Maruf BUZCUGİL / Mehmet KAYA
Türkiye’nin uzun periyotlu doğalgaz kontratları ve yatırımları periyodunda BOTAŞ Genel Müdürü olarak nazaranv yapan Gökhan Yardım, mevcut doğalgaz probleminin arz-talep dengesizliğinden kaynaklanmakla bir arada, evvelinde yapılması gereken hazırlıkların tamamlanamamış olmasından kaynaklı olduğunu söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Gökhan Yardım, doğalgaz talebinin karşılanmasında uzun vadeli tahlil olarak Azerbaycan’da yeni alanlarda gaz üretilmesi konusunda inisiyatif, Kuzey Irak dahil yeni kaynaklar ve piyasa hürleşmesi gerektiğini söylemiş oldu. Yardım, kısa vadeli sorunun kamuoyunun bildiği İran gaz tedarikinin kesilmesi ve çok talep artışından kaynaklı olduğunu, bu kaideler ortadan kalkmadan da mevcut dengesizliğin giderilemeyeceğini vurguladı. Yardım, Tuz Gölü depolama ve Silivri depolama yatırımlarında ihale iptalleri, birtakım şirketlerin inşaatı başaramaması üzere meseleler ile Saros LNG’nin tamamlanamamış olmasının da mevcut arz probleminde rolleri olduğunu anlattı.
“İstanbul gaz talebinde fazlaca kıymetli. bu biçimde havalarda anafor üzere çeker gazı” diyen Gökhan Yardım, gaz tedarik problemini çözmek için yapılan Tuz Gölü depolaması ve Silivri depolamasında mevcut talebi karşılayacak yapı oluşmadığını kaydetti. Tuz Gölü depolamasının devam eden yatırım tamamlanamadığı için 650 milyon metreküplük bir hacimde olduğunu, 12 Ocak’a kadar bu depoya 535 milyon metreküp stok yapıldığını kaydetti. O tarihten daha sonra gaz çekişinin başladığını ve son datalara göre Tuz Gölü depolamasında 213 milyon metreküp gaz kaldığını anlatan Yardım, kelam konusu depodan günlük 28 milyon metreküp gaz verişinin sağlandığı hesaplandığında 8 günlük gazın bulunduğunu söz etti.
Azerbaycan’ın alanlarını geliştirmeliyiz
Gökhan Yardım, boru çizgilerinden mevcut muahedeler doğrultusunda, İran haricinde girişlerin devam ettiğini lakin ek talebin ve İran gazı açığının karşılanamadığını vurgulayarak, kesinti yapma tahlilinin kısa vadedeki tek mümkünlük göründüğünü anlattı. Yardım, sorunun genel tahlili için ise şu ayrıntıları verdi: “Türkiye özgür piyasa sistemine geçiş sonucu aldı, kamu ithalatını düşürme siyaseti uygulayacağını; piyasa özgür olacak dedi lakin uygulama hiç bir biçimde bu biçimde olmadı. Kamu tartısı arttı. Siyasi tercihtir lakin bu siyasi tercihin gerekleri yerine getirilmesi gereklidir. BOTAŞ 2001’e kadar tekeldi, inhisar kaldırıldı. BOTAŞ’ın yetkileri EPDK’ya geçti lakin EPDK, gaz getirmek isteyen, LNG yatırımı yapmak isteyen özel dala müsaade vermiyor. Özel boru sınırı yatırımı yapılamıyor. Arz güvenliği için piyasa hürleşmesi. Devletin LNG yatırımlarının arz güvenliğini sağlamadığını görüyoruz.
Doğuda yeni kaynaklara gereksinimimiz var ve 4-5 yıllık kontratlarla az sağlamak gerekli. Azerbaycan’da yeni alanlar var. Azerbaycan’ın o alanları geliştirmesine katkı verebilir, Türkiye’ye getirebiliriz. TPAO, Karadeniz’de gaz buldu. Kapasitesi olduğuna inanıyorum. Ayrıyeten öteki komşu ülkelerden spot gaz alımına müsaade verilmeli. Şu anda spot gaz getirme imkanı mevzuat olarak yalnızca uzun vadeli gaz mukavelesi yapılan ülkelerle sonlu. Bu mevzuat değişmeli. BOTAŞ haricinde gaz getirebilen bir yapı yok. Piyasanın hürleşmesi tahlillerden biri. ”
İran ile gaz sorunu
Türkiye’ye gelen İran gazının teknik niçinlerle kesildiği bilgisinin verildiğini vurgulayan Gökhan Yardım, “Bu münasebet haricinde, İran arz ıstırabının diğer bir boyutu var mı? Tahran’a bakınca hava şartları o kadar ağır değil. Tam gerçeği bilmiyorum, İran niye bu biçimde yapıyor, hakikaten teknik bir kahır mı, öbür geçmiş olayların hesabı mı ülkeyi yönetenler elbette durumu biliyordur” yorumunu yaptı. Yardım, İran’ın Türkiye üzerinde fiyat baskısı kurmak istemesinin de olasılıklardan biri olduğunu, Rusya ile yeni kontrat yapıldığı devirde bu sorunun yaşanmasına bakarak bu biçimde bir yorum yapılabileceğini belirterek, bu mümkünlük değerlendirildiğinde, Türkiye ile 2026’da bitecek kontrat müzakerelerinde Türk tarafını sert tavır izlemeye itecek bir yanlışlık yapıldığının altını çizdi.
Azerbaycan’ın mevcut gaz arzında memleketler arası konsorsiyumların üretici olduğunu hatırlatan eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım, boru sınırlarıyla taşınan bu gazın mutabakatlarla bağlı olduğunu vurguladı. Yardım, Bakü-Tifl is-Erzurum sınırından hala spot alım devam ettiğini hatırlatarak, ek gaz bulunması halinde bu sınırın kullanılabileceğini hatırlattı. Bunun haricinde TANAP sınırında, Eskişehir ve Trakya’da gaz alındığını ve taşıma masrafı ödendiğini kaydeden Yardım, bu sınırın giriş noktası olan Türkgözü’nde de gaz teslimi alınarak hem doğunun gereksinimi birebir vakitte taşıma maliyeti azaltılmasının sağlanabileceğini vurguladı. Azerbaycan’da milletlerarası güç şirketlerinin mevcut alanlarda faal olduğunu hatırlatan Gökhan Yardım, “ilave gaz bulunması halinde Türkiye’nin öncelikli olarak alıcı olması” yaklaşımı bulunduğunu lakin mevcut gaz üretiminin esasen kontratlarla Avrupa’ya ulaştırıldığını belirterek, fazla gaz üretimi yaklaşımlarında da daima Avrupa’nın gereksiniminin gözetildiğini anlattı.
“Uzun vadeli muahedeler bu biçimde günler içindir”
Gökhan Yardım, geçmişte uzun vadeli kontratların epey eleştirildiğini lakin mevcut krizin bu biçimde kontratların ehemmiyetini ortaya çıkardığını belirterek, gaz piyasasının arz güvenliği istikametinde yapısal olarak da ele alınması gerektiğini vurguladı. Yardım, endüstrinin gaz için tertipli tüketici ve fatura ödeyicisi olarak hayli değerli olduğunu, en değerli gazın da konutlar olması gerektiğini belirtti. Konutlara ucuz gaz sağlamanın bir tercih olduğunu belirten Yardım, çapraz sübvansiyonlarla şimdilik maliyetin bir kısmının endüstriye verildiğini anlattı. Gökhan Yardım, geçmişte sanayi kuruluşlarının çift yakıtlı olması ve bu yatırımı yapan sanayicilere ucuz gaz verilmesi, OSB’lerin elektrik için otoprodüktör çalıştırması, elektrik kesintilerinin gezdirilmesi üzere araçların kullanıldığını lakin bu araçların artık BOTAŞ’ın elinde olmadığını kaydetti.
Avrupa’nın arz güvenliğine katkıda bulunuyoruz lakin…
Eski Botaş Genel Müdürü Gökhan Yardım, Türkiye’nin TANAP, Mavi Akım, Türk Akımı üzere projelerle Avrupa’nın doğalgaz arz güvenliğine katkı verdiğini hatırlattı. Yardım, “Biz Avrupa Birliği üyesi değiliz. Panellerde, ‘Avrupa’ya katkıda bulunuyoruz’ deyince her insanın güzeline gidiyor lakin Türkiye HUB olsun deyince itirazlar geliyor. Kimse kaliteli enerjiyi diğerinin elinde bırakmak istemiyor. Avrupa’nın güvenliği kadar Anadolu’nun da arz güvenliği değerli. Mutabakatlarda bu tarafta bakmak gerekli” dedi. TANAP mutabakatında, boru çizgisi inşasının konsorsiyum tarafınca yapıldığını ve oradan geçen gaza Türkiye’nin hiç bir müdahale hakkı olmadığını kaydeden Yardım, epeyce tartışılan Türmen Gazının İran üzerinden alınması projelerine ABD’nin siyasi itirazları yanında, İran’ın boru sınırına hiç bir biçimde müdahale etmemesine de yanaşmamasının tesirli olduğunu kaydetti.
Okumaya devam et...
Türkiye’nin uzun periyotlu doğalgaz kontratları ve yatırımları periyodunda BOTAŞ Genel Müdürü olarak nazaranv yapan Gökhan Yardım, mevcut doğalgaz probleminin arz-talep dengesizliğinden kaynaklanmakla bir arada, evvelinde yapılması gereken hazırlıkların tamamlanamamış olmasından kaynaklı olduğunu söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Gökhan Yardım, doğalgaz talebinin karşılanmasında uzun vadeli tahlil olarak Azerbaycan’da yeni alanlarda gaz üretilmesi konusunda inisiyatif, Kuzey Irak dahil yeni kaynaklar ve piyasa hürleşmesi gerektiğini söylemiş oldu. Yardım, kısa vadeli sorunun kamuoyunun bildiği İran gaz tedarikinin kesilmesi ve çok talep artışından kaynaklı olduğunu, bu kaideler ortadan kalkmadan da mevcut dengesizliğin giderilemeyeceğini vurguladı. Yardım, Tuz Gölü depolama ve Silivri depolama yatırımlarında ihale iptalleri, birtakım şirketlerin inşaatı başaramaması üzere meseleler ile Saros LNG’nin tamamlanamamış olmasının da mevcut arz probleminde rolleri olduğunu anlattı.
“İstanbul gaz talebinde fazlaca kıymetli. bu biçimde havalarda anafor üzere çeker gazı” diyen Gökhan Yardım, gaz tedarik problemini çözmek için yapılan Tuz Gölü depolaması ve Silivri depolamasında mevcut talebi karşılayacak yapı oluşmadığını kaydetti. Tuz Gölü depolamasının devam eden yatırım tamamlanamadığı için 650 milyon metreküplük bir hacimde olduğunu, 12 Ocak’a kadar bu depoya 535 milyon metreküp stok yapıldığını kaydetti. O tarihten daha sonra gaz çekişinin başladığını ve son datalara göre Tuz Gölü depolamasında 213 milyon metreküp gaz kaldığını anlatan Yardım, kelam konusu depodan günlük 28 milyon metreküp gaz verişinin sağlandığı hesaplandığında 8 günlük gazın bulunduğunu söz etti.
Azerbaycan’ın alanlarını geliştirmeliyiz
Gökhan Yardım, boru çizgilerinden mevcut muahedeler doğrultusunda, İran haricinde girişlerin devam ettiğini lakin ek talebin ve İran gazı açığının karşılanamadığını vurgulayarak, kesinti yapma tahlilinin kısa vadedeki tek mümkünlük göründüğünü anlattı. Yardım, sorunun genel tahlili için ise şu ayrıntıları verdi: “Türkiye özgür piyasa sistemine geçiş sonucu aldı, kamu ithalatını düşürme siyaseti uygulayacağını; piyasa özgür olacak dedi lakin uygulama hiç bir biçimde bu biçimde olmadı. Kamu tartısı arttı. Siyasi tercihtir lakin bu siyasi tercihin gerekleri yerine getirilmesi gereklidir. BOTAŞ 2001’e kadar tekeldi, inhisar kaldırıldı. BOTAŞ’ın yetkileri EPDK’ya geçti lakin EPDK, gaz getirmek isteyen, LNG yatırımı yapmak isteyen özel dala müsaade vermiyor. Özel boru sınırı yatırımı yapılamıyor. Arz güvenliği için piyasa hürleşmesi. Devletin LNG yatırımlarının arz güvenliğini sağlamadığını görüyoruz.
Doğuda yeni kaynaklara gereksinimimiz var ve 4-5 yıllık kontratlarla az sağlamak gerekli. Azerbaycan’da yeni alanlar var. Azerbaycan’ın o alanları geliştirmesine katkı verebilir, Türkiye’ye getirebiliriz. TPAO, Karadeniz’de gaz buldu. Kapasitesi olduğuna inanıyorum. Ayrıyeten öteki komşu ülkelerden spot gaz alımına müsaade verilmeli. Şu anda spot gaz getirme imkanı mevzuat olarak yalnızca uzun vadeli gaz mukavelesi yapılan ülkelerle sonlu. Bu mevzuat değişmeli. BOTAŞ haricinde gaz getirebilen bir yapı yok. Piyasanın hürleşmesi tahlillerden biri. ”
İran ile gaz sorunu
Türkiye’ye gelen İran gazının teknik niçinlerle kesildiği bilgisinin verildiğini vurgulayan Gökhan Yardım, “Bu münasebet haricinde, İran arz ıstırabının diğer bir boyutu var mı? Tahran’a bakınca hava şartları o kadar ağır değil. Tam gerçeği bilmiyorum, İran niye bu biçimde yapıyor, hakikaten teknik bir kahır mı, öbür geçmiş olayların hesabı mı ülkeyi yönetenler elbette durumu biliyordur” yorumunu yaptı. Yardım, İran’ın Türkiye üzerinde fiyat baskısı kurmak istemesinin de olasılıklardan biri olduğunu, Rusya ile yeni kontrat yapıldığı devirde bu sorunun yaşanmasına bakarak bu biçimde bir yorum yapılabileceğini belirterek, bu mümkünlük değerlendirildiğinde, Türkiye ile 2026’da bitecek kontrat müzakerelerinde Türk tarafını sert tavır izlemeye itecek bir yanlışlık yapıldığının altını çizdi.
Azerbaycan’ın mevcut gaz arzında memleketler arası konsorsiyumların üretici olduğunu hatırlatan eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım, boru sınırlarıyla taşınan bu gazın mutabakatlarla bağlı olduğunu vurguladı. Yardım, Bakü-Tifl is-Erzurum sınırından hala spot alım devam ettiğini hatırlatarak, ek gaz bulunması halinde bu sınırın kullanılabileceğini hatırlattı. Bunun haricinde TANAP sınırında, Eskişehir ve Trakya’da gaz alındığını ve taşıma masrafı ödendiğini kaydeden Yardım, bu sınırın giriş noktası olan Türkgözü’nde de gaz teslimi alınarak hem doğunun gereksinimi birebir vakitte taşıma maliyeti azaltılmasının sağlanabileceğini vurguladı. Azerbaycan’da milletlerarası güç şirketlerinin mevcut alanlarda faal olduğunu hatırlatan Gökhan Yardım, “ilave gaz bulunması halinde Türkiye’nin öncelikli olarak alıcı olması” yaklaşımı bulunduğunu lakin mevcut gaz üretiminin esasen kontratlarla Avrupa’ya ulaştırıldığını belirterek, fazla gaz üretimi yaklaşımlarında da daima Avrupa’nın gereksiniminin gözetildiğini anlattı.
“Uzun vadeli muahedeler bu biçimde günler içindir”
Gökhan Yardım, geçmişte uzun vadeli kontratların epey eleştirildiğini lakin mevcut krizin bu biçimde kontratların ehemmiyetini ortaya çıkardığını belirterek, gaz piyasasının arz güvenliği istikametinde yapısal olarak da ele alınması gerektiğini vurguladı. Yardım, endüstrinin gaz için tertipli tüketici ve fatura ödeyicisi olarak hayli değerli olduğunu, en değerli gazın da konutlar olması gerektiğini belirtti. Konutlara ucuz gaz sağlamanın bir tercih olduğunu belirten Yardım, çapraz sübvansiyonlarla şimdilik maliyetin bir kısmının endüstriye verildiğini anlattı. Gökhan Yardım, geçmişte sanayi kuruluşlarının çift yakıtlı olması ve bu yatırımı yapan sanayicilere ucuz gaz verilmesi, OSB’lerin elektrik için otoprodüktör çalıştırması, elektrik kesintilerinin gezdirilmesi üzere araçların kullanıldığını lakin bu araçların artık BOTAŞ’ın elinde olmadığını kaydetti.
Avrupa’nın arz güvenliğine katkıda bulunuyoruz lakin…
Eski Botaş Genel Müdürü Gökhan Yardım, Türkiye’nin TANAP, Mavi Akım, Türk Akımı üzere projelerle Avrupa’nın doğalgaz arz güvenliğine katkı verdiğini hatırlattı. Yardım, “Biz Avrupa Birliği üyesi değiliz. Panellerde, ‘Avrupa’ya katkıda bulunuyoruz’ deyince her insanın güzeline gidiyor lakin Türkiye HUB olsun deyince itirazlar geliyor. Kimse kaliteli enerjiyi diğerinin elinde bırakmak istemiyor. Avrupa’nın güvenliği kadar Anadolu’nun da arz güvenliği değerli. Mutabakatlarda bu tarafta bakmak gerekli” dedi. TANAP mutabakatında, boru çizgisi inşasının konsorsiyum tarafınca yapıldığını ve oradan geçen gaza Türkiye’nin hiç bir müdahale hakkı olmadığını kaydeden Yardım, epeyce tartışılan Türmen Gazının İran üzerinden alınması projelerine ABD’nin siyasi itirazları yanında, İran’ın boru sınırına hiç bir biçimde müdahale etmemesine de yanaşmamasının tesirli olduğunu kaydetti.
Okumaya devam et...