Türkiye yaşadığı ekonomik zahmetle birlikte besin meblağları da günden güne artıyor. Vatandaş ise alışveriş yaparken iki kez düşünüyor.
Dünya gazetesi muharriri Ali Ekber Yıldırım, bugünkü köşesinde, “Gıda fiyatlarındaki artışta tek hatalı ortacılar mı?” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
FİYATLARIN YARISINI AMBALAJ OLUŞTURUYOR
Yıldırım, besin fiyatlarındaki artışa ambalajın da epey büyük tesiri olduğunu lisana getirdi. “Satın aldığımız ambalajlı besinlerde yalnızca ortasındaki esere para vermiyoruz. Ambalajına, etiketine, içine konulan katkı hususlarına de bir ödeme yapıyoruz” diyen Yıldırım, “Öyle ki, ödediğimiz paranın kimi vakit yalnızca yarısı esere gidiyor. Bir kaç örnek vermek gerekirse, kurutulmuş domates, yarı-kurutulmuş domateste ambalaj ve öteki gereçler eser maliyetinin yüzde 35 ila yüzde 40’ını oluşturuyor” dedi.
Zeytinde ambalaj maliyetinin yüzde 60 seviyesini bulduğunu tabir eden Yıldırım, şunları tabir etti:
“Ambalaj materyalleri denildiğinde; konserve teneke, teneke kapak, boş cam konserve pet/plastik ambalaj, plastik kapak, etiket, koli, bant, palet, yapıştırıcı, kapak bandı ve gibisi epey çeşitli eserler kullanılıyor. Bu mamüllerin neredeyse hepsi hammadde ya da bitmiş olarak ithal ediliyor.
Konserve teneke için teneke plaka, cam için kum ithalatı yapılıyor. Kapak için teneke ithal, plastik ambalaj için Petkim haricinde üretici yok üzere. Onun da hammaddesi petrol ve dolar ile fiyatlandırılıyor. Etiket kâğıdı ithal, koli/karton kutu kağıdı ithal. Neredeyse yerli hammadde yok üzere.”
Ali Ekber Yıldırım’ın yazısı şöyle:
“Gıda fiyatlarındaki artış denilince bilhassa yaş meyve ve sebzede çabucak akla ortacılar geliyor. Tarladan sofraya kadar olan süreçteki fiyat artışları lisana getiriliyor. Üreticiden ucuza alınan eserin tüketiciye değerliye ulaştığı söz ediliyor.
İşin bir öbür boyutu var. Tarladan fabrikaya oradan da sofralara yahut ihracata giden eserlerdeki fiyat artışı. Besin eserinin konulduğu ambalajdan etikete, teneke kutudan cam kavanoza kadar olan gereçlerin birçoklarının ya kendisi ya da hammaddesi ithal ediliyor. İthalat niçiniyle de bilhassa koronavirüs pandemisi devrinde fiyatlar esere bakılırsa yüzde 45 ile yüzde 100 oranında arttı. Kimilerinde döviz bazında yüzde 100 artış oldu. Bu fiyat artışının faturasını da elbette tüketici ödüyor.
İzmir Ticaret Odası Besin İmalat Meslek Komitesi Lideri ve hem de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) İzmir Vilayet Genç Teşebbüsçüler Heyeti Üyesi Cemil Gökçen’in ve dal temsilcilerinin verdiği bilgiler ışığında besin dışı gereçlerdeki fiyat artışının besin meblağlarına tesirini araştırdık. Ortaya epey çarpıcı sonuçlar çıktı.
Besin dışı gereçlerin eser maliyetindeki hissesi
Satın aldığımız ambalajlı besinlerde yalnızca ortasındaki esere para vermiyoruz. Ambalajına, etiketine, içine konulan katkı hususlarına de bir ödeme yapıyoruz. O denli ki, ödediğimiz paranın kimi vakit yalnızca yarısı esere gidiyor. Bir kaç örnek vermek gerekirse, kurutulmuş domates, yarı-kurutulmuş domateste ambalaj ve öteki gereçler eser maliyetinin yüzde 35 ila yüzde 40’ını oluşturuyor.
Turşu, közlenmiş biber, közlenmiş patlıcan, soslarda bu yan materyallerin maliyeti ortalama yüzde 45 civarında.
Reçel, helva, tahin, baharat ve gibisi eserlerde bu oran bir daha yüzde 35-40 düzeyinde.
Zeytinde ambalaj maliyeti yüzde 60 seviyesinde.
Pandemi artırımları maliyetleri daha da artırdı
Yardımcı materyaller olarak kabul edilen ambalaj, etiket ve öteki mamüllerin fiyatı pandemi sürecinde neredeyse yüzde 100’e varan oranda arttı. bu vakitte ambalajlı eserlere olan talebin artması, döviz kurundaki artış, navlun ve gibisi hizmetlerdeki fiyat artışı maliyetleri ve ötürüsıyla eser fiyatlarını önemli oranda artırdı.
Yalnızca konserve dalına bakıldığında bile, güçlü besin mamüllerinin maliyetinin yüzde 35 ile yüzde 60’ını ambalaj, etiket, kollayıcı husus oluşturuyor. Bu oran son artırımlardan evvel yüzde 25-45 aralığındaydı. Yani 10 liraya mal edilen bir konservenin eser ambalajına bağlı olarak 3,5 ile 6 lirası ambalaj, hami husus, etiket üzere gereçler oluşturuyor.
Ambalajda dışa bağımlılık korkutuyor
Ambalaj materyalleri denildiğinde; konserve teneke, teneke kapak, boş cam konserve pet/plastik ambalaj, plastik kapak, etiket, koli, bant, palet, yapıştırıcı, kapak bandı ve gibisi fazlaca çeşitli eserler kullanılıyor. Bu mamüllerin neredeyse hepsi hammadde ya da bitmiş olarak ithal ediliyor.
Konserve teneke için teneke plaka, cam için kum ithalatı yapılıyor. Kapak için teneke ithal, plastik ambalaj için Petkim haricinde üretici yok üzere. Onun da hammaddesi petrol ve dolar ile fiyatlandırılıyor. Etiket kâğıdı ithal, koli/karton kutu kağıdı ithal. Neredeyse yerli hammadde yok üzere.
Pandemi ile bir arada bunların döviz bazlı fiyatlarında yüzde 20, yüzde 30 artış oldu. Kâğıtta önemli kasvet var. Bunun üzerine navlun krizi, Süveyş kanali krizi niçiniyle, ambalaj meblağları neredeyse yüzde 100’e yakın oranlarda arttı.
Gereç tedarikinde de önemli külfetler var
Sorun yalnızca fiyat artışı da değil, besin bölümü bu materyallerin tedarikinde de önemli dertler yaşıyor. İthalata bağımlılık niçiniyle dışarıdan alınan eser yahut hammadde yüksek dolar kurundan, konteyner krizi, pandemi tesiri, Süveyş Kanalı’nın bir süre kapanması ve öbür niçinlerden dolayı epeyce zamlandı. beraberinde bu mamüllerin tedariki de sıkıntılı hale geldi.
Bölüm temsilcileri, bu mamüllerin Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgi alanına giren eserler olmadığını, ithalat rejimi ile ilgili olarak Ticaret Bakanlığı’nın gümrük oranlarını değiştirdiğine dikkat çekiyor. Üreticiler bu durumun sürdürülemez olduğunu belirterek, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bir sanayi envanterini ortaya koymasını ve bu yardımcı gereçlerin bir an evvel yerli alternetiflerinin olması gerektiğini lisana getiriyor.
Her şey ithal her şey yabancı
İhraç edilen konserve zerzevat mamüllerin yerli ve ulusallık durumu şöyle; tohum yabancı, gübre yabancı, ilaç yabancı, ambalaj yüzde 90 yabancı, üretim ve taşıma sürecinde kullanılan doğalgaz, güç, mazot vb. bunların birden fazla ithal. Yurtdışına giden konteyner yabancı, konteynerin çıkış yaptığı liman işletmesi yabancıda. Tarlada çalışmak zorunda kalan Suriyeli çalışanlar.
Konserve endüstrisinde kullanılan ayçiçek yağı geçen sene tanker bazında tonu 7 bin liraydı. Bu sene ithalat maliyeti yükselince tonu 15 bin liraya çıktı.
Kağıtta hayli önemli sorun var. Etiketler epeyce geç geliyor. Kağıt ithalatı sorunu çözmüyor. Yerli sanayi için ağaç dikimi, selüloz üretimi ve SEKA gibisi bir sanayi olması lazım. Yalnızca üretmek de yetmiyor, geri dönüşüm ve tasarrufları da arttırmak gerekiyor.
Endüstrici üretici üzerinde baskı kuruyor
Endüstride kullanılan yardımcı gereçlerde dışa bağımlılık en üst düzeyde olunca döviz arttıkça fiyatlar artıyor. İhracatta rekabet gücü azalıyor. Besin imalatçısı, sanayicisi maliyetleri düşürmek için daha ucuza hammadde almak için çiftçiye yükleniyor. İthal yardımcı gereçlerde fiyatı düşürmeye gücü yetmeyince içerdeki hammadde maliyetini düşürmeye çalışıyor. Bunun da faturası üreticiye çıkıyor.
Özetle, Türkiye, tarımda, besinde güçlü potansiyelini değerlendirecekse buna uygun altyapıyı, besin ambalajı, yan gereçlerle ilgili yerli endüstride de atılım yapmak zorunda. Bugün olduğu üzere, üretimden sofraya kadar olan süreçte kullanılan girdiler, yardımcı gereçlerde yüzde 100’e varan oranlardaki ithalat bağımlılığı ile bir yere varılamaz. Tüketici besin eseri alırken daha fazla ödemeyi ambalajına, etiketine yapmış olur. Üreteni, işleyeni ve tüketeni rahatlatacak tedbirler alınması gerekiyor.”
Dünya gazetesi muharriri Ali Ekber Yıldırım, bugünkü köşesinde, “Gıda fiyatlarındaki artışta tek hatalı ortacılar mı?” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
FİYATLARIN YARISINI AMBALAJ OLUŞTURUYOR
Yıldırım, besin fiyatlarındaki artışa ambalajın da epey büyük tesiri olduğunu lisana getirdi. “Satın aldığımız ambalajlı besinlerde yalnızca ortasındaki esere para vermiyoruz. Ambalajına, etiketine, içine konulan katkı hususlarına de bir ödeme yapıyoruz” diyen Yıldırım, “Öyle ki, ödediğimiz paranın kimi vakit yalnızca yarısı esere gidiyor. Bir kaç örnek vermek gerekirse, kurutulmuş domates, yarı-kurutulmuş domateste ambalaj ve öteki gereçler eser maliyetinin yüzde 35 ila yüzde 40’ını oluşturuyor” dedi.
Zeytinde ambalaj maliyetinin yüzde 60 seviyesini bulduğunu tabir eden Yıldırım, şunları tabir etti:
“Ambalaj materyalleri denildiğinde; konserve teneke, teneke kapak, boş cam konserve pet/plastik ambalaj, plastik kapak, etiket, koli, bant, palet, yapıştırıcı, kapak bandı ve gibisi epey çeşitli eserler kullanılıyor. Bu mamüllerin neredeyse hepsi hammadde ya da bitmiş olarak ithal ediliyor.
Konserve teneke için teneke plaka, cam için kum ithalatı yapılıyor. Kapak için teneke ithal, plastik ambalaj için Petkim haricinde üretici yok üzere. Onun da hammaddesi petrol ve dolar ile fiyatlandırılıyor. Etiket kâğıdı ithal, koli/karton kutu kağıdı ithal. Neredeyse yerli hammadde yok üzere.”
Ali Ekber Yıldırım’ın yazısı şöyle:
“Gıda fiyatlarındaki artış denilince bilhassa yaş meyve ve sebzede çabucak akla ortacılar geliyor. Tarladan sofraya kadar olan süreçteki fiyat artışları lisana getiriliyor. Üreticiden ucuza alınan eserin tüketiciye değerliye ulaştığı söz ediliyor.
İşin bir öbür boyutu var. Tarladan fabrikaya oradan da sofralara yahut ihracata giden eserlerdeki fiyat artışı. Besin eserinin konulduğu ambalajdan etikete, teneke kutudan cam kavanoza kadar olan gereçlerin birçoklarının ya kendisi ya da hammaddesi ithal ediliyor. İthalat niçiniyle de bilhassa koronavirüs pandemisi devrinde fiyatlar esere bakılırsa yüzde 45 ile yüzde 100 oranında arttı. Kimilerinde döviz bazında yüzde 100 artış oldu. Bu fiyat artışının faturasını da elbette tüketici ödüyor.
İzmir Ticaret Odası Besin İmalat Meslek Komitesi Lideri ve hem de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) İzmir Vilayet Genç Teşebbüsçüler Heyeti Üyesi Cemil Gökçen’in ve dal temsilcilerinin verdiği bilgiler ışığında besin dışı gereçlerdeki fiyat artışının besin meblağlarına tesirini araştırdık. Ortaya epey çarpıcı sonuçlar çıktı.
Besin dışı gereçlerin eser maliyetindeki hissesi
Satın aldığımız ambalajlı besinlerde yalnızca ortasındaki esere para vermiyoruz. Ambalajına, etiketine, içine konulan katkı hususlarına de bir ödeme yapıyoruz. O denli ki, ödediğimiz paranın kimi vakit yalnızca yarısı esere gidiyor. Bir kaç örnek vermek gerekirse, kurutulmuş domates, yarı-kurutulmuş domateste ambalaj ve öteki gereçler eser maliyetinin yüzde 35 ila yüzde 40’ını oluşturuyor.
Turşu, közlenmiş biber, közlenmiş patlıcan, soslarda bu yan materyallerin maliyeti ortalama yüzde 45 civarında.
Reçel, helva, tahin, baharat ve gibisi eserlerde bu oran bir daha yüzde 35-40 düzeyinde.
Zeytinde ambalaj maliyeti yüzde 60 seviyesinde.
Pandemi artırımları maliyetleri daha da artırdı
Yardımcı materyaller olarak kabul edilen ambalaj, etiket ve öteki mamüllerin fiyatı pandemi sürecinde neredeyse yüzde 100’e varan oranda arttı. bu vakitte ambalajlı eserlere olan talebin artması, döviz kurundaki artış, navlun ve gibisi hizmetlerdeki fiyat artışı maliyetleri ve ötürüsıyla eser fiyatlarını önemli oranda artırdı.
Yalnızca konserve dalına bakıldığında bile, güçlü besin mamüllerinin maliyetinin yüzde 35 ile yüzde 60’ını ambalaj, etiket, kollayıcı husus oluşturuyor. Bu oran son artırımlardan evvel yüzde 25-45 aralığındaydı. Yani 10 liraya mal edilen bir konservenin eser ambalajına bağlı olarak 3,5 ile 6 lirası ambalaj, hami husus, etiket üzere gereçler oluşturuyor.
Ambalajda dışa bağımlılık korkutuyor
Ambalaj materyalleri denildiğinde; konserve teneke, teneke kapak, boş cam konserve pet/plastik ambalaj, plastik kapak, etiket, koli, bant, palet, yapıştırıcı, kapak bandı ve gibisi fazlaca çeşitli eserler kullanılıyor. Bu mamüllerin neredeyse hepsi hammadde ya da bitmiş olarak ithal ediliyor.
Konserve teneke için teneke plaka, cam için kum ithalatı yapılıyor. Kapak için teneke ithal, plastik ambalaj için Petkim haricinde üretici yok üzere. Onun da hammaddesi petrol ve dolar ile fiyatlandırılıyor. Etiket kâğıdı ithal, koli/karton kutu kağıdı ithal. Neredeyse yerli hammadde yok üzere.
Pandemi ile bir arada bunların döviz bazlı fiyatlarında yüzde 20, yüzde 30 artış oldu. Kâğıtta önemli kasvet var. Bunun üzerine navlun krizi, Süveyş kanali krizi niçiniyle, ambalaj meblağları neredeyse yüzde 100’e yakın oranlarda arttı.
Gereç tedarikinde de önemli külfetler var
Sorun yalnızca fiyat artışı da değil, besin bölümü bu materyallerin tedarikinde de önemli dertler yaşıyor. İthalata bağımlılık niçiniyle dışarıdan alınan eser yahut hammadde yüksek dolar kurundan, konteyner krizi, pandemi tesiri, Süveyş Kanalı’nın bir süre kapanması ve öbür niçinlerden dolayı epeyce zamlandı. beraberinde bu mamüllerin tedariki de sıkıntılı hale geldi.
Bölüm temsilcileri, bu mamüllerin Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgi alanına giren eserler olmadığını, ithalat rejimi ile ilgili olarak Ticaret Bakanlığı’nın gümrük oranlarını değiştirdiğine dikkat çekiyor. Üreticiler bu durumun sürdürülemez olduğunu belirterek, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bir sanayi envanterini ortaya koymasını ve bu yardımcı gereçlerin bir an evvel yerli alternetiflerinin olması gerektiğini lisana getiriyor.
Her şey ithal her şey yabancı
İhraç edilen konserve zerzevat mamüllerin yerli ve ulusallık durumu şöyle; tohum yabancı, gübre yabancı, ilaç yabancı, ambalaj yüzde 90 yabancı, üretim ve taşıma sürecinde kullanılan doğalgaz, güç, mazot vb. bunların birden fazla ithal. Yurtdışına giden konteyner yabancı, konteynerin çıkış yaptığı liman işletmesi yabancıda. Tarlada çalışmak zorunda kalan Suriyeli çalışanlar.
Konserve endüstrisinde kullanılan ayçiçek yağı geçen sene tanker bazında tonu 7 bin liraydı. Bu sene ithalat maliyeti yükselince tonu 15 bin liraya çıktı.
Kağıtta hayli önemli sorun var. Etiketler epeyce geç geliyor. Kağıt ithalatı sorunu çözmüyor. Yerli sanayi için ağaç dikimi, selüloz üretimi ve SEKA gibisi bir sanayi olması lazım. Yalnızca üretmek de yetmiyor, geri dönüşüm ve tasarrufları da arttırmak gerekiyor.
Endüstrici üretici üzerinde baskı kuruyor
Endüstride kullanılan yardımcı gereçlerde dışa bağımlılık en üst düzeyde olunca döviz arttıkça fiyatlar artıyor. İhracatta rekabet gücü azalıyor. Besin imalatçısı, sanayicisi maliyetleri düşürmek için daha ucuza hammadde almak için çiftçiye yükleniyor. İthal yardımcı gereçlerde fiyatı düşürmeye gücü yetmeyince içerdeki hammadde maliyetini düşürmeye çalışıyor. Bunun da faturası üreticiye çıkıyor.
Özetle, Türkiye, tarımda, besinde güçlü potansiyelini değerlendirecekse buna uygun altyapıyı, besin ambalajı, yan gereçlerle ilgili yerli endüstride de atılım yapmak zorunda. Bugün olduğu üzere, üretimden sofraya kadar olan süreçte kullanılan girdiler, yardımcı gereçlerde yüzde 100’e varan oranlardaki ithalat bağımlılığı ile bir yere varılamaz. Tüketici besin eseri alırken daha fazla ödemeyi ambalajına, etiketine yapmış olur. Üreteni, işleyeni ve tüketeni rahatlatacak tedbirler alınması gerekiyor.”