Bizi de Avrupa’yı da hayli yoracak

Zeytin

Global Mod
Global Mod
Güldağ: Ukrayna’da olmaz filan derken korkulan oldu. Rusya’nın askeri operasyonu daha sonrasında bir dünya krizine dönüşüyor adeta. Piyasalar altüst oldu. Bahis bizi de önemli halde ilgilendiriyor hiç elbet. En epeyce etkilenecekler listesinde bir numarada Ukrayna var ancak iki numaraya Türkiye’yi mi Rusya’yı mı khalbukim diye düşünüyorum. Dördüncü de Almanya’dır.

Ağaoğlu: Senin birinci dört ülkeyi saydığın sıralamayı biraz değiştiririm. Orta vadeli tesirlere de bakarak Almanya’yı daha ön sıralara koyarım.

Güldağ: Kuzey Akım 2 sorunu…

Ağaoğlu: Motamot… Zira aslında sorun Almanya ve Rusya içindeki Kuzey Akım 2 sıkıntısı. Hatırlarsın, boru sınırı tam bağlanamadı. Aslında Almanya, Rusya’ya ekonomik olarak aslına bakarsan fazlaca yakındır. Biz bakınca farklı görürüz ama…

Güldağ: Pek hoşlaşmazlar…

Ağaoğlu: Rusya’da bir Alman markasında çalışmış biri olarak söyleyebilirim ki, fazlaca enteresan bir biçimde ortalarında bir çeşit ortak ömür vardır. Soğuk Savaş biter bitmez süratle birbirlerine yakınlaştılar. Enerjiyi Almanya, Rusya’dan alır. Tıpkı biçimde Almanya’nın mal sattığı ülkelerin başında da Rusya gelir. İşte Kuzey Akım 2 bu karşılıklı bağımlılığı daha da artıracaktı. Almanya’nın güç gereksinimini temin ederken birlikteinde ticareti de artıracak bir işlevi olacaktı. Hatta 6 ay evvel Almanya ‘okey’ dedi, ABD ortaya girdi ve durdurdu. Almanya da kabullenmek durumunda kaldı. Artık savaş Ukrayna’nın üzerinde devam ediyor lakin Ukrayna fillerin tepiştiğinde ezilen çimenler üzere görünüyor.

Güldağ: Almanya’nın çiçeği burnunda başbakanı Olaf Scholz, Federal Meclis’in pazar günü olağanüstü toplanmasını istedi. Bu Almanya’nın, AB’nin hazırlayacağı yaptırım paketinin onaylanması konusunda frene bastığı manasına da gelebilir…

Ağaoğlu: En azından birkaç gün fırtınalı geçecektir doğal olarak…

Güldağ: Natürel gelişmelerin hem ekonomik hem siyasi uzantıları var. Olaylar daha da tırmanabilir. Putin’in birinci ‘tanıma’ açıklamasından daha sonra ikinci konuşmasında ‘Luhansk ve Donetsk’i, bağımsızlık ilan ettikleri hudutlar ortasında tanıdıklarını ilan etti. halbuki bağımsızlık ilan edenler bölgelerinin kendi çizdikleri hudutlarının hepsini denetim edemiyor. Daha fazlaca Rusya sonuna yakın bölgelerde yargıçlar. ötürüsıyla Putin’in bağımsızlıklarını tanıdığını söylemiş olduği bölgenin yaklaşık yüzde 70’i hala Ukrayna’nın denetimi altında. Güvenlik güçleri var orada. Ukrayna bölgeyi bırakmaya razı şayet olmazsa çatışmalar daha da şiddetlenir. Tahminen iş, şu sıralar spekülasyonu yapıldığı üzere Kiev’e girmeye kadar varmaz muhtemelen ancak Rusya’nın Batı’ya önemli biçimde meydan okuduğu ortada. Batı ise şimdilik çok dağınık ve cılız reaksiyonlar veriyor.

Ağaoğlu: Rusya ise pek sert. Aslında Rusya kendi etrafını bir manada teminat altına almaya çalışıyor. Dört unsur deklare ettilar, o dört hususun sonuncusu Ukrayna’da asker olmayacak. Bu epeyce şiddetli bir durum hem Ukrayna tıpkı vakitte rastgele bir ülke için. Güldağ: Türkiye’yi de fazlaca yoracak. Güç ve buğdayda yaşayacağımız problemler bir tarafa, turizm boyutuyla korkutucu. Ağaoğlu: Tahıl ithalatımızın yüzde 80’i o bölgeden geliyor. Türkiye, Ukrayna’yı askeri olarak SİHA’lar vesairelerle bir biçimde destekleyen, mal satan bir ülke, oradan gelecek turiste gereksinimi olan bir ülke.

Güldağ: Geçen yıl Rusya ve Ukrayna’dan gelen turist de toplamın dörtte bir tanesiydi. 5 milyona yakın Rus turist geldi. Ukraynalı turistler 2 milyonla rekor kırdı. Bizim havayolları yalnızca Ukrayna’ya 110 uçuş yapıyor haftada.

Ağaoğlu: Bunlar epey kıymetli iktisat açısından. Bizim havayolu şirketlerinin paylarının hayli sert düşmesine şaşırmamak lazım.

Güldağ: Taban yaptı hepsi. Yüzde 10 civarında düştüler.

Ağaoğlu: İşin petrol denklemine gelince, piyasada 100 dolar hevesi vardı aslına bakarsanız.

Güldağ: Evet sen de ısrarla petrol varili 100 doları bakılırsacek diyordun.

Ağaoğlu: İşte artık üzerine çıktık.

Güldağ: Bir orta 105 doları gördü.

Ağaoğlu: 101-102 dolardan daha hayli süreçler. Lakin tansiyon olduğu sürece petrol meblağları artacak. Rus petrolüne ambargo filan üzere uç uygulamalar gelirse tablo uygunca değişir.

Güldağ: Yalnız Çin alabilir bu biçimde.

Ağaoğlu: O denli bir durumda petrol fiyatlarının ne kadar dalgalanacağını ve nerede dengeleneceğini kestirmek sıkıntı olur. Lakin dengelenme her durumda daha yüksek fiyattan olur.

Güldağ: Ambargo şayet olmazsa bu biçimde bu Rusya’ya fayda bir daha…

Ağaoğlu: Pek değil, zira yeni yaptırımlar kelam konusu, 5 bankaya, 3 iş insanına yaptırım İngiltere’den geldi, Almanya da bir banka hariç dördünü kabul ediyor. bu biçimde bir durumda Rusya için ticaret, ihracat vesaire mevzularında zorluk çıkacak. Dahası aşikâr ki yaptırımlar daha da ağırlaşabilir.

Güldağ: Farklı taraflardan de olsa bizi önemli halde etkileyecek. Cumhurbaşkanı ‘Ne Rusya’dan ne Ukrayna’dan vazgeçebiliriz’ diyor. Lakin natürel olaylar o denli gelişebilir ki, tercih noktasında kalabiliriz.

Ağaoğlu: Türkiye burada tarafl ardan biri aslına bakarsanız. En azından NATO üyesi olarak taraflardan biri…

Güldağ: Gerçi Rusya’ya yaptırımlar uygulandığında da biz katılmadık. bir daha beklemiyorum. Ancak bu sefer Japonya, Güney Kore hepsi katılıyor kınamalara. Askeri olarak sıkıştıramasalar da ekonomik olarak sıkıştırmak için ellerinden geleni yapacaklar üzere görünüyor. Rusya 600 milyar dolar rezervi biriktirdi fakat Rus şirketleri sıkıntı bir periyot yaşacak anlaşılan.

Ağaoğlu: İşin nereye varacığını bilmiyoruz. örneğin ithalatta kasvetler olursa, tedarik güvenliğimiz ile ilgili bir düşünce olabilir. Bilhassa ziraî emtia ve petrol tarafında.

Güldağ: Tahminen süreksiz bir durum lakin birinci tesirlerini lojistikte görmeye başladık. Rusya’nın operasyon başlatmasının akabinde bölgeye yapılan nakliyecilik faaliyetleri de durduruldu. Bölgede bulunan 300’e yakın Türk TIR’ı ve 10’dan fazla Türk gemisi artık Türkiye’ye dönmenin yollarını arıyor. Bir gemimize de bomba isabet etmiş…

Ağaoğlu: Değerli… Tedarik tarafını etkileyecektir bu çeşit gelişmeler. Öteki bir yerden tedarik edeceksek bu sefer fiyat düşüncesi çıkacak. Bir dizi eza bizi bekliyor orada. O yüzden bu Ukrayna problemi bizim açımızdan da kolay kolay çözülmeyecek. Birinci ağızdaki tansiyon umarım süratle geriler. Tırmanma devam ederse bu sene iktisadımızı fazlaca sıkıntı günler bekliyor demektir. Kaldı ki, tansiyon bir süre daha sonra gerilese de, kalıcı bir tahlil gelmezse görünen o ki badire geri gelecek. Rusya’nın ısrarlı baskısının bir kısmının kesinlikle NATO nezdinde karşılık bulması gerekiyor ki kalıcı bir periyoda geçebilelim.

Güldağ: NATO tepesinin bugün yapılacağı belirtildi. Enteresandır Sovyetler Birliği’nden ve Doğu Bloku’ndan kopan Polonya, Estonya, Litvanya ve Letonya NATO’yu istişareye çağırdı.

Ağaoğlu: Bulgaristan ve Çekya da var. Lakin istişare Ukrayna’ya komşu NATO ülkelerinin güvenliğine dair. Ukrayna NATO üyesi değil. ötürüsıyla Ukrayna’yı NATO’nun müdafaası da mümkün değil.

Güldağ: NATO Genel Sekreteri “Şu anda Avrupa’da savaş var!” dedi. “Rusya işgalci, büyük bedeller ödeyecek. Memleketler arası hukukun bu türlü ezilmesini kabul edemeyiz. Askeri takviyemizi artıracağız. NATO hava alanını korumak için 100 uçak hazır bekliyor” diyor. Aşikâr ki bu iş uzayacak.

Ağaoğlu: Ne kadar uzun sürer bilmiyorum fakat bu devrin de bizi olumsuz etkileyeceğini biliyorum. İnşallah tedarik tarafında etkilemez fiyat tarafında etkilenir. Turist gelemezse başka bir sorun…

Güldağ: Gerçi Rus uçağı düştüğünde bile gelmişti Rus turistler. Ancak Ukrayna üzerinden gelmişlerdi. Çatışmalar şiddetlenirse turizm en kırılgan işlerden biri…

Ağaoğlu: bu biçimde kara harekatının düzgünce boyutlandığı tam bir savaşa dönüşmedikçe turiste büyük bir mahzur olacağını zannetmiyorum. Aslında bakarsan bu şu anda yalnızca Türkiye’nin de değil Rusya’dan gaz alan, tahıl alan Avrupa’nın da sorunu bu beraberinde.

Güldağ: Kur tarafını da etkiledi. TL dolar karşısında bedel kaybetti. 14.50’nin üstünü gördü. Yüzde 5 bir bedel kaybı var. Türk Lirası gelişen ülkeler içinde en epey paha kaybeden para ünitesi oldu. Bir orta Rus Rublesi’nden bile daha fazla kıymet kaybetti TL. daha sonra müdahale geldi anlaşılan. Kayıplar yüzde 3’e geriledi. Ancak 20 Aralık daha sonrası, kur muhafazalı mevduata geçtikten daha sonra birinci kere bu kadar yükseliyor dolar. Euro da paha kazandı TL’ye karşı bir orta 16.60’a çıktı. Milletlerarası piyasalarda ise Euro paha kaybediyordu halbuki.

Ağaoğlu: Savaşın mühleti ve tedarik problemlerine yansıması şayet uzun vadeli şayet olmazsa piyasalar toparlanabilir. Emtia tarafı da o denli. Euro da bir çok etkileniyor. Euro/Dolar paritesi 1.1167’ye geldi. Paritede 1.10’lu sayıları da gorebiliriz yakın vakitte.

Güldağ: Hazine ve Maliye Bakanlığı ‘Telaş etmeyin, Türk Lirası’na güvenin” daveti yapıyor. Ukrayna-Rusya gerginliğinin niye olduğu oynaklıklara karşı, TL ve TL cinsi varlıklara inancın devam etmesinin ve riskli konumlar almaktan kaçınmalarının her açıdan kıymetli olduğunu” söylüyor. Yanlışsız bir davet bence. Telaşla hareket edenler ziyana da uğrayabilir. Anadolu ile konuşunca iş dünyasının şöyleki bir frene bastığını gördüm. “Bekleyelim nazaranlim” yaklaşımı ortaya çıktı. Alışılmış bu uzun sürerse, esasen çeşitli bölümlerde sakinleşme işaretleri vardı, daha da artar bunlar. Durgunlaşmayı hızlandırabilir.

Ağaoğlu: Bizi de, Avrupa’yı da epeyce yoracak. Diken üstünde yaşayacağız bir süre…

Güldağ: İnşallah yanılıyorumdur lakin dünyanın jeopolitik istikrarları de bahsin süratle tahliline pürüz görünüyor. Önemli bir liderlik sorunu var. ABD eski gücünde değil. Ancak bir yandan liderliğini restore etmeye çalışıyor. Çin’i bu fotoğrafın içine kesinlikle koymak lazım. Rusya ile uzun vakittir hayli kıymetli işbirlikleri geliştiriyorlar. Ukrayna’da yaşananlar, oldukcatan tek kutuplu dünyadan çıktığımızı hayli merkezli bir bir yeni memleketler arası oyuna geçildiğinin göstergesi üzere…

Ağaoğlu: Tesirleri her durumda orta ve uzun vadeye yayılacak. O denli anlaşılıyor.

Güldağ: Belirsizlik ve karmaşıklık bu devrin temel niteliği diyorduk. Artık yaşanan türbülans ile bir arada belirsizlikler düzgünce artıyor. Bütün ülkeler, bu vakitte idari kapasitelerini artırma yoluna gidecektir. Gelecek sohbette buna karşı ne yapmamız lazım sorusuna yük verelim…

Okumaya devam et...