Türkiye günlerdir yangınlarla boğuşuyor. Ülkenin farklı noktalarında çıkan yangınlarla uğraş sürüyor.
Odatv Dijital Yayın Müdürü Davet Develioğlu, Youtube kanalımızda hazırladığı Üçüncü Göz programında, yangınlardan evvel yapılan ikazlara ve hususla ilgili yapılan yayınlara değinmişti.
“Size bu yangınların göz göre nazaran geldiğini söyleseydim?” diyen Develioğlu, şu sözleri kullandı:
“Ülkemiz neredeyse 10 gündür yangınlarla cebelleşiyor. Türkiye’nin kuzeyi sellerle boğuşurken, güzelim ormanlarımız cayır cayır yanıyor. 150’nin üzerinde çıkan yangın hem bizi tıpkı vakitte yeşilliklerimizi mahvediyor. Geleceğimiz yanıyor.
Pekala bunu öngörmek epeyce mu zordu?
Hayır. Ukrayna sıcaklıkların olağanın üstünde olduğunu düşünüp evvelde ormanlarını nemlendirmişti. Avrupa’da ise biroldukça ülke yangın söndürme uçak filolarını denetlemiş, tatbikatlar yapmıştı.
Biz ise her vakit olduğu üzere öngörüsüz ve plansızlıkla kalakalmıştık.
Yangının birinci haftasından daha sonra İspanya ve Hırvatistan’dan gelen yardım uçakları ile bir arada Rusya ve İran’dan gelen uçaklar müdahaleye başladı. Lakin iş işten geçmişti.”
HÜRRİYET MÜELLİFİ ERGİN DE KURAKLIK VURGUSU YAPTI
Develioğlu’nun yayını kuraklık problemini ve yansımalarını gündeme getirdi.
Hürriyet Gazetesi müellifi Sedat Ergin, bugünkü “fevkalade kuraklıkta orman yangınına yakalanmak sürpriz olabilir mi?” başlıklı yazısında, Meteoroloji’nin kuraklık haritalarını aktardı.
Ergin, “Özellikle güney kıyılarımızda karşılaştığımız son orman yangını felaketinin yaygınlığı ve yoğunluğu öngörülemeyecek sürpriz bir durum mudur? Yoksa kapıyı çalacağı pekâlâ öncesinden varsayım edilebilecek bir ihtimal miydi?” diye sordu.
YANGINLARIN ÇIKTIĞI BÖLGELER İÇİN YAPILAN İKAZLAR
Ergin yazısında şu tabirleri kullandı:
“Gerçekten de Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün web sayfasına girildiğinde, “analizler” başlığı altındaki “kuraklık” kısmında yer alan haritalar yeteri kadar fikir verici.
Buradaki haritalardan en çarpıcı olanlarından biri, Nisan-Haziran 2021 periyodunu gösteren “Meteorolojik Kuraklık Haritası”. Türkiye’nin Temmuz-Ağustos devrine nasıl bir kuraklık tablosuyla girilmiş olduğunu gösteriyor en son 12 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiş olan bu harita.
Haritada güneybatıda bilhassa Muğla, Aydın ve Denizli vilayetleri büyük ölçüde en uç kategori olan “fevkalade kurak” bölge olarak tanımlanıyor. Dikkat çeken bir nokta, son yangınların kıymetli bir kısmının patlak verdiği Marmaris ve etrafı, Datça Yarımadası ve Fethiye’nin olduğu üzere “fevkalade kurak” bölge ortasında görünmesidir.
Gökova Körfezi’nin kuzey kıyısındaki Mazıköy ve Ören üzere yerleşimlerin bulunduğu alanlar ise “oldukça şiddetli kurak” ya da “şiddetli kurak” bölgeler olarak görünüyor. Antalya’nın Manavgat bölgesi ise “orta kurak” kategorisinde.”
KURAKLIK BÜTÜN YAZA YAYILIYOR
Ergin’in yazısını devamı şu biçimde:
“Geride bıraktığımız nisan-haziran devrinde gerçekleşmiş olan durumu yansıtan bu tablo, aslında yazın ikinci yarısına dönük kuraklık iddiaları açısından da yol gösterici sayılabilir.
Lakin biz bir daha de fikir yürütmek yerine, Dünya Meteoroloji Örgütü’ne bağlı çalışan Belgrad merkezli Güney Doğu Avrupa İklim Değişikliği Merkezi’nin (SEEVCCC) varsayımlarından yola çıkarak durumu okumaya çalışalım. Bu kuruluşun temmuz, ağustos ve eylül aylarına ait olarak verdiği hem yağış birebir vakitte sıcaklık iddiaları de aslında farklı bir yönelişi anlatmıyor.
Bilhassa her üç aya ait yağış varsayım tablolarında, Türkiye’nin Ege ve Akdeniz bölgeleri büyük ölçüde yüksek “yağış eksikliğine” işaret eden koyu kahverengi renkle kaplanmış. Sırf Antalya’nın kıyı şeridinde bu durumun aşikâr ölçülerde gerilediği gözleniyor. Keza tıpkı bölgelere dönük sıcaklık varsayımlarında de olağan mevsim ortalamalarının üstüne çıkılıyor.
Özetlemek gerekirse, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün nisan-haziran periyodunda gerçekleşmiş duruma ait tespitlerindeki yönelişlerin ağustos-eylül devrinde de sürmesi varsayım ediliyor bu uzman kuruluş tarafınca.
ERKEN İHTAR SİSTEMİ KÂFİ OLMADI
Hava sıcaklığının 40 derecenin üzerine çıktığı, nemin de yüzde 20’nin altına düştüğü durumlar orman yangınları açısından risk eşiği olarak bedellendiriliyor. olağanüstü kuraklık şartlarında bu eşik yeterlice düşüyor. Örneğin geçen hafta Manavgat’ta yangın birinci defa patlak verdiğinde ısı 42 derece iken nem oranı yüzde 5’e kadar düşmüştü.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü de yangınlara tesir eden bir dizi etkeni temel alarak bir “Orman Yangınları Meteorolojik Erken İkaz Sistemi” (MEUS) geliştirilmiş bulunuyor. Bu çerçevede evvelde varsayımlara dayalı tehlike haritaları hazırlanıyor.
Ancak bu ihtar sistemi ve hazırlanan haritalar, Türkiye’de hala sürmekte olan büyük felaketi önlemek bakımından kâfi olmadı.
PROF. KADIOĞLU: TEHLİKE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE ARTTI
niye kâfi olmadı sorusuna gelirsek, bu mevzuda başvuracağımız isimlerden biri meteoroloji ve afet idaresi alanında Türkiye’nin önde gelen akademisyenlerinden biri olan İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Mikdat Kadıoğlu…
Prof. Kadıoğlu, dünkü sohbetimizde, evvela hâkim hava durumuna ve iklim değişikliği faktörlerine dikkat çekiyor: “Aslında Türkiye’de orman yangınları her vakit büyük bir sorun oldu. Bu tehlike her vakit vardı. Fakat kurak kış aylarından daha sonra günümüzde hâkim olan durağan yüksek basınç merkezi, (sıcak ve kurutucu) fön rüzgarı ve fön tesiri ile kavurucu hava kaideleri orman yangınlarında durumu berbatlaştırıyor, tehlikeyi artırıyor. İklim değişikliğiyle de bir arada orman yangınlarının sayısı ve büyüklüğü artıyor.”
Prof. Kadıoğlu, ayrıyeten hava iddiaları çerçevesinde orman yangını ihtimalinin pekâlâ önce öngörülebildiğini vurgulayarak, “Bu yaz gerek kuraklık düzeyinde gerek sıcaklıkta ve nemde mevsim ortalamalarından sapmalar olacağı pekâlâ öncesinden görülüyordu, hâlâ da görülüyor” diye konuşuyor.
YANGINDAN EVVEL RİSK AZALTILMALI
Madem görülüyordu, bu biçimde sorun nerede?
Kadıoğlu, şöyleki yanıtlıyor: “Sadece orman yangınları değil bütün doğal kaynaklı afetler açısından konuşuyorum, Türkiye’de afet idaresi kelam konusu olduğunda akla daha fazlaca kriz idaresi geliyor. halbuki evvel kriz değil risk idaresinin gelmesi gerekir. Evvel riski mümkün olduğunca azaltıp, daha sonra azaltamadığınız risk için hazırlığınızı yapıp afet çıktığında müdahale edeceksiniz. Türkiye’de bu aykırısından işliyor. Önlemler sorun patlak vermeden alınmak yerine, sorun ortaya çıktıktan daha sonra devreye sokulmaya çalışıyor.”
Prof. Kadıoğlu ekliyor: “Risk idaresinde harcayacağınız bir lira sizi ileride harcayacağınız 100 liradan kurtarır. Aslında bu istikametiyle afetlerle ilgili evvelde yapacağınız risk idaresi bir kalkınma sıkıntısıdır. Risk idaresi yaparsanız sorunu da kıymetli ölçüde önleyeceğiniz için ülke kaynakları toplumun refahını güçlendirme tarafında kullanılır, ülke ileri masraf. Risk idaresi ihmal edilirse, bütün kaynaklarınız bu kere yara sarmaya masraf. Son orman yangınlarına bu açıdan baktığımızda, risk idaresinde daha tesirli tedbirler alınıp yangın çıkması engellenemezse bile, yangınlar çıkmadan evvel ormanlara giriş ve dışarıda ateş yakma yasaklanabilirdi, takımlar toplanıp toprakta konumlanabilir ve erken müdahale ile felaketin büyük olması, denetim dışına çıkması nispeten önlenebilirdi.”
UÇAK SAYISI DA YETERSİZ KALINCA
Kuşkusuz, patlak verdikten daha sonra yangının havadan bastırılması da tesirli bir metot. Görüleceği üzere, bütün kestirimler bu yaz riskli bölgelerde orman yangınları tehlikesinin artacağına işaret ediyordu. daha sonradan yapılan resmi açıklamalara nazaran, geçen hafta yangın dalgası başladığı sırada Türkiye’nin elinde sadece Rusya’dan kiralanmış 3 yangın söndürme uçağı ve aynıca 29 kadar helikopter vardı.
Bilhassa 3 uçak, evvelki günkü yazımızda dikkat çektiğimiz üzere Avrupa’nın güneyindeki belirli başlı bütün ülkelerin ulusal imkânlarıyla envanterlerinde bulunan yangın söndürme filolarındaki uçak sayısının pek altındaydı. Bu istikametiyle bakıldığında, beklenen tehlike karşısında Türkiye bu ülkelerle kıyaslandığında -uçak kapasitesi bakımından- yetersiz bir noktadaydı.”
Odatv Dijital Yayın Müdürü Davet Develioğlu, Youtube kanalımızda hazırladığı Üçüncü Göz programında, yangınlardan evvel yapılan ikazlara ve hususla ilgili yapılan yayınlara değinmişti.
“Size bu yangınların göz göre nazaran geldiğini söyleseydim?” diyen Develioğlu, şu sözleri kullandı:
“Ülkemiz neredeyse 10 gündür yangınlarla cebelleşiyor. Türkiye’nin kuzeyi sellerle boğuşurken, güzelim ormanlarımız cayır cayır yanıyor. 150’nin üzerinde çıkan yangın hem bizi tıpkı vakitte yeşilliklerimizi mahvediyor. Geleceğimiz yanıyor.
Pekala bunu öngörmek epeyce mu zordu?
Hayır. Ukrayna sıcaklıkların olağanın üstünde olduğunu düşünüp evvelde ormanlarını nemlendirmişti. Avrupa’da ise biroldukça ülke yangın söndürme uçak filolarını denetlemiş, tatbikatlar yapmıştı.
Biz ise her vakit olduğu üzere öngörüsüz ve plansızlıkla kalakalmıştık.
Yangının birinci haftasından daha sonra İspanya ve Hırvatistan’dan gelen yardım uçakları ile bir arada Rusya ve İran’dan gelen uçaklar müdahaleye başladı. Lakin iş işten geçmişti.”
HÜRRİYET MÜELLİFİ ERGİN DE KURAKLIK VURGUSU YAPTI
Develioğlu’nun yayını kuraklık problemini ve yansımalarını gündeme getirdi.
Hürriyet Gazetesi müellifi Sedat Ergin, bugünkü “fevkalade kuraklıkta orman yangınına yakalanmak sürpriz olabilir mi?” başlıklı yazısında, Meteoroloji’nin kuraklık haritalarını aktardı.
Ergin, “Özellikle güney kıyılarımızda karşılaştığımız son orman yangını felaketinin yaygınlığı ve yoğunluğu öngörülemeyecek sürpriz bir durum mudur? Yoksa kapıyı çalacağı pekâlâ öncesinden varsayım edilebilecek bir ihtimal miydi?” diye sordu.
YANGINLARIN ÇIKTIĞI BÖLGELER İÇİN YAPILAN İKAZLAR
Ergin yazısında şu tabirleri kullandı:
“Gerçekten de Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün web sayfasına girildiğinde, “analizler” başlığı altındaki “kuraklık” kısmında yer alan haritalar yeteri kadar fikir verici.
Buradaki haritalardan en çarpıcı olanlarından biri, Nisan-Haziran 2021 periyodunu gösteren “Meteorolojik Kuraklık Haritası”. Türkiye’nin Temmuz-Ağustos devrine nasıl bir kuraklık tablosuyla girilmiş olduğunu gösteriyor en son 12 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiş olan bu harita.
Haritada güneybatıda bilhassa Muğla, Aydın ve Denizli vilayetleri büyük ölçüde en uç kategori olan “fevkalade kurak” bölge olarak tanımlanıyor. Dikkat çeken bir nokta, son yangınların kıymetli bir kısmının patlak verdiği Marmaris ve etrafı, Datça Yarımadası ve Fethiye’nin olduğu üzere “fevkalade kurak” bölge ortasında görünmesidir.
Gökova Körfezi’nin kuzey kıyısındaki Mazıköy ve Ören üzere yerleşimlerin bulunduğu alanlar ise “oldukça şiddetli kurak” ya da “şiddetli kurak” bölgeler olarak görünüyor. Antalya’nın Manavgat bölgesi ise “orta kurak” kategorisinde.”
KURAKLIK BÜTÜN YAZA YAYILIYOR
Ergin’in yazısını devamı şu biçimde:
“Geride bıraktığımız nisan-haziran devrinde gerçekleşmiş olan durumu yansıtan bu tablo, aslında yazın ikinci yarısına dönük kuraklık iddiaları açısından da yol gösterici sayılabilir.
Lakin biz bir daha de fikir yürütmek yerine, Dünya Meteoroloji Örgütü’ne bağlı çalışan Belgrad merkezli Güney Doğu Avrupa İklim Değişikliği Merkezi’nin (SEEVCCC) varsayımlarından yola çıkarak durumu okumaya çalışalım. Bu kuruluşun temmuz, ağustos ve eylül aylarına ait olarak verdiği hem yağış birebir vakitte sıcaklık iddiaları de aslında farklı bir yönelişi anlatmıyor.
Bilhassa her üç aya ait yağış varsayım tablolarında, Türkiye’nin Ege ve Akdeniz bölgeleri büyük ölçüde yüksek “yağış eksikliğine” işaret eden koyu kahverengi renkle kaplanmış. Sırf Antalya’nın kıyı şeridinde bu durumun aşikâr ölçülerde gerilediği gözleniyor. Keza tıpkı bölgelere dönük sıcaklık varsayımlarında de olağan mevsim ortalamalarının üstüne çıkılıyor.
Özetlemek gerekirse, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün nisan-haziran periyodunda gerçekleşmiş duruma ait tespitlerindeki yönelişlerin ağustos-eylül devrinde de sürmesi varsayım ediliyor bu uzman kuruluş tarafınca.
ERKEN İHTAR SİSTEMİ KÂFİ OLMADI
Hava sıcaklığının 40 derecenin üzerine çıktığı, nemin de yüzde 20’nin altına düştüğü durumlar orman yangınları açısından risk eşiği olarak bedellendiriliyor. olağanüstü kuraklık şartlarında bu eşik yeterlice düşüyor. Örneğin geçen hafta Manavgat’ta yangın birinci defa patlak verdiğinde ısı 42 derece iken nem oranı yüzde 5’e kadar düşmüştü.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü de yangınlara tesir eden bir dizi etkeni temel alarak bir “Orman Yangınları Meteorolojik Erken İkaz Sistemi” (MEUS) geliştirilmiş bulunuyor. Bu çerçevede evvelde varsayımlara dayalı tehlike haritaları hazırlanıyor.
Ancak bu ihtar sistemi ve hazırlanan haritalar, Türkiye’de hala sürmekte olan büyük felaketi önlemek bakımından kâfi olmadı.
PROF. KADIOĞLU: TEHLİKE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE ARTTI
niye kâfi olmadı sorusuna gelirsek, bu mevzuda başvuracağımız isimlerden biri meteoroloji ve afet idaresi alanında Türkiye’nin önde gelen akademisyenlerinden biri olan İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Mikdat Kadıoğlu…
Prof. Kadıoğlu, dünkü sohbetimizde, evvela hâkim hava durumuna ve iklim değişikliği faktörlerine dikkat çekiyor: “Aslında Türkiye’de orman yangınları her vakit büyük bir sorun oldu. Bu tehlike her vakit vardı. Fakat kurak kış aylarından daha sonra günümüzde hâkim olan durağan yüksek basınç merkezi, (sıcak ve kurutucu) fön rüzgarı ve fön tesiri ile kavurucu hava kaideleri orman yangınlarında durumu berbatlaştırıyor, tehlikeyi artırıyor. İklim değişikliğiyle de bir arada orman yangınlarının sayısı ve büyüklüğü artıyor.”
Prof. Kadıoğlu, ayrıyeten hava iddiaları çerçevesinde orman yangını ihtimalinin pekâlâ önce öngörülebildiğini vurgulayarak, “Bu yaz gerek kuraklık düzeyinde gerek sıcaklıkta ve nemde mevsim ortalamalarından sapmalar olacağı pekâlâ öncesinden görülüyordu, hâlâ da görülüyor” diye konuşuyor.
YANGINDAN EVVEL RİSK AZALTILMALI
Madem görülüyordu, bu biçimde sorun nerede?
Kadıoğlu, şöyleki yanıtlıyor: “Sadece orman yangınları değil bütün doğal kaynaklı afetler açısından konuşuyorum, Türkiye’de afet idaresi kelam konusu olduğunda akla daha fazlaca kriz idaresi geliyor. halbuki evvel kriz değil risk idaresinin gelmesi gerekir. Evvel riski mümkün olduğunca azaltıp, daha sonra azaltamadığınız risk için hazırlığınızı yapıp afet çıktığında müdahale edeceksiniz. Türkiye’de bu aykırısından işliyor. Önlemler sorun patlak vermeden alınmak yerine, sorun ortaya çıktıktan daha sonra devreye sokulmaya çalışıyor.”
Prof. Kadıoğlu ekliyor: “Risk idaresinde harcayacağınız bir lira sizi ileride harcayacağınız 100 liradan kurtarır. Aslında bu istikametiyle afetlerle ilgili evvelde yapacağınız risk idaresi bir kalkınma sıkıntısıdır. Risk idaresi yaparsanız sorunu da kıymetli ölçüde önleyeceğiniz için ülke kaynakları toplumun refahını güçlendirme tarafında kullanılır, ülke ileri masraf. Risk idaresi ihmal edilirse, bütün kaynaklarınız bu kere yara sarmaya masraf. Son orman yangınlarına bu açıdan baktığımızda, risk idaresinde daha tesirli tedbirler alınıp yangın çıkması engellenemezse bile, yangınlar çıkmadan evvel ormanlara giriş ve dışarıda ateş yakma yasaklanabilirdi, takımlar toplanıp toprakta konumlanabilir ve erken müdahale ile felaketin büyük olması, denetim dışına çıkması nispeten önlenebilirdi.”
UÇAK SAYISI DA YETERSİZ KALINCA
Kuşkusuz, patlak verdikten daha sonra yangının havadan bastırılması da tesirli bir metot. Görüleceği üzere, bütün kestirimler bu yaz riskli bölgelerde orman yangınları tehlikesinin artacağına işaret ediyordu. daha sonradan yapılan resmi açıklamalara nazaran, geçen hafta yangın dalgası başladığı sırada Türkiye’nin elinde sadece Rusya’dan kiralanmış 3 yangın söndürme uçağı ve aynıca 29 kadar helikopter vardı.
Bilhassa 3 uçak, evvelki günkü yazımızda dikkat çektiğimiz üzere Avrupa’nın güneyindeki belirli başlı bütün ülkelerin ulusal imkânlarıyla envanterlerinde bulunan yangın söndürme filolarındaki uçak sayısının pek altındaydı. Bu istikametiyle bakıldığında, beklenen tehlike karşısında Türkiye bu ülkelerle kıyaslandığında -uçak kapasitesi bakımından- yetersiz bir noktadaydı.”