Mehmet KAYA
Doğalgazda bir yandan yüksek fiyat artışları, bir yandan da daha yüksek fiyatlardan yenilenmesi beklenen kontratlar niçiniyle, BOTAŞ’ın sübvansiyondan kaynaklanan ziyanı büyüyor. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç uzmanı Ali Arif Aktürk, BOTAŞ’ın vazife ziyanı yazarak ve sermaye artırarak götürdüğü sistemin sürdürülebilir olmadığını söylemiş oldu. Kış devriyle birlikte doğalgaz tüketiminin daha da artacağına işaret eden Aktürk, yaklaşık yüzde 2 ötüründa maktu ÖTV ve yüzde 18 KDV’nin süreksiz olarak kaldırılabileceğini söylemiş oldu. Avrupa merkezli piyasalarda doğalgazın spot piyasada bin metreküp fiyatı 900 doları görmesiyle güç alanındaki tartışmalar da ağırlaştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’de doğalgazın hanelere sübvansiyonlu olarak sunulduğunu, bin metreküp fiyatın 150 dolarlar düzeyinde tutulduğunu deklare etti. Bu düzeylerde tutulması, BOTAŞ’ın çıkış fiyatlarını denetim etmesinden kaynaklanıyor. Dağıtım şirketlerinin satış fiyatı formüle dayalı tarifelerle belirlendiği için tüketiciye sübvansiyonlu olarak ulaşıyor. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç uzmanı Ali Arif Aktürk, BOTAŞ’ın bakılırsav ziyanı yazarak sürdürdüğü bu sistemin sürdürülebilirliğinin tartışmalı olduğunu belirtti. BOTAŞ’ın sermayesi artırılarak karşılanan sübvansiyonun, milletlerarası fiyatların yüksek seyri halinde sorun olmaya devam edeceğinin altını çizdi. Aktürk, süreksiz olarak yaklaşık yüzde 2 ötüründa maktu ÖTV ve yüzde 18 KDV’nin kaldırılabileceğini vurguladı.
Sert kış şartları niçiniyle Türkiye’nin gaz tüketiminin evvelki senelera göre artması bekleniyor. Milletlerarası fiyatlardaki artışın da maliyetleri yükselteceği kestirim ediliyor. Üstelik Türkiye bu vakitte Rusya ile gaz alım kontratlarını hem BOTAŞ birebir vakitte özel kesimde yenilemek için görüşmelerini sürdürüyor. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye 2023 Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, Azerbaycan ile yeni kontrat yapıldığını, Rusya ile hem BOTAŞ, tıpkı vakitte özel bölüm için müzakerelerin sürdüğünü; 2022 öncesi tamamlamayı hedeflediklerini açıklamıştı. Türkiye’nin bu iki kaynak haricinde boru çizgisiyle İran ve Cezayir ve Nijerya’dan sıvılaştırılmış doğalgaz ve spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz alımı bulunuyor. Türkiye’nin yıllık tüketiminin bu kışın tesiriyle 60 milyar metreküpe çıkabileceği iddiası yapıldı.
Türkiye’nin hali hazırda 58 milyar metreküplük uzun vadeli kontratı bulunuyor. Muahedeye bağlanan Azerbaycan gazının 6 milyar metreküp olduğu, Rusya ile devam eden görüşmelerin ise 4 milyar metreküpü BOTAŞ olmak üzere 8 milyar metreküp ötüründa olduğu biliniyor.
Milletlerarası fiyatların yüksekliği ve uzun vadeli kontratların çabucak hemen devreye girmemesi, hanelere satılan gazın fiyatının denetiminde BOTAŞ’ın bakılırsav ziyanı kullanılıyor. BOTAŞ, çıkış fiyatlarını sübvanse ederek, yüksek fiyatları sübvanse ederken, TL paha kayıpları niçiniyle kur riskini de üstleniyor. Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, bu durumun sürdürülmesinin sıkıntı olduğunu, sonuçta BOTAŞ’ın yüksek bir finansmana gerek duyacağını, bunun şimdilik sermaye artırımlarıyla karşılandığını vurguladı.
Türkiye’nin gaz kontratlarını yenilemesinde de yerli üretimin devreye girmeye başlayacağı devri kavramak isteği de kamuoyuna yansıdı. Azerbaycan ile yapılan mukavelenin üç yıllık olduğu kaydedildi. Evvelki kontratların 10, 15 yıl üzere periyotları kapsaması niçiniyle bu rölâtif olarak kısa mühlet, Karadeniz gazının kullanılmaya başlanacağı 2023 yılı daha sonrası için Türkiye’nin elini güçlendirme maksadını taşıdığı açıklandı. Rusya ile pazarlıklarda ise bilhassa memleketler arası fiyatların yüksekliği ve hacmin büyük olması niçiniyle bu kadar rahat olunamayacağı ileri sürülüyor.
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, mevcut şartlar altında hanehalkına ucuz gaz tedarikinin devam etmesinde KDV ve ÖTV indirimlerinin kullanılabileceğini vurguluyor. Yüzde 18 KDV’nin sonuncu ödeyicisinin tüketici olması niçiniyle hem finansman sağlamada tıpkı vakitte indirimin yansımasında tesirli olacağı, yüzde 2’ye yakın maktu ÖTV’nin de meblağları bir süre denetim etmede olumlu olacağını vurguluyor. Aktürk, dağıtım kanalında ise oynayabilecek bir fiyat marjı olmadığı görüşünde.
BOTAŞ’ın nazaranv ziyanının varsayımı güç
DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç piyasası uzmanları doğalgaz fiyatlarının artışının Türkiye’nin maliyetini artıracağını, buna bağlı olarak hanehalkına sübvansiyonlu satış niçiniyle de BOTAŞ’ın da vazife ziyanı yazacağını; fakat bunun fiyatının varsayım edilmesinin sağlıklı olmayacağını söylemiş oldu. Türkiye’nin yılın ikinci yarısında Azerbaycan ile doğalgaz kontratını yenilediğini, olağan devirlerde de yılın ikinci yarılarında spot piyasadan spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalinin arttığını vurgulayan kesim uzmanları, “Kasım ayında sanayi ve güç şirketlerine satış fiyatına artırım yapıldı. Endüstride önemli bir üretim var. LNG ithalinin daha fazla olduğunu düşünebiliriz. Azerbaycan ile yapılan kontratın bilgilerinı bilmiyoruz. Daha evvel brent petrol fiyatlarına endeksliydi, oradan hesaplamalar yapılabiliyordu. Artık farklı piyasalara endekslendiği haberleri var lakin bir açıklama yapılmadı. Bu niçinle, Türkiye’nin doğalgaz ithalat maliyetinin artacağını, BOTAŞ’ın hanehalkına satışta daha fazla misyon ziyanı yazacağını söyleyebiliriz lakin meblağını hesaplamak, iddia yapmak sağlıklı olmayacaktır” dedi.
Nakdî genişleme siyasetleri etkiliyor
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, son periyotta gaz ve başka emtia-enerji fiyatlarındaki artışın ABD ve Avrupa merkez bankalarının nakdî genişleme siyasetinden etkilendiğini söylemiş oldu. 2008 daha sonrası benzeri bir görünümün olduğunu belirten Aktürk, “Avrupa, ABD hatta Uzak Doğu’da nakdî genişleme daha sonrası risk iştahı olan fonlar, vadeli süreçler piyasalarında, kaldıraçlı süreçlerle dünyanın yazgısıyla oynayabiliyor. Bu nakdî genişleme durursa ya da büyük merkez bankaları faiz artırırsa petrol ve buna bağlı olarak gaz fiyatları süratle gerilere çekilebilir. Petrolde 55-60, spot gaz piyasasında 300 dolar, uzun vadelilerde 200 dolarlar mümkün. Ayrıyeten kimi gelişmeler bu yüksek fiyatlara dayanak veriyor” dedi.
Okumaya devam et...
Doğalgazda bir yandan yüksek fiyat artışları, bir yandan da daha yüksek fiyatlardan yenilenmesi beklenen kontratlar niçiniyle, BOTAŞ’ın sübvansiyondan kaynaklanan ziyanı büyüyor. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç uzmanı Ali Arif Aktürk, BOTAŞ’ın vazife ziyanı yazarak ve sermaye artırarak götürdüğü sistemin sürdürülebilir olmadığını söylemiş oldu. Kış devriyle birlikte doğalgaz tüketiminin daha da artacağına işaret eden Aktürk, yaklaşık yüzde 2 ötüründa maktu ÖTV ve yüzde 18 KDV’nin süreksiz olarak kaldırılabileceğini söylemiş oldu. Avrupa merkezli piyasalarda doğalgazın spot piyasada bin metreküp fiyatı 900 doları görmesiyle güç alanındaki tartışmalar da ağırlaştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’de doğalgazın hanelere sübvansiyonlu olarak sunulduğunu, bin metreküp fiyatın 150 dolarlar düzeyinde tutulduğunu deklare etti. Bu düzeylerde tutulması, BOTAŞ’ın çıkış fiyatlarını denetim etmesinden kaynaklanıyor. Dağıtım şirketlerinin satış fiyatı formüle dayalı tarifelerle belirlendiği için tüketiciye sübvansiyonlu olarak ulaşıyor. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç uzmanı Ali Arif Aktürk, BOTAŞ’ın bakılırsav ziyanı yazarak sürdürdüğü bu sistemin sürdürülebilirliğinin tartışmalı olduğunu belirtti. BOTAŞ’ın sermayesi artırılarak karşılanan sübvansiyonun, milletlerarası fiyatların yüksek seyri halinde sorun olmaya devam edeceğinin altını çizdi. Aktürk, süreksiz olarak yaklaşık yüzde 2 ötüründa maktu ÖTV ve yüzde 18 KDV’nin kaldırılabileceğini vurguladı.
Sert kış şartları niçiniyle Türkiye’nin gaz tüketiminin evvelki senelera göre artması bekleniyor. Milletlerarası fiyatlardaki artışın da maliyetleri yükselteceği kestirim ediliyor. Üstelik Türkiye bu vakitte Rusya ile gaz alım kontratlarını hem BOTAŞ birebir vakitte özel kesimde yenilemek için görüşmelerini sürdürüyor. Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye 2023 Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, Azerbaycan ile yeni kontrat yapıldığını, Rusya ile hem BOTAŞ, tıpkı vakitte özel bölüm için müzakerelerin sürdüğünü; 2022 öncesi tamamlamayı hedeflediklerini açıklamıştı. Türkiye’nin bu iki kaynak haricinde boru çizgisiyle İran ve Cezayir ve Nijerya’dan sıvılaştırılmış doğalgaz ve spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz alımı bulunuyor. Türkiye’nin yıllık tüketiminin bu kışın tesiriyle 60 milyar metreküpe çıkabileceği iddiası yapıldı.
Türkiye’nin hali hazırda 58 milyar metreküplük uzun vadeli kontratı bulunuyor. Muahedeye bağlanan Azerbaycan gazının 6 milyar metreküp olduğu, Rusya ile devam eden görüşmelerin ise 4 milyar metreküpü BOTAŞ olmak üzere 8 milyar metreküp ötüründa olduğu biliniyor.
Milletlerarası fiyatların yüksekliği ve uzun vadeli kontratların çabucak hemen devreye girmemesi, hanelere satılan gazın fiyatının denetiminde BOTAŞ’ın bakılırsav ziyanı kullanılıyor. BOTAŞ, çıkış fiyatlarını sübvanse ederek, yüksek fiyatları sübvanse ederken, TL paha kayıpları niçiniyle kur riskini de üstleniyor. Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, bu durumun sürdürülmesinin sıkıntı olduğunu, sonuçta BOTAŞ’ın yüksek bir finansmana gerek duyacağını, bunun şimdilik sermaye artırımlarıyla karşılandığını vurguladı.
Türkiye’nin gaz kontratlarını yenilemesinde de yerli üretimin devreye girmeye başlayacağı devri kavramak isteği de kamuoyuna yansıdı. Azerbaycan ile yapılan mukavelenin üç yıllık olduğu kaydedildi. Evvelki kontratların 10, 15 yıl üzere periyotları kapsaması niçiniyle bu rölâtif olarak kısa mühlet, Karadeniz gazının kullanılmaya başlanacağı 2023 yılı daha sonrası için Türkiye’nin elini güçlendirme maksadını taşıdığı açıklandı. Rusya ile pazarlıklarda ise bilhassa memleketler arası fiyatların yüksekliği ve hacmin büyük olması niçiniyle bu kadar rahat olunamayacağı ileri sürülüyor.
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, mevcut şartlar altında hanehalkına ucuz gaz tedarikinin devam etmesinde KDV ve ÖTV indirimlerinin kullanılabileceğini vurguluyor. Yüzde 18 KDV’nin sonuncu ödeyicisinin tüketici olması niçiniyle hem finansman sağlamada tıpkı vakitte indirimin yansımasında tesirli olacağı, yüzde 2’ye yakın maktu ÖTV’nin de meblağları bir süre denetim etmede olumlu olacağını vurguluyor. Aktürk, dağıtım kanalında ise oynayabilecek bir fiyat marjı olmadığı görüşünde.
BOTAŞ’ın nazaranv ziyanının varsayımı güç
DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan güç piyasası uzmanları doğalgaz fiyatlarının artışının Türkiye’nin maliyetini artıracağını, buna bağlı olarak hanehalkına sübvansiyonlu satış niçiniyle de BOTAŞ’ın da vazife ziyanı yazacağını; fakat bunun fiyatının varsayım edilmesinin sağlıklı olmayacağını söylemiş oldu. Türkiye’nin yılın ikinci yarısında Azerbaycan ile doğalgaz kontratını yenilediğini, olağan devirlerde de yılın ikinci yarılarında spot piyasadan spot piyasadan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalinin arttığını vurgulayan kesim uzmanları, “Kasım ayında sanayi ve güç şirketlerine satış fiyatına artırım yapıldı. Endüstride önemli bir üretim var. LNG ithalinin daha fazla olduğunu düşünebiliriz. Azerbaycan ile yapılan kontratın bilgilerinı bilmiyoruz. Daha evvel brent petrol fiyatlarına endeksliydi, oradan hesaplamalar yapılabiliyordu. Artık farklı piyasalara endekslendiği haberleri var lakin bir açıklama yapılmadı. Bu niçinle, Türkiye’nin doğalgaz ithalat maliyetinin artacağını, BOTAŞ’ın hanehalkına satışta daha fazla misyon ziyanı yazacağını söyleyebiliriz lakin meblağını hesaplamak, iddia yapmak sağlıklı olmayacaktır” dedi.
Nakdî genişleme siyasetleri etkiliyor
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk, son periyotta gaz ve başka emtia-enerji fiyatlarındaki artışın ABD ve Avrupa merkez bankalarının nakdî genişleme siyasetinden etkilendiğini söylemiş oldu. 2008 daha sonrası benzeri bir görünümün olduğunu belirten Aktürk, “Avrupa, ABD hatta Uzak Doğu’da nakdî genişleme daha sonrası risk iştahı olan fonlar, vadeli süreçler piyasalarında, kaldıraçlı süreçlerle dünyanın yazgısıyla oynayabiliyor. Bu nakdî genişleme durursa ya da büyük merkez bankaları faiz artırırsa petrol ve buna bağlı olarak gaz fiyatları süratle gerilere çekilebilir. Petrolde 55-60, spot gaz piyasasında 300 dolar, uzun vadelilerde 200 dolarlar mümkün. Ayrıyeten kimi gelişmeler bu yüksek fiyatlara dayanak veriyor” dedi.
Okumaya devam et...