Büyürken nasıl yoksullaşıyoruz?

Zeytin

Global Mod
Global Mod
Güldağ: Bu haftanın en kıymetli gündem unsuru ikinci çeyrek büyüme performansıydı. Yüzde 21.7 ile beklentilere paralel geldi. Birinci çeyrek de yüzde 7’den 7.2’ye revize edildi. Görünen o ki bu yıl büyüme yüzde 8’in altında olmayacak. Hatta bunu yüzde 10’a kadar çıkarmak da mümkün. Üçüncü çeyrekte yüzde 6’lık, dördüncü çeyrekte de yüzde 3-4 civarı bir büyüme gelirse, üstü bile olabilir. Lakin ikinci çeyreğe bakarak durumu da ‘Türkiye bu biçimde büyüme görmedi’ havasına sokmamak lazım. Zira burada baz tesiri fazlaca kıymetli. Korona tesiri epey bariz. Emsal niçinlerle Peru dünya büyüme şampiyonu oldu. Zira geçen sene epeyce büyük bir daralma hayatıştı. Keza virüste en sert dalgalardan birinin yaşandığı İngiltere bu sefer büyümede dünya ikincisi oldu….

Ağaoğlu: Sıralamanın fazlaca fazla bir ehemmiyeti yok. Siz yüzde 20 daralsanız, yüzde 30 büyüyeceksiniz sıfıra gelseniz dahi. Biraz hesaplamaların cilvesi diyeyim. Yüzde 8-10 üzere büyümeler konuşuluyor lakin ben bir daha orada önlemli olma tarafındayım. Gerek Uzakdoğu’daki PMI’lar, gerek ABD’deki itimat endeksleri… Bunlar üçüncü çeyrek için yeni büyüme rekorlarına işaret etmiyor. Bizi tesirler.

Güldağ: Beklentin nedir?

Ağaoğlu: İkinciye bakılırsa üçüncü çeyrekte sakinleşen bir büyüme suratı beklerim. Dördüncüde daha da az. Zira ne dünyada ne bizde geçen yılın dördüncü çeyreği makus geçmemişti.

Güldağ: Geçen sene son çeyrekte yüzde 6 büyüdük. Üzerine koymak güç olacak ancak imkansız değil. Olağan büyümenin kalitesi ve sürdürülebilirliği de değerli. Bu oranlarda büyümeyi sürdürmek mümkün olmaz önümüzdeki yıl…

Ağaoğlu: Sürdürülebilir değil o açıdan. örneğin tüketim harcamaları değerli. İhracatın hissesi da katkı sağlamış durumda. Lakin bu katkılar tıpkı biçimde devam edecek mi? Önümüzdeki periyotta benzeri düşüşler Avrupa bölgesinde de olacaktır. Fed’in artık mali genişlemeye son verme sonucuna yakın olduğu yavaş yavaş piyasalarda kabul goren bir yargı.

Güldağ: Lakin şu da var ki. Bu yıl ikinci çeyreği istisnai bir devir olan pandemi yılı 2020 yerine 2019 ve 2018 ile de karşılaştırsak da bir daha kıymetli bir büyüme görülüyor. 2019’a nazaran yüzde 9.1, 2018’e bakılırsa yüzde 7.4. Az değil. İSO’nun ağustos ayı PMI sayısı da geldi: 54.1. Son 7 ayın en yükseği. İhracat da rekorlarına devam ediyor. 6-8 haftalık siparişlere de bakınca o tarafta da olumsuz bir sinyal yok.

Ağaoğlu: Natürel ki, geçen yılın olumsuzluğunun üzerine bu sene olağana dönmemiz bile kıymetli. Hepimize katkı sağlıyor. Sevinelim ancak bunu büyük bir muvaffakiyet olarak telakki etmemekte yarar var.

Güldağ: Kendimizi dev aynasından da görmeyelim diyorsun. Bir de hepimize katkı sağlıyor problemi kuşkulu…

Ağaoğlu: Ne kastettin?

Güldağ: Vatandaşın bu biçimdesi bir büyümeden gelmesi beklenen refahı hissedememesini…

Ağaoğlu: O hayli lisana getiriliyor…

Güldağ: Dün bankada işim vardı. Güvenlik vazifelisi tanıyor. Kapıyı açarken, ‘hocam maaşallah yüzde 21 büyümüşüz’ dedi. Bende ‘nokta 7’sini unutma’ dedim. Gülüştük.

Ağaoğlu: Vatandaş büyüme var ise bana niçin yansımıyor diyor…

Güldağ: Fatih Özatay hocamız yazdı. Sonuçta Gayri Safi Yurtiçi Hasıla hepimizin gelirlerinin toplamı demek. Fiyat üzere, kar üzere… İkinci çeyrekte ücretlilerin GSYH ortasındaki hissesi yüzde 32.9 oldu. halbuki birinci çeyrekte yüzde 35.5’ti. Hele 2019’daki hissesine bakarsan yüzde 36.7 idi. Türkiye büyüyor lakin ücretlilerin hissesi azalıyor. Bence bu epey net halde anlatıyor büyürken yoksullaşmayı…

Ağaoğlu: Geçen gördüm. Ankara Sanayi Odası Lideri Nurettin Özdebir, ‘Türkiye’de fakirleştiren büyüme yaşıyor’ diyordu.

Güldağ: O da işin bir öbür boyutu. 10 yıldır büyüme yaşandığı biçimde ihracat fiyatı düştüğü için, dış ticaret hadleri bozulduğu için daha fazla üretip, daha yüksek ihracat gerçekleştirmesine karşın refahımızın artmadığına dikkat çekiyordu Nurettin Lider.

Ağaoğlu: Ben de birebir fikirdeyim. Bir de artık muhakkak kesimlerde, aşikâr kümelerin, aşikâr iş kollarının ziyadesiyle faydalandığı bir durum oluştu. Aşikâr bölümler öne çıkıyor. halbuki, 1960’lardan bu yana, ‘büyürsek refahı herkese yayarız’ diyen Anglosakson bir ekonomik görüşü var. Bu bir yere kadar doğruydu fakat tıpkı orta gelir tuzağı üzere, artık bu büyümenin muhakkak dallarla sağlanması durumu var. Birkaç kesim yüzde 25 büyüyüp, ekonomiyi yüzde 5 büyütüyorsa o dalda bulunanlar bu işten nemalanıyorlar, geri kalan hiç kimse bu işten faydalanamıyor. Küçük bir kesitin elde ettiği kâr, büyük bir kesitin düşük gelire razı olduğu, gitgide de enfl asyonla yoksullaştıkları bir devir. Kalkınmaya odaklamadığımız için büyüsek de bir manada yoksullaşıyor, nette kalkınmıyoruz.

Güldağ: TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski de ‘kapsayıcı büyüme’ gereğine dikkati çekti geçen…

Ağaoğlu: Emek ağır kesimlerde Türklerin yerine Suriyeli ve Afganları çalıştırarak, para kazanmaya çalıştığımız bir ortam da var.

Güldağ: Öbür yanda geçim maliyeti arttıkça, beşerler kredi kartı harcamalarına yükleniyor. Yıllıklandırmış bakarsan, son dört haftadaki kredi kartı harcamalarındaki artış yüzde 60’a denk geliyor. Bir de kısmen enfl asyon daha da artacak ben alacağımı şimdiden alayım hesabı da harcamaları artırıyor. Benim gördüğüm, insanların başında enfl asyon yüzde 30’da. ‘Senin enfl asyonun kaç’ diye sor bak, yüzde 30’dan aşağıya söyleyen pek çıkmayacak maalesef. Güya ÜFE artı TÜFE, daha sonra böl ikiye, çıkan sonuç gerçek enflasyon diye bakılıyor. harcanması artıyor ancak borçlanarak. Borçlarınız arttığında da, refahı hissetmeniz sıkıntı oluyor. Fiyatlar artıp gelirlerin artmaması da tıpkı biçimde… Bu büyümeye işsizlikte de bir azalma görülmediği için, ‘oh fazlaca şükür büyüdük’ diyemiyor rahatlıkla…

25 baz puan faiz indirmenin bir manası olmaz

Güldağ:
Merkez Bankası’nın eylül sonucu kritik demiştik. Bakıyorum piyasada lakin 25 baz puan lakin 50 baz puan indirim gelebilir beklentileri öne çıkmaya başladı…

Ağaoğlu: Bana nazaran bir değişiklik yapılmasına gerek yok. Bu faize bir süre daha katlanılması gerekli. çabucak hemen daha enflasyon beklentilerinde majör bir güzelleşme olmadan faizlerde indirime gitmenin bir manası olmayacaktır.

Güldağ: niye? Şayet enfl asyon önümüzdeki devirde düşüşe geçecekse… Kurlar da da gerileme var şu sıralar…

Ağaoğlu: Şu anda dolar/TL kurunda bir gerileme var. Piyasa iştirakçilerinin ‘Yılın geri kalanında faiz inmeyecekse, boşu boşuna dolarda uzun konum taşımanın bir alemi yok. Hem taşıma maliyeti yüksek birebir vakitte fırsat kaçırıyoruz’ diyerek yavaş yavaş durumlarını azalttıklarını o niçinle kurda yavaşça bir gerileme olduğunu düşünüyorum.

Güldağ: Paritenin tesiri de var natürel…

Ağaoğlu: Mutlaka. Gelişen ülke para ünitelerine bir çeşit iltifat devrindeyiz bir daha. Biz de faydalanıyoruz. tıpkı vakitte TL’nin yatırım cazibesini müdafaası niçiniyle de… En azından yabancılar gözüyle, bunun da tesiri var.

Güldağ: Faiz indirilirse ne beklersin?

Ağaoğlu: örneğin 25 baz puana indirdiğimiz vakit attığımız taşın kurbağaya ulaşması bile güç. Ne işe yarayacak sorusunu sormak lazım her vakit.

Güldağ: Fiyat istikrarı çabasına fayda mı getirir ziyan mı?

Ağaoğlu: Şu sırada bir indirim, korkarım ziyan getirir, Merkez Bankası açısından bakıyorum. 25 puanlık bir faiz indirimi olsa ne olur, olmasa ne olur. Faiz indirimlerini majör hareketlerle yapmakta yarar var diye düşünüyorum. Şu anda da 150, 200, 300 baz puanlık üzere majör hareketler yapacak bir ortamda bulunduğumuzu düşünmüyorum. O yüzden de 25’lik bir indirimin hiç bir manası yok. Bir de üstelik, ‘istendi de onun için yapıldı’ denilecek. Mührü teslim ettiğimizin garantisi olur.

1.1850 düzeyi kritik, sepet kurda çıkış bize fayda

Ağaoğlu:
Parite ile ilgili hatırlarsan 1.1740’ın altına inerse sert hareketler bekliyoruz demiştik. 1.615’lere indi. Ancak orası da bir daha arızi kaldı, 1,1740’ın üzerine geri döndü. Bilhassa 1.1850 düzeyi kıymetli. Orta bir trendin denk geldiği bir düzey. 1.1850’nin üzerinde tutunursa, bu sefer 1.20’leri yeniden test edecek bir parite bakılırsabiliriz diye düşünüyorum. Hatta ben yılı 1.2300-1.2350 düzeylerinde, yani yıla başladığımız düzeylerde kapatacağız diye düşünüyorum. Parite üst çıkınca sepet kur da üst çıkacak. Bu Türkiye’nin lehine olacak bir şey. Zira ihracatımız için avantajlı bir durum. Tek başına doların yükselmesi bize bir şey tabir etmiyor ancak parite takviyeli sepet kurun yükselmesi bizim için faydalı bir şey.

Altının 1815-1835 içinde kıymetli dirençleri var

Güldağ:
Altında da ufak ufak bir hareket var. Orayla ilgili ne düşünüyorsun? Piyasadan gelen bir sinyal var mı?

Ağaoğlu: Altın gümüşe göre daha süratli hareket etti son günlerde. Gümüş teknikleri itibariyle fazlaca geride kaldı. Beni biraz şaşırttı açıkçası. Zira Amerikan tahvillerinin getirileri düşerken niye buraya bir alım gelmiyor? Buna rağmen kripto tarafı biraz daha önde gitti. Altın ve gümüş başkalarına bakılırsa geriden geliyorlar. Kripto paralar da kendi ortasında ayrışmaya başladı. Bunların hepsini derleyip, toplayıp, bir ortaya getirdiğimde bu kripto sorunu anlaşılan o ki majör bir trend değişikliği getirebilir. Şöyle ki, bedelli metallerle kriptolar içinde gidip gelen yatırımcılar artık daha uzun müddet kriptolarda kalıp daha az altın ve gümüşle ilgileniyor olabilirler. Zira her ikisinde de bir gerileme oldu. O gerilemeden daha sonra majör bir toparlanma çabucak hemen daha yok. Evet, altında 1915’lere kadar bir hareket ihtimali var. Çok da kritik düzeylere yakınız bir daha 1815-1835 içinde değerli dirençleri var altının. Oraya geldik, tam ortasındayız, daha geçmek için yeni bir güce muhtaçlık var ancak 1690’lara sert satışın geldiği günlerdeki toparlanması güç oldu kendi açısından. O satış bölgesine dönme eforu var. Altın yavaş yavaş dönüyor lakin gümüş çok geride kaldı. O zira 25’lerden 23’lere düştü, 23’lerden 24’lere çıktı. 25,40’ın üzerine çıkması lazım ki majör bir hareket başlasın. O da birazcık erkenmiş üzere görünüyor. Biraz prematüre bir durum var orada. Altın ve gümüş evvela şu Fed’in sonucunı nazarancek, sonrasındasında bir karar verecekler diye düşünüyorum.

Dolarda 8’in altı sıkıntı görünüyor

Güldağ:
Kurda bir daha bir geri düşüş izliyoruz. 8,25’lere kadar çekilme gördük. 7,80’leri görürüz diyenler var. Geçen yıl sonu beklentini paylaşmıştın ancak kısa vadede kurda 8’in altını bekler misin?

Ağaoğlu: Hayır beklemiyorum. Benim kurda iddiam 8,3250’ydi. 8,2650 ikinci durağım. Lakin majör dayanak düzeyi 8,0750’lerde. Ben bu düzeylerin altına inmesini beklemiyorum, inerse epeyce kısa vadeli bir deneme olur. Buradan kıymetli bir alım geleceğini düşünürüm. Ertelenmiş talepler ve gelecek kaygısı bir daha ortaya çıkacaktır. Zira kur düşüşünde dikkat etmekte yarar var; DTH epey fazla bozulmuş değil. Az ölçüde yurtharicinden gelen borsaya bir ölçü alım geliyor. Tahvil tarafı değilse de swap tarafında bir giriş var. Bunlar majör büyük girişler değiller lakin gorece olarak küçük bir döviz piyasamız olduğu için oradaki girişler, alıcılar biraz çekilince kurları aşağı indiren bir tesir gösteriyor.

Güldağ: Majör dayanak dediğin 8,0750 düzeyinin altı güç diyorsun yani…

Ağaoğlu: Bu takviyenin altını pek beklemem. Kurda 7,80, 7,60, 6,50 düzeyleri de söylenebilir fakat onların olabilmesi için majör bir trend değişikliği gerekiyor. Bunun için de siyasetlerin değişmesi lazım. Onların da yakın vakitte olmayacağını düşünmüyorum. Siyaset değişimi olmadan ben bir değişiklik beklemiyorum, olursa arızi olurlar. Hatta biraz da sorun yaratır, güç biriktirirler. Kurun belirli bir patikada olması bizim için iyidir. O yüzden epey sert düşüşler de bize epeyce fazla yarar sağlamıyor.

Güldağ: Pekala o iyi diye söz ettiğin kurdaki istikrar açısından sepet kurdaki gelişmeler de biraz değerli oluyor. ötürüsıyla parite tarafına da bir bakmamız lazım.

Borsa İstanbul’a dikkat! Olumlu sinyaller vermeye başladı

Güldağ:
Borsa cephesinde de üst taraflı isteğin kuvvetli olduğunu görüyoruz. Pay senetleri için ne düşüyorsun?

Ağaoğlu: Borsa İstanbul bir tık olumlu tarafta kimi sinyaller veriyor. Bilhassa bankacılık dalına gelen son 2-3 haftadaki alımlar dikkat cazip. Majör bir trendin içine mi girdik? Şu anda onu söylemek için epey erken lakin borsa tarafında bir müspet seyir var. Buna karşılık ABD’deki borsa tarafında da Fed haberindilk evvel bir düzeltme ihtimalinin arttığını düşünüyorum. Bilhassa S&P’de 4640 üzere bir düzey var. Buradan aşağı bir dönüş olur mu, olmaz mı? Şayet şayet olmazsa direkt 5 bine gidiyor ki bu biçimde da öteki bir dünyada yaşıyor olacağız yahut farklı rekorları konuşuyor olacağız. Onlara da yaklaştık. Gelişen ülkeler olarak biz onların ortasında epey gerideyiz. Oradan bir üst çıkma potansiyeli imkanımız var. Buna karşılık ABD’deki borsada bir düzeltme var. “ABD düşerse biz üst çıkar mıyız” sorusunun karşılığı, onlar düşerken yatay kalırız, onlar tekrar düzeltmeye girdiğinde biz daha süratli çıkarız diye bir niyetim var. O yüzden borsalardaki hareketleri izlemekte yarar var.

Okumaya devam et...