Şebnem TURHAN
Her 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü’nde, bayanların toplumsal ve ekonomik alanda geride kalmışlığını bilgiler bir defa daha ortaya koyuyor. Lakin o denli ki yapılan araştırmalar bile geride kalıyor. Tıpkı bayanların finansal sisteme iştiraklerine yönelik araştırmalarda olduğu üzere. Dünya Bankası’nın 146 ülkeyi kapsayan finansal kapsayıcılık araştırmasının son bilgileri 2017 yılına ilişkin. Son senelerda yapılan tüm çalışmalarda da bu bilgi kullanılıyor zira öbür bir araştırma yapılmadı. Her ne kadar 2017 yılına ilişkin olsa da analistler bilgilerin olağanüstü bir farklılık göstermediğini vurgularken tüm dünyada bayanların finansal sistemdeki varlığının yetersiz olduğuna dikkat çekiyor.
Merkez Bankası araştırmacıları da Dünya Bankası’nın dataları ışığında 2020 yılında Türkiye’deki demogratif göstergelerle bir tahlil gerçekleştirdi. Tahlilde Türkiye’de bayanların finansal sisteme iştirakinin emsal ülkelerin ortalamasının çok altında kaldığı ortaya çıktı. Yapılan bölgesel karşılaştırmalarda bayanların işgücüne iştirakinin düşük olduğu bölgelerde beraberinde finansal sisteme de iştirakin düşük olduğu görülürken eğitim düzeyi ve gelir ile de finansal kapsayıcılık içinde müspet alaka bulunduğu vurgulandı. Türkiye’de hesap sahipliğindeki cinsiyet farkları hala farkı 30 puana yakınken bu gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üç katına işaret ediyor.
Gelişen ülke ortalamışının 3 katı daha makûs
Finansal kapsayıcılık, genel olarak, en temel finansal kurum ve hizmet ağının yaygınlığıyla ölçülüyor. Genel kabul görmüş ölçütlerinin başında kişi başı ATM sayısı ve kişi başı banka şubesi sayısı üzere yoğunluk ile kişi başına mevduat hesabı, POS aygıtı ve kredi kullanıcı adetleri de finansal hizmetlerin kullanmasının yaygınlığını ölçen bir gösterge olarak kullanılıyor.
Merkez Bankası tahliline nazaran Dünya Bankası gelir kümesi sınıflandırmasında Türkiye’deki banka hesabı sahiplik oranı, üst-orta gelir kümesinin üzerinde. Rastgele bir banka ya da finansal kuruluşta tek başına ya da bir oburuyla ortak olarak hesabı olduğunu bildirenlerin oranını tabir eden banka hesabı sahiplik oranının cinsiyete göre dağılımında ise farklı bir durum ortaya çıkıyor. Öteki ülke kümelerinde bayan ve adamların banka hesabı sahiplik oranları birbirine yakın seyrederken, Türkiye’de adamların banka hesabı sahiplik oranı bayanlarınkinin 1.5 katından fazla. adamların banka hesabı sahiplik oranı yüzde 83 iken bayanlarda bu oran yüzde 54 düzeyinde. Ve bu cinsiyet farkı gelişmekte olan ülkelerin ortalamasının yaklaşık üç katı kadar. Türkiye’de hesap sahipliğindeki gelir farkı yaklaşık 21 puan ile global ortalamanın fazlaca üzerinde.
Yetişkinlerin yüzde 23’ü resmi bir finansal kuruluşta tasarruf sahibi olarak bulunurken adamların içinde tasarruf sahibi olma mümkünlüğü bayanlara bakılırsa 9 puan daha yüksek. Bankada hesabı olmayan bayanların yüzde 72’si hesap sahibi olmamalarının bir niçini olarak aile üyelerinden birinin aslına bakarsanız hesap sahibi olmasını belirtiyor. Bankada hesabı olmayan bayanların yüzde 89’u işgücü haricinde. Türkiye’de bankada hesabı olmayan her 6 bayandan 1’i yarı resmi sistemler ile tasarruf ediyor. Bu tasarrufl arın hesaplara taşınması 2 milyon kadar bayan kayıtlı finansal sisteme dahil olabilir.
Gelir arttıkça kapsayıcılık artıyor
Merkez Bankası araştırmacıları finansal kapsayıcılık dünya genelinde son on yılda değerli seviyede artmasına karşın gelir düzebir daha bakılırsa ülke kümeleri içinde önemli farklılıklar yaşandığını belirterek “Türkiye özelinde bakıldığında, birfazlaca gösterge misal ülkelerin üzerinde olsa da finansal kapsayıcılığın cinsiyete ve eğitime nazaran dağılımında eşitsizlik olduğu da görülmektedir. Bayanların banka hesabına sahip olma oranı adamların sahip olma oranının çok altındadır. Türkiye özelinde yapılan tahliller, bayanların, bölgesel olarak, işgücüne iştirak oranı ile finansal kapsayıcılık düzeyi içinde müspet münasebet olduğunu göstermektedir. Öte yandan, eğitim düzeyi arttıkça finansal kapsayıcılığın da arttığı kararına ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, Türkiye’de finansal kapsayıcılığın arttırılması önündeki en büyük mahzurun bayanların işgücü iştiraki ve eğitim düzeyinin arttırılması olarak özetlenebilir. Bunun yanı sıra, uygulanacak siyasetlerin sosyokültürel muhtaçlıkları karşılayabilecek seviyede eser çeşitliliğini sağlaması kıymet taşımaktadır” denildi.
Okumaya devam et...
Her 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü’nde, bayanların toplumsal ve ekonomik alanda geride kalmışlığını bilgiler bir defa daha ortaya koyuyor. Lakin o denli ki yapılan araştırmalar bile geride kalıyor. Tıpkı bayanların finansal sisteme iştiraklerine yönelik araştırmalarda olduğu üzere. Dünya Bankası’nın 146 ülkeyi kapsayan finansal kapsayıcılık araştırmasının son bilgileri 2017 yılına ilişkin. Son senelerda yapılan tüm çalışmalarda da bu bilgi kullanılıyor zira öbür bir araştırma yapılmadı. Her ne kadar 2017 yılına ilişkin olsa da analistler bilgilerin olağanüstü bir farklılık göstermediğini vurgularken tüm dünyada bayanların finansal sistemdeki varlığının yetersiz olduğuna dikkat çekiyor.
Merkez Bankası araştırmacıları da Dünya Bankası’nın dataları ışığında 2020 yılında Türkiye’deki demogratif göstergelerle bir tahlil gerçekleştirdi. Tahlilde Türkiye’de bayanların finansal sisteme iştirakinin emsal ülkelerin ortalamasının çok altında kaldığı ortaya çıktı. Yapılan bölgesel karşılaştırmalarda bayanların işgücüne iştirakinin düşük olduğu bölgelerde beraberinde finansal sisteme de iştirakin düşük olduğu görülürken eğitim düzeyi ve gelir ile de finansal kapsayıcılık içinde müspet alaka bulunduğu vurgulandı. Türkiye’de hesap sahipliğindeki cinsiyet farkları hala farkı 30 puana yakınken bu gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üç katına işaret ediyor.
Gelişen ülke ortalamışının 3 katı daha makûs
Finansal kapsayıcılık, genel olarak, en temel finansal kurum ve hizmet ağının yaygınlığıyla ölçülüyor. Genel kabul görmüş ölçütlerinin başında kişi başı ATM sayısı ve kişi başı banka şubesi sayısı üzere yoğunluk ile kişi başına mevduat hesabı, POS aygıtı ve kredi kullanıcı adetleri de finansal hizmetlerin kullanmasının yaygınlığını ölçen bir gösterge olarak kullanılıyor.
Merkez Bankası tahliline nazaran Dünya Bankası gelir kümesi sınıflandırmasında Türkiye’deki banka hesabı sahiplik oranı, üst-orta gelir kümesinin üzerinde. Rastgele bir banka ya da finansal kuruluşta tek başına ya da bir oburuyla ortak olarak hesabı olduğunu bildirenlerin oranını tabir eden banka hesabı sahiplik oranının cinsiyete göre dağılımında ise farklı bir durum ortaya çıkıyor. Öteki ülke kümelerinde bayan ve adamların banka hesabı sahiplik oranları birbirine yakın seyrederken, Türkiye’de adamların banka hesabı sahiplik oranı bayanlarınkinin 1.5 katından fazla. adamların banka hesabı sahiplik oranı yüzde 83 iken bayanlarda bu oran yüzde 54 düzeyinde. Ve bu cinsiyet farkı gelişmekte olan ülkelerin ortalamasının yaklaşık üç katı kadar. Türkiye’de hesap sahipliğindeki gelir farkı yaklaşık 21 puan ile global ortalamanın fazlaca üzerinde.
Yetişkinlerin yüzde 23’ü resmi bir finansal kuruluşta tasarruf sahibi olarak bulunurken adamların içinde tasarruf sahibi olma mümkünlüğü bayanlara bakılırsa 9 puan daha yüksek. Bankada hesabı olmayan bayanların yüzde 72’si hesap sahibi olmamalarının bir niçini olarak aile üyelerinden birinin aslına bakarsanız hesap sahibi olmasını belirtiyor. Bankada hesabı olmayan bayanların yüzde 89’u işgücü haricinde. Türkiye’de bankada hesabı olmayan her 6 bayandan 1’i yarı resmi sistemler ile tasarruf ediyor. Bu tasarrufl arın hesaplara taşınması 2 milyon kadar bayan kayıtlı finansal sisteme dahil olabilir.
Gelir arttıkça kapsayıcılık artıyor
Merkez Bankası araştırmacıları finansal kapsayıcılık dünya genelinde son on yılda değerli seviyede artmasına karşın gelir düzebir daha bakılırsa ülke kümeleri içinde önemli farklılıklar yaşandığını belirterek “Türkiye özelinde bakıldığında, birfazlaca gösterge misal ülkelerin üzerinde olsa da finansal kapsayıcılığın cinsiyete ve eğitime nazaran dağılımında eşitsizlik olduğu da görülmektedir. Bayanların banka hesabına sahip olma oranı adamların sahip olma oranının çok altındadır. Türkiye özelinde yapılan tahliller, bayanların, bölgesel olarak, işgücüne iştirak oranı ile finansal kapsayıcılık düzeyi içinde müspet münasebet olduğunu göstermektedir. Öte yandan, eğitim düzeyi arttıkça finansal kapsayıcılığın da arttığı kararına ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, Türkiye’de finansal kapsayıcılığın arttırılması önündeki en büyük mahzurun bayanların işgücü iştiraki ve eğitim düzeyinin arttırılması olarak özetlenebilir. Bunun yanı sıra, uygulanacak siyasetlerin sosyokültürel muhtaçlıkları karşılayabilecek seviyede eser çeşitliliğini sağlaması kıymet taşımaktadır” denildi.
Okumaya devam et...