınca bulunur, gözaltına alınır ve bir öteki “deneyin kobayı” haline getirilir. Beyni maniple edilir, hafızası silinir. Yeni bellek yüklenir. Karısı intihar etmiş bir polis memurunun eşi olarak yeni bir hayat ikame edilir. Lakin “hiç bir makine insan beyni kadar kuvvetli değildir” cümlesine binaen söz etmek gerekir ki “her türlü ahlaksız bilim” de günü/zamanı geldiğinde geri tepecektir. Maalesef insanlık da, tabiat da, birlikte yaşadığımız öteki canlı tipleri de bundan epey büyük ziyanlar gorecektir. Hiç kuşku yok. Anna Heymes’e ikame edilen yeni kimlik fire vermeye başlar. “Oksijen-15, nöronları yapay anılara açık hale getirebilir” fakat bunun sonsuzca süreceğinin bir garantisi yoktur. Anna Heymes kendindeki tuhaflıkları sezmeye başlar. kimi vakit kocasının yüzünü hatırlayamaz lakin çalıştığı Çikolata Evi’ne gelen bir yabancıyı bir yerlerden hatırlar üzere olur vs.
Bilhassa de beynini delmeye yönelik bir teşebbüs öncesinde itirazını dillendirmeye başlar. Kocasından da, onun tuhaf polis arkadaşlarından da kuşkulanmaya başlamıştır. Bir banyo daha sonrasında da yüzündeki kesiklerin izlerini fark eder. Kaçması kaçınılmazlaşmıştır. Anna Heymes’in Sema Gökalp’e (yani gerçek kendisine) ulaşması için bir şeyler yapması gerekmektedir. Bir psikiyatra ulaşır: Matilde Wiyenau. daha sonrasındası çorap söküğü üzere sözlere gelmeye başlar. Artık Sema Gökalp’e ulaşmamız an sıkıntısıdır. Yalnız, bu ortada onu bilhassa Schiffer de (namı öbür Rakam) bulmak için her yolu denemektedir… “Kötü polis” aslında Sema Gökalp’in Fransa’daki ayağıdır. İşler zıt gidince kendini emekli edip bakımevine yerleşen, Yüzbaşı Paul tarafınca yasal olmayan yollarla bakılırsav verilen Schiffer, yazgısının “son” kalıntısını da ona teslim edecektir, uyuşturucunun saklandığı mezarlıkta Sema tarafınca feci bir biçimde öldürülecektir. Paul de İsmail Kutsi’nin yetiştirmesi “cani” bir başka Türk, Azer Akarca ve arkadaşları tarafınca öldürülür.
Tüm bunlar öykümüzün aksiyoner tarafı ve doğrusunu söylemek gerekirse “edebi boyutu” haricinde zerre ilgimi çekmiyor. Fakat kıssanın mitolojik, toplumsal, kültürel, “vatanseverlik” kısımlarını her istikametiyle tartışmaya açmak gerekmektedir. Ülkücülük, Bozkurtçuluk, Kürtçülük, Solculuk, Liberalizm, Turancılık, İslami terör ve daha birçok “ideolojik maske” gerçekten tartışılmalıdır. Bunların gerisine sığınılarak her şeyin “mübahlaştırılması” insanlık ismine hakikaten epey vahim sonuçlar doğurdu, doğuruyor, doğuracak…
JEAN-CHRISTOPHE GRANGÉ VE MAGAZINEL İDEOLOJİ
“ ‘Sahtecilikte Kamerunluların üzerine yoktur, bilet ve kredi kartı sahteciliği. Kongolular biraz daha temkinlidir: elbise hırsızlığı, uydurma markalar vb. Fildişililere ise ’36 15’ denir. Uydurma hayır dernekleri konusunda uzmandırlar. Etyopya’daki açlar yahut Angola’daki yetim çocuklar için senden para koparmanın bir yolunu bulurlar. Dayanışmanın yeterli bir örneği anlayacağın. Ancak en tehlikelileri Zairelilerdir. Onların imparatorluğu uyuşturucu üzerine dayalıdır. Tüm mahallenin hâkimidirler. ‘Black’ler’ içlerinde en makûs olanlardır, diye eklemişti. Gerçek birer asalaktırlar. Onların tek bir var olma sebepleri vardır: kanımızı emmek. (…)’
Paul, Schiffer’in bu ırkçı niyetleri karşısında tek söz etmiyordu.” (s. 128-129)
Schiffer’in özet yorumundan da anlaşılacağı üzere modern-daha sonrası dünya (Fransa) oldukça-kültürlülüğü bu biçimde algılıyor. Tabanda, Orwel’in ünlü postalın altında ezilen bin bir halkın/ırkın varlığı, post-modern çağın trajedisi. Tavan’da ise “tek-kültürlülük” hâkimiyetini tüm haşmetiyle sergiliyor: yabanî kapitalizm. Avrupa’da bile toplumu Aydınlanma doğrultusunda dizayn etmek yerine yoksulluğu ve zalimliği görmezden gelme oyunu oynanıyor. Dahası mı? Pandora’nın kutusu hangi “bilimsel-teknik devrim”le kapatılacak çabucak hemen keşfedilebilmiş değil.
İhtilallerin ve Aydınlanma’nın merkezi olan Fransa’nın son senelerda yetiştirdiği en değerli ve “küresel popüler” romancının “ideolojik” tüm referansları bir “gazeteci lafzı”yla şekillenmektedir. Üstünkörü ve dikkat çekmek, haberi (romanı) okutmak için kısa kesilmiştir. Örneğin tıp, nöroloji, psikoloji, psikiyatri üzere daha bilimsel/teknik bilgi gerektiren alanlarda epeyce daha derin, detaylı transferlere yönelebilmektedir zira günümüz dünyasının “hasta” ettiği bir insanlıkla karşı karşıyayız. Ne var ki siyasal dokundurmalarda tuhaf bir “yetersizlik” sezilmektedir. Bozkurtlar’ın “yüceltildiği” telaffuzlarda bile bir gariplik sezilmektedir. Mafya, uyuşturucu, azabın en iğrenç biçimleri, cinayet, kaçak personellerin, göçmenlerin zavallı ömürleriyle iç içe geçmiş bir algı oluştur(ul)makta. “Ülkücü Camia”nın bu algıya bir itirazı yoksa ne diyebiliriz ki… Milliyetçilik, koskocaman bir “Türk yurdu” bu vahşiliğin üzerine mi inşa edilecek yoksa daha temel, daha insani kıymetler üzerine mi? Benzeri soruyu İslamcılara da, Kürtçülere de, Liberallere de, hatta “şiddeti kutsayan” Marksistlere de sormak gerekir. “Tahminimce neo-muhafazakâr” zihniyetli Grangé bu tıp dokundurmalarda çuvallayabilir lakin siyasetin gerçek özneleri ortaya çıkıp “Bir yanlış manaya var; biz sizin anlattığınız bireyler değiliz. Kıymetlerimiz de bunlar üstüne inşa edilmiyor” demeleri gerekmez mi? Aksi biçimde tüm bu “insani sefaletin” müsebbibi olarak tarihe kazınırlar.
Bir öteki tartışma konusu… Bilim ve teknik alanında “devrim” olarak kakalanmaya çalışılanlar… Ne yazık ki Aydınlanma’nın yurdunda her şey “çizgisel ilerleme” sağlayamadı. “Sözde” global terör örgütlerini çökertmek için geliştirilen beyin yıkama, bellek silme, yeni anılar yükleme üzere biroldukça “vahşi” yolu “devrim” olarak algılamak Aydınlanma lafzına hiç de uygun değildir. “Bu program bilimde bir ihtilaldir, dedi boğuk bir sesle. Ahlaki açıdan değerlendirmemek lazım.” Dünya o kadar fazlaca “devrim” gördü ki artık midesi kaldırmıyor. “Ahlaki/etik” olmayan, kendi lafzına uygun prosedürler geliştiremeyen her türlü “bilimsel/teknik devrim” çökmeye mahkûmdur. Kendisi çökerken dünya “yurdumuzu” da havaya uçuracaktır.
Bilim de teknik de siyaset de iktisat de artık “vicdanıyla ilerlemeli”… “Vahşi resme bakmak”tan yorulduk. Sanatı/edebiyatı da işgal eden bu “yozlaşma”nın önüne şüphesiz sansürle/otosansürle/şiddetle/linçle geçemeyiz.
KİTABI SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ
Alaattin Topçu