Barış Terkoğlu yazdı: Kriz Nureddin Nebati’ye nasıl yaradı?

semaver

Active member
Barış Terkoğlu yazdı: Kriz Nureddin Nebati’ye nasıl yaradı? Gazetemiz müellifi Barış Terkoğlu, “Öp beni, şap beni, sömür beni!” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.

Terkoğlu bugünkü yazısında, eski Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın yerine atanan Nureddin Nebati’nin geçmişine mercek tuttu.

Yazıda, yeni bakan Nureddin Nebati’nin yalnızca lüks semtlerde açılan zincir mağazasının olduğu anlatıldı. Nebati’nin yıllar evvelki röportajında 2001 krizi için ise “Belki de o kriz olmasaydı, bizim mağazacılığa girme talihimiz olmayacaktı” dediği aktarıldı.

Terkoğlu’nun yazısı şöyleki:

Önümde bir dokumacılık firmasının kataloğu duruyor. Hayır, mahallenizdeki markalardan birinin değil. Yeni bakan Nurettin Nebati’nin yalnızca lüks semtlerde açılan zincir mağazasının. Katalogdaki çocuklar da mahalleden değil. Doktora tezinde Kemalizmi “Batıya öykünen elitist” diye eleştiren Nebati, iş paraya geldiğinde “Batı’ya öykünen elitist” olmuş! Kavruk Anadolu çocukları yerine Avrupalı çocuk modelleri seçmiş.

olağan olarak tesadüf değil. 15 yıl evvel, çabucak hemen bakan değilken, ağa çocukluğundan mağazacılığa uzanan kıssasını şu biçimde anlatıyor: “Türkiye’de bilhassa üst gelir kümesi ailelerin çocuklarının giydirilmesi konusunda bir boşluk olduğunu gördük. Ve birinci vakit içinderda İtalya, Hollanda ve İspanya’dan ithalatla çocuk giysisi işine girdik.”

Cumhurbaşkanı’nın “tutarları indirin” dediği günlerde, Nebati’nin dükkânı cebinde parası olana hitap ediyor: Kız çocuk kot pantolonu 579 lira, erkek çocuk ceketi 999 lira, kız çocuk montu 1259 lira, erkek çocuk eşofman üstü 829 lira…

Müzikte “Fabrikada tütün sarar güya kendi içer gibi” diyor ya… Nebati’nin çalışanları, çocuğuna bir mont bir pantolon alsa maaşını bitiriyor.

UCUZ LİRALI NEBATİ MODELİ

İktisat, bir üretim ve bölüşüm ilgisidir. Birçok vakit sayılarla anlaşılmaz hale dönüştürülür. halbuki sayıların gerisinde gizli bir paylaşım münasebeti vardır. Endeks, borsa, döviz, enflasyon, faiz vs. vs. Tamamında parmakların ucundan akan emeğin birikmiş halleri zımnidir.

Erdoğan, 17 Kasım’da “Faiz sebeptir, enflasyon neticedir” dedi. Dolar, 10.56’yı gördü. Erdoğan, 23 Kasım’da “Kurdaki rekabet gücü yatırım, üretim ve istihdamda artışa niye olur” dedi. Dolar 13.46’yı aştı. Erdoğan, 30 Kasım’da “Biz kur faiz enflasyon sarmalında yaşamayacağız” dedi. Dolar 13.95 oldu.

Liste uzayıp gidiyor…

özetlemek gerekirsesı etiketlerin saat başı arttığı kur tesirini şahsen Erdoğan yaratıyor. Dövizin uçup gitmesini, Türk Lirası’nın değersizleşmesini Erdoğan istiyor. İşte buna “Nebati modelinin yansıması” diyoruz.

PARASI OLANIN NEBATİ’Sİ

Nurettin Nebati, ekonomist değil. İktisada ilgisi işverenliğinden. 6 Mart 2006 tarihindeki Yeni Şafak gazetesi onun öyküsünü “Urfalı ağanın çocukları mağazacılıkta büyüyor” başlığıyla duyurmuş.

“Ürettiğimiz pamuk haricinde dokumayla hiç bir ilgimiz yoktu” diyen Nebati, dokumaya 1996’da iplik ticaretiyle girmiş. Akabinde fason üretime başlamış. Şimdilerde 2001 krizi bir daha konuşuluyor ya. Aslında Türkiye’nin çöktüğü kriz, kendisinin anlattığına göre Nebati’ye yaramış: “Belki de o kriz olmasaydı, bizim mağazacılığa girme talihimiz olmayacaktı. Zira alışveriş merkezlerinde hayli önemli biçimde mağaza boşalıyordu. (…) 2000 yılında fason üretim yaptığımız Akmerkez’de mağazası olan bir hanımefendinin işleri berbata gittiği için mağazaya ortak olarak girdik ve mağazacılığa başladık.”

O mağazalarda Nebati; Baby Graziella, Enrico Coveri, Mariella Burani, Betsy, Prosperine üzere lüks İtalyan markalarını satıyor. Mağazasından halkın alışveriş yapamayacağını biliyor. İthal mallar parası olanlar için.

Öte yandan…

VERSACE’YE ÖYKÜNEN NEBATİ

Nebati modelinin kriz sevmesinin ikinci bir sebebi var. Dokumada ucuz emek yardımıyla ihracat yapan Fasoncu Nebati, bu niçinle “Döviz artsın, emek ucuzlasın” istiyor. Döviz arttıkça, saatlik minimum fiyat 1 dolara yaklaştıkça Nebati’nin eserleri yurtdışına kolay satılıyor. Bangladeş’e, Pakistan’a rakip oluyor. Batı’ya öykünmüş Nebati’nin kendi markaları olan Riccione, Nebbati, Cioccolata’yı düşük fiyatlı Türk işçiler üretiyor, Batılı çocuklar giyiyor.

Cumhurbaşkanı, 19 yıldır ülkeyi kendisi yönetmiyormuş üzere, seçim yaklaşırken son atılımını yapıp çıkışını ihtilal üzere duyurdu ya… Bizim Maoculardan yandaş olanları tavlayacak biçimde, “Çin bu biçimde büyümüş, biz pazara daha yakınız, onlardan daha avantajlıyız” dedi ya…

Yanlış anlaşılmasın, taklit edilen Çin’in planlı kalkınma atılımları ya da yüksek teknolojisi değil. “Çin” denilince, Nebati modeli ucuz personelliği, Türk işçisinin parmaklarını “pazara daha yakınız” dediği Batı’ya düşük fiyatla pazarlamayı anlıyor.

Hakikaten 2006 yılındaki Yeni Şafak röportajında, Nurettin Nebati’nin ortağı ve kardeşi Seyid Nebati, Çin’i niye sevdiğini şu biçimde anlatıyor: “İşçi fabrikada yatıp kalkıyor, maliyeti toplam 60 dolar civarında. İtalyanlarla birlikte eserlerimizin bir kısmını ileride Çin’de üretmeyi düşünüyoruz. Pekin’de mağaza açmak, hatta Versace’nin yaptığı üzere Çin’den 5 dolara alıp 150 dolara satmak üzere hayallerim var.”

15 yıl evvel Türk emekçisinin pahalılığından şikâyet ediyor Seyid Nebati: “Net 550 YTL maaş verdiğim her çalışan, toplamda bana 1000 dolara mal oluyor. (…) Tutturmuşlar üretim. Ben gidip Çin’de de üretebilirim.”

Bugün tam da istediği üzere minimum fiyat net 200 dolar civarına düştü. Türk emekçisi, Pekin’deki işçiden daha ucuza geldi.

NEBATİ HAVUCU-NEBATİ SOPASI

Nebati modelinin özü bu. Şuurlu, isteyerek, kasti biçimde Türk Lirası’nın değersizleştirilmesi bu modelin temeli. bu biçimdece Öykünmeci Fabrikatör Nebatiler, Batılı çocuklara ucuzlamış Türk emeğinin mamüllerini makul fiyata satacak. Elitist Mağazacı Nebatiler ise batmış mağazalarda kendi dükkânlarını açarak varlıklı Türklere değerli İtalyan kıyafetler giydirecek.

Yalnız Nebatileri memnun edecek bu model nasıl kabul ettirilecek? Taban fiyat, mümkün yüksek artırımı daha şimdiden kaybetti. Fakir Türkler kısa periyot refah yanılsaması yaratacak nizama, din ve milliyetçiliğin sömürülmesiyle, o da yetmezse zorla ikna edilecek. Güneşteki buz üzere prestiji eriyen Erdoğan’ın Nebati modeli, bu niçinle bir elde hayali bir havuçla, öbür elde gerçek bir çivili sopayla uygulanacak. 12 Eylül’ün şiddeti de 24 Ocak modelini Türk işçisine kabul ettirmek için değil miydi aslına bakarsan?

Cübbeli Ahmet’in müziği önümüzdeki periyodu özetliyor: Öp beni, şap beni, şup beni, en hayli sen sömür beni!