Göller yöresinin çabucak üzerinde 167 kilometre kıyı çizgisiyle uzanan Konya, Beyşehir Gölü, 2 milyar 751 Milyon metreküplük hacmiyle epey kıymetli bir sulak alan. 1121 metre yükseklikteki göl, Anamas Dağları’nın doğusunda uzanan tektonik kökenli çukurluğun sularla dolması kararı oluştu. 660 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye’nin 3’üncü büyük gölü olan Beyşehir Orta Anadolu’ya hayat veren bir kaynak. Türkiye’nin tahıl ambarı Konya Ovası’ndaki tarım faaliyeti, Beyşehir Gölü’ndeki su kaynağı ile direkt irtibatlı. Tarlaların sulama gereksiniminin göl rezervinden karşılanması, göldeki kurumayı hızlandırıyor. Öbür yandan yılda ortalama 2.5 milyon ton buğday üretilen Konya Ovası’nda yağış ölçüsü da her geçen yıl düşüyor. İklim değişikliğiyle bir arada kar yağışının azalması yağmurun ise seyrekleşmesi tahıl ambarının yeteri kadar sulanamamasını birlikteinde getiriyor. 2019’da ortalama metrekareye 80 milimetre yağış düşen bölgede yağış ölçüsü şimdilerde 30 milimetreye kadar gerilemiş durumda. Yağış yetersizliğiyle beslenemeyen yer altı sularının düzeyindeki düşüşle doruğa ulaşan kuraklığın acımasız yüzü Konya Ovası’nda her geçen gün kendini gösteriyor. Tüm bu etkenlerle bir arada eser randımanı de süratle düşüyor. Kuraklık bölgenin iktisadı, turizmi, iklimi ve tabiatı üzerinde geri dönülmez izler bırakıyor.
‘BEYŞEHİR’İ KAYBEDİYORUZ’
Milliyet’ten Can Erok ve Gökhan Karakaş’ın aktardığına nazaran, Beyşehir Belediye Lideri Adil Bayındır, gölün kurumasında en büyük etkenin ziraî sulama olduğu görüşünde. Gölün yeteri kadar beslenememesine karşın Devlet Su İşleri’nin (DSİ) gölden su çektiğine dikkat çeken Adil Bayındır, öbür bir sulama siyaseti geliştirilmesini öneriyor:
“elbet Konya Ovası sulanmalı. Beyşehir, tarım ve iktisat üzere kıymetlerimize katkı sağlayacaktır. Ancak şimdilerde sulanan alan fazlaca arttı. Zira hayvancılık için üretilen mısır köküyle suyu çeken ve suya hayli muhtaçlığı olan bir bitki. DSİ’ye sesleniyorum ve su siyasetlerinin değişmesi gerektiğini vurguluyorum. Suyu az lakin daima kullanmalıyız. Bu nadide denizi lakin bu biçimde koruruz. Gölün Anadolu’ya katkısını düşünmeli, turizm pahasını bilmeliyiz. Gölün kaynaklarını azaltmak yerine çoğaltmalıyız. Yenişarbademli’de baraj yapılması bize ziyan verecek. Dedegöl tarafınca Toroslardan gelen suyun önü kesilmemeli. Yani diğer bir sulama siyaseti uygulanmalı. İklim değişikliği kendini gösteriyor. Şu anda kenar çizgisinde 30 cm su var. Biz Beyşehir gölünden su alınmasın demiyoruz. Beyşehir gölüne su taşıyan kaynaklar güzelleştirilsin, su kaynakları kurutulmasın. Yeraltı su düzeyi de epey düştü. Göletlerde su tutmak suyun buharlaşmasını sağlıyor. Uzmanlar su berbatın 1122,40 metre olması gerektiğini belirtirken şimdilerde su makûs 1121,80 metre. Bence olağandan 1 metre fazla hesaplanmalı ki kuraklıkla gayret edelim. Karaburun Plajı’nda ilerlediğinizde 100-150 metre ilerlerseniz omuzlarınıza gelir su. Yani kurak alan artıyor, sulak alan azalıyor.”
‘ARKADAŞIM BURADA BOĞULDU’
Beyşehir Gölü’ne akan kanallarda suyun kaybolurken göletlerdeki suyun da sıcaklıkla buharlaştığını belirten Lider Adil Bayındır, gölün çocukluk senelerındaki durumunu ise şöyleki anlattı:
“Burada yaşayan her çocuk yüzme öğrenmek zorundaydı. Zira göl hayli derindi. Arkadaşım Adnan ne yazık ki uzunluğunu aşan kıyıda hayatını kaybetti. Gölde su azalması genel olarak 1990’lı senelerda başladı. 2000’lerde biraz toparlandı fakat şimdiki azalma hiç birine benzemeyecek kadar şiddetli. Yani kuraklık fazlaca önemli sorun. Beyşehir Gölü’ne kolektörlerle su getirilmeli, kaynaklarının önü kesilmemeli, yeraltı suyu çekilmemeli. Evet buharlaşma fazlaca fazla Toroslarda alışık olduğunuz kar 5 metreydi artık 2 metre. Ancak Konya’nın denizini yaşatmak mümkün. Bize nasıl kaldıysa torunlarımıza tıpkı biçimde vermeliyiz.”
‘466 TEKniçin 180’İ BALIĞA ÇIKABİLİYOR’
Doğup büyüdüğü göldeki kuraklığa epey üzüldüğünü söyleyen Beyşehir Su Eserleri Kooperatif Lideri Hasan Kurt ise, buna yağış azlığı kadar gölü besleyen kaynakların önünün kesilmesinin niye olduğunu belirtti. “Vahşi sulamayla gölün suyu çekiliyor” diyen Kurt, “40 yıl evvel eğilip içtiğimiz sular artık toprak oldu. Gölün en derin yeri 6 metre. Su çekildikçe gölümüz otlağa dönüşüyor. Kayıklarımız sazlıklardan ilerleyemiyor. Sulak alanlar balçığa dönüştü. 466 balıkçı teknesinin kayıtlı olduğu birliğimizden yalnızca 180’i çıkabiliyor. Suyla bir arada balıkta azaldı. Suyun altındaki yeşil otlar o denli büyüdü ki teknenin pervanesi dolanabiliyor, 1 saatte ulaşacağımız avlağa 2 saatte ulaşıyoruz” dedi.
‘24 METRE DERİNLİK ARTIK 4 METRE’
Beyşehir Gölü’nde çalışmalar yapan Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici şu tespitleri paylaştı:
“24 m derinliğindeki göl şimdilerde 4 m’lerde. En büyük etken ziraî sulamadır. Bölgeye uygun olmayan şekerpancarı ve mısır üzere eserler ekildiği sürece kuraklık kaçınılmaz. Kuraklıkla birlikte su yosunlarının artması da kaçınılmaz. Göllerimizi kuraklık kurutmadı insanoğlu kuruttu. Gölde de biyolojik ve ekolojik bir yıkım yaşıyor. Yağmur ve kar suları, önlerindeki gölet ve barajlar niçiniyle göle ulaşamıyor. Göl etrafındaki kuyular artık denetim altına alınamıyor ve yeraltı suları yok oluyor. Gölün hidrolojik bütçesi tespit edilip su kayıpları en aza indirilirse Beyşehir kendini toparlayabilir.”
* Beyşehir Gölü’ndeki regülatörün eski fotoğrafı kuraklığın boyutunu gözler önüne seriyor
ESKİ HALİNDEN ESER YOK
Toros Dağları’nın kuzeyinde Sultan Dağları’nın yamaçlarında tektonik (yerkabuğu hareketleri) bir çukurda oluşan Beyşehir Gölü, Türkiye’nin en büyük tatlı su kaynağı. İğdeli, Akburun, Kızkalesi, Mada, Yılanlı, Külbent, İğdeli, Aygır, Orta, Keçi ve Hacıarif üzere 10 kayalık ve 27 adayı barındıran göl geçmişte 30’dan fazla dere ve 16 kaynak ile besleniyordu. Göl etrafında bir epey tarihi yapıtta kültür tarihine ışık tutuyor. Konya Ovası Sulama Projesi’nin temeli olan Beyşehir Gölü’nde 1914 yılında imali tamamlanan regülatörün eski ve yeni fotoğrafı kuraklığı gözler önüne seriyor. Konya, Aksaray, Karaman, Niğde, Kırıkkale, Yozgat, Nevşehir ve Kırşehir vilayetlerini kapsayan yaklaşık 100 bin kilometrekarelik proje 2015 yılında hizmete girmişti. Göldeki suların azalmasıyla sazan, Aynalı Sazan, turna, levrek ve kadife üzere balıkların yanında karabatak, balaban, patka, sumru, sakarca hafriyat, sakarmeke dikkuyruk üzere kuşlarda da azalma görülüyor.
‘BEYŞEHİR’İ KAYBEDİYORUZ’
Milliyet’ten Can Erok ve Gökhan Karakaş’ın aktardığına nazaran, Beyşehir Belediye Lideri Adil Bayındır, gölün kurumasında en büyük etkenin ziraî sulama olduğu görüşünde. Gölün yeteri kadar beslenememesine karşın Devlet Su İşleri’nin (DSİ) gölden su çektiğine dikkat çeken Adil Bayındır, öbür bir sulama siyaseti geliştirilmesini öneriyor:
“elbet Konya Ovası sulanmalı. Beyşehir, tarım ve iktisat üzere kıymetlerimize katkı sağlayacaktır. Ancak şimdilerde sulanan alan fazlaca arttı. Zira hayvancılık için üretilen mısır köküyle suyu çeken ve suya hayli muhtaçlığı olan bir bitki. DSİ’ye sesleniyorum ve su siyasetlerinin değişmesi gerektiğini vurguluyorum. Suyu az lakin daima kullanmalıyız. Bu nadide denizi lakin bu biçimde koruruz. Gölün Anadolu’ya katkısını düşünmeli, turizm pahasını bilmeliyiz. Gölün kaynaklarını azaltmak yerine çoğaltmalıyız. Yenişarbademli’de baraj yapılması bize ziyan verecek. Dedegöl tarafınca Toroslardan gelen suyun önü kesilmemeli. Yani diğer bir sulama siyaseti uygulanmalı. İklim değişikliği kendini gösteriyor. Şu anda kenar çizgisinde 30 cm su var. Biz Beyşehir gölünden su alınmasın demiyoruz. Beyşehir gölüne su taşıyan kaynaklar güzelleştirilsin, su kaynakları kurutulmasın. Yeraltı su düzeyi de epey düştü. Göletlerde su tutmak suyun buharlaşmasını sağlıyor. Uzmanlar su berbatın 1122,40 metre olması gerektiğini belirtirken şimdilerde su makûs 1121,80 metre. Bence olağandan 1 metre fazla hesaplanmalı ki kuraklıkla gayret edelim. Karaburun Plajı’nda ilerlediğinizde 100-150 metre ilerlerseniz omuzlarınıza gelir su. Yani kurak alan artıyor, sulak alan azalıyor.”
‘ARKADAŞIM BURADA BOĞULDU’
Beyşehir Gölü’ne akan kanallarda suyun kaybolurken göletlerdeki suyun da sıcaklıkla buharlaştığını belirten Lider Adil Bayındır, gölün çocukluk senelerındaki durumunu ise şöyleki anlattı:
“Burada yaşayan her çocuk yüzme öğrenmek zorundaydı. Zira göl hayli derindi. Arkadaşım Adnan ne yazık ki uzunluğunu aşan kıyıda hayatını kaybetti. Gölde su azalması genel olarak 1990’lı senelerda başladı. 2000’lerde biraz toparlandı fakat şimdiki azalma hiç birine benzemeyecek kadar şiddetli. Yani kuraklık fazlaca önemli sorun. Beyşehir Gölü’ne kolektörlerle su getirilmeli, kaynaklarının önü kesilmemeli, yeraltı suyu çekilmemeli. Evet buharlaşma fazlaca fazla Toroslarda alışık olduğunuz kar 5 metreydi artık 2 metre. Ancak Konya’nın denizini yaşatmak mümkün. Bize nasıl kaldıysa torunlarımıza tıpkı biçimde vermeliyiz.”
‘466 TEKniçin 180’İ BALIĞA ÇIKABİLİYOR’
Doğup büyüdüğü göldeki kuraklığa epey üzüldüğünü söyleyen Beyşehir Su Eserleri Kooperatif Lideri Hasan Kurt ise, buna yağış azlığı kadar gölü besleyen kaynakların önünün kesilmesinin niye olduğunu belirtti. “Vahşi sulamayla gölün suyu çekiliyor” diyen Kurt, “40 yıl evvel eğilip içtiğimiz sular artık toprak oldu. Gölün en derin yeri 6 metre. Su çekildikçe gölümüz otlağa dönüşüyor. Kayıklarımız sazlıklardan ilerleyemiyor. Sulak alanlar balçığa dönüştü. 466 balıkçı teknesinin kayıtlı olduğu birliğimizden yalnızca 180’i çıkabiliyor. Suyla bir arada balıkta azaldı. Suyun altındaki yeşil otlar o denli büyüdü ki teknenin pervanesi dolanabiliyor, 1 saatte ulaşacağımız avlağa 2 saatte ulaşıyoruz” dedi.
‘24 METRE DERİNLİK ARTIK 4 METRE’
Beyşehir Gölü’nde çalışmalar yapan Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici şu tespitleri paylaştı:
“24 m derinliğindeki göl şimdilerde 4 m’lerde. En büyük etken ziraî sulamadır. Bölgeye uygun olmayan şekerpancarı ve mısır üzere eserler ekildiği sürece kuraklık kaçınılmaz. Kuraklıkla birlikte su yosunlarının artması da kaçınılmaz. Göllerimizi kuraklık kurutmadı insanoğlu kuruttu. Gölde de biyolojik ve ekolojik bir yıkım yaşıyor. Yağmur ve kar suları, önlerindeki gölet ve barajlar niçiniyle göle ulaşamıyor. Göl etrafındaki kuyular artık denetim altına alınamıyor ve yeraltı suları yok oluyor. Gölün hidrolojik bütçesi tespit edilip su kayıpları en aza indirilirse Beyşehir kendini toparlayabilir.”
* Beyşehir Gölü’ndeki regülatörün eski fotoğrafı kuraklığın boyutunu gözler önüne seriyor
ESKİ HALİNDEN ESER YOK
Toros Dağları’nın kuzeyinde Sultan Dağları’nın yamaçlarında tektonik (yerkabuğu hareketleri) bir çukurda oluşan Beyşehir Gölü, Türkiye’nin en büyük tatlı su kaynağı. İğdeli, Akburun, Kızkalesi, Mada, Yılanlı, Külbent, İğdeli, Aygır, Orta, Keçi ve Hacıarif üzere 10 kayalık ve 27 adayı barındıran göl geçmişte 30’dan fazla dere ve 16 kaynak ile besleniyordu. Göl etrafında bir epey tarihi yapıtta kültür tarihine ışık tutuyor. Konya Ovası Sulama Projesi’nin temeli olan Beyşehir Gölü’nde 1914 yılında imali tamamlanan regülatörün eski ve yeni fotoğrafı kuraklığı gözler önüne seriyor. Konya, Aksaray, Karaman, Niğde, Kırıkkale, Yozgat, Nevşehir ve Kırşehir vilayetlerini kapsayan yaklaşık 100 bin kilometrekarelik proje 2015 yılında hizmete girmişti. Göldeki suların azalmasıyla sazan, Aynalı Sazan, turna, levrek ve kadife üzere balıkların yanında karabatak, balaban, patka, sumru, sakarca hafriyat, sakarmeke dikkuyruk üzere kuşlarda da azalma görülüyor.