Nurzen Amuran – “Yalan haber ve dezenformasyonla mücadele” nedeni öne sürülerek, hem toplumsal medya kuruluşları birebir vakitte kullanıcılara yönelik yaptırımlar içeren yasal bir düzenleme önerisi gündemde. Kamuoyunda teklifin getiriliş gayesi vakit içindeması ve sonuçları tartışılıyor. bu biçimde bir yasal düzenleme nitekim toplumsal medyaya bir tertip mi getirecek yoksa getirilen teklif haberleşme özgürlüğüne uygulanan sansürlerden biri mi olacak, yasalaşması için niye tez ediliyor?
Bu hafta uzun yıllar gazetecilik yapmış, uzun bir süre Türkiye Gazeteciler Federasyonu Genel Başkanlığını ve İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığını üstlenmiş bir milletvekilimizle yasalaşmasını istedikleri öneriyi konuşacağız. İzmir Milletvekili sayın Atilla Sertel bu hafta konuğumuz.
Sayın Sertel, siyasi iktidar yasa teklifinin öne sürülen nedenine “Dezenformasyon ve palavra haberle mücadele” diyor. Açıklamalarda “örgütlü yapılan dezenformasyondan” kelam ediliyor. Bugün dünyada, dezenformasyonun tarifi yapılabildi mi, sonları çizilebildi mi? Terör için de tıpkı dert yaşanmakta. Size göre sivil toplum örgütü olan bir kuruluş, diğerine bakılırsa terör örgütü olarak algılanabiliyor. Kriterler netleştirilemiyor. Bu değerlendirmeyi göz önüne alırsak, bir gazeteci bir irtibat uzmanı olarak size nazaran dezenformasyon nedir, ne değildir?
Atila Sertel – Dezenformasyon en kısa ve net manasıyla “bilgi çarpıtma” diyebiliriz. Yanlış ve hakikat olmayan haberin şuurlu bir biçimde yayılmasıdır.
2007 yılından bu yana Türkiye’de internet yasası var. Bu yasa birinci çıkarıldığında çocukları ziyanlı, muzır içerikli yayınlardan muhafaza emeli taşıyordu. Bu ziyanlı yayınlara çocuklar ulaşamasın diye çıkarılmıştı. Lakin vakit içinde hedefinin dışına çıktı. 17-25 Aralık 2013 soruşturmalarında bu kanun genişletildi. Tapeler birbiri gerisine yayınlanınca internetle ilgili maddede kişilik haklarının ihlali kelam konusu denildi. Özel hayatın saklılığı münasebet gösterildi. İnternet yasası bu içerikleriyle birlikte siyasi nitelik de katılarak eleştirel haberlere erişim mahzuru getirilerek genişletildi.
2007’de başlayan süreç peyderpey yapılan değişiklik ve eklemelerle internet üstündeki sansür genişletilmeye çalışıldı. Haziran 2015’te bu yasa bir daha çıkarıldığında açılım süreci bitmişti, akil adamlar yok olmuştu. Ve o tarihte çıkan kanunla birlikte 400’den çok Kürt haber sitesi kapatıldı.
daha sonra sıra muhalif sitelere geldi ve onlar kapatılmaya başladı. Tüm dünyada okunulan beğenilen Wikipedia 1.5 yıl mühletle kapatıldı. Sendika.org kesintilere tabi tutuldu.
Odatv’de bunlardan biri. 2 yıldır kapalı. Ne kabahati var? Cürmü yok. Ancak internet medyası içerisinde yeni çıkacak kanunla bir arada hatası olmadan, mahkeme sonucuna gerek kalmaksızın erişim mahzuru getirilebilecek. Temmuz 2020’de bir değişiklik daha yapıldı. Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Netflix üzere platformlara Türkiye temsilciliği zaruriliği getirildi. Zira sorumlu arıyorlardı. Başları dara fikir Twitter’ın başındaki adamı arayıp onu sorumlu tutmak istiyorlardı. Bunlarla da yetinmediler ve artık yeni bir yasa hazırlığındalar. Zira kendi medyalarını alabildiğine kullanırken, bağımsız ve özgür medyaya alabildiğine cezalar yağdırıyorlar. Bağımsız medyayı cezalarla susturmak istiyorlar lakin toplumsal medyayı denetim altına alamıyorlar. İşte bu yasanın gayesi dezenformasyonla gayret değil, toplumsal medyaya sansür maddesidir. Şayet palavra haber ve dezenformasyon arıyorlarsa kendilerine baksınlar.
Amuran – Daha fazlaca memleketler arası siyasi bağları inançta tutmak için birtakım Avrupa ülkeleri kendi mevzuatlarına bu bahiste birtakım düzenlemeler getirdi.. Bu ülkeler neleri göz önünde bulundurdu? Dezenformasyon ve tabir özgürlüğü içindeki hassas istikrar nasıl korunuyor?
Sertel – söylemiş olduğiniz üzere Almanya’da ve başka kimi Avrupa ülkelerinde dezenformasyonla uğraş için yasal düzenlemeler yapıldı, lakin o düzenlemelerin nasıl yapıldığına ve içeriğine de bakmak gerek. Tıpkı geçen yıl TBMM’den geçen tartışmalı toplumsal medya düzenlemesinde olduğu üzere AKP, bugün de Almanya’daki düzenlemeleri kendi sansürü ve medya üzerinde baskıyı hedefleyen düzenlemesine yönelik legalleştirme aracı olarak kullanıyor.
Almanya’da, kelam konusu kanun yürürlüğe girmedilk evvel uzun bir süre kamuoyunda şeffaf ve derinlemesine bir biçimde tartışılmıştı. Tabir özgürlüğünü engellediği sebebi öne sürülerek hali hazırda tartışılan ve tenkit alan bir kanun oldu.
İngiltere, Amerika, Rusya üzere ülkeler de dezenformasyon konusunda çalışmalar yaptı, yapıyor. Yapılan bir araştırmaya nazaran; 2016 yılında gerçekleştirilen ABD Başkanlık seçimlerinde algoritmaların kullanmasının, otomasyonun ve yapay zekanın dezenformasyon kampanyalarının aktifliğini ve kapsamını artırdığı görülmüştür. Keza bunlarla ilgili siber faaliyetlerin Amerikan vatandaşlarının kanaatlerinin oluşmasında ve oy tercihleri üzerinde tesirde bulunduğu saptanmıştır.
ötürüsıyla dezenformasyonla çaba ederken, diğer ülkelerin yaptığı dezenformasyonla, siber hücumlarla mı çaba edeceksin, seçim devirlerinde yanlış ayrıntıların yayılmasıyla mı uğraş edeceksin yoksa kendi vatandaşının yaptığı tenkitlerle mi çaba edeceksin? Öncelikle bunun sonlarının çizilmesi ve dezenformasyon çabasında neler yapılacağının kamuoyu ile şeffaf bir biçimde paylaşılması, toplumun tüm kısımları tarafınca tartışılmasına müsaade verilmesi gerekmektedir.
Ancak bana nazaran; iktidarın, dezenformasyon ile çabadan kastının toplumsal medyadaki muhalif sesleri, medya platformlarını susturmak olduğu açıkça ortada.
Amuran – aslına bakarsan geçen yıl yürürlüğe giren, “Sosyal medya” düzenlemesi, bugün muhalif sesleri susturmanın bir aracı haline dönüştürülmüş durumda. 5651 sayılı Maddede yer alan erişim engellemeleri üzerine karar verme yetkisi evvel iki kuruluşa aitti. Yetkiler, ilgili hakimlikler ve BTK’ya verilmişti. Yasaya vakit içinde yeni düzenlemeler eklenerek bugün 20’yi aşan sayıda kuruluşun erişim engelleme yetkisi oldu. Türkiye’de bugüne kadar hangi siteler ve toplumsal medya platformları yasaklandı?
Sertel – Bu sürece kadar 465 bin internet sitesi engellenmiş. 150 binden çok habere erişim pürüzü getirilmiş. Fakat bir şey engellenmiyor. Türkiye’de kumar ve bahis siteleri engellenmiyor. Türkiye’de alabildiğine özgür. Birileri tarafınca korunup kollanıyor. Bunları engelleyemiyor lakin 465 bin siteyi engelliyor.
Biraz evvel de bahsetmiş olduğum üzere AKP iktidarının temel hedefi dezenformasyonla çaba değil, muhalif sesleri susturma, vatandaşın tenkit yollarını kapatma, tek sesli ve övücü bir kitle oluşturmaktır. Bunun birinci yansımalarını da geçen yıl yürürlüğe giren toplumsal medya düzenlemesinde gördük. Bilhassa internet üzerinden yayın yapan haber ve görüntü sitelerine getirilen yaptırımlar bizlerin muhalefetine karşın Meclis’ten geçti. İktidara, ‘Almanya’da var, bize de gelsin’ anlayışının yanlış olduğunu anlattık. Onların isteğine bakılırsa olduğunda Almanya’da da var, berbat olduğunda Almanya’yı tanımayız, anlayışı hakim.
Almanya belirli düzenlemeler yaptı fakat Almanya’da bir haber sitesinin kapandığı neredeyse görülmemiştir, Türkiye’de onlarca, yüzlerce örneği var. En başta Odatv var. Tenkide, hakikat habere tahammülü olmayan AKP iktidarı Odatv’ye erişimi engelledi ve 2 yıldır kaldırmıyor. bir daha Odatv ve epey sayıda internet sitesinin haberine yüzlerce erişim pürüzü getirildi. Yasa dışı sitelerin kapatılmasını elbette anlarız fakat habercilik yapan internet sitelerinin kapatılmasını ne biz anlarız ne de dünyaya anlatabilirsiniz.
Amuran – Siyasi iktidardakiler, ”sosyal medyada palavra haberlerle uğraş etmek, şahsi hakları korumak ve toplumsal ağ platformlarını daha hesap verilebilir bir hâle getirmek için bu düzenlemeyi hazırlıyoruz” diyorlar. Bu yasal düzenlemenin çıkması için niye çabuk edilmekte ve gerçek gayesi nedir size bakılırsa?
Sertel – Biraz evvel dezenformasyonun en ağır olarak seçim periyotlarında kullanıldığından bahsettim. AKP’nin aceleciliği de hem seçim devrine yaklaşmamızdan tıpkı vakitte ülkenin toplumsal ve ekonomik olarak ortasında bulunduğu durumun deşifre edilmesine tahammülü olmamasından kaynaklanıyor. Olağan kaidelerde bu biçimdesine değerli bir düzenlemenin kamuoyunda tartışılması, kamuoyuna neler yapılacağının aktarılması ve ortak bir akıl etrafından buluşulması gerekir. Lakin AKP son 20 yıldır olduğu üzere bu düzenlemede de “ben yaptım oldu” anlayışı ile hareket etmek istiyor. Biz buna müsaade etmeyeceğiz. AKP’nin eline bir sansür sopası daha almasına müsaade vermeyeceğiz. İlgili bölümlerin ve vatandaşların da bizim bu uğraşımıza takviye vereceğine inanıyoruz.
Sonunun geldiğini ve süratle eridiğini bakılırsan AKP iktidarı, bundan daha sonraki süreçte bu cinsten kısıtlayıcı, baskılayıcı ve dizayn etmeye yönelik adımlara başvuracaktır. Lakin toplumun ve ülkenin aleyhine olan her düzenlemede karşısında bizi bulacaktır. Toplumun gerçekleri konuşmasını, yazmasını asla engelleyemeyecektir.
Amuran – Almanya’da demokratik haklara ve insan haklarına bakış bizden epey farklı. Bilhassa siyasetçilere yönelik tenkitler, AİHM kararları çerçevesinde bedellendiriliyor. halbuki bizde tenkit ve hakaret iç içe oldu. Bağlantı özgürlüğünde ülkemizle karşılaştırma yapma açısından Almanya’daki kriterlerin hangileri biz de gözetilmiyor?
Sertel – Almanya’da demokratik yasalar işliyor. Mahkemeler bağımsız, yargı bağımsız. Almanya’daki bağımsız yargı Türkiye’de olsa, mahkemeler bağımsız karar verebilse amenna. Biz de kimsenin kişilik haklarına akın olsun istemiyoruz. Evvelce kişilik haklarına akın olduğunda bu mahkeme sonucu ile kaldırılabiliyordu. Artık 24 saat içerisinde mahkeme sonucuna gerek olmaksızın kaldırılabilecek. 48 saat içerisinde ilgili site cevap vermek zorunda. Aksi takdirde 1 milyon liraya kadar para cezası getirilecek. Yasanın içine terör, küfür, iftirayı, çocuk istismarını katmışlar. Yani bireye nazaran değişen hususları koymuşlar.
Örneğin bana da toplumsal medya üzerinden küfürler ediliyor. Ben bunlarla ilgili dava açıyorum. Zira kişilik haklarım kapsamında. Dava açmak benim hakkım iken bununla ilgili bir kanuna gerek var mı? Fakat gaye öbür. Zira interneti baskı altına almak istiyorlar. İnternet üzerinden de katmerli bir sansür uygulamak istiyorlar.
Amuran – Hata işlendiği takdirde palavra haber yapan ve yayanlara 5 yıla kadar mahpus, hakaret eden şahsa de 2 yıla kadar mahpus cezası öngörülüyor. Pekala dezenformasyon maksatlı haberin, organize ve örgütlü olup olmamasındaki hudut nasıl saptanacak? Sözgelimi kişi okuduğu bir haberi farklı buldu ve paylaştı. Bir haber sitesi de mevzuyu haber niteliğinde buldu haber yaptı. Sonuçta haber palavra çıktı. Bu üçlünün terör gayeli bir ortaya geldiği düşünülürse, kumpas davalarına benzeri davaların çıkma riski doğmaz mı?
Sertel – İktidarın biroldukça bahiste niyet okuyuculuğu yaptığını epey sayıda örnekle gördük ve yaşadık. Bırakın konuşmayı, yazmayı vatandaşlarımızın, gazetecilerin, akademisyenlerin niyetlerinden dolayı dahi yargılandığı, mahpusa atıldığı bir müddetçten geçiyoruz. Yoruma açık, muğlak düzenlemeler her vakit iktidarlar lehine kullanılmıştır. AKP iktidarı da niyet okuyuculuğunu fazlaca uygun yapmakta ve muhalif gördüğü isimleri bu türlü susturma yoluna gitmektedir. Müyesser Yıldız’ın son tutukluğunda da bunu açık bir biçimde yaşamadık mı? Türkiye’nin en saygın gazetecilerinden biri olan Müyesser Yıldız, eline geçen bilgiyi yayınlamadı diye yargılanıp tutuklanmadı mı? güçlü cürüm kuşkusu denilerek onlarca gazeteci cezaevine atılmadı mı? AKP hükümeti iktidara geldiğinden bu yana basın ve gazeteciler üzerinde bir baskı kurmak istiyor. Gazetecileri mahpusa atarak, gazetelere ilan cezaları vererek, televizyonların ekranlarını karartarak her türlü tenkidin önünü kesmek istiyor. Halkın gerçeğe ulaşmasını engelleyerek iktidarını devam ettirme isteğiyle her kesite saldırıyor. Getirilen ve getirilmesi planlanan tüm düzenlemelerin, mahpus cezalarının altında yatan ana sebep “susturma”dır. Lehine olduğu vakit haber palavra da olsa ses çıkarmayan ama eleştirel ve gerçek habere tahammül edemeyen bir hükümetle karşı karşıyayız. O niçinle konuşanın, yazanın ve hatta düşünenin üzerine sansür sopasıyla giden, mahpusla tehdit eden, halkın gerçekleri öğrenmesini istemeyen bu iktidarın gitme vakti gelmiştir.
Amuran – Kurulacak ‘Sosyal Medya Başkanlığı’ ile dezenformasyon yayanların denetleneceği söz edilmektedir. “Hukukçulardan oluşması” öngörülen bir heyet toplumsal ağ sağlayıcılarından trol hesaplarla ilgili bilgi isteyecek, hem de palavra haber ya da imgelerin silinmesini talep edebilecekmiş. bu biçimde bir Başkanlığın bugünkü şartlar altında özerk bağımsız hareket edeceğini düşünüyor musunuz?
Sertel – Özerk olduğu biçimde Türkiye’de özerk olarak hareket eden, kendi kararlarını alan, aldığı kararları kendisi açıklayan bir tane kurum sayabilir misiniz? Tek adam rejimi ile özerklik, bağımsızlık, tarafsızlık üzere kavramlar unutuldu, unutturuldu maalesef. Bağlantı Başkanlığı’nın yaptığı taraflı, taraflı işler ortada iken, Bağlantı Başkanı’nın parti üyesi üzere telaffuzları hafızalarımızda iken, kurulması planlanan Toplumsal Medya Başkanlığı’nın da özerk ve tarafsız olması düşünülemez elbette. En azından AKP iktidarında düşünülemez.
Amuran – Asıl değerli olan bu düzenlemenin Anayasaya muhalif olmaması için ne biçimde bir formül bulacakları. “Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” başlığı altında yer alan 26. hususun birinci fıkrasında, “Herkes, niyet ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut diğer yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü de kapsar….” diyor. 26 unsur “kapsar” diyor “kapsayabilir” demiyor. Kesin karar niteliğinde. Toplumsal medya “bir bağlantı aracı” ise, “cezai yaptırımlarda aranacak kaidelerin bu kararla çelişmemesi” nasıl sağlanacaktır, daha doğrusu sağlanabilir mi?
Sertel – Toplumsal medyada dezenformasyon yapanlara 1 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası getireceğiz diyorlar lakin dezenformasyonun ne olduğunu söylemiyorlar. Nedir dezenformasyon? Kime göre dezenformasyon? Neye bakılırsa dezenformasyon? Bu hususta kim karar verecek?
Televizyonları denetleyen RTÜK yanlışsız kararlar mı veriyor ki bunlar da toplumsal medya için gerçek kararlar versin. 1 ila 5 yıl mahpus cezasıyla, internete girememe cezasıyla ve para cezasıyla kim neye bakılırsa cezalandırılacak? Bu büsbütün toplumsal medyayı tahakküm altına alma maksadı taşıyor. Medyanın yüzde 90’ını denetim altına aldılar artık de toplumsal medyayı denetim altına almak istiyorlar. Yapmak istedikleri şey tabir özgürlüğüne tam müdahaledir. Halka karşın atılan hiç bir adım muvaffakiyete ulaşamamıştır. Şayet AKP dezenformasyonla uğraş ismi altında sansür uygulamalarını katmerli hale getirmeye çalışırsa bu bahiste muvaffakiyete ulaşamayacaktır.
Amuran – Bugün troller ve palavra haberlerle ilgili bilgi kirlenmesine güvensizliğe yol açan şeffaflığın olmadığı bir ortamda yeni toplumsal medya düzenlemesiyle ortaya çıkabilecek mümkün riskler neler olacaktır?
Sertel – AKP iktidarı Seyahat olaylarından itibaren toplumsal medyanın gücünü fark etti. Gençlerin toplumsal medya üzerinden nasıl örgütlendiğini, hakkını nasıl savunduğunu net olarak gördü. O günden bu yana da tıpkı ana akım medya üzere toplumsal medyayı ele geçirme çabası ortasında. Buna evvel maaşlı troll ordusu kurarak başladı. Kim ki hükümeti eleştirdi yüzlerce Aktroll bir anda o tenkidin altında hükümeti savunmaya girişti. Kim ki iktidarın yanlışlarını lisana getirdi yüzlerce Aktroll düzinelerce küfür dizdi. O Aktroller kimi vakit düzmece gündemlerle hükümete övgüler düzdü. Seyahat olayları sırasında Twitter’ı yavaşlattılar, Facebook’u kapattılar. Ancak sorunu çözemediler. Gençlerin konuşmasını, yazmasını, birleşmesini engelleyemediler. Zira gençler VPN üzerinden irtibata devam etti. O niçinle saldıran, özgürlükleri engelleyen maddelerle Türkiye’de geleceği karartmak istiyorlar. Yani seçimi alıp kaçmak istiyorlar. Lakin bu mümkün değil. Bu maddeyi çıkarsınlar, Ak Parti gençliği de, MHP gençliği de, bir numaralı Tayyip Erdoğan’cı gençler de dahil onlara oy vermeyecek. Zira gençler internet üzerinden dünyaya bakıyorlar. Onu önleyenlere bırakın oy vermeyi bu gençler su bile vermezler.
Amuran – AB’nin bir aksiyon planı olduğunu siyasi iktidar da biliyor.. 2020 yılında hazırladığı, “Avrupa Demokrasilerini Daha kuvvetli Yapmaya Yönelik, Demokrasi Aksiyon Planı.” Bu plandan yararlanmak ve siyasetleri ona nazaran geliştirmek gerekmez miydi?
Sertel – elbette gerekirdi. Demokrasiyi kuvvetli, insanları da özgür kıldığınızda başka olumsuz ögeler da bizatihi azalacaktır. Lakin bugüne kadar AKP iktidarı baskıcı, dayatmacı, toplumun ömür şekline müdahale eden ne kadar uygulama var ise onları hayata geçirmekte son derece süratli davranmışken, toplum faydasına, ülke faydasına ne kadar uygulama var ise onları hayata geçirmek için de kaplumbağa süratiyle hareket etmiştir. Hayvan haklarını müdafaa kanununu eksikleriyle birlikte onlarca yıl daha sonra hayata geçiren AKP, bayanları koruyan İstanbul Sözleşmesi’ni bir gecede feshetmiştir. Vatandaşlarımız artık şunu hayli net olarak görüyor. AKP ülkeye ve dünyaya büsbütün kendi penceresinden bakıyor. Bu pencerenin manziçinde gün geçtikçe fakirleşen halkımız yok, işsizlikten buhrana giren gençlerimiz yok, ürettiğini satamayan çiftçimiz yok, girdi maliyetleri karşısında ayakta durma uğraşı veren sanayicilerimiz yok. Onların penceresinde her yer güllük gülistanlık. İşte bu niçinle AKP Demokrasi Aksiyon Planı yerine Dezenformasyon Planı’nı hayata geçirmeye daha istekli olacaktır.
Amuran – ‘Yabancı devletlerin yahut kuruluşların fonlarıyla Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarına yönelik bir düzenleme’ getirilmeli mi, getirmek gerekirse nasıl bir düzenleme getirilebilir, daha doğrusu bu biçimde bir düzenlemeye gereksinim var mıdır?
Sertel – Gazeteciliğin en değerli kuralı tarafsız, prensipli, objektif ve bağımsız olmaktır. ötürüsıyla bu tıp fonlamaların yasaklanmasına dahi gerek kalmadan gazeteci bunu kendisi yapmalıdır. Borç alan buyruk alır misali, gazeteci de hiç bir kişi yahut kurumla para bağı ortasında olmamalıdır. Sedat Simavi’nin dediği üzere kalemini kırıp, satmayan bir anlayış gazeteciliğin temeli olmalıdır. Onun dışındaki her türlü akçalı iş gazeteciliğe, gazetecinin kendisine ve kuruma ziyan verir. Zira gazetecinin en değerli silahı inançtır. Okurlarına karşı itimat kaybeden bir gazeteyi de kimse ne okur ne de dikkate alır. Özetle bugün her ne kadar iktidara yanaşan, iktidardan beslenen medya kümeleri olsa da gazete ve gazeteciler asla ve asla ne yurt ortasında ne de yurtharicinde hiç bir kişi yahut kurumun himayesi altına girmemelidir. Bunu kanunlar değil gazetecinin kendisi sağlamalıdır. Bağımsız, tarafsız, prensipli ve objektif bir habercilik için gazetecilik etik ve prensiplerini hep göz önünde bulundurmalıdır.
Amuran – Son günlerde açıklamalarıyla kamuoyunda tartışılan Diyanet İşleri Başkanı’nın toplumsal medya düzenlemesine ait kanılarına cevabınız nedir? Birey olarak tenkit hakkı vardır fakat resmi sıfatı çerçevesinde bu açıklamayı laik bir ülkede yapması kendi vazife alanı içerisinde kıymetlendirilebilir mi? Okurlarımız içinde açıklamadan haberi olmayanlar olabilir söylemiş olduklerini ve sizin cevabınızı bir arada alalım.
Sertel – Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş, “Sosyal medyanın kullanmasıyla alakalı türel çerçeveyi belirleyecek yasal bir sistemin ihdası ötelenemez bir zorunluluktur” demişti. Diyanet İşleri Başkanı’nın toplumsal medya yasası ile ne işi olur diye düşünebilirsiniz lakin burası AKP hükümetinin idaresindeki bir ülke ise olur!
Cumhuriyet Halk Partisi’nin laiklikten zerrece bir taviz vermesi kelam konusu değil ve olamaz. Biz insanların dini inançlarına sonuna kadar saygılıyız. İnsanların anne babasını, rengini, ırkını, mezhebini Allah’tan öteki kim tayin edebilir? Biz buna bakılırsa tutum alabilir miyiz? Bu mümkün değil. Fakat hutbeye çıkıp insanları dini kıymetlerine bakılırsa ayrıştıranlar, bölenler dinimize fazlaca büyük ziyan veriyor. Bizim herkesi kucaklayan bir yapımız var. Laiklik de bu esasen. Herkes inancını özgürce yaşayabilmeli.
Siz kimsiniz ki insanların dini inancına ölçü getiriyorsunuz? Bunlar insanların hukukuna da giriyorlar kul hakkına da giriyorlar
Cumhuriyet Halk Partisi asla ve asla laiklikten taviz vermez. Lakin insanların dini inançlarına da saygılı davranmak zorundadır. Dini siyasete alet edenlerle çaba ederiz. Din üzerinden siyaset yapanlara hepimiz karşıyız.
O niçinle Diyanet İşleri Liderini her yere sokmak her hususta konuşturmak ulu dinimize verilen en büyük ziyandır. Din erkeklerinın yeri ibadethanelerdir. Buna dikkat etmeleri gerekiyor. Din adamları hutbede, özel gecelerde konuşacaklar, dua edecekler. Yargıtay’ın açılışında değil. Ancak bütün bunları aksilik siyaseti yaratmak ve toplumu bir defa daha bölmek için yapıyorlar. Diyanet İşleri Lideri da istiyor ki ona saldıralım. Bunu da işvereni ismine yapıyor. İşverenini kurtarmak ismine yapıyor! Fakat Türkiye’de bunları artık hiç kimse ciddiye de almıyor kimse de önemsemiyor.
Amuran – Söyleşimizin konusu olan toplumsal medya düzenlemesi erken seçimin izlerini taşıyorsa sizin muhtemel bir erken seçimle ilgili bir tarih saptamanız var mı?
Sertel – İsteseler de istemeseler de erken seçim kaçınılmaz. Seçim sathı mahalline girdiğimizi düşünüyorum. Zira Türkiye berbat yönetiliyor değil yönetilemiyor. Bu niçinle tek adam iktidarı yıkılacak. AKP’nin hem oy olarak tıpkı vakitte zihnen eriyip gittiğini görüyorum. Sandık için geri sayım başlamıştır ve o sandık ne vakit getirilirse getirilsin AKP kaybetmeye mahkumdur. Seçimden kaçmak AKP’nin ömrünü uzatmaz bilakis daha da kısaltır. O niçinle seçimden kaçmasınlar ve sandığı halkımızın önüne koysunlar. 8-10 milyon farkla kaybedeceklerini bilsinler. Biz seçime hazırız. Biz iktidara hazırız. Halkımızın dayanağı, Allah’ın müsaadesiyle dostlarımızla bir arada iktidar olacağız. AKP’nin bu gerçekle yüzleşmesi ve kaçmak yerine demokrasi meydanına çıkması gerekiyor. Biz hazırız, bekliyoruz.
Amuran – Dileriz siyasi iktidar ortakları, bu seçim sürecinde çıkarılması düşünülen toplumsal medya düzenlemesinin kendilerine de ziyan vereceğini anlar ve hazırlayanları bu heveslerinden vazgeçirirler. Sayın Sertel epey teşekkürler bu özlü açıklamalarınız için.
Sertel – Ben teşekkür ederim.
Nurzen Amuran
Bu hafta uzun yıllar gazetecilik yapmış, uzun bir süre Türkiye Gazeteciler Federasyonu Genel Başkanlığını ve İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığını üstlenmiş bir milletvekilimizle yasalaşmasını istedikleri öneriyi konuşacağız. İzmir Milletvekili sayın Atilla Sertel bu hafta konuğumuz.
Sayın Sertel, siyasi iktidar yasa teklifinin öne sürülen nedenine “Dezenformasyon ve palavra haberle mücadele” diyor. Açıklamalarda “örgütlü yapılan dezenformasyondan” kelam ediliyor. Bugün dünyada, dezenformasyonun tarifi yapılabildi mi, sonları çizilebildi mi? Terör için de tıpkı dert yaşanmakta. Size göre sivil toplum örgütü olan bir kuruluş, diğerine bakılırsa terör örgütü olarak algılanabiliyor. Kriterler netleştirilemiyor. Bu değerlendirmeyi göz önüne alırsak, bir gazeteci bir irtibat uzmanı olarak size nazaran dezenformasyon nedir, ne değildir?
Atila Sertel – Dezenformasyon en kısa ve net manasıyla “bilgi çarpıtma” diyebiliriz. Yanlış ve hakikat olmayan haberin şuurlu bir biçimde yayılmasıdır.
2007 yılından bu yana Türkiye’de internet yasası var. Bu yasa birinci çıkarıldığında çocukları ziyanlı, muzır içerikli yayınlardan muhafaza emeli taşıyordu. Bu ziyanlı yayınlara çocuklar ulaşamasın diye çıkarılmıştı. Lakin vakit içinde hedefinin dışına çıktı. 17-25 Aralık 2013 soruşturmalarında bu kanun genişletildi. Tapeler birbiri gerisine yayınlanınca internetle ilgili maddede kişilik haklarının ihlali kelam konusu denildi. Özel hayatın saklılığı münasebet gösterildi. İnternet yasası bu içerikleriyle birlikte siyasi nitelik de katılarak eleştirel haberlere erişim mahzuru getirilerek genişletildi.
2007’de başlayan süreç peyderpey yapılan değişiklik ve eklemelerle internet üstündeki sansür genişletilmeye çalışıldı. Haziran 2015’te bu yasa bir daha çıkarıldığında açılım süreci bitmişti, akil adamlar yok olmuştu. Ve o tarihte çıkan kanunla birlikte 400’den çok Kürt haber sitesi kapatıldı.
daha sonra sıra muhalif sitelere geldi ve onlar kapatılmaya başladı. Tüm dünyada okunulan beğenilen Wikipedia 1.5 yıl mühletle kapatıldı. Sendika.org kesintilere tabi tutuldu.
Odatv’de bunlardan biri. 2 yıldır kapalı. Ne kabahati var? Cürmü yok. Ancak internet medyası içerisinde yeni çıkacak kanunla bir arada hatası olmadan, mahkeme sonucuna gerek kalmaksızın erişim mahzuru getirilebilecek. Temmuz 2020’de bir değişiklik daha yapıldı. Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Netflix üzere platformlara Türkiye temsilciliği zaruriliği getirildi. Zira sorumlu arıyorlardı. Başları dara fikir Twitter’ın başındaki adamı arayıp onu sorumlu tutmak istiyorlardı. Bunlarla da yetinmediler ve artık yeni bir yasa hazırlığındalar. Zira kendi medyalarını alabildiğine kullanırken, bağımsız ve özgür medyaya alabildiğine cezalar yağdırıyorlar. Bağımsız medyayı cezalarla susturmak istiyorlar lakin toplumsal medyayı denetim altına alamıyorlar. İşte bu yasanın gayesi dezenformasyonla gayret değil, toplumsal medyaya sansür maddesidir. Şayet palavra haber ve dezenformasyon arıyorlarsa kendilerine baksınlar.
Amuran – Daha fazlaca memleketler arası siyasi bağları inançta tutmak için birtakım Avrupa ülkeleri kendi mevzuatlarına bu bahiste birtakım düzenlemeler getirdi.. Bu ülkeler neleri göz önünde bulundurdu? Dezenformasyon ve tabir özgürlüğü içindeki hassas istikrar nasıl korunuyor?
Sertel – söylemiş olduğiniz üzere Almanya’da ve başka kimi Avrupa ülkelerinde dezenformasyonla uğraş için yasal düzenlemeler yapıldı, lakin o düzenlemelerin nasıl yapıldığına ve içeriğine de bakmak gerek. Tıpkı geçen yıl TBMM’den geçen tartışmalı toplumsal medya düzenlemesinde olduğu üzere AKP, bugün de Almanya’daki düzenlemeleri kendi sansürü ve medya üzerinde baskıyı hedefleyen düzenlemesine yönelik legalleştirme aracı olarak kullanıyor.
Almanya’da, kelam konusu kanun yürürlüğe girmedilk evvel uzun bir süre kamuoyunda şeffaf ve derinlemesine bir biçimde tartışılmıştı. Tabir özgürlüğünü engellediği sebebi öne sürülerek hali hazırda tartışılan ve tenkit alan bir kanun oldu.
İngiltere, Amerika, Rusya üzere ülkeler de dezenformasyon konusunda çalışmalar yaptı, yapıyor. Yapılan bir araştırmaya nazaran; 2016 yılında gerçekleştirilen ABD Başkanlık seçimlerinde algoritmaların kullanmasının, otomasyonun ve yapay zekanın dezenformasyon kampanyalarının aktifliğini ve kapsamını artırdığı görülmüştür. Keza bunlarla ilgili siber faaliyetlerin Amerikan vatandaşlarının kanaatlerinin oluşmasında ve oy tercihleri üzerinde tesirde bulunduğu saptanmıştır.
ötürüsıyla dezenformasyonla çaba ederken, diğer ülkelerin yaptığı dezenformasyonla, siber hücumlarla mı çaba edeceksin, seçim devirlerinde yanlış ayrıntıların yayılmasıyla mı uğraş edeceksin yoksa kendi vatandaşının yaptığı tenkitlerle mi çaba edeceksin? Öncelikle bunun sonlarının çizilmesi ve dezenformasyon çabasında neler yapılacağının kamuoyu ile şeffaf bir biçimde paylaşılması, toplumun tüm kısımları tarafınca tartışılmasına müsaade verilmesi gerekmektedir.
Ancak bana nazaran; iktidarın, dezenformasyon ile çabadan kastının toplumsal medyadaki muhalif sesleri, medya platformlarını susturmak olduğu açıkça ortada.
Amuran – aslına bakarsan geçen yıl yürürlüğe giren, “Sosyal medya” düzenlemesi, bugün muhalif sesleri susturmanın bir aracı haline dönüştürülmüş durumda. 5651 sayılı Maddede yer alan erişim engellemeleri üzerine karar verme yetkisi evvel iki kuruluşa aitti. Yetkiler, ilgili hakimlikler ve BTK’ya verilmişti. Yasaya vakit içinde yeni düzenlemeler eklenerek bugün 20’yi aşan sayıda kuruluşun erişim engelleme yetkisi oldu. Türkiye’de bugüne kadar hangi siteler ve toplumsal medya platformları yasaklandı?
Sertel – Bu sürece kadar 465 bin internet sitesi engellenmiş. 150 binden çok habere erişim pürüzü getirilmiş. Fakat bir şey engellenmiyor. Türkiye’de kumar ve bahis siteleri engellenmiyor. Türkiye’de alabildiğine özgür. Birileri tarafınca korunup kollanıyor. Bunları engelleyemiyor lakin 465 bin siteyi engelliyor.
Biraz evvel de bahsetmiş olduğum üzere AKP iktidarının temel hedefi dezenformasyonla çaba değil, muhalif sesleri susturma, vatandaşın tenkit yollarını kapatma, tek sesli ve övücü bir kitle oluşturmaktır. Bunun birinci yansımalarını da geçen yıl yürürlüğe giren toplumsal medya düzenlemesinde gördük. Bilhassa internet üzerinden yayın yapan haber ve görüntü sitelerine getirilen yaptırımlar bizlerin muhalefetine karşın Meclis’ten geçti. İktidara, ‘Almanya’da var, bize de gelsin’ anlayışının yanlış olduğunu anlattık. Onların isteğine bakılırsa olduğunda Almanya’da da var, berbat olduğunda Almanya’yı tanımayız, anlayışı hakim.
Almanya belirli düzenlemeler yaptı fakat Almanya’da bir haber sitesinin kapandığı neredeyse görülmemiştir, Türkiye’de onlarca, yüzlerce örneği var. En başta Odatv var. Tenkide, hakikat habere tahammülü olmayan AKP iktidarı Odatv’ye erişimi engelledi ve 2 yıldır kaldırmıyor. bir daha Odatv ve epey sayıda internet sitesinin haberine yüzlerce erişim pürüzü getirildi. Yasa dışı sitelerin kapatılmasını elbette anlarız fakat habercilik yapan internet sitelerinin kapatılmasını ne biz anlarız ne de dünyaya anlatabilirsiniz.
Amuran – Siyasi iktidardakiler, ”sosyal medyada palavra haberlerle uğraş etmek, şahsi hakları korumak ve toplumsal ağ platformlarını daha hesap verilebilir bir hâle getirmek için bu düzenlemeyi hazırlıyoruz” diyorlar. Bu yasal düzenlemenin çıkması için niye çabuk edilmekte ve gerçek gayesi nedir size bakılırsa?
Sertel – Biraz evvel dezenformasyonun en ağır olarak seçim periyotlarında kullanıldığından bahsettim. AKP’nin aceleciliği de hem seçim devrine yaklaşmamızdan tıpkı vakitte ülkenin toplumsal ve ekonomik olarak ortasında bulunduğu durumun deşifre edilmesine tahammülü olmamasından kaynaklanıyor. Olağan kaidelerde bu biçimdesine değerli bir düzenlemenin kamuoyunda tartışılması, kamuoyuna neler yapılacağının aktarılması ve ortak bir akıl etrafından buluşulması gerekir. Lakin AKP son 20 yıldır olduğu üzere bu düzenlemede de “ben yaptım oldu” anlayışı ile hareket etmek istiyor. Biz buna müsaade etmeyeceğiz. AKP’nin eline bir sansür sopası daha almasına müsaade vermeyeceğiz. İlgili bölümlerin ve vatandaşların da bizim bu uğraşımıza takviye vereceğine inanıyoruz.
Sonunun geldiğini ve süratle eridiğini bakılırsan AKP iktidarı, bundan daha sonraki süreçte bu cinsten kısıtlayıcı, baskılayıcı ve dizayn etmeye yönelik adımlara başvuracaktır. Lakin toplumun ve ülkenin aleyhine olan her düzenlemede karşısında bizi bulacaktır. Toplumun gerçekleri konuşmasını, yazmasını asla engelleyemeyecektir.
Amuran – Almanya’da demokratik haklara ve insan haklarına bakış bizden epey farklı. Bilhassa siyasetçilere yönelik tenkitler, AİHM kararları çerçevesinde bedellendiriliyor. halbuki bizde tenkit ve hakaret iç içe oldu. Bağlantı özgürlüğünde ülkemizle karşılaştırma yapma açısından Almanya’daki kriterlerin hangileri biz de gözetilmiyor?
Sertel – Almanya’da demokratik yasalar işliyor. Mahkemeler bağımsız, yargı bağımsız. Almanya’daki bağımsız yargı Türkiye’de olsa, mahkemeler bağımsız karar verebilse amenna. Biz de kimsenin kişilik haklarına akın olsun istemiyoruz. Evvelce kişilik haklarına akın olduğunda bu mahkeme sonucu ile kaldırılabiliyordu. Artık 24 saat içerisinde mahkeme sonucuna gerek olmaksızın kaldırılabilecek. 48 saat içerisinde ilgili site cevap vermek zorunda. Aksi takdirde 1 milyon liraya kadar para cezası getirilecek. Yasanın içine terör, küfür, iftirayı, çocuk istismarını katmışlar. Yani bireye nazaran değişen hususları koymuşlar.
Örneğin bana da toplumsal medya üzerinden küfürler ediliyor. Ben bunlarla ilgili dava açıyorum. Zira kişilik haklarım kapsamında. Dava açmak benim hakkım iken bununla ilgili bir kanuna gerek var mı? Fakat gaye öbür. Zira interneti baskı altına almak istiyorlar. İnternet üzerinden de katmerli bir sansür uygulamak istiyorlar.
Amuran – Hata işlendiği takdirde palavra haber yapan ve yayanlara 5 yıla kadar mahpus, hakaret eden şahsa de 2 yıla kadar mahpus cezası öngörülüyor. Pekala dezenformasyon maksatlı haberin, organize ve örgütlü olup olmamasındaki hudut nasıl saptanacak? Sözgelimi kişi okuduğu bir haberi farklı buldu ve paylaştı. Bir haber sitesi de mevzuyu haber niteliğinde buldu haber yaptı. Sonuçta haber palavra çıktı. Bu üçlünün terör gayeli bir ortaya geldiği düşünülürse, kumpas davalarına benzeri davaların çıkma riski doğmaz mı?
Sertel – İktidarın biroldukça bahiste niyet okuyuculuğu yaptığını epey sayıda örnekle gördük ve yaşadık. Bırakın konuşmayı, yazmayı vatandaşlarımızın, gazetecilerin, akademisyenlerin niyetlerinden dolayı dahi yargılandığı, mahpusa atıldığı bir müddetçten geçiyoruz. Yoruma açık, muğlak düzenlemeler her vakit iktidarlar lehine kullanılmıştır. AKP iktidarı da niyet okuyuculuğunu fazlaca uygun yapmakta ve muhalif gördüğü isimleri bu türlü susturma yoluna gitmektedir. Müyesser Yıldız’ın son tutukluğunda da bunu açık bir biçimde yaşamadık mı? Türkiye’nin en saygın gazetecilerinden biri olan Müyesser Yıldız, eline geçen bilgiyi yayınlamadı diye yargılanıp tutuklanmadı mı? güçlü cürüm kuşkusu denilerek onlarca gazeteci cezaevine atılmadı mı? AKP hükümeti iktidara geldiğinden bu yana basın ve gazeteciler üzerinde bir baskı kurmak istiyor. Gazetecileri mahpusa atarak, gazetelere ilan cezaları vererek, televizyonların ekranlarını karartarak her türlü tenkidin önünü kesmek istiyor. Halkın gerçeğe ulaşmasını engelleyerek iktidarını devam ettirme isteğiyle her kesite saldırıyor. Getirilen ve getirilmesi planlanan tüm düzenlemelerin, mahpus cezalarının altında yatan ana sebep “susturma”dır. Lehine olduğu vakit haber palavra da olsa ses çıkarmayan ama eleştirel ve gerçek habere tahammül edemeyen bir hükümetle karşı karşıyayız. O niçinle konuşanın, yazanın ve hatta düşünenin üzerine sansür sopasıyla giden, mahpusla tehdit eden, halkın gerçekleri öğrenmesini istemeyen bu iktidarın gitme vakti gelmiştir.
Amuran – Kurulacak ‘Sosyal Medya Başkanlığı’ ile dezenformasyon yayanların denetleneceği söz edilmektedir. “Hukukçulardan oluşması” öngörülen bir heyet toplumsal ağ sağlayıcılarından trol hesaplarla ilgili bilgi isteyecek, hem de palavra haber ya da imgelerin silinmesini talep edebilecekmiş. bu biçimde bir Başkanlığın bugünkü şartlar altında özerk bağımsız hareket edeceğini düşünüyor musunuz?
Sertel – Özerk olduğu biçimde Türkiye’de özerk olarak hareket eden, kendi kararlarını alan, aldığı kararları kendisi açıklayan bir tane kurum sayabilir misiniz? Tek adam rejimi ile özerklik, bağımsızlık, tarafsızlık üzere kavramlar unutuldu, unutturuldu maalesef. Bağlantı Başkanlığı’nın yaptığı taraflı, taraflı işler ortada iken, Bağlantı Başkanı’nın parti üyesi üzere telaffuzları hafızalarımızda iken, kurulması planlanan Toplumsal Medya Başkanlığı’nın da özerk ve tarafsız olması düşünülemez elbette. En azından AKP iktidarında düşünülemez.
Amuran – Asıl değerli olan bu düzenlemenin Anayasaya muhalif olmaması için ne biçimde bir formül bulacakları. “Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” başlığı altında yer alan 26. hususun birinci fıkrasında, “Herkes, niyet ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut diğer yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü de kapsar….” diyor. 26 unsur “kapsar” diyor “kapsayabilir” demiyor. Kesin karar niteliğinde. Toplumsal medya “bir bağlantı aracı” ise, “cezai yaptırımlarda aranacak kaidelerin bu kararla çelişmemesi” nasıl sağlanacaktır, daha doğrusu sağlanabilir mi?
Sertel – Toplumsal medyada dezenformasyon yapanlara 1 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası getireceğiz diyorlar lakin dezenformasyonun ne olduğunu söylemiyorlar. Nedir dezenformasyon? Kime göre dezenformasyon? Neye bakılırsa dezenformasyon? Bu hususta kim karar verecek?
Televizyonları denetleyen RTÜK yanlışsız kararlar mı veriyor ki bunlar da toplumsal medya için gerçek kararlar versin. 1 ila 5 yıl mahpus cezasıyla, internete girememe cezasıyla ve para cezasıyla kim neye bakılırsa cezalandırılacak? Bu büsbütün toplumsal medyayı tahakküm altına alma maksadı taşıyor. Medyanın yüzde 90’ını denetim altına aldılar artık de toplumsal medyayı denetim altına almak istiyorlar. Yapmak istedikleri şey tabir özgürlüğüne tam müdahaledir. Halka karşın atılan hiç bir adım muvaffakiyete ulaşamamıştır. Şayet AKP dezenformasyonla uğraş ismi altında sansür uygulamalarını katmerli hale getirmeye çalışırsa bu bahiste muvaffakiyete ulaşamayacaktır.
Amuran – Bugün troller ve palavra haberlerle ilgili bilgi kirlenmesine güvensizliğe yol açan şeffaflığın olmadığı bir ortamda yeni toplumsal medya düzenlemesiyle ortaya çıkabilecek mümkün riskler neler olacaktır?
Sertel – AKP iktidarı Seyahat olaylarından itibaren toplumsal medyanın gücünü fark etti. Gençlerin toplumsal medya üzerinden nasıl örgütlendiğini, hakkını nasıl savunduğunu net olarak gördü. O günden bu yana da tıpkı ana akım medya üzere toplumsal medyayı ele geçirme çabası ortasında. Buna evvel maaşlı troll ordusu kurarak başladı. Kim ki hükümeti eleştirdi yüzlerce Aktroll bir anda o tenkidin altında hükümeti savunmaya girişti. Kim ki iktidarın yanlışlarını lisana getirdi yüzlerce Aktroll düzinelerce küfür dizdi. O Aktroller kimi vakit düzmece gündemlerle hükümete övgüler düzdü. Seyahat olayları sırasında Twitter’ı yavaşlattılar, Facebook’u kapattılar. Ancak sorunu çözemediler. Gençlerin konuşmasını, yazmasını, birleşmesini engelleyemediler. Zira gençler VPN üzerinden irtibata devam etti. O niçinle saldıran, özgürlükleri engelleyen maddelerle Türkiye’de geleceği karartmak istiyorlar. Yani seçimi alıp kaçmak istiyorlar. Lakin bu mümkün değil. Bu maddeyi çıkarsınlar, Ak Parti gençliği de, MHP gençliği de, bir numaralı Tayyip Erdoğan’cı gençler de dahil onlara oy vermeyecek. Zira gençler internet üzerinden dünyaya bakıyorlar. Onu önleyenlere bırakın oy vermeyi bu gençler su bile vermezler.
Amuran – AB’nin bir aksiyon planı olduğunu siyasi iktidar da biliyor.. 2020 yılında hazırladığı, “Avrupa Demokrasilerini Daha kuvvetli Yapmaya Yönelik, Demokrasi Aksiyon Planı.” Bu plandan yararlanmak ve siyasetleri ona nazaran geliştirmek gerekmez miydi?
Sertel – elbette gerekirdi. Demokrasiyi kuvvetli, insanları da özgür kıldığınızda başka olumsuz ögeler da bizatihi azalacaktır. Lakin bugüne kadar AKP iktidarı baskıcı, dayatmacı, toplumun ömür şekline müdahale eden ne kadar uygulama var ise onları hayata geçirmekte son derece süratli davranmışken, toplum faydasına, ülke faydasına ne kadar uygulama var ise onları hayata geçirmek için de kaplumbağa süratiyle hareket etmiştir. Hayvan haklarını müdafaa kanununu eksikleriyle birlikte onlarca yıl daha sonra hayata geçiren AKP, bayanları koruyan İstanbul Sözleşmesi’ni bir gecede feshetmiştir. Vatandaşlarımız artık şunu hayli net olarak görüyor. AKP ülkeye ve dünyaya büsbütün kendi penceresinden bakıyor. Bu pencerenin manziçinde gün geçtikçe fakirleşen halkımız yok, işsizlikten buhrana giren gençlerimiz yok, ürettiğini satamayan çiftçimiz yok, girdi maliyetleri karşısında ayakta durma uğraşı veren sanayicilerimiz yok. Onların penceresinde her yer güllük gülistanlık. İşte bu niçinle AKP Demokrasi Aksiyon Planı yerine Dezenformasyon Planı’nı hayata geçirmeye daha istekli olacaktır.
Amuran – ‘Yabancı devletlerin yahut kuruluşların fonlarıyla Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarına yönelik bir düzenleme’ getirilmeli mi, getirmek gerekirse nasıl bir düzenleme getirilebilir, daha doğrusu bu biçimde bir düzenlemeye gereksinim var mıdır?
Sertel – Gazeteciliğin en değerli kuralı tarafsız, prensipli, objektif ve bağımsız olmaktır. ötürüsıyla bu tıp fonlamaların yasaklanmasına dahi gerek kalmadan gazeteci bunu kendisi yapmalıdır. Borç alan buyruk alır misali, gazeteci de hiç bir kişi yahut kurumla para bağı ortasında olmamalıdır. Sedat Simavi’nin dediği üzere kalemini kırıp, satmayan bir anlayış gazeteciliğin temeli olmalıdır. Onun dışındaki her türlü akçalı iş gazeteciliğe, gazetecinin kendisine ve kuruma ziyan verir. Zira gazetecinin en değerli silahı inançtır. Okurlarına karşı itimat kaybeden bir gazeteyi de kimse ne okur ne de dikkate alır. Özetle bugün her ne kadar iktidara yanaşan, iktidardan beslenen medya kümeleri olsa da gazete ve gazeteciler asla ve asla ne yurt ortasında ne de yurtharicinde hiç bir kişi yahut kurumun himayesi altına girmemelidir. Bunu kanunlar değil gazetecinin kendisi sağlamalıdır. Bağımsız, tarafsız, prensipli ve objektif bir habercilik için gazetecilik etik ve prensiplerini hep göz önünde bulundurmalıdır.
Amuran – Son günlerde açıklamalarıyla kamuoyunda tartışılan Diyanet İşleri Başkanı’nın toplumsal medya düzenlemesine ait kanılarına cevabınız nedir? Birey olarak tenkit hakkı vardır fakat resmi sıfatı çerçevesinde bu açıklamayı laik bir ülkede yapması kendi vazife alanı içerisinde kıymetlendirilebilir mi? Okurlarımız içinde açıklamadan haberi olmayanlar olabilir söylemiş olduklerini ve sizin cevabınızı bir arada alalım.
Sertel – Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş, “Sosyal medyanın kullanmasıyla alakalı türel çerçeveyi belirleyecek yasal bir sistemin ihdası ötelenemez bir zorunluluktur” demişti. Diyanet İşleri Başkanı’nın toplumsal medya yasası ile ne işi olur diye düşünebilirsiniz lakin burası AKP hükümetinin idaresindeki bir ülke ise olur!
Cumhuriyet Halk Partisi’nin laiklikten zerrece bir taviz vermesi kelam konusu değil ve olamaz. Biz insanların dini inançlarına sonuna kadar saygılıyız. İnsanların anne babasını, rengini, ırkını, mezhebini Allah’tan öteki kim tayin edebilir? Biz buna bakılırsa tutum alabilir miyiz? Bu mümkün değil. Fakat hutbeye çıkıp insanları dini kıymetlerine bakılırsa ayrıştıranlar, bölenler dinimize fazlaca büyük ziyan veriyor. Bizim herkesi kucaklayan bir yapımız var. Laiklik de bu esasen. Herkes inancını özgürce yaşayabilmeli.
Siz kimsiniz ki insanların dini inancına ölçü getiriyorsunuz? Bunlar insanların hukukuna da giriyorlar kul hakkına da giriyorlar
Cumhuriyet Halk Partisi asla ve asla laiklikten taviz vermez. Lakin insanların dini inançlarına da saygılı davranmak zorundadır. Dini siyasete alet edenlerle çaba ederiz. Din üzerinden siyaset yapanlara hepimiz karşıyız.
O niçinle Diyanet İşleri Liderini her yere sokmak her hususta konuşturmak ulu dinimize verilen en büyük ziyandır. Din erkeklerinın yeri ibadethanelerdir. Buna dikkat etmeleri gerekiyor. Din adamları hutbede, özel gecelerde konuşacaklar, dua edecekler. Yargıtay’ın açılışında değil. Ancak bütün bunları aksilik siyaseti yaratmak ve toplumu bir defa daha bölmek için yapıyorlar. Diyanet İşleri Lideri da istiyor ki ona saldıralım. Bunu da işvereni ismine yapıyor. İşverenini kurtarmak ismine yapıyor! Fakat Türkiye’de bunları artık hiç kimse ciddiye de almıyor kimse de önemsemiyor.
Amuran – Söyleşimizin konusu olan toplumsal medya düzenlemesi erken seçimin izlerini taşıyorsa sizin muhtemel bir erken seçimle ilgili bir tarih saptamanız var mı?
Sertel – İsteseler de istemeseler de erken seçim kaçınılmaz. Seçim sathı mahalline girdiğimizi düşünüyorum. Zira Türkiye berbat yönetiliyor değil yönetilemiyor. Bu niçinle tek adam iktidarı yıkılacak. AKP’nin hem oy olarak tıpkı vakitte zihnen eriyip gittiğini görüyorum. Sandık için geri sayım başlamıştır ve o sandık ne vakit getirilirse getirilsin AKP kaybetmeye mahkumdur. Seçimden kaçmak AKP’nin ömrünü uzatmaz bilakis daha da kısaltır. O niçinle seçimden kaçmasınlar ve sandığı halkımızın önüne koysunlar. 8-10 milyon farkla kaybedeceklerini bilsinler. Biz seçime hazırız. Biz iktidara hazırız. Halkımızın dayanağı, Allah’ın müsaadesiyle dostlarımızla bir arada iktidar olacağız. AKP’nin bu gerçekle yüzleşmesi ve kaçmak yerine demokrasi meydanına çıkması gerekiyor. Biz hazırız, bekliyoruz.
Amuran – Dileriz siyasi iktidar ortakları, bu seçim sürecinde çıkarılması düşünülen toplumsal medya düzenlemesinin kendilerine de ziyan vereceğini anlar ve hazırlayanları bu heveslerinden vazgeçirirler. Sayın Sertel epey teşekkürler bu özlü açıklamalarınız için.
Sertel – Ben teşekkür ederim.
Nurzen Amuran