Etraf Bakan Yardımcısı ve Türkiye’nin İklim Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar, Erdoğan’ın bu adımını ve Türkiye’nin global ısınma konusundaki teşebbüslerini ve iklim değişikliğini sıkıntılarını VOA Türkçe’den Mehmet Sümer’e kıymetlendirdi.
BM tepesi kapsamında New York’a gelen Birpınar, 2015 Paris İklim Anlaşması’na Türkiye’nin, 2016 yılında birinci imza koyan ülkelerden biri bulunmasına rağmen niye bugüne kadar TBMM gündemine gelmediğini anlattı.
Mehmet Sümer’in haberine nazaran Birpınar, 1992 yılında milletlerarası alanda etraf konusunda kurulmuş sistem kapsamında Türkiye’nin, gelişmiş ülke sınıfında değerlendirildiğini bu sebeple yardımlar ve teşviklerden yararlanamayacak durumda olduğunu lakin bunun yanlışsız olmadığını söylemiş oldu.
Birpınar “Bir ülke o tarihte gelişmiş ülke olabilir lakin daha sonra gelişmekte olan ülke sınıfına gerileyebilir ya da bunun tam zıddı olabilir. Bunun en hoş örneği; o devirde Güney Kore, gelişmekte olan bir ülkeyken artık kimse Güney Kore’ye gelişmekte olan ülke diyemez. Onlar artık gelişmiş ülke sınıfındalar. Çin de bugün artık gelişmekte olan değil gelişmiş bir ülke. Biz o niçinle bu sistemin ve sınıflandırmanın dinamik olması gerektiğini savunduk. Paris Muahedesi, yapılırken de adil davranılmasını istedik. Türkiye 2015’te mutabakat yapılırken gelişmekte olan ülke değil gelişmiş ülke sınıfında görülüyordu. Gelişmiş ülkeler ilgili fona her yıl 100 milyar dolar para verecekler gelişmekte olan ülkeler de bu paraları kullanacaktı. Bu para emisyon azaltımında ya da adaptasyonda kullanılacaktı. Lakin toplanan yalnızca 8 milyar dolar oldu. Biz kendi teşebbüslerimizle 3 milyar dolarlık bir kredi kaynak bulduk ve bunun sonucunda Cumhurbaşkanı muahedenin TBMM onayına geleceğini duyurdu” dedi.
“İKLİM SORUNU BİR ETRAF SORUNU OLMAKTAN ÇIKTI ULUSAL GÜVENLİK SORUNU HALİNE GELDİ”
Etraf Bakan Yardımcısı Birpınar, dünyada yaşanan iklim değişikliği sıkıntılarının bugün artık bir etraf sorunu olmaktan çıkıp bir güvenlik konusu haline geldiğini belirtti. İklim değişikliğiyle ortaya çıkan olumsuz şartların göçleri de tetikleyeceğine dikkat çeken Birpınar “İklim sorunu, artık bir ulusal güvenlik sıkıntısı olmaya başladı. İleride de iklim göçleri dediğimiz kavimler göçü üzere göçler olacak. Pakistan’da mesela son raporlara nazaran, iklim değişikliği kaynaklı felaketler niçiniyle 20 milyon insanın ömrünü kaybedeceği tabir ediliyor. Bu beşerler birinci sene bu meseleleri yaşar ikinci sene yaşadığı bölgeyi terk edip göç hareketine başlar. Bangladeş’te de geçen yıl iklim şartları kaynaklı felaketler niçiniyle 10 milyon insanın yer değiştirmek zorunda kaldığını biliyoruz. Bizde de sel olan bölgelerden bir sürü vatandaşımız oralardan ayrılmaya başladığını biliyoruz. Bu dünyanın genel bir sorunu. BM raporlarına nazaran bizim bulunduğumuz Akdeniz çanağı bölgesinde orman yangınları sıcaklığın bir derece yükselmesi halinde yüzde 47, iki derece üzerine çıkması halinde yüzde 67, üç derece üzerine çıkması halinde de yüzde 97 aratacağına işaret ediyor. Biz bu sene 150 bin hektarlık bir ormanlık alanı yangınlarda kaybettik. Bunun ana niçini sıcaklığın artması, rüzgarın şiddetlenmesi ve nem oranının düşmesi oldu” tespitlerini yaptı.
“SIFIR ATIK PROJESİNDE SAYIN EMİNE ERDOĞAN’IN KATKILARIYLA ÇOK KIYMETLİ KAZANIMLAR ELDE ETTİK”
Birpınar, Türkiye’nin Emine Erdoğan’ın katkılarıyla yürüttüğü sıfır atık projesi kapsamında hayli değerli ilerlemeler kaydettiğini söylemiş oldu. Etraf Bakan Yardımcısı, Cumhurbaşkanı’nın BM Genel Kurulu’nda hitabında lisana getirdiği geri dönüşüm oranlarına değindi. Birpınar, Türkiye’nin 2000’li yılların başında yüzde 1’i bile bulmayan geri dönüşüm oranlarında bugün son iki senede geri dönüşüm oranının yüzde 13’ten yüzde 22’ye yükseldiğini söylemiş oldu. Birpınar “Bugün Türkiye’de sizin attığınız kağıt, plastik, ambalaj üzere atıkların yüzde 22’si yeninden dönüştürülerek kullanılır hale geldi. Bu epeyce değerli bir gelişme. Buradaki maksadımız 2023’te bunu yüzde 35’e ondan sonrasında da yüzde 60’lara çıkarmak. Bunun da iklimle alakası şu. Siz ne kadar fazlaca çöpü depolarsanız oradan bir süre daha sonra metan gazı çıkmaya başlıyor. Metan gazı karbondioksitin 15-16 katı daha aktif bir gaz. Bu sebepten AB çöp depolama alanlarını kapattı. Bizim de bunu yapmamız lazım” dedi.
Birpınar geri dönüşümden iktisadın de büyük yarar sağladığını atık kağıdın ton fiyatının 2 bin 100 TL’ye, atık pet şişenin ton fiyatının 7 bin TL’ye kadar yükseldiğine dikkat çekti.
“AYRIŞTIRILMIŞ ATIK İTHAL EDİYORUZ ZİRA TÜRKİYE’DE BİR GERİ DÖNÜŞÜM BÖLÜMÜ OLUŞTU”
Türkiye’nin İngiltere’den ayrıştırılmış atık ithal etmesine dair haberlerin reaksiyon yaratmasıyla ilgili olarak da Birpınar aslında bunun yanlış anlaşıldığını Türkiye’nin bu atıkları geri dönüşüm kesiminde kullanmak üzere ithal ettiğini söylemiş oldu. Birpınar “Aslında güzel bir şey oldu Türkiye’de. Bir geri dönüşüm dalı oluştu. Ülkemizde geri dönüşüm yapan fabrikalar oluştu. Bu atıkları alıp elyafa, kartona çeviriyorlar. Atık kağıdı alıp karton haline getirip bunu ihraç ediyorlar. Bu firmaların atık gereksinimi var. Atıktan eser üretiyorlar. Burada üretilenlerin yüzde 90’ı ihraç ediliyor. Zira AB bizim dokuma üreticilerimize mesela ürettiğin eserlerde yüzde 30 geri dönüşümlü elyaf kullanacaksın diyor. Atık sanayisi muhtaçlıklarını evvel iç piyasadan karşılıyor yetmeyince yurtharicinden temin etme yoluna gidiyor. Ayrıştırılmış biçimde getirilenlere biz onay veriyoruz lakin karışık biçimde getirilen atıklara biz itiraz ediyoruz müsaade vermiyoruz. Örneğin yalnızca pet şişe ya da yalnızca atık kağıt getiriliyorsa onay veriyoruz lakin hepsinin bir ortada olduğu karışık atıklara biz Ticaret Bakanlığı’yla da koordine olarak müsaade vermiyoruz. Zira karışık olarak geldiğinde bunun yüzde 60’ı kullanılıyor yüzde 40’ı bir daha çöp olarak kalıyor” dedi.
“PARALI POŞET UYGULAMASI PLASTİK POŞET KULLANIMINI YÜZDE 80 ORANINDA AZALTTI”
Türkiye’de market ve mağazalarda poşetlerin fiyatlı hale gelmesi de reaksiyon çeken bir öbür bahis olmuştu. Bakan Yardımcısı Birpınar, paralı poşet uygulaması kararında ülkede plastik poşet kullanmasının yüzde 80 oranında azaldığını söylemiş oldu. Birpınar “Poşet problemini vatandaşa yansıtmak zorunda kaldık. Vatandaş markete gittiğinde bir poşeti satın aldıklarını taşımak için alırken yanında parasız olduğu için on tane de çöp poşeti vs. olarak kullanırım diye poşet alıyordu. Bunu önlemek için poşeti paralı yaptık. Bu 25 kuruşun 22,5 kuruşu devlete geliyor gerisi de aslına bakarsanız bunun markete kalıyor fakat marketlerin bundan kar etmesi kelam konusu değil zira bir poşetin maliyeti 10 kuruş. Bu durumda market de poşeti dikkatli vermeye başladı. Önümüzdeki sene 25 kuruşun tamamını devlet almaya başlayacak. Bizim kaygımız para değil. Oradan yılda gelen para 500-600 milyon TL biz de bunu belediyelere alt yapı dayanağı için aktarıyoruz. Vatandaş bu uygulamayla poşet kullanmasını yüzde 80 azalttı. Evvelce kişi başına yılda 90 poşet kullanılıyordu artık 10 poşete düştü. Beşerler para verip poşet almıyor. Poşetler denizleri çevreyi kirletiyor ve bu sebeple bu uygulama epey başarılı oldu. Vakit zaman politikler poşetin paralı olması bize ziyan verdi deseler de Cumhurbaşkanı ve eşi Emine Hanım bu sonucun gerisinde durdular ve hayli faydalı bir uygulama oldu” değerlendirmesini yaptı.
“MÜSİLAJLA ÇABA İÇİN ‘ATIK TESİSLERİ İÇİN TEMEL ATMAMA TÖRENLERİ’ YAPILMAMALI”
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu misyona geldikten daha sonra bir arıtma tesisi için “temel atmama töreni” yapmıştı. Etraf Bakan Yardımcısı Birpınar, bu üslup tesislerin yapılmamasının, övünülecek bir şey olmadığını, bilakis Türkiye’nin her yerinde daha fazla arıtma tesisi yapılması gerektiğini vurguladı.
Marmara Denizi’nde yaşanan müsilaj ya da öteki ismiyle deniz salyası meselesiyle ilgili de açıklamalarda bulunan Birpınar, Marmara Denizi’nin kapalı bir deniz olması ve ağır bir nüfus ve sanayi baskısı altında bulunmasına dikkat çekti. Birpınar “Marmara kapalı bir deniz ve maalesef Marmara’ya akan suların birden fazla yalnızca ön arıtmadan geçiyor yani tam arıtılamıyor. Onun için etraf yatırımlarını durdurmamak lazım. İstanbul’da ve etrafındaki tüm kentlerde arıtma tesislerinin temel atmama merasimi değil daha fazla arıtma tesisi temel atma merasimi yaparak altyapıyı güçlendirmek gerek. Bunu bütün belediyeler için söylüyorum. Vatandaşlara da büyük vazife düşüyor. Karaya attığını her bir çöp denize gidiyor. Deniz kirlendiği vakitte oradaki mikroskobik canlılar bu kirliliklerle besleniyor ve büyüyorlar. Büyüyünce de obezleşip ölüyor ve deniz yüzebir daha çıkıyorlar. Bu da denizdeki oksijeni kesiyor. Bizim süratle üstteki müsilajı temizlememizin ana niçini oksijen akışını ve denizdeki canlı hayatını sağlamak. Tabanda müsilaj var deniyor ancak biz ODTÜ’yle onların bilim gemisini kullanarak çalışmalar yapıyoruz. Bu yaz Marmara’da 20-50 metrelerde müsilajın olmadığı ortaya çıktı. Fakat risk var mı olağan olarak ki var. Japonya’da da Adriyatik’te de vakit zaman bunlar görülüyor. Biz yüzeydeki paklığı yaptık lakin bunun kirliliğin kaynağının kesilmesi lazım. Şu an genel durumu düzgün Marmara Denizi’nin ve daima takip ediyoruz. En ufak bir müsilaj olduğunda da ona da müdahale edeceğiz” tabirlerini kullandı.
Birpınar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onaylaması halinde Marmara Denizi’nin tamamının özel etraf müdafaa alanı ilan edileceğini de belirtti.
BM tepesi kapsamında New York’a gelen Birpınar, 2015 Paris İklim Anlaşması’na Türkiye’nin, 2016 yılında birinci imza koyan ülkelerden biri bulunmasına rağmen niye bugüne kadar TBMM gündemine gelmediğini anlattı.
Mehmet Sümer’in haberine nazaran Birpınar, 1992 yılında milletlerarası alanda etraf konusunda kurulmuş sistem kapsamında Türkiye’nin, gelişmiş ülke sınıfında değerlendirildiğini bu sebeple yardımlar ve teşviklerden yararlanamayacak durumda olduğunu lakin bunun yanlışsız olmadığını söylemiş oldu.
Birpınar “Bir ülke o tarihte gelişmiş ülke olabilir lakin daha sonra gelişmekte olan ülke sınıfına gerileyebilir ya da bunun tam zıddı olabilir. Bunun en hoş örneği; o devirde Güney Kore, gelişmekte olan bir ülkeyken artık kimse Güney Kore’ye gelişmekte olan ülke diyemez. Onlar artık gelişmiş ülke sınıfındalar. Çin de bugün artık gelişmekte olan değil gelişmiş bir ülke. Biz o niçinle bu sistemin ve sınıflandırmanın dinamik olması gerektiğini savunduk. Paris Muahedesi, yapılırken de adil davranılmasını istedik. Türkiye 2015’te mutabakat yapılırken gelişmekte olan ülke değil gelişmiş ülke sınıfında görülüyordu. Gelişmiş ülkeler ilgili fona her yıl 100 milyar dolar para verecekler gelişmekte olan ülkeler de bu paraları kullanacaktı. Bu para emisyon azaltımında ya da adaptasyonda kullanılacaktı. Lakin toplanan yalnızca 8 milyar dolar oldu. Biz kendi teşebbüslerimizle 3 milyar dolarlık bir kredi kaynak bulduk ve bunun sonucunda Cumhurbaşkanı muahedenin TBMM onayına geleceğini duyurdu” dedi.
“İKLİM SORUNU BİR ETRAF SORUNU OLMAKTAN ÇIKTI ULUSAL GÜVENLİK SORUNU HALİNE GELDİ”
Etraf Bakan Yardımcısı Birpınar, dünyada yaşanan iklim değişikliği sıkıntılarının bugün artık bir etraf sorunu olmaktan çıkıp bir güvenlik konusu haline geldiğini belirtti. İklim değişikliğiyle ortaya çıkan olumsuz şartların göçleri de tetikleyeceğine dikkat çeken Birpınar “İklim sorunu, artık bir ulusal güvenlik sıkıntısı olmaya başladı. İleride de iklim göçleri dediğimiz kavimler göçü üzere göçler olacak. Pakistan’da mesela son raporlara nazaran, iklim değişikliği kaynaklı felaketler niçiniyle 20 milyon insanın ömrünü kaybedeceği tabir ediliyor. Bu beşerler birinci sene bu meseleleri yaşar ikinci sene yaşadığı bölgeyi terk edip göç hareketine başlar. Bangladeş’te de geçen yıl iklim şartları kaynaklı felaketler niçiniyle 10 milyon insanın yer değiştirmek zorunda kaldığını biliyoruz. Bizde de sel olan bölgelerden bir sürü vatandaşımız oralardan ayrılmaya başladığını biliyoruz. Bu dünyanın genel bir sorunu. BM raporlarına nazaran bizim bulunduğumuz Akdeniz çanağı bölgesinde orman yangınları sıcaklığın bir derece yükselmesi halinde yüzde 47, iki derece üzerine çıkması halinde yüzde 67, üç derece üzerine çıkması halinde de yüzde 97 aratacağına işaret ediyor. Biz bu sene 150 bin hektarlık bir ormanlık alanı yangınlarda kaybettik. Bunun ana niçini sıcaklığın artması, rüzgarın şiddetlenmesi ve nem oranının düşmesi oldu” tespitlerini yaptı.
“SIFIR ATIK PROJESİNDE SAYIN EMİNE ERDOĞAN’IN KATKILARIYLA ÇOK KIYMETLİ KAZANIMLAR ELDE ETTİK”
Birpınar, Türkiye’nin Emine Erdoğan’ın katkılarıyla yürüttüğü sıfır atık projesi kapsamında hayli değerli ilerlemeler kaydettiğini söylemiş oldu. Etraf Bakan Yardımcısı, Cumhurbaşkanı’nın BM Genel Kurulu’nda hitabında lisana getirdiği geri dönüşüm oranlarına değindi. Birpınar, Türkiye’nin 2000’li yılların başında yüzde 1’i bile bulmayan geri dönüşüm oranlarında bugün son iki senede geri dönüşüm oranının yüzde 13’ten yüzde 22’ye yükseldiğini söylemiş oldu. Birpınar “Bugün Türkiye’de sizin attığınız kağıt, plastik, ambalaj üzere atıkların yüzde 22’si yeninden dönüştürülerek kullanılır hale geldi. Bu epeyce değerli bir gelişme. Buradaki maksadımız 2023’te bunu yüzde 35’e ondan sonrasında da yüzde 60’lara çıkarmak. Bunun da iklimle alakası şu. Siz ne kadar fazlaca çöpü depolarsanız oradan bir süre daha sonra metan gazı çıkmaya başlıyor. Metan gazı karbondioksitin 15-16 katı daha aktif bir gaz. Bu sebepten AB çöp depolama alanlarını kapattı. Bizim de bunu yapmamız lazım” dedi.
Birpınar geri dönüşümden iktisadın de büyük yarar sağladığını atık kağıdın ton fiyatının 2 bin 100 TL’ye, atık pet şişenin ton fiyatının 7 bin TL’ye kadar yükseldiğine dikkat çekti.
“AYRIŞTIRILMIŞ ATIK İTHAL EDİYORUZ ZİRA TÜRKİYE’DE BİR GERİ DÖNÜŞÜM BÖLÜMÜ OLUŞTU”
Türkiye’nin İngiltere’den ayrıştırılmış atık ithal etmesine dair haberlerin reaksiyon yaratmasıyla ilgili olarak da Birpınar aslında bunun yanlış anlaşıldığını Türkiye’nin bu atıkları geri dönüşüm kesiminde kullanmak üzere ithal ettiğini söylemiş oldu. Birpınar “Aslında güzel bir şey oldu Türkiye’de. Bir geri dönüşüm dalı oluştu. Ülkemizde geri dönüşüm yapan fabrikalar oluştu. Bu atıkları alıp elyafa, kartona çeviriyorlar. Atık kağıdı alıp karton haline getirip bunu ihraç ediyorlar. Bu firmaların atık gereksinimi var. Atıktan eser üretiyorlar. Burada üretilenlerin yüzde 90’ı ihraç ediliyor. Zira AB bizim dokuma üreticilerimize mesela ürettiğin eserlerde yüzde 30 geri dönüşümlü elyaf kullanacaksın diyor. Atık sanayisi muhtaçlıklarını evvel iç piyasadan karşılıyor yetmeyince yurtharicinden temin etme yoluna gidiyor. Ayrıştırılmış biçimde getirilenlere biz onay veriyoruz lakin karışık biçimde getirilen atıklara biz itiraz ediyoruz müsaade vermiyoruz. Örneğin yalnızca pet şişe ya da yalnızca atık kağıt getiriliyorsa onay veriyoruz lakin hepsinin bir ortada olduğu karışık atıklara biz Ticaret Bakanlığı’yla da koordine olarak müsaade vermiyoruz. Zira karışık olarak geldiğinde bunun yüzde 60’ı kullanılıyor yüzde 40’ı bir daha çöp olarak kalıyor” dedi.
“PARALI POŞET UYGULAMASI PLASTİK POŞET KULLANIMINI YÜZDE 80 ORANINDA AZALTTI”
Türkiye’de market ve mağazalarda poşetlerin fiyatlı hale gelmesi de reaksiyon çeken bir öbür bahis olmuştu. Bakan Yardımcısı Birpınar, paralı poşet uygulaması kararında ülkede plastik poşet kullanmasının yüzde 80 oranında azaldığını söylemiş oldu. Birpınar “Poşet problemini vatandaşa yansıtmak zorunda kaldık. Vatandaş markete gittiğinde bir poşeti satın aldıklarını taşımak için alırken yanında parasız olduğu için on tane de çöp poşeti vs. olarak kullanırım diye poşet alıyordu. Bunu önlemek için poşeti paralı yaptık. Bu 25 kuruşun 22,5 kuruşu devlete geliyor gerisi de aslına bakarsanız bunun markete kalıyor fakat marketlerin bundan kar etmesi kelam konusu değil zira bir poşetin maliyeti 10 kuruş. Bu durumda market de poşeti dikkatli vermeye başladı. Önümüzdeki sene 25 kuruşun tamamını devlet almaya başlayacak. Bizim kaygımız para değil. Oradan yılda gelen para 500-600 milyon TL biz de bunu belediyelere alt yapı dayanağı için aktarıyoruz. Vatandaş bu uygulamayla poşet kullanmasını yüzde 80 azalttı. Evvelce kişi başına yılda 90 poşet kullanılıyordu artık 10 poşete düştü. Beşerler para verip poşet almıyor. Poşetler denizleri çevreyi kirletiyor ve bu sebeple bu uygulama epey başarılı oldu. Vakit zaman politikler poşetin paralı olması bize ziyan verdi deseler de Cumhurbaşkanı ve eşi Emine Hanım bu sonucun gerisinde durdular ve hayli faydalı bir uygulama oldu” değerlendirmesini yaptı.
“MÜSİLAJLA ÇABA İÇİN ‘ATIK TESİSLERİ İÇİN TEMEL ATMAMA TÖRENLERİ’ YAPILMAMALI”
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu misyona geldikten daha sonra bir arıtma tesisi için “temel atmama töreni” yapmıştı. Etraf Bakan Yardımcısı Birpınar, bu üslup tesislerin yapılmamasının, övünülecek bir şey olmadığını, bilakis Türkiye’nin her yerinde daha fazla arıtma tesisi yapılması gerektiğini vurguladı.
Marmara Denizi’nde yaşanan müsilaj ya da öteki ismiyle deniz salyası meselesiyle ilgili de açıklamalarda bulunan Birpınar, Marmara Denizi’nin kapalı bir deniz olması ve ağır bir nüfus ve sanayi baskısı altında bulunmasına dikkat çekti. Birpınar “Marmara kapalı bir deniz ve maalesef Marmara’ya akan suların birden fazla yalnızca ön arıtmadan geçiyor yani tam arıtılamıyor. Onun için etraf yatırımlarını durdurmamak lazım. İstanbul’da ve etrafındaki tüm kentlerde arıtma tesislerinin temel atmama merasimi değil daha fazla arıtma tesisi temel atma merasimi yaparak altyapıyı güçlendirmek gerek. Bunu bütün belediyeler için söylüyorum. Vatandaşlara da büyük vazife düşüyor. Karaya attığını her bir çöp denize gidiyor. Deniz kirlendiği vakitte oradaki mikroskobik canlılar bu kirliliklerle besleniyor ve büyüyorlar. Büyüyünce de obezleşip ölüyor ve deniz yüzebir daha çıkıyorlar. Bu da denizdeki oksijeni kesiyor. Bizim süratle üstteki müsilajı temizlememizin ana niçini oksijen akışını ve denizdeki canlı hayatını sağlamak. Tabanda müsilaj var deniyor ancak biz ODTÜ’yle onların bilim gemisini kullanarak çalışmalar yapıyoruz. Bu yaz Marmara’da 20-50 metrelerde müsilajın olmadığı ortaya çıktı. Fakat risk var mı olağan olarak ki var. Japonya’da da Adriyatik’te de vakit zaman bunlar görülüyor. Biz yüzeydeki paklığı yaptık lakin bunun kirliliğin kaynağının kesilmesi lazım. Şu an genel durumu düzgün Marmara Denizi’nin ve daima takip ediyoruz. En ufak bir müsilaj olduğunda da ona da müdahale edeceğiz” tabirlerini kullandı.
Birpınar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onaylaması halinde Marmara Denizi’nin tamamının özel etraf müdafaa alanı ilan edileceğini de belirtti.