Burcu Göksüzoğlu / FİNANS SOHBETLERİ
Borsada son günlerde yaşanan yükselişin sebebi ne?
Öncelikle endekste olumlu bir havamız vardı. Birkaç haftadır 3600’ün üzerine yükselemiyorduk. O denli bir hava olmuştu ancak bir daha de düşüşler olmuyordu, satışlar yoktu. Daima şu yorumu yapıyoruz yani, tamam endeks yükselemiyor da Türkiye’de şu anda pay senedinden öbür enflasyona karşı gidebileceğiniz alternatif bir yatırım alanı yoktu. Bu borsanın yükselişinin en değerli gerisinde yatan bir sebep. Gerçekten bu endeksin düşüşünü de önledi. 3600’ün üzerine atamadık fakat aşağıya da inemedik. Sıkışan endeks üst istikametli bir sıçrama formunda hareket etti. Bankalardan geçen hafta cuma günü asıl birinci sinyali aldık. Şu anda sert ve agresif bir biçimde bankalarda bir hareket var. Borsa endeksi tarihi tepelerde. Teknik olarak 4100-4200’de bir gaye var, muhtemelen olacak. Şu anda bankaların yükselmesinden daha olağan bir durum olamaz. Hem endekste bir yıldır epey önemli bir ralli var. Ve bu rallinin içerisinde bankalarda ağustos eylül hareketleri hariç o denli fazlaca kıymetli hareketler yoktu. halbuki net kar olarak fazlaca önemli artışlar var. Takipteki alacaklar oranında düşüşler var, net faiz marjı olarak yükseliş var. Net kar olarak aslına bakarsan bu çeyrek için de hayli epeyce kuvvetli karlar o tarafta alacağız. Bankaların aslında temel olarak, değerleme olarak yükselmelerinden daha olağan bir durum yok. Eylül ayı yükselişinin de biz birinci başta bu biçimde bir hareket olduğunu zannetmiştik fakat bizim bir yıl daha beklediğimiz bir yükselişi bir ayda yapması hayli fevkaladeydü yani inanılmaz bir sıra dışılık oranı vardı. Gerçekten daha sonrasında neler olduğu da anlaşıldı. Şu anda daha sağlıklı hareket var. Borsa İstanbul’un getirdiği birtakım uygulamalar vardı biliyorsun vadeli süreçlerde. O uygulamaların da yararını şu anda görüyoruz. Geçen sefer hayli az süreç hacmiyle oluyordu. Şu andaysa hacimli bir yükseliş var ve genele yayılmış bir yükseliş var.
GIDA PERAKENDESİ ÖNE ÇIKACAK
Borsada gözler üçüncü çeyrek bilançolarında. Hangi dallar öne çıkacak?
Bankalarda epeyce uygun karlar olacak. Havacılıkta kuvvetli karlar alacağız, tıpkı vakitte perakende şirketlerinde, besin perakendesinde bilhassa güzel sayılar olacak. Perakende olup da besin dışı olanlarda örneğin bir giysi dalı olabilir. Vakko, Teknosa üzere firmalar var. Bunlar da zira perakendede ve hizmet kesimi olarak işe dönüyorlar. Migros’ta, BİM’de, Şok Marketler’de kuvvetli karlar alacağımızı iddia ediyoruz. Hizmetle epeyce iç içe girmiş bir dal olarak kağıt ve ambalaj kesimi son iki çeyrektir epeyce kuvvetlilerdi, bir daha kuvvetli sayılar alacağımızı bekliyoruz. Gıdayı üretenlerde bir daha kuvvetli sayılar var. örneğin bir Konfrut Besin, Yayla Besin, Hektaş bu şirketlerde bir daha hoş sayılar olabileceğini öngörüyoruz. Güçler, güç fiyatları hala çok yüksek inanılmaz cirolar var ve bu cirolar hala devam ediyor. Güç şirketlerinin net karlılıkları bir daha kuvvetli olacak bunların ortasında de yenilenebilir güçlerde de bir daha daha güzel, daha olumlu ayrışmalar olabilir diye bir beklentimiz var. Bunun dışında petrokimya kesiminde TÜPRAŞ’ta epey düzgün, fazlaca epey kuvvetli bir net kar olabileceğini iddia ediyoruz fakat örneğin PETKİM’de bir baskı olabilir. Bilançoda NAFTA’ya itilen makasları epeyce zayıfladı. O niçinle zayıf bir çeyrek bilanço olabilir. PETKİM’de şayet bu oluyorsa SASA ve AKSA’da da olabilir mi, sanki diye de bir telaş var. O taraf için de olabilir. SASA biraz daha uygun yöneten ve daha farklı bir iş yapan bir firma, AKSA da o denli o yüzden hani PETKİM’deki olumsuz etkilenme kadar bu şirketlerde olumsuz bir etkilenme olmayabilir.
SATAMAMAYA BAŞLARLARSA O SIKINTI
BİST100’de bundan daha sonrası için takip edilmesi gerekli kritik düzeyler neler?
Geleneksel yılsonu rallisi olur mu? Klasik yıl sonu rallisi yaşanır mı bilmem lakin biz aslına bakarsanız bir ralli yaşıyoruz. Enflasyon rallisi bu. Enflasyonla birlikte yaşanan bir ralli, nominal bir ralli, bizim buna verdiğimiz isim bu. Bir ülkenin iktisadı için, o ülkede yaşayan insanların satın alma güçleri için fazlaca beğenilen şeylerden bahsetmiyoruz olağan olarak. Keşke enflasyon asgarî seviyede olsa ve gerçek olarak katma pahalı bir büyüme olsa. Bu daha da uygun olur fakat şu anda bir enflasyon süreci ortasında yaşadığımız için bu yorumları yapıyoruz. Buradan şu sonuç çıkmasın, hocam işte enflasyon bu biçimde daima bu biçimde olsa da borsa daima yükselse. O denli bir şey yok, şu anda biz nominal bir ralli yaşıyoruz. Borsa, dolar bazında 200 dolarların üzerine yerleşebilirse ve üst hakikat giderse işte o gerçek manada bir getiriye gerçek gidecek. Fakat enfeksiyon var ve şirketler fiyat artırıyorlar ve bu fiyat artırmaların karşın satabiliyorlar. Bilançolar büyüyor zira enflasyonla ve bu büyümenin kararında da pay fiyatı artıyor. Yaşadığımız olay bu. Satabildiği surece dert yok. Bu daha gidecek üzere görünüyor. Lakin satamamaya başlarlarsa, tüketim artık düzgünce yavaşlarsa, artan fiyatlar tüketiciyi yıldırmaya başlarsa ve tüketimde bir durma yahut yavaşlama olursa, işte bu biçimde şirketler de kar edememeye başlayacaklar. Kar edemiyorsanız da borsa yükselmez, düşer. O da bizim için değerli bir risktir. Üçüncü çeyrek bilançoları kuvvetli gelecek lakin şirketlerde son çeyrek bilançolarını biraz da bu açıyla inceleyeceğiz. Bir de en kıymetli niçinimiz, bugün payını satan birisinin gidebileceği yani kendi parasını enflasyona karşı korumak için yatırabileceği bir adres yok. Bunlar olağan hepsi birden bir ortaya gelince de bize de bir ralli çıkıyor.
Cezaların artık korkutucu düzeyde olmasında yarar var
Borsada dolar bazında bir ralliyi ne tetikleyebilir?
Şu anda 208 düzeyindeyiz dolar bazında. Türkiye’nin risk algısı CDS’i düşürebilecek ve bunun da kararı olarak Türkiye’ye inanılmaz bir sıcak para, bir portföy akışının önünü açabilecek bir gelişme olursa işte bu biçimde endekste dolar bazlı olarak da üst gideriz. 500 dolar ya da 5 cent düzeyi olarak söz ettiğimiz ki o da 9 binlere falan isabet eder. 9 bin şayet olmazsa bile 400’ler var ortada o da herbiçimde 7500’li endekslere falan isabet eder. bu biçimde hayli garip olağandışı bir ralli yaşarız açıkçası. Ancak o denli bir durum şu an için yok zira dünyada portföy yatırımı yapan büyük fonlar, büyük para yöneticileri Türkiye’nin uyguladığı siyasetin Ortodoks olmadığı için yararlı olmayacağını düşünüyorlar. bu biçimde bir fikre sahip olduğu için de giriş yapmıyorlar. İkinci niçini de hem S&P olsun hem Fitch olsun oralarda kredi notlarımız fazlaca epey aşağıda. Notumuzu birkaç gözden geçirme sonunda artacağına yönelik bir algı vardır, oluşur. O da etkileyebilir, ancak şu anda bunlar mevcut değil. Bir de doğal seçim sathına girdik. Bu belirsizlik yaratan bir faktör. Bu da yabancıların Türkiye’ye girişini şu anda engelleyen üçüncü etmen.
Yerli yatırımcının fiyatlama davranışları biraz daha mı farklı? Nasıl?
Daha farklı oldu lakin olağan hepsinde değil. Yani yerlilerin içerisinde bir yatırım fonu, yatırımı yapanlar var. Uzun vadeli borsa yatırımı yapanlar da var ve sayımız giderek artıyor. Görüntüler, yayınlar yaparak bu bireyleri daha hayli artırıyoruz. Buna da ben epeyce şad oluyorum. Fakat bunların dışında bu biçimde hayli kısa vadede fazlaca süratli sonuç almak isteyenlerde var. Bunlar toplu bir biçimde daha sığ olan paylara girdiklerinde ani ve üst agresif hareketlere de sebep oluyorlar. Daha bir şirket sevdalısı olma hareketleri de var onları da izliyoruz. Bu ortada şunu da söylemek isterim yüzde 30 yabancı oranı şu anda bizim elimizde fazlaca değerli de bir silah olmuş oldu. İlerde notumuz artar ve yabancı portföyler Türkiye’ye şayet giriş yaparsa borsada bu sefer inanılmaz bir yükseliş hareketi yaşarız.
Borsada manipülasyon daha sonrası alınan tedbirler riski büsbütün bitirdi diyebilir miyiz? Daha ne tedbir alınmalı?
Şu anda en azından VİOP tarafında adımlar atıldı. VİOP’la ilgili daha ne üzere tedbirler alınır, güya gereği yok üzere duruyor. VOP’taki hisse senetlerinin toplam durum büyüklükleri destek varlığın halka açık piyasa bedelinin yüzde 50’si kadar olacak bundan daha sonra. Evvelden yüzde 100’üydü. Orayı daha da aşağıya indirdiler. Bir kişi bir firmanın yüzde 2’sinden çoksını alamayacak üzere şeyler var. Bunlar bence kâfi, bundan daha sonra tahminen olayın SPK mevzuatı ayağı olabilir. İkincisi Türk Ceza Kanunu ayağı olabilir. Cezaların artık gerçekten korkutucu biçimde olmasında yarar olabilir. Amerika’da insanları senelerca mahpus yatırıyorlar. Sermaye piyasaları nitekim yalnızca Türkiye için değil bütün ülkeler için fazlaca kıymetli. Bugün Amerika üzere Avrupa üzere gelişmiş olan ülkelerin artlarında fazlaca kuvvetli sermaye piyasalarının yattığını görüyoruz. Ülkede tasarruf oranının artmasında, insanların ulusal gelirden aldıkları hisse oranının artmasında sermaye piyasalarının fazlaca hayli büyük bir ehemmiyeti var. Amerika’da nüfusun yüzde 55’lik bir kısmı pay senedi sahipliğine sahip. Japonya’da da bu devasa yüksekliktetir. Lakin bizde yalnızca yüzde 3’ler düzeyinde. Giderek artıyor. Benim de bir hayalimdir bu; Türk beşerinin büyük bir kısmı borsada yatırım yapan, borsadaki büyük şirketlerde paydaşlığı olan, kızının oğlunun okulunu ortak olduğu şirketlerinden aldıkları temettülerle ödeyen, kendi ülkesinin şirketine yatırım yapan bir millet, bu hayli epey değerli. Bu yolda yavaşta olsa gidiyoruz. Natürel bunların olabilmesi için de inanç sağlanması lazım. İtimadın sağlanması için de daha kuvvetli regülasyonların devam etmesinde yarar var olağan olarak ki.
Okumaya devam et...
Borsada son günlerde yaşanan yükselişin sebebi ne?
Öncelikle endekste olumlu bir havamız vardı. Birkaç haftadır 3600’ün üzerine yükselemiyorduk. O denli bir hava olmuştu ancak bir daha de düşüşler olmuyordu, satışlar yoktu. Daima şu yorumu yapıyoruz yani, tamam endeks yükselemiyor da Türkiye’de şu anda pay senedinden öbür enflasyona karşı gidebileceğiniz alternatif bir yatırım alanı yoktu. Bu borsanın yükselişinin en değerli gerisinde yatan bir sebep. Gerçekten bu endeksin düşüşünü de önledi. 3600’ün üzerine atamadık fakat aşağıya da inemedik. Sıkışan endeks üst istikametli bir sıçrama formunda hareket etti. Bankalardan geçen hafta cuma günü asıl birinci sinyali aldık. Şu anda sert ve agresif bir biçimde bankalarda bir hareket var. Borsa endeksi tarihi tepelerde. Teknik olarak 4100-4200’de bir gaye var, muhtemelen olacak. Şu anda bankaların yükselmesinden daha olağan bir durum olamaz. Hem endekste bir yıldır epey önemli bir ralli var. Ve bu rallinin içerisinde bankalarda ağustos eylül hareketleri hariç o denli fazlaca kıymetli hareketler yoktu. halbuki net kar olarak fazlaca önemli artışlar var. Takipteki alacaklar oranında düşüşler var, net faiz marjı olarak yükseliş var. Net kar olarak aslına bakarsan bu çeyrek için de hayli epeyce kuvvetli karlar o tarafta alacağız. Bankaların aslında temel olarak, değerleme olarak yükselmelerinden daha olağan bir durum yok. Eylül ayı yükselişinin de biz birinci başta bu biçimde bir hareket olduğunu zannetmiştik fakat bizim bir yıl daha beklediğimiz bir yükselişi bir ayda yapması hayli fevkaladeydü yani inanılmaz bir sıra dışılık oranı vardı. Gerçekten daha sonrasında neler olduğu da anlaşıldı. Şu anda daha sağlıklı hareket var. Borsa İstanbul’un getirdiği birtakım uygulamalar vardı biliyorsun vadeli süreçlerde. O uygulamaların da yararını şu anda görüyoruz. Geçen sefer hayli az süreç hacmiyle oluyordu. Şu andaysa hacimli bir yükseliş var ve genele yayılmış bir yükseliş var.
GIDA PERAKENDESİ ÖNE ÇIKACAK
Borsada gözler üçüncü çeyrek bilançolarında. Hangi dallar öne çıkacak?
Bankalarda epeyce uygun karlar olacak. Havacılıkta kuvvetli karlar alacağız, tıpkı vakitte perakende şirketlerinde, besin perakendesinde bilhassa güzel sayılar olacak. Perakende olup da besin dışı olanlarda örneğin bir giysi dalı olabilir. Vakko, Teknosa üzere firmalar var. Bunlar da zira perakendede ve hizmet kesimi olarak işe dönüyorlar. Migros’ta, BİM’de, Şok Marketler’de kuvvetli karlar alacağımızı iddia ediyoruz. Hizmetle epeyce iç içe girmiş bir dal olarak kağıt ve ambalaj kesimi son iki çeyrektir epeyce kuvvetlilerdi, bir daha kuvvetli sayılar alacağımızı bekliyoruz. Gıdayı üretenlerde bir daha kuvvetli sayılar var. örneğin bir Konfrut Besin, Yayla Besin, Hektaş bu şirketlerde bir daha hoş sayılar olabileceğini öngörüyoruz. Güçler, güç fiyatları hala çok yüksek inanılmaz cirolar var ve bu cirolar hala devam ediyor. Güç şirketlerinin net karlılıkları bir daha kuvvetli olacak bunların ortasında de yenilenebilir güçlerde de bir daha daha güzel, daha olumlu ayrışmalar olabilir diye bir beklentimiz var. Bunun dışında petrokimya kesiminde TÜPRAŞ’ta epey düzgün, fazlaca epey kuvvetli bir net kar olabileceğini iddia ediyoruz fakat örneğin PETKİM’de bir baskı olabilir. Bilançoda NAFTA’ya itilen makasları epeyce zayıfladı. O niçinle zayıf bir çeyrek bilanço olabilir. PETKİM’de şayet bu oluyorsa SASA ve AKSA’da da olabilir mi, sanki diye de bir telaş var. O taraf için de olabilir. SASA biraz daha uygun yöneten ve daha farklı bir iş yapan bir firma, AKSA da o denli o yüzden hani PETKİM’deki olumsuz etkilenme kadar bu şirketlerde olumsuz bir etkilenme olmayabilir.
SATAMAMAYA BAŞLARLARSA O SIKINTI
BİST100’de bundan daha sonrası için takip edilmesi gerekli kritik düzeyler neler?
Geleneksel yılsonu rallisi olur mu? Klasik yıl sonu rallisi yaşanır mı bilmem lakin biz aslına bakarsanız bir ralli yaşıyoruz. Enflasyon rallisi bu. Enflasyonla birlikte yaşanan bir ralli, nominal bir ralli, bizim buna verdiğimiz isim bu. Bir ülkenin iktisadı için, o ülkede yaşayan insanların satın alma güçleri için fazlaca beğenilen şeylerden bahsetmiyoruz olağan olarak. Keşke enflasyon asgarî seviyede olsa ve gerçek olarak katma pahalı bir büyüme olsa. Bu daha da uygun olur fakat şu anda bir enflasyon süreci ortasında yaşadığımız için bu yorumları yapıyoruz. Buradan şu sonuç çıkmasın, hocam işte enflasyon bu biçimde daima bu biçimde olsa da borsa daima yükselse. O denli bir şey yok, şu anda biz nominal bir ralli yaşıyoruz. Borsa, dolar bazında 200 dolarların üzerine yerleşebilirse ve üst hakikat giderse işte o gerçek manada bir getiriye gerçek gidecek. Fakat enfeksiyon var ve şirketler fiyat artırıyorlar ve bu fiyat artırmaların karşın satabiliyorlar. Bilançolar büyüyor zira enflasyonla ve bu büyümenin kararında da pay fiyatı artıyor. Yaşadığımız olay bu. Satabildiği surece dert yok. Bu daha gidecek üzere görünüyor. Lakin satamamaya başlarlarsa, tüketim artık düzgünce yavaşlarsa, artan fiyatlar tüketiciyi yıldırmaya başlarsa ve tüketimde bir durma yahut yavaşlama olursa, işte bu biçimde şirketler de kar edememeye başlayacaklar. Kar edemiyorsanız da borsa yükselmez, düşer. O da bizim için değerli bir risktir. Üçüncü çeyrek bilançoları kuvvetli gelecek lakin şirketlerde son çeyrek bilançolarını biraz da bu açıyla inceleyeceğiz. Bir de en kıymetli niçinimiz, bugün payını satan birisinin gidebileceği yani kendi parasını enflasyona karşı korumak için yatırabileceği bir adres yok. Bunlar olağan hepsi birden bir ortaya gelince de bize de bir ralli çıkıyor.
Cezaların artık korkutucu düzeyde olmasında yarar var
Borsada dolar bazında bir ralliyi ne tetikleyebilir?
Şu anda 208 düzeyindeyiz dolar bazında. Türkiye’nin risk algısı CDS’i düşürebilecek ve bunun da kararı olarak Türkiye’ye inanılmaz bir sıcak para, bir portföy akışının önünü açabilecek bir gelişme olursa işte bu biçimde endekste dolar bazlı olarak da üst gideriz. 500 dolar ya da 5 cent düzeyi olarak söz ettiğimiz ki o da 9 binlere falan isabet eder. 9 bin şayet olmazsa bile 400’ler var ortada o da herbiçimde 7500’li endekslere falan isabet eder. bu biçimde hayli garip olağandışı bir ralli yaşarız açıkçası. Ancak o denli bir durum şu an için yok zira dünyada portföy yatırımı yapan büyük fonlar, büyük para yöneticileri Türkiye’nin uyguladığı siyasetin Ortodoks olmadığı için yararlı olmayacağını düşünüyorlar. bu biçimde bir fikre sahip olduğu için de giriş yapmıyorlar. İkinci niçini de hem S&P olsun hem Fitch olsun oralarda kredi notlarımız fazlaca epey aşağıda. Notumuzu birkaç gözden geçirme sonunda artacağına yönelik bir algı vardır, oluşur. O da etkileyebilir, ancak şu anda bunlar mevcut değil. Bir de doğal seçim sathına girdik. Bu belirsizlik yaratan bir faktör. Bu da yabancıların Türkiye’ye girişini şu anda engelleyen üçüncü etmen.
Yerli yatırımcının fiyatlama davranışları biraz daha mı farklı? Nasıl?
Daha farklı oldu lakin olağan hepsinde değil. Yani yerlilerin içerisinde bir yatırım fonu, yatırımı yapanlar var. Uzun vadeli borsa yatırımı yapanlar da var ve sayımız giderek artıyor. Görüntüler, yayınlar yaparak bu bireyleri daha hayli artırıyoruz. Buna da ben epeyce şad oluyorum. Fakat bunların dışında bu biçimde hayli kısa vadede fazlaca süratli sonuç almak isteyenlerde var. Bunlar toplu bir biçimde daha sığ olan paylara girdiklerinde ani ve üst agresif hareketlere de sebep oluyorlar. Daha bir şirket sevdalısı olma hareketleri de var onları da izliyoruz. Bu ortada şunu da söylemek isterim yüzde 30 yabancı oranı şu anda bizim elimizde fazlaca değerli de bir silah olmuş oldu. İlerde notumuz artar ve yabancı portföyler Türkiye’ye şayet giriş yaparsa borsada bu sefer inanılmaz bir yükseliş hareketi yaşarız.
Borsada manipülasyon daha sonrası alınan tedbirler riski büsbütün bitirdi diyebilir miyiz? Daha ne tedbir alınmalı?
Şu anda en azından VİOP tarafında adımlar atıldı. VİOP’la ilgili daha ne üzere tedbirler alınır, güya gereği yok üzere duruyor. VOP’taki hisse senetlerinin toplam durum büyüklükleri destek varlığın halka açık piyasa bedelinin yüzde 50’si kadar olacak bundan daha sonra. Evvelden yüzde 100’üydü. Orayı daha da aşağıya indirdiler. Bir kişi bir firmanın yüzde 2’sinden çoksını alamayacak üzere şeyler var. Bunlar bence kâfi, bundan daha sonra tahminen olayın SPK mevzuatı ayağı olabilir. İkincisi Türk Ceza Kanunu ayağı olabilir. Cezaların artık gerçekten korkutucu biçimde olmasında yarar olabilir. Amerika’da insanları senelerca mahpus yatırıyorlar. Sermaye piyasaları nitekim yalnızca Türkiye için değil bütün ülkeler için fazlaca kıymetli. Bugün Amerika üzere Avrupa üzere gelişmiş olan ülkelerin artlarında fazlaca kuvvetli sermaye piyasalarının yattığını görüyoruz. Ülkede tasarruf oranının artmasında, insanların ulusal gelirden aldıkları hisse oranının artmasında sermaye piyasalarının fazlaca hayli büyük bir ehemmiyeti var. Amerika’da nüfusun yüzde 55’lik bir kısmı pay senedi sahipliğine sahip. Japonya’da da bu devasa yüksekliktetir. Lakin bizde yalnızca yüzde 3’ler düzeyinde. Giderek artıyor. Benim de bir hayalimdir bu; Türk beşerinin büyük bir kısmı borsada yatırım yapan, borsadaki büyük şirketlerde paydaşlığı olan, kızının oğlunun okulunu ortak olduğu şirketlerinden aldıkları temettülerle ödeyen, kendi ülkesinin şirketine yatırım yapan bir millet, bu hayli epey değerli. Bu yolda yavaşta olsa gidiyoruz. Natürel bunların olabilmesi için de inanç sağlanması lazım. İtimadın sağlanması için de daha kuvvetli regülasyonların devam etmesinde yarar var olağan olarak ki.
Okumaya devam et...