Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün tesir tahlilleri datalarına bakılırsa, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, bölgesel teşvik uygulamalarının istihdam, yatırım, katma paha üzere makro göstergeler üstündeki tesirlerini kapsamlı biçimde tahlil etti.
Yatırım Teşvik Sistemi kapsamındaki uygulamalardan biri olan “Bölgesel Teşvik Uygulamaları” ile yüksek katma bedelli yatırımlar, üretim ve istihdamın artırılması, bölgesel ve büyük ölçekli yatırımların özendirilmesi, memleketler arası direkt yatırımların çekilmesi ve bilhassa bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması hedeflendi. 2020 yılı sonu prestijiyle tüm yatırım teşvik programları kapsamında düzenlenen 50 bin 335 teşvik evrakının 27 bin 434’ü (yüzde 55’i) bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında düzenlendi. Yalnızca geçen yıl açılan evrak sayısı 10 bin 480’i bulurken bunun 6 bin 460’ı bölgesel teşvik evraklarından oluştu.
Teşvik dokümanlarının bölgelere nazaran dağılımı incelendiğinde, en epey evrakın ekonomik gelişmişliğin en yüksek olduğu 1. Bölge’de açıldığı görüldü. Verilen teşviklerin en yüksek fiyatta gerçekleştiği ve ekonomik gelişmişliğin en düşük olduğu 6. Bölge’de ise açılan doküman sayısının, 2. Bölge’de açılan doküman sayısına yakın olduğu hesaplandı.
Teşvik alan teşebbüslerin yatırımlarını ortalama yüzde 71,2 nakdî paha olarak da 45,5 milyar lira artırdığı belirlendi.
En yüksek istihdam artışı 6. Bölge’de
Uygulanan teşvik programının, teşvik alan teşebbüslerde direkt 535 bin 290 kişilik ek istihdam artışı sağladığı hesaplandı.
Kelam konusu işletmelerde yapılan tahlillerde, çalışanlara ödenen toplam fiyatlarda ortalama artışın yüzde 53,1 civarında olduğu görüldü.
İstihdam artışına olan tesirin yüzde 54,8 olduğu, ödenen maaş artışının istihdam artışıyla paralellik gösterdiği tespit edildi.
Tüm bölgeler için istihdamda bir artış eğilimi olduğu belirlenirken en yüksek artışın yüklü olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki vilayetlerin bulunduğu 6. Bölge’de olması dikkati çekti.
En yüksek tesir katma kıymette
Yapılan tahlillere bakılırsa, bölgesel yatırım teşvikleri ortasında en yüksek tesir katma kıymet üzerine oldu. Tesir tahlili çalışması, bölgesel teşvik uygulamalarının bir mal ya da hizmetin üretim sürecindeki girdi ve çıktısı içindeki farkı tanımlayan işletmenin katma bedeline de büyük yarar sağladığını ortaya koydu.
Bölgesel yatırım teşviklerinin, teşebbüslerin katma bedeline yüzde 101,3’lük direkt tesirde bulunduğu hesaplandı.
Yalnızca kendisini değil, ekosistemini de büyüttü
Öte yandan, yatırım teşviki almış bir teşebbüsün eser sattığı ve aldığı bütün teşebbüsler, teşvik alan teşebbüsün yatırım ekosistemini oluşturdu.
Dolaylı tesirlerin tahlili maksadıyla teşvik alan teşebbüslerin satın alma, satış, satın alma oranı ve satış oranı da değerlendirildi.
Yatırım teşviklerinin, yatırım ekosisteminde bulunan teşebbüslere istihdam tesirine bakıldığında, teşvik alan teşebbüse satış yapan işletmeler için yüzde 8,8, satın alma yapan teşebbüsler için de yüzde 10,1 düzeyinde artış görüldü.
Teşviklerin, ekosistemde bulunan teşebbüslere yatırım tesiri incelendiğinde de teşvikten yararlanan teşebbüsten satın alma yapan işletmelerin yatırımlarının yüzde 3 arttığı belirlendi.
Katma kıymet tesiri de teşvik alan teşebbüse satış yapan teşebbüsler için yüzde 8,6, teşvik alan teşebbüsten satın alma yapan teşebbüsler için de yüzde 6,3 yükseliş olarak hesaplandı.
Her 9 kuruşluk vergi teşviki 1 liralık katma paha artışı getirdi
Yapılan çalışmalar kapsamında bir ek istihdamın teşvik maliyetinin yaklaşık 85 bin 700 lira olduğu, yatırım dayanak taahhüdü açısından her 0,99 lira teşvikin 1 lira ek yatırımı birlikteinde getirdiği görüldü.
Ayrıyeten, yaklaşık 9 kuruşluk vergi teşvikinin 1 lira katma bedel artışı sağladığı anlaşıldı. Teşvik siyasetlerinin yatırıma etkisinin teşebbüs büyüklüğünden bağımsız olduğu, istihdam etkisinin ise teşebbüs büyüklüğü arttıkça azaldığı gözlemlendi. Teşebbüs büyüklüğüyle gerçekleşen azalış etkisinin, artan yatırımın otomasyonundan kaynaklanabileceği değerlendirildi.
Bölgesel teşvik uygulamaları
Teşvik uygulamaları kapsamında, ülke genelindeki tüm vilayetler 6 bölgede gruplandırıldı. Bu doğrultuda sağlanan takviye ögeleri da bölgelere ve yapılacak yatırımın ölçü ve kesimine bakılırsa farklılık gösterdi.
Bölgesel yatırım teşviklerinden yaralanmak isteyen teşebbüsler gerekli şartları sağladıkları takdirde, yatırım teşvik dokümanı almaya hak kazanıyor.
Alınan evraklar, belirtilen yatırım ve istihdam şartları yerine getirilene kadar “açık” olarak tanımlanıyor ve bu süreçte yalnızca KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetlerinden yararlanılabiliyor.
Bölgesel yatırım teşviklerinin öbür ögeleri olan vergi indirimi, sigorta primi patron payı takviyesi, gelir vergisi stopajı takviyesi, sigorta primi emekçi payı dayanağı, faiz dayanağı ve yatırım yeri tahsisinden faydalanılması için teşebbüslerin taahhütlerini yerine getirerek, yatırım teşvik evraklarını “kapalı” duruma getirmeleri gerekiyor.
Okumaya devam et...
Yatırım Teşvik Sistemi kapsamındaki uygulamalardan biri olan “Bölgesel Teşvik Uygulamaları” ile yüksek katma bedelli yatırımlar, üretim ve istihdamın artırılması, bölgesel ve büyük ölçekli yatırımların özendirilmesi, memleketler arası direkt yatırımların çekilmesi ve bilhassa bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması hedeflendi. 2020 yılı sonu prestijiyle tüm yatırım teşvik programları kapsamında düzenlenen 50 bin 335 teşvik evrakının 27 bin 434’ü (yüzde 55’i) bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında düzenlendi. Yalnızca geçen yıl açılan evrak sayısı 10 bin 480’i bulurken bunun 6 bin 460’ı bölgesel teşvik evraklarından oluştu.
Teşvik dokümanlarının bölgelere nazaran dağılımı incelendiğinde, en epey evrakın ekonomik gelişmişliğin en yüksek olduğu 1. Bölge’de açıldığı görüldü. Verilen teşviklerin en yüksek fiyatta gerçekleştiği ve ekonomik gelişmişliğin en düşük olduğu 6. Bölge’de ise açılan doküman sayısının, 2. Bölge’de açılan doküman sayısına yakın olduğu hesaplandı.
Teşvik alan teşebbüslerin yatırımlarını ortalama yüzde 71,2 nakdî paha olarak da 45,5 milyar lira artırdığı belirlendi.
En yüksek istihdam artışı 6. Bölge’de
Uygulanan teşvik programının, teşvik alan teşebbüslerde direkt 535 bin 290 kişilik ek istihdam artışı sağladığı hesaplandı.
Kelam konusu işletmelerde yapılan tahlillerde, çalışanlara ödenen toplam fiyatlarda ortalama artışın yüzde 53,1 civarında olduğu görüldü.
İstihdam artışına olan tesirin yüzde 54,8 olduğu, ödenen maaş artışının istihdam artışıyla paralellik gösterdiği tespit edildi.
Tüm bölgeler için istihdamda bir artış eğilimi olduğu belirlenirken en yüksek artışın yüklü olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki vilayetlerin bulunduğu 6. Bölge’de olması dikkati çekti.
En yüksek tesir katma kıymette
Yapılan tahlillere bakılırsa, bölgesel yatırım teşvikleri ortasında en yüksek tesir katma kıymet üzerine oldu. Tesir tahlili çalışması, bölgesel teşvik uygulamalarının bir mal ya da hizmetin üretim sürecindeki girdi ve çıktısı içindeki farkı tanımlayan işletmenin katma bedeline de büyük yarar sağladığını ortaya koydu.
Bölgesel yatırım teşviklerinin, teşebbüslerin katma bedeline yüzde 101,3’lük direkt tesirde bulunduğu hesaplandı.
Yalnızca kendisini değil, ekosistemini de büyüttü
Öte yandan, yatırım teşviki almış bir teşebbüsün eser sattığı ve aldığı bütün teşebbüsler, teşvik alan teşebbüsün yatırım ekosistemini oluşturdu.
Dolaylı tesirlerin tahlili maksadıyla teşvik alan teşebbüslerin satın alma, satış, satın alma oranı ve satış oranı da değerlendirildi.
Yatırım teşviklerinin, yatırım ekosisteminde bulunan teşebbüslere istihdam tesirine bakıldığında, teşvik alan teşebbüse satış yapan işletmeler için yüzde 8,8, satın alma yapan teşebbüsler için de yüzde 10,1 düzeyinde artış görüldü.
Teşviklerin, ekosistemde bulunan teşebbüslere yatırım tesiri incelendiğinde de teşvikten yararlanan teşebbüsten satın alma yapan işletmelerin yatırımlarının yüzde 3 arttığı belirlendi.
Katma kıymet tesiri de teşvik alan teşebbüse satış yapan teşebbüsler için yüzde 8,6, teşvik alan teşebbüsten satın alma yapan teşebbüsler için de yüzde 6,3 yükseliş olarak hesaplandı.
Her 9 kuruşluk vergi teşviki 1 liralık katma paha artışı getirdi
Yapılan çalışmalar kapsamında bir ek istihdamın teşvik maliyetinin yaklaşık 85 bin 700 lira olduğu, yatırım dayanak taahhüdü açısından her 0,99 lira teşvikin 1 lira ek yatırımı birlikteinde getirdiği görüldü.
Ayrıyeten, yaklaşık 9 kuruşluk vergi teşvikinin 1 lira katma bedel artışı sağladığı anlaşıldı. Teşvik siyasetlerinin yatırıma etkisinin teşebbüs büyüklüğünden bağımsız olduğu, istihdam etkisinin ise teşebbüs büyüklüğü arttıkça azaldığı gözlemlendi. Teşebbüs büyüklüğüyle gerçekleşen azalış etkisinin, artan yatırımın otomasyonundan kaynaklanabileceği değerlendirildi.
Bölgesel teşvik uygulamaları
Teşvik uygulamaları kapsamında, ülke genelindeki tüm vilayetler 6 bölgede gruplandırıldı. Bu doğrultuda sağlanan takviye ögeleri da bölgelere ve yapılacak yatırımın ölçü ve kesimine bakılırsa farklılık gösterdi.
Bölgesel yatırım teşviklerinden yaralanmak isteyen teşebbüsler gerekli şartları sağladıkları takdirde, yatırım teşvik dokümanı almaya hak kazanıyor.
Alınan evraklar, belirtilen yatırım ve istihdam şartları yerine getirilene kadar “açık” olarak tanımlanıyor ve bu süreçte yalnızca KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetlerinden yararlanılabiliyor.
Bölgesel yatırım teşviklerinin öbür ögeleri olan vergi indirimi, sigorta primi patron payı takviyesi, gelir vergisi stopajı takviyesi, sigorta primi emekçi payı dayanağı, faiz dayanağı ve yatırım yeri tahsisinden faydalanılması için teşebbüslerin taahhütlerini yerine getirerek, yatırım teşvik evraklarını “kapalı” duruma getirmeleri gerekiyor.
Okumaya devam et...