Güldağ: Savaşın haricinde da Türkiye iktisadının zorlukları var. Adeta sorun katlandı. Hammadde meblağları aldı başını gidiyor. Çok da dalgalı bir seyir var. Bir gün bir emtia süratle bedel kazanıyor, bir ötekinin fiyatı düşüyor, sonraki gün düşeninki çıkıyor….
Ağaoğlu: Gerçekten fırtınalı denizlerdeyiz. Lakin bizde aslına bakarsanız fırtınalı vakit içinder neredeyse hiç bitmediği için bizim endüstrici daha alışkın…
Güldağ: Evet ancak bahtımızı fazla zorluyoruz üzere geliyor. İç piyasada yavaşlama işaretleri var. İhracat tarafında iş var. Şirketler müşteri buluyor, siparişler de yüksek fakat, endüstrici müşteri bulsa gereç bulamıyor. Gereç bulsa, malzemeyi alacak parayı, krediyi bulamıyor. Geçenlerde metal işi yapan bir üretici ihracatçı, “Demir-çelik fiyatları yüzde 30 arttı. 100 liralık malzemeyi 130 liraya alıyorum. Kimin sermayesi bir ayda yüzde 30 büyüyor ki…” diye soruyordu.
Ağaoğlu: Savaş niçiniyle de emtiada büyük dalgalanma var…
Güldağ: Barış umudu iki hafta öncesine bakılırsa azaldı. Savaşın uzun süreceği beklentisi daha baskın…
Ağaoğlu: O denli görünüyor. Bir sorun de şu; meblağların artması müşteri bulduğunuz sürece fazlaca da sorun değildir. Müşteri bulamadan malı aldığınız vakit onun fiyatının düşmesi riski…. Yönetilmesi sahiden güç bir mevzu. Bilhassa kontratı olan emtia için bu gorece kolay ancak kontratı olmayan eserlere girdiğiniz anda iş çıkmaz sokağa gidiyor. Petrolü ve tahminen belirli oranda petrokimya tarafını direktörüz kolay. Lakin küçük ve dar alandaki petrokimya mamüllerini yönetmek mümkün değil. Zira piyasa yok ortada. Malı aldığınız vakit müşteriniz hazır değilse fiyat riskiniz var. Müşteriniz hazır, malı tedarik etmeye kalktınız, fiyat yükseldi. İkisini de tutturamıyorsunuz.
Güldağ: Nasıl başa çıkılır?
Ağaoğlu: Şuna razı olacaksınız; müşteriyle düşük marjda anlaşacaksınız taşeron üzere çalışacaksınız. bu biçimde siz bu işi niye yapasınız, hamallık için mi? Hammadde meblağlarının artması Türkiye için hayli kritik. Ortadaki marjlar sabit kalsa dahi kimi sayılar epey üstte olacağı için bizim gerçekte karlılığımız düşecek. Bu riski ekstra artırıyor. Şirketler burada ne yapılabilir dersen, herkes vadeleri kısaltmak isteyecek. Herkes kısaltınca sistem düzgünce nakde yanlışsız dönecek. Onu fonlayacak imkan konusunda da kuşkum var.
Güldağ: Evet, şirketler işletme sermayesi bakımından hayli zorlanıyor. Suudi Arabistan’dan, BAE’den para gelecek söylentilerine de, ‘nereden gelecekse gelsin, yoksa önümüzdeki üç-beş ay içerisinde üretimin düşme ihtimali, bütün sipariş artışına karşın devasa yükseklikte’ diyorlar. Bu bizim ihracatımızı da yavaşlatabilir, bir mühlet daha sonra…
Ağaoğlu: Kontratı olan eserlerde süreç yapan şirketler, artık büyük oranda risk yönetmeyi öğrendiler. Risk idaresine tahminen biraz daha yük verebilirler. Lakin asıl müşterileriyle olan bağlarını bir çeşit işbirliği boyutuna taşımaları gerekiyor. O da şu; ben alayım malı, sen bu fiyata razı ol, daha sonra da üzerine ‘x’ ölçü bir kâr marjı koyayım. Çarklar dönsün. Müşteri ile tedarikçi içinde işbirliği yapılması gereken bir periyot.
Güldağ: Dayanışma kıymetli fakat hiç kolay görünmüyor…
Ağaoğlu: Emtia fiyatları bu kadar artınca doğrusu kolay değil. Onun için Fed’in fazlaca kabahati var.
Güldağ: Açsana biraz onu…
Ağaoğlu: Doğrusu biraz Fed’e vurmak lazım. Fed, enflasyonla ilgili yorumunu yapmakta epey geç kaldı.
Güldağ: Artık de 50 baz puan artışlar da yapabilirim bildirisi veriyor.
Ağaoğlu: Motamot. Birincisi Amerikan 10 yıllıkları 2,36’lara geldi, önemli faiz artışları var. Piyasa esasen faiz artışını fiyatlıyor. Bütün dünya Fed’e bakarken Fed 25 baz puanla başlayınca bildiri makûs geldi. ‘Arkadaşlar siz eski tas eski hamam oynamaya devam edin, ben masadaki içkileri çabucak hemen daha ortadan kaldırmayacağım’ demiş oldu bir nevi. Artık tamir etmeleri de fazlaca güç.
Güldağ: Emtiaya nasıl yansıdı?
Ağaoğlu: Piyasada ucuz para kaldı. Ucuz parayla bilhassa emtia tarafında çarçabuk spekülasyon yapılabilir hale geldi. Spekülasyon makus değil. Rastgele bir tercih yaptığınız anda aslında bir spekülasyonun modülü olursunuz. Fakat Fed’in nakdî genişlemeyi bu kadar uzun tutması, faizleri bu kadar düşük tutması, birtakım metada işin manipülasyon boyutuna ulaşmasına niye oldu. Geçen hafta da konuştuk. örneğin nikel. Petrol fiyatlarının 25 dolarlardan 125 dolarlara çıkmasınında da Fed’in hissesi 85 dolara kadar var. 85-125 ortası Rusya’nın yani savaşın hissesi var.
Güldağ: Bu bizi de önemli etkiliyor. Ukrayna ve Rusya’nın Türkiye’nin güç ve tarım eserleri ithalatı ortasındaki hissesi yüzde 30. Turizmin bile üstünde. Turizmde iki ülkenin hissesi yüzde 27. Ancak işin bir öbür boyutu da var. Türkiye’nin güç faturası da büyüyor. Dış ticaret hadleri belirtildi. Tarihin en düşük düzeyinde. İhracat ölçü olarak artıyor lakin bedel olarak o kadar artmıyor. İthalatta ise tam karşıtı. Bu da ithalatı daha fazla döviz ödeyerek yapıyoruz demek. Ticaret hadlerinin ihracat aleyhine düşmesinin ardındaki en büyük hisse, güç fiyatlarındaki artış. Orada hayli önemli bir tablo ile karşı karşıya kalabiliriz. Geçen yıl bu ortalar petrol fiyatları varil başına 60 dolar civarındaydı. Artık 120 dolarlarda. Geçen yıl aylık bazda güç açığımız 3 milyar dolardı yaklaşık. Artık aylık 7-8 milyar dolara çıktı. Şayet petrol meblağları bu biçimde 100 dolar ve üzerinde kalacaksa ki, senaryoya bunu koyun diyen, hatta daha yüksek sayıları telaff uz eden çok, bu biçimde bu yıl Türkiye’nin güç açığının 90-100 milyar dolara çıkma riski var.
Ağaoğlu: Onun için Fed’e vurmakta geç kaldık diyorum. Fed bu tabanı uygun hale getirdi. Maalesef bu süreç daha devam ediyor. Zira iş manipülasyon boyutuna gelince sahiden yönetmesi epey sıkıntı. Spekülasyonu yönetmesi kolay, manipülasyonu yönetmesi zordur. İşi bu olmayan fakat parasız parayla istediği üzere at oynatabilen oyuncular, kimi metalleri, petrolü yahut buğdayı epey çarçabuk manipüle edebilirler.
Güldağ: Ne bekleyelim?
Ağaoğlu: Fed işi bu biçimde ağırdan alınca, enflasyon artık katılaşabilme riski olan bir platoya geçmiş durumda. Katılaşma diyorum, zira tahminen bundan daha sonra epey fahiş faiz artışları gerekecek. çabucak hemen katılaşmadı, Rusya savaşı niçiniyle onun bir sebep olduğunu düşünüyoruz, oradan geri gelecek. Fakat 2,36’ya çıkmış Amerikan 10 yıllıklarının 2,75-2,80 bandına çıkma ihtimali devasa yükseklikte. Ben de oraya sarfiyat diye düşünüyordum ancak fasılalı sarfiyat diyordum. Lakin hayır, görünen o ki, fasılalı gitmeyecek. Kısa duraklarla daima olarak oraya yanlışsız gidecek. Fed bu yılın sonuna faizi 6 mı artıracak, 5 mi artıracak tartışmasını bırakalım. Her halukarda 2’nin üzerine çıkan bir faizle biz yılı bitireceğiz diye var iseyıyorum.
Altın “1900’ün altına insem mi” diye düşünüyor
Güldağ: Altında bir yükseliş var. Yüzde 2 kadar üstte. 1950 doları geçti…
Ağaoğlu: Evet ancak bir süre evvel 2070’e çıkan altın üç vakte kadar 1900, hatta 1900’ün altına insem mi inmesem mi diye düşünüyor. Bu düzensizliğe karşın kendini gereğince toparlayamamışsa aşağı taraflı risklerin daha fazla olduğunu düşünüyorum. Gerisinde finansal olarak fazla bir konum olmadığını düşündürtüyor. Hatta, üst istikametli hareketlerde altın ve gümüş konumları azaltılabilir. Bilhassa 25,50- 75 üzerinde gümüşte, 1970-85 düzeylerinin de üzerinde altında durumlar azaltılabilir. Şayet savaşta bir yumuşama da olursa, altının yeniden 1850-65 bandına geldiğini, gümüşün de 24,24-50 bandına indiğini bakılırsaceğiz diye düşünüyorum.
KKM, ısrarla gündemde tutulmaya devam ediliyor
Güldağ: Bir de yeni bir husus daha var. Şirketleri de belirli ölçüde etkiliyor, kişisel yatırımcıları da ilgilendiriyor. Kur Muhafazalı Mevduat… Gerçek şahıslar için 23 Mart’la birlikte birinci ödemeler başladı. Olağan birinci giren yararlı çıktı. O günkü dolar kuru 11,63 liraydı, artık 14,80’in üzerinde. Kabaca 100 bin lira ile KKM hesabı açanın parası 127 bin liraya yükseldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı, KKM’nin hayata geçmesiyle yabancı para mevduatın toplam mevduat ortasındaki hissesinin 10 puandan fazla arttığını deklare etti. Bu ortada ‘teşvik düzeneği’nin da işlemeye devam ettiğini görüyoruz. Tarih sınırlaması kalktı. “DTH’ınız var ise ne vakit gelirseniz gelin kur muhafazalı mevduata geçelim” diye bir yaklaşım var. Yuvam Hesabı diye bir modül eklendi, yurtharicinden da bu işe iştirak olması bekleniyor. Ayrıyeten vade sonunda kambiyo satışlarında BSMV de sıfırlandı. Benim gördüğüm Kur Muhafazalı Mevduat işi son derece kritik kalmaya devam ediyor. Pek bir adım atmadık, orada yangını şöyleki bir durdurduk fakat daha sonrasında yangını söndürüp, soğutma çalışmalarına başlayıp tekrar ağaçlandırma kısmına geçemedik bir türlü. Hala yangını söndürme noktasında araçlarla hareket etmeye çalışıyoruz. Nasıl bir seyir izleyebilir? Sen nasıl değerlendiriyorsun Kur Muhafazalı Mevduat’ı?
Ağaoğlu: TL’den dövize yahut dövizden TL’ye geçtiği vakit kur müdafaası alanlar olarak ikiye ayıralım onları. TL’den geçenler için ortada hiç bir şey yok, onların çok başı rahat. Hem doların getirisinden faydalandılar birebir vakitte ortadaki faiz farkını garantilemişlerdi. Şu andaki durum, kur daha üstte diye göründüğü için faize oranla daha avantajlılar. O yüzden onlar hayli rahatlar. Ancak senin de paylaştığın üzere ortada bir daha düzenlemeler geldi. Kanun 3 ayken, 6 ay yapın denildi. daha sonra Merkez Bankası 3 aya indirdi bunu, hatta ortalıkta 1 aya ineceği dedikodusu da var. Akabinde devam eden değişiklikler. Ben bunu başında da misal bir biçimde eleştirmiştim, bugün de hala daha bu tenkitlerimi sürdürüyorum. O da şu; derli toplu hazırlanmamış ve bir tarafı Hazine, bir tarafı Merkez Bankası olan, iki tarafl ı bir eseri piyasaya sürüyorsunuz ve neredeyse Türkiye’deki tüm tasarruf sahiplerini bir manada dolarize ediyorsunuz, daha sonra da dönüp bir yığın kural değiştiriyorsunuz. Bundan daha sonra ne gelecek diye bekliyor beşerler, bir finansal karar alamıyorsunuz. aslına bakarsanız bizim son 2 – 3 yıldır yaşadığımız badirelerden bir tanesi, bu Kur Muhafazalı Mevduat’a da yansıdı. Çünkü kalıcı, ayağı yere basan, yeterli düşünülmüş eserler yahut metotlar, yahut yönetmelikler gelmiyor. Daima yolda düzeltilen birtakım kervanlar oluyor. bu biçimde bir durumda ne olacak dersen? Aslında hayli fazla bir sorun çıkmadan hallolacak üzere görünüyor. Eski Merkez Bankası Baş Ekonomist’i Hakan Kara’nın bir tweeti vardı o dikkatimi çekti. Ben de tıpkı fikirdeydim, onu yalnızca sayılarla çok hoş ispatlamış durumda. Hazine’nin üstündeki kur riski, Kur Muhafazalı Mevduat’tan gelen epeyce küçük bir kısmı aslında, Türkiye’nin tüm dış borcu Hazine’nin üzerindeyken oradaki kur riski hayli daha büyük. O yüzden burada piyasayı sakinleştirmek için kullanılan bu eseri ben yavaş yavaş gündemden düşecek bir eser olarak görmüştüm. Vadeleri bittikçe fazla düzenlemenin yapılmadığı, üzerine fazlaca fazla eğilinmediği, bunu epeyce büyük bir muvaffakiyet üzere gösterip evet o devirde bizim sahiden bir mola almamıza ve piyasadaki o ateşi yavaş yavaş söndürmeye yönelik bir eserdi. O biçimde kullanılıp, 3 yahut 6 aylık mühletin sonunda yavaş yavaş piyasadan çekilebilecek bir eser olarak görüyordum ben bunu lakin şu anda ısrarla gündemde tutmaya devam ediyor iktisat idaresi. Ne amaçlanıyor sorusunun karşılığı bende yok. O gün ne amaçladığı belirli, düzgün de çalıştı. Ancak daha fazla üzerinde durmanın epey gereğinin olmadığı bir eser. Yani düzenlemelerde de birtakım arızalar var, onu da söyleyeyim. Benim naçizane beklentim ve olması gerektiğini düşündüğüm bu işin yavaş yavaş sönümlenmesiydi. Lakin sönümlenmiyor, tekrar yeniden üzerine gidiliyor. Üzerine düşünülmesi ve çözülmesi gereken en kıymetli sorun, yüzde 55 enflasyonun olduğu yerde faizlerin 20-25 bandında olması. Bu faiz ortamında kur bu düzeylerde tutundurulmaya çalışılıyor. Ne ismine sorusu bende bir daha cevapsız sorulardan bir tanesi.
Güldağ: Para siyaseti aracına dönüşen KKM’yi, seçime kadar konuşmaya ve tartışmaya devam edecegiz üzere…
Petrolde 100 doların altı Rusya’nın masada durmasına bağlı
Güldağ: Petrol meblağları için ne söylersin?
Ağaoğlu: Petrolle ilgili olarak 100’ün yakınlarına geldiği bölgede ‘burada fazlaca kalmaz üst gdolayırler, savaşlar kısa müddette bitmeyecek, tedarik sorunları çıkacak’ demiştim. Bu hafta Avrupa gaz ve petrolde nasıl bir yol izleyeceğine dair karar verecek. Ben gaz ithalatını keseceklerini düşünmüyorum fakat petrolde yüzde 25 gereksinimini oradan karşılıyor, onu tahminen kesmeyi düşünebilirler. bu biçimde bir risk ortaya çıkabilir kanısıyla petrolde üst yanlışsız bir hareket bekliyordum. O geldi 115 dolarlardayız şu anda. Brent için konuşuyorum, buraların yakın vakitte fazlaca fazla aşılmayacağını düşünüyorum. Tahminen 118-120 dolarlara kadar gelinip daha sonrasında yinedan 100 dolarlara gerçek bir hareket olabilir. Ancak bunun için Rusya’nın masada daha uzun mühlet kalacağına dair bir grup ipuçları vermesi gerekiyor. Bu bir satranç oyunu bir saatten daha sonra, atılımlarını epeyce fazla göstermek istemeyecektir taraflar.
Buğdayda diken üstünde oturmaya bir süre daha devam
Güldağ: Rusya buğday ihracatına da kısıtlama getirdi. Fiyatlarda düşüş trendi güç oluşacak sanırım.
Ağaoğlu: Buğday’ın ABD’deki kontrat fiyatlarından yola çıkarak konuşuyorum; manalı bir geri çekilme çabucak hemen daha olmadı. Demek ki Karadeniz’deki buğday yahut tahıl ticaretinde hala daha meşakkatler var. Ziraî emtia bizim hayati olarak daha fazla gereksinim duyduğumuz bir husus. Orası biraz daha makulleşmeden işimiz sıkıntı. Şu anda yeni bir rahatlama işareti yok. O yüzden diken üstünde oturmaya bir süre daha devam edeceğiz üzere görünüyor.
Nikelde manipülasyonun ağababası yaşandı
Güldağ: Herbiçimde bu süreçte en dikkat cazibeli ve tarihi oynaklığı nikelde gördük.
Ağaoğlu: Manipülasyonun ağababası yaşandı diyeyim. Misal bir hareket yine yaşanıyor. Çarşamba günü itibariyle yüzde 14 bedel kazanmış durumda nikel. Bu epeyce büyük artış bir meta için. Ve bunun düzelmesi lakin oradaki tedarik sisteminin normalleşmesiyle olur. O da vakit alacak.
Okumaya devam et...
Ağaoğlu: Gerçekten fırtınalı denizlerdeyiz. Lakin bizde aslına bakarsanız fırtınalı vakit içinder neredeyse hiç bitmediği için bizim endüstrici daha alışkın…
Güldağ: Evet ancak bahtımızı fazla zorluyoruz üzere geliyor. İç piyasada yavaşlama işaretleri var. İhracat tarafında iş var. Şirketler müşteri buluyor, siparişler de yüksek fakat, endüstrici müşteri bulsa gereç bulamıyor. Gereç bulsa, malzemeyi alacak parayı, krediyi bulamıyor. Geçenlerde metal işi yapan bir üretici ihracatçı, “Demir-çelik fiyatları yüzde 30 arttı. 100 liralık malzemeyi 130 liraya alıyorum. Kimin sermayesi bir ayda yüzde 30 büyüyor ki…” diye soruyordu.
Ağaoğlu: Savaş niçiniyle de emtiada büyük dalgalanma var…
Güldağ: Barış umudu iki hafta öncesine bakılırsa azaldı. Savaşın uzun süreceği beklentisi daha baskın…
Ağaoğlu: O denli görünüyor. Bir sorun de şu; meblağların artması müşteri bulduğunuz sürece fazlaca da sorun değildir. Müşteri bulamadan malı aldığınız vakit onun fiyatının düşmesi riski…. Yönetilmesi sahiden güç bir mevzu. Bilhassa kontratı olan emtia için bu gorece kolay ancak kontratı olmayan eserlere girdiğiniz anda iş çıkmaz sokağa gidiyor. Petrolü ve tahminen belirli oranda petrokimya tarafını direktörüz kolay. Lakin küçük ve dar alandaki petrokimya mamüllerini yönetmek mümkün değil. Zira piyasa yok ortada. Malı aldığınız vakit müşteriniz hazır değilse fiyat riskiniz var. Müşteriniz hazır, malı tedarik etmeye kalktınız, fiyat yükseldi. İkisini de tutturamıyorsunuz.
Güldağ: Nasıl başa çıkılır?
Ağaoğlu: Şuna razı olacaksınız; müşteriyle düşük marjda anlaşacaksınız taşeron üzere çalışacaksınız. bu biçimde siz bu işi niye yapasınız, hamallık için mi? Hammadde meblağlarının artması Türkiye için hayli kritik. Ortadaki marjlar sabit kalsa dahi kimi sayılar epey üstte olacağı için bizim gerçekte karlılığımız düşecek. Bu riski ekstra artırıyor. Şirketler burada ne yapılabilir dersen, herkes vadeleri kısaltmak isteyecek. Herkes kısaltınca sistem düzgünce nakde yanlışsız dönecek. Onu fonlayacak imkan konusunda da kuşkum var.
Güldağ: Evet, şirketler işletme sermayesi bakımından hayli zorlanıyor. Suudi Arabistan’dan, BAE’den para gelecek söylentilerine de, ‘nereden gelecekse gelsin, yoksa önümüzdeki üç-beş ay içerisinde üretimin düşme ihtimali, bütün sipariş artışına karşın devasa yükseklikte’ diyorlar. Bu bizim ihracatımızı da yavaşlatabilir, bir mühlet daha sonra…
Ağaoğlu: Kontratı olan eserlerde süreç yapan şirketler, artık büyük oranda risk yönetmeyi öğrendiler. Risk idaresine tahminen biraz daha yük verebilirler. Lakin asıl müşterileriyle olan bağlarını bir çeşit işbirliği boyutuna taşımaları gerekiyor. O da şu; ben alayım malı, sen bu fiyata razı ol, daha sonra da üzerine ‘x’ ölçü bir kâr marjı koyayım. Çarklar dönsün. Müşteri ile tedarikçi içinde işbirliği yapılması gereken bir periyot.
Güldağ: Dayanışma kıymetli fakat hiç kolay görünmüyor…
Ağaoğlu: Emtia fiyatları bu kadar artınca doğrusu kolay değil. Onun için Fed’in fazlaca kabahati var.
Güldağ: Açsana biraz onu…
Ağaoğlu: Doğrusu biraz Fed’e vurmak lazım. Fed, enflasyonla ilgili yorumunu yapmakta epey geç kaldı.
Güldağ: Artık de 50 baz puan artışlar da yapabilirim bildirisi veriyor.
Ağaoğlu: Motamot. Birincisi Amerikan 10 yıllıkları 2,36’lara geldi, önemli faiz artışları var. Piyasa esasen faiz artışını fiyatlıyor. Bütün dünya Fed’e bakarken Fed 25 baz puanla başlayınca bildiri makûs geldi. ‘Arkadaşlar siz eski tas eski hamam oynamaya devam edin, ben masadaki içkileri çabucak hemen daha ortadan kaldırmayacağım’ demiş oldu bir nevi. Artık tamir etmeleri de fazlaca güç.
Güldağ: Emtiaya nasıl yansıdı?
Ağaoğlu: Piyasada ucuz para kaldı. Ucuz parayla bilhassa emtia tarafında çarçabuk spekülasyon yapılabilir hale geldi. Spekülasyon makus değil. Rastgele bir tercih yaptığınız anda aslında bir spekülasyonun modülü olursunuz. Fakat Fed’in nakdî genişlemeyi bu kadar uzun tutması, faizleri bu kadar düşük tutması, birtakım metada işin manipülasyon boyutuna ulaşmasına niye oldu. Geçen hafta da konuştuk. örneğin nikel. Petrol fiyatlarının 25 dolarlardan 125 dolarlara çıkmasınında da Fed’in hissesi 85 dolara kadar var. 85-125 ortası Rusya’nın yani savaşın hissesi var.
Güldağ: Bu bizi de önemli etkiliyor. Ukrayna ve Rusya’nın Türkiye’nin güç ve tarım eserleri ithalatı ortasındaki hissesi yüzde 30. Turizmin bile üstünde. Turizmde iki ülkenin hissesi yüzde 27. Ancak işin bir öbür boyutu da var. Türkiye’nin güç faturası da büyüyor. Dış ticaret hadleri belirtildi. Tarihin en düşük düzeyinde. İhracat ölçü olarak artıyor lakin bedel olarak o kadar artmıyor. İthalatta ise tam karşıtı. Bu da ithalatı daha fazla döviz ödeyerek yapıyoruz demek. Ticaret hadlerinin ihracat aleyhine düşmesinin ardındaki en büyük hisse, güç fiyatlarındaki artış. Orada hayli önemli bir tablo ile karşı karşıya kalabiliriz. Geçen yıl bu ortalar petrol fiyatları varil başına 60 dolar civarındaydı. Artık 120 dolarlarda. Geçen yıl aylık bazda güç açığımız 3 milyar dolardı yaklaşık. Artık aylık 7-8 milyar dolara çıktı. Şayet petrol meblağları bu biçimde 100 dolar ve üzerinde kalacaksa ki, senaryoya bunu koyun diyen, hatta daha yüksek sayıları telaff uz eden çok, bu biçimde bu yıl Türkiye’nin güç açığının 90-100 milyar dolara çıkma riski var.
Ağaoğlu: Onun için Fed’e vurmakta geç kaldık diyorum. Fed bu tabanı uygun hale getirdi. Maalesef bu süreç daha devam ediyor. Zira iş manipülasyon boyutuna gelince sahiden yönetmesi epey sıkıntı. Spekülasyonu yönetmesi kolay, manipülasyonu yönetmesi zordur. İşi bu olmayan fakat parasız parayla istediği üzere at oynatabilen oyuncular, kimi metalleri, petrolü yahut buğdayı epey çarçabuk manipüle edebilirler.
Güldağ: Ne bekleyelim?
Ağaoğlu: Fed işi bu biçimde ağırdan alınca, enflasyon artık katılaşabilme riski olan bir platoya geçmiş durumda. Katılaşma diyorum, zira tahminen bundan daha sonra epey fahiş faiz artışları gerekecek. çabucak hemen katılaşmadı, Rusya savaşı niçiniyle onun bir sebep olduğunu düşünüyoruz, oradan geri gelecek. Fakat 2,36’ya çıkmış Amerikan 10 yıllıklarının 2,75-2,80 bandına çıkma ihtimali devasa yükseklikte. Ben de oraya sarfiyat diye düşünüyordum ancak fasılalı sarfiyat diyordum. Lakin hayır, görünen o ki, fasılalı gitmeyecek. Kısa duraklarla daima olarak oraya yanlışsız gidecek. Fed bu yılın sonuna faizi 6 mı artıracak, 5 mi artıracak tartışmasını bırakalım. Her halukarda 2’nin üzerine çıkan bir faizle biz yılı bitireceğiz diye var iseyıyorum.
Altın “1900’ün altına insem mi” diye düşünüyor
Güldağ: Altında bir yükseliş var. Yüzde 2 kadar üstte. 1950 doları geçti…
Ağaoğlu: Evet ancak bir süre evvel 2070’e çıkan altın üç vakte kadar 1900, hatta 1900’ün altına insem mi inmesem mi diye düşünüyor. Bu düzensizliğe karşın kendini gereğince toparlayamamışsa aşağı taraflı risklerin daha fazla olduğunu düşünüyorum. Gerisinde finansal olarak fazla bir konum olmadığını düşündürtüyor. Hatta, üst istikametli hareketlerde altın ve gümüş konumları azaltılabilir. Bilhassa 25,50- 75 üzerinde gümüşte, 1970-85 düzeylerinin de üzerinde altında durumlar azaltılabilir. Şayet savaşta bir yumuşama da olursa, altının yeniden 1850-65 bandına geldiğini, gümüşün de 24,24-50 bandına indiğini bakılırsaceğiz diye düşünüyorum.
KKM, ısrarla gündemde tutulmaya devam ediliyor
Güldağ: Bir de yeni bir husus daha var. Şirketleri de belirli ölçüde etkiliyor, kişisel yatırımcıları da ilgilendiriyor. Kur Muhafazalı Mevduat… Gerçek şahıslar için 23 Mart’la birlikte birinci ödemeler başladı. Olağan birinci giren yararlı çıktı. O günkü dolar kuru 11,63 liraydı, artık 14,80’in üzerinde. Kabaca 100 bin lira ile KKM hesabı açanın parası 127 bin liraya yükseldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı, KKM’nin hayata geçmesiyle yabancı para mevduatın toplam mevduat ortasındaki hissesinin 10 puandan fazla arttığını deklare etti. Bu ortada ‘teşvik düzeneği’nin da işlemeye devam ettiğini görüyoruz. Tarih sınırlaması kalktı. “DTH’ınız var ise ne vakit gelirseniz gelin kur muhafazalı mevduata geçelim” diye bir yaklaşım var. Yuvam Hesabı diye bir modül eklendi, yurtharicinden da bu işe iştirak olması bekleniyor. Ayrıyeten vade sonunda kambiyo satışlarında BSMV de sıfırlandı. Benim gördüğüm Kur Muhafazalı Mevduat işi son derece kritik kalmaya devam ediyor. Pek bir adım atmadık, orada yangını şöyleki bir durdurduk fakat daha sonrasında yangını söndürüp, soğutma çalışmalarına başlayıp tekrar ağaçlandırma kısmına geçemedik bir türlü. Hala yangını söndürme noktasında araçlarla hareket etmeye çalışıyoruz. Nasıl bir seyir izleyebilir? Sen nasıl değerlendiriyorsun Kur Muhafazalı Mevduat’ı?
Ağaoğlu: TL’den dövize yahut dövizden TL’ye geçtiği vakit kur müdafaası alanlar olarak ikiye ayıralım onları. TL’den geçenler için ortada hiç bir şey yok, onların çok başı rahat. Hem doların getirisinden faydalandılar birebir vakitte ortadaki faiz farkını garantilemişlerdi. Şu andaki durum, kur daha üstte diye göründüğü için faize oranla daha avantajlılar. O yüzden onlar hayli rahatlar. Ancak senin de paylaştığın üzere ortada bir daha düzenlemeler geldi. Kanun 3 ayken, 6 ay yapın denildi. daha sonra Merkez Bankası 3 aya indirdi bunu, hatta ortalıkta 1 aya ineceği dedikodusu da var. Akabinde devam eden değişiklikler. Ben bunu başında da misal bir biçimde eleştirmiştim, bugün de hala daha bu tenkitlerimi sürdürüyorum. O da şu; derli toplu hazırlanmamış ve bir tarafı Hazine, bir tarafı Merkez Bankası olan, iki tarafl ı bir eseri piyasaya sürüyorsunuz ve neredeyse Türkiye’deki tüm tasarruf sahiplerini bir manada dolarize ediyorsunuz, daha sonra da dönüp bir yığın kural değiştiriyorsunuz. Bundan daha sonra ne gelecek diye bekliyor beşerler, bir finansal karar alamıyorsunuz. aslına bakarsanız bizim son 2 – 3 yıldır yaşadığımız badirelerden bir tanesi, bu Kur Muhafazalı Mevduat’a da yansıdı. Çünkü kalıcı, ayağı yere basan, yeterli düşünülmüş eserler yahut metotlar, yahut yönetmelikler gelmiyor. Daima yolda düzeltilen birtakım kervanlar oluyor. bu biçimde bir durumda ne olacak dersen? Aslında hayli fazla bir sorun çıkmadan hallolacak üzere görünüyor. Eski Merkez Bankası Baş Ekonomist’i Hakan Kara’nın bir tweeti vardı o dikkatimi çekti. Ben de tıpkı fikirdeydim, onu yalnızca sayılarla çok hoş ispatlamış durumda. Hazine’nin üstündeki kur riski, Kur Muhafazalı Mevduat’tan gelen epeyce küçük bir kısmı aslında, Türkiye’nin tüm dış borcu Hazine’nin üzerindeyken oradaki kur riski hayli daha büyük. O yüzden burada piyasayı sakinleştirmek için kullanılan bu eseri ben yavaş yavaş gündemden düşecek bir eser olarak görmüştüm. Vadeleri bittikçe fazla düzenlemenin yapılmadığı, üzerine fazlaca fazla eğilinmediği, bunu epeyce büyük bir muvaffakiyet üzere gösterip evet o devirde bizim sahiden bir mola almamıza ve piyasadaki o ateşi yavaş yavaş söndürmeye yönelik bir eserdi. O biçimde kullanılıp, 3 yahut 6 aylık mühletin sonunda yavaş yavaş piyasadan çekilebilecek bir eser olarak görüyordum ben bunu lakin şu anda ısrarla gündemde tutmaya devam ediyor iktisat idaresi. Ne amaçlanıyor sorusunun karşılığı bende yok. O gün ne amaçladığı belirli, düzgün de çalıştı. Ancak daha fazla üzerinde durmanın epey gereğinin olmadığı bir eser. Yani düzenlemelerde de birtakım arızalar var, onu da söyleyeyim. Benim naçizane beklentim ve olması gerektiğini düşündüğüm bu işin yavaş yavaş sönümlenmesiydi. Lakin sönümlenmiyor, tekrar yeniden üzerine gidiliyor. Üzerine düşünülmesi ve çözülmesi gereken en kıymetli sorun, yüzde 55 enflasyonun olduğu yerde faizlerin 20-25 bandında olması. Bu faiz ortamında kur bu düzeylerde tutundurulmaya çalışılıyor. Ne ismine sorusu bende bir daha cevapsız sorulardan bir tanesi.
Güldağ: Para siyaseti aracına dönüşen KKM’yi, seçime kadar konuşmaya ve tartışmaya devam edecegiz üzere…
Petrolde 100 doların altı Rusya’nın masada durmasına bağlı
Güldağ: Petrol meblağları için ne söylersin?
Ağaoğlu: Petrolle ilgili olarak 100’ün yakınlarına geldiği bölgede ‘burada fazlaca kalmaz üst gdolayırler, savaşlar kısa müddette bitmeyecek, tedarik sorunları çıkacak’ demiştim. Bu hafta Avrupa gaz ve petrolde nasıl bir yol izleyeceğine dair karar verecek. Ben gaz ithalatını keseceklerini düşünmüyorum fakat petrolde yüzde 25 gereksinimini oradan karşılıyor, onu tahminen kesmeyi düşünebilirler. bu biçimde bir risk ortaya çıkabilir kanısıyla petrolde üst yanlışsız bir hareket bekliyordum. O geldi 115 dolarlardayız şu anda. Brent için konuşuyorum, buraların yakın vakitte fazlaca fazla aşılmayacağını düşünüyorum. Tahminen 118-120 dolarlara kadar gelinip daha sonrasında yinedan 100 dolarlara gerçek bir hareket olabilir. Ancak bunun için Rusya’nın masada daha uzun mühlet kalacağına dair bir grup ipuçları vermesi gerekiyor. Bu bir satranç oyunu bir saatten daha sonra, atılımlarını epeyce fazla göstermek istemeyecektir taraflar.
Buğdayda diken üstünde oturmaya bir süre daha devam
Güldağ: Rusya buğday ihracatına da kısıtlama getirdi. Fiyatlarda düşüş trendi güç oluşacak sanırım.
Ağaoğlu: Buğday’ın ABD’deki kontrat fiyatlarından yola çıkarak konuşuyorum; manalı bir geri çekilme çabucak hemen daha olmadı. Demek ki Karadeniz’deki buğday yahut tahıl ticaretinde hala daha meşakkatler var. Ziraî emtia bizim hayati olarak daha fazla gereksinim duyduğumuz bir husus. Orası biraz daha makulleşmeden işimiz sıkıntı. Şu anda yeni bir rahatlama işareti yok. O yüzden diken üstünde oturmaya bir süre daha devam edeceğiz üzere görünüyor.
Nikelde manipülasyonun ağababası yaşandı
Güldağ: Herbiçimde bu süreçte en dikkat cazibeli ve tarihi oynaklığı nikelde gördük.
Ağaoğlu: Manipülasyonun ağababası yaşandı diyeyim. Misal bir hareket yine yaşanıyor. Çarşamba günü itibariyle yüzde 14 bedel kazanmış durumda nikel. Bu epeyce büyük artış bir meta için. Ve bunun düzelmesi lakin oradaki tedarik sisteminin normalleşmesiyle olur. O da vakit alacak.
Okumaya devam et...