Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, Baht Sohbetleri’nde bu hafta KDV düzenlemesini ele aldı. Güldağ atılan adımlar noktasında üreticilerin serzenişlerini paylaşırken, Ağaoğlu ‘işletme sermayesi’ riskine dikkat çekti. İkili, vergi indirimlerinde tüketici ve üretici ayağının bir arada düşünülmesi gerektiği görüşünde birleşti.
Güldağ ve Ağağoğlu, yatırım araçlarının bu haftaki performansına da değindi. Optimist havaya işaret ederek bedelli metallerde düşüş potansiyelinin daha fazla olduğunu söz eden Ağaoğlu, altının 1850-1875 dolar düzeylerine kadar çekilebileceğini kaydetti. Euro/Dolar paritesinde 1,1185 düzeyinin ehemmiyetine işaret eden Ağaoğlu, Euro’nun kıymet kazanma ihtimalini yüksek gördüğünü aktardı.
Güldağ: Ukrayna-Rusya savaşının ekonomik tesirleri tüm dünyayı fakat en epeyce da Türkiye’yi etkiliyor. Emtiada dalgalanmalar sürüyor. Tahminen emtia üreticisi ülkeler memnun lakin bizim üzere ithalatçısı olanlar da sorunda. Turizmi hiç söylemiyorum. Artık düzgünden güzele ortaya çıkıyor ki, bu yıl 42 milyon turist, 35 milyar dolar gelir mümkün görünmüyor. Dış ticarette Ukrayna tarafı durdu ister istemez. Rusya tarafında ticaret bakımından hem olumlu hem olumsuz haberler var. Sebze-meyve ihracatçılarımız, “Biz gönderiyoruz sorun yok’ diyor.
Geçen gün FOYDER’in ‘Reel Kesimin Dönüşümü’ panelinde TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclis Lideri Onur Fayat ile beraberydik, “Rusya’da hazır giysiye talep katlanmış” dediğimde, “Sanıldığı üzere değil, aşikâr bir talep var ancak ihracatımız yarı yarıya düştü” dedi. Bir iplik tüccarımız da son bir haftadır kesimin talebinde bir durulma olduğunu anlatıyordu. Bölümler de farklı etkileniyor anlaşılan.
HISİAD Lideri Çetin Tecdelioğlu, gazeteye ziyaretimize gelmişti, “Bizim bölümlerimizde Rusya’ya ihracatta son 3 günde artış var. Gemilerimiz de, TIR’larımız da pazara ulaşıyor. Cıvata ve mutfak sanayisi eserleri ihracatımızda sorun yok” diye bilgi verdi. bir epeyce sanayicimiz talep artışının sürdüğünü lakin hala lojistik açından sorunlar yaşandığını anlatıyor. Bir taraftan da Ukrayna-Rusya görüşmeleri Türkiye’nin de katkılarıyla sürüyor. Birinci etapta piyasalara olumlu yansımasını gördük. Petrol meblağları aşağıya indi. daha sonra Biden idaresinin ‘görüşmelerde gündem gerçeği yansıtmıyor’ değerlendirmesi biraz piyasaların moralini bozdu. Biraz uzun bir giriş oldu bu kere. Kelam sende…
Ağaoğlu: ‘Son toplantıdan epey net bir şey çıkmadığı’ izlenimine katılmıyorum. 6 haftalık savaş yalnızca Ukrayna’yı değil, Rusya’yı da yordu. Artık ayrılıkların olduğu noktalardan ayrıntılara yanlışsız inilmeye başlanıldı. Bizim açımızdan düzgün haberse, 6 görüşmenin 2’si Türkiye’de oldu. Ukrayna’nın bizim garantörlüğümüzü istemesi, fazlaca yanlışsız görünmemekle birlikte, koşullar mecburî tutarsa olabilir. Heyetler görüşüyor. Kolay bir müddetç değil, bu biçimde bir mutabakatın hayata geçmesi için de vakit tanımak lazım. Misal bir durum aslında İran’ın nükleer muahedesinde da var. örneğin İran’ın uranyum zenginleştirmesi, nerede depolanacak, saklanacak üzere hususlar bitmiş, İhtilal Muhafızları’nın terörist sayılıp sayılmayacağına gelmiş nokta. Orada da herbiçimde İran eskiye oranla daha fazlasını talep eder hale geldi. Anlaşılır bir şey, bu taraflar için pazarlık sürecidir sonuçta. O muahede bence hayli uzak olmayan bir gelecekte imzalanacak.
Güldağ: Yani o dağılan masa toplandı tekrar.
Ağaoğlu: Evet. Bence kolay kolay dağılmayacak o masa, İran için kıymetli.
Güldağ: Bu kritik iki başlığa dair gelişmelerin petrol meblağlarına yansımasını nasıl yorumlarsın?
Ağaoğlu: Çok karamsar değerlendirmiyorum. ABD’nin stratejik petrol rezervlerinden 180 milyon varil daha satmayı değerlendirmesi daha sonrasında 105 dolar düzeylerine gelindi. Bunlar teknik açıdan baktığımızda yeterli haberler. Yavaş yavaş yumuşamaya gerçek meyilli fiyatlamalara başladığını söylüyor. Bunu destekleyen bence değerli indikatörlerden biri de buğday. Buğdayda ABD’deki kontrat fiyatlarının 1100’lerden 922’ye kadar gerilediğini gördük. Teknik olarak o yüksek ve kaygılı periyodun bittiği sinyalini veriyor. Lakin çabucak hemen daha bahsetmiş olduğun lojistik sıkıntılar başta olmak üzere akışkanlığın fazlaca da net olmadığı opak bir periyot ortasındayız. Lakin fazlaca da makus bir durumda değiliz. Rusya’ya maliyet hayli önemli artıyor. Rusya’nın önümüzdeki 5 sene için işi sahiden çok güç olacak. O yüzden bunu sonlandırmak her iki tarafın da lehine olacak diye düşünüyorum. Bilhassa Ukrayna’nın NATO üyesi olmaması şartı Rusya’nın bu husustaki en kıymetli kazanımlarından biri. Herbiçimde onu da aldılar. sonrasındasındası ayrıntıya kalıyor.
Güldağ: Bizim iç gündemimizdeki KDV sorununa gelelim. KDV temel muhtaçlık hususlarında düşürüldü fakat sanayicilerin bu noktada itirazları da artmaya başladı. Türkiye’nin önde gelen deterjan üreticilerinden bir sanayicimiz telefon açtı; “Ne olacak bu KDV indirimlerinin sonu” diye sordu. “Eğer tüketim tarafında KDV’yi yüzde 8’e indiriyorsak, üretim tarafında da yüzde 8’e indirmemiz lazım” diyor. Üretirken kullanılan materyalin, orta malın yüzde 18 KDV ile alınması ile satarken KDV içindeki 10 puanlık farkın epey önemli ıstırap yaratacağını vurguluyor. KDV alacaklarının devletten hayli zorlukla alındığı bir ortamda, KDV’deki bu dengesizliğin aslına bakarsan güç çevrilen işletme sermayelerini 6 ay içerisinde eriteceğini belirtiyor. “Bir noktadan daha sonra firmalar üretimlerini ya kısar ya durdurma noktasına gelirler. Merdiven altı ön plana çıkar” diyor. Bu tip kararların alınırken, kesinlikle bölümlerin çeşitli paydaşlarına danışılması, istişare ile bu kararların alınması gerektiğini söylüyor. Yeterli bir şey yapılmak istenirken, bir diğer düzeneğin tamir edilemeyecek biçimde bozulduğunun altını çiziyor. Önemli bir sorun. Ayrıyeten devletin de gelir kaybına uğrayacağına da dikkat çekti. Natürel, husus pek hayli dalı ve sanayi kolunu ilgilendirirken, devletin de bütçe tarafında gözetmesi gereken bir mevzu. Evvelki Hazine Müsteşarlarımızdan Nevzat Saygılıoğlu gazetemizde kaleme aldığı yazısında da bu mevzuyu vurguluyordu.
Ağaoğlu: İndirimler teknik olarak bir enflasyon, bir satın alma gücünün erimesi tesirini devletin bir biçimde yerine koyma yahut bu erimeyi durdurma eforu. Bu belirli oranda anlaşılabilir bir şey. Periyot dönem başvurulabilir. Lakin KDV’yi indirip daima hale getirdiğinizde şirketlerin mahsuplaşamama durumu işletme sermayesinin erimesine niye olur. niye yol açıyor diye baktığımızda üretimin sıfır noktasında KDV’nin mantığı neydi? Herkes yaratmış olduğu KDV’yi bir daha sonrakine aktarıyor, onlar birbirine aktara aktara ödediği KDV’yi bir daha sonrakine mahsup ederek işletme sermayesini teknik olarak koruyorlardı. Ama üretici tarafı yüzde 18 KDV’lik bir mal alıp bunu yüzde 1’le sattığında bu firmanın yüzde 18 ödediği KDV’nin 17’sini tahsil edemediği bir durum. Ya da tıpkı KDV’yi tahsil etmesi için 17 kat satması lazım lakin bir seferde. Bu kere de 16 kat ödeyeceği bundan evvelki KDV’yi bir daha tahsil edemiyor.
Güldağ: Aslında yeni, bugünün bir sorunu de değil bu… Lakin bir türlü bir strateji belirleyip, çözemedik…
Ağaoğlu: Devletin şu anda elinde tahsil edip mahsup edilmemiş, bir manada şirketler üzerinden sıfır faizle fonlama sağladığı dayanılmaz bir stok var. En son iki sene evvel 200 milyar lira civarındaydı. Reelde düştü desek bile bir daha de şirketler için önemli bir fonlama yükü, bir işletme sermayesi erozyonu sorunu yarattı bu. Kamu bu indirimi yapıyorsa ortada ortaya çıkan KDV dezavantajını yahut işletme sermayesini erozyona uğratan kısmını bir an evvelce geri ödemesi lazım. Ki o şirket ödemeye devam edebilsin. Zira devlet bundan evvelki üreticiden yüzde 18 tahsil ediyor 17 devletin cebinde kalıyor. Devletin bunu ödemesi lazım. Mahsupla da olmuyor bu iş yanlış anlaşılmasın, mahsup ederiz şundan bundan söylemiş olduğinizde şirketlere bir finans maliyeti doğuyor.
Güldağ: Doğuyor fakat şirketlerin eli kolu bağlı…
Ağaoğlu: Lakin mevti görüp sıtmaya razı olduğunuzda nominal olarak 17’lik farkı devlet bize geri ödesin diyor. Şirket “Devletten almam gerekeni alamıyorum, alamadığım anda benim bu işi üretebilecek param kalmayacak” diyor, ki haklı. Bunun düzeltilmesi gerekiyor. Devletin tahsil ettiği KDV’yi ödemesi lazım, ben üste para ödemesinden kelam etmiyorum. Aksi taktirde iki risk ortaya çıkıyor; merdiven altı ve kara borsa. Bu istikrarları sahiden dikkatli kurmak lazım. Benim bu biçimde durumlarda aklıma gelen; “bilmiyorsanız kurcalamayın, bozarsınız.” Burada da bilmiyorsunuz demeyeceğim lakin epey fazla karıştırırsanız bozuyorsunuz, kurcalamayın. Bunu tamir etmeyle uğraşacağız. En son tüketiciyi müdafaaya uğraşıyoruz evet. Fakat bunu bu biçimde yapmayalım. Tüketiciyi korurken o sonuncu tüketicinin satın aldığı malın üretilememe riskini ortaya çıkarıyoruz. Kamu olarak da bunun yapılmaması gerektiğini düşünüyorum. Bunun bence net bir biçimde ortaya temalıp çözülmesi lazım.
Güldağ: Her seferinde ne düzenleme yapılırsa yapılsın kesinlikle bir KDV düzenlemesi de işin içine sokulabiliyor. Artık bunu yönetmesi de güçleşti. Pekala para sıkışıklığı problemine ne dersin? bu biçimde sıkışıklığa hakikat gittiğimizi görüyor musun?
Ağaoğlu: Para her vakit vardır da fiyatı nedir diye sormak lazım. Şu anda bence paranın fiyatında iş nazarann faizlerde bir gariplik var. niye kısa vadeler düşük, niye Kur Muhafazalı Mevduat’ın bankacılık sisteminde yaratmış olduğu bir likidite fazlası var. Onu bankalar o maliyete razı olarak veriyorlar lakin KKM bitince ne yapacağız, mecburen onu da uzatacağız galiba, görünen o. bu biçimde da garip bir dünyaya gidiyoruz. Sistem büsbütün dolarize olmuş oluyor. Sayın Bakanın da söylemiş olduği üzere siyaset faizi anlamsızlaştı lakin TL tasarruf etmek de birebir oranda anlamsızlaştı. Bu durumda çabucak herkes dolarize oldu, dolar tasarruf ediyor.
Güldağ: Ancak ana siyasetimiz liralaşma. niçinse bir müddetdir sayın bakanımız bu hususta açıklama yapmıyor.
Ağaoğlu: Artık emellere ulaşıldı diye var iseyalım. Umuyorum ve diliyorum ki o denli olsun daha fazla büyütmeye gerek yok dediler herbiçimde. Zira burada nihayetinde TL’den kur muhafazası alanlar için avantajdı. Fakat dövizden kur muhafazasına geçenler için gün gelir bu dövizi talep ederler mi? Şu anda birinci başlayanların vadeleri doluyor. Dönüyorlar mıdır bilmiyorum lakin şu anda o birinci başlayanlar için önemli bir getiri kelam konusu oldu. Kur tarafınca baktığımız vakit faiz olarak yıl sonu kuruna bile baksanız yüzde 50 faize yakın getiri elde ettiler yıllık bazda.
Güldağ: Hesaplar yüzde 90’ı gösteriyor, alışılmış birebir devam ederse…
Ağaoğlu: Artık, yok kuru 11’den alırsak… Evet, ben yıl sonu kapanış kuruna bakarak söylemiş oldum. Orada bile dedim. Bile, yani yıl sonu kuru yüksek. Onun daha altında bir yerde başlamış olan için yüzde 106’ya kadar çıkan getiriler kelam konusu yıllık bazda. Doğal tıpkı oranları yine bileşik faizle çalıştırmanız lazım. var iseyım olarak biz bu biçimde 19’dan 25’e çıkarsaydık tahminen hiç bunlarla uğraşmak zorunda kalmayacaktık. O gün attığımız taşların sonunda fazla kurbağa ürkütmediğini görüyoruz. bu biçimde bir periyot, geçecek inşallah diye bakıyoruz.
Bedelli metallerde aşağı taraflı potansiyel daha fazla
Güldağ: Klâsik olarak altın ve gümüşü sorayım. Bu hafta aşağı istikametli bir seyir gördük, devamını bekler misin?
Ağaoğlu: Optimistlikle bir arada bu hafta gümüş 24 doların altını gördü. Altın hakeza 1890’lara kadar geldi. Barış görüşmesi ortamı devam ettiği sürece altının 1970 düzeylerinin üstüne hayli çıkmasını beklemiyordum, beni yanıltmadı. Altının 1850-1875 ortasına kadar hala gerileyebileceğini düşünüyorum. Gümüşte de tıpkı seyir izlenebilir. Gümüşte kritik eşik 24,25’lerdi, aşağı indi. 23,95’te 200 günlük hareketli ortalama var. Oraya kadar gelip geri döndü. Ancak bir modül daha düşme ihtimali var, ki burada 23,80-23,90 bandına tekrar gümüşün geri geleceğini düşünüyorum. Bedelli metaller tarafında aşağı istikametli potansiyelin daha fazla olduğu kanaatindeyim.
Güldağ: Paritenin hareketi için ne dersin?
Ağaoğlu: Yaşanan optimistlikle birlikte Euro/Dolar da bedel kaybetti. İnsanların inançlı liman algısı ortasındaki haletiruhiyesinden kelam ediyorum. Euro/Dolar için de 1,1185 düzeyi kıymetli. Bu düzey 50 günlük hareketli ortalama. Cuma günü bu düzeyin üzerinde kapanacak olursak bence kıymetli metaller de başta olmak üzere gerileme ihtimali artacak. Euro/Dolar paritesinde Euro biraz daha paha kazanacak diye düşünüyorum. Benim beklentim o istikamette.
Kriptoda ‘güvenli liman’ çalışmadı
Güldağ: bahsetmiş olduğun optimistlik kripto cephesine nasıl yansıyor pekala?
Ağaoğlu: Savaş sürecinde kripto cephesi ‘güvenli liman, insanların servetlerini saklayabilecekleri bir alan’ üzere düşünüldü. bu biçimde bir sistem çalışmadı. Yani inançlı liman misyonu yapamadılar. Lakin Ukrayna-Rusya savaşının yavaş yavaş ateşkese yanlışsız yaklaşması karşısında kripto dünyası dedi ki “hayat bizim için eskiye dönecek, biz oyuna devam edelim”. Bence kıymetli tabanlar görüldü. Bitcoin 24 Ocak’ta 41 bine gelmiş, 24 Şubat’ta 38 binlere kadar düşmüştü. Artık 48 binlere kadar geldi. Lakin “bu oyun devam edecek, her şey olağana döndü” niyetlerine ben şu an fazlaca katılamıyorum. bir daha de Euro/Dolar paritesi 1,12’lerin üzerine çıktığında ve altının da 1900’ün altına inildiğinde olağanlaşma havası daha yük kazanacak. Bu ortada ABD borsaları da fırsattan istifade etti ve epeyce kıymetli bir düzeltme yaptı. Şayet olağanlaşacak olursa orası bir çıt daha üst gidebilir. O yüzden Euro/Dolar paritesinde 1,12 ve altında 1,900’ün altı piyasaların artık gergin ortamdan uzaklaşmaya başladığının düzgün indikatörleri olacaktır.
Okumaya devam et...
Güldağ ve Ağağoğlu, yatırım araçlarının bu haftaki performansına da değindi. Optimist havaya işaret ederek bedelli metallerde düşüş potansiyelinin daha fazla olduğunu söz eden Ağaoğlu, altının 1850-1875 dolar düzeylerine kadar çekilebileceğini kaydetti. Euro/Dolar paritesinde 1,1185 düzeyinin ehemmiyetine işaret eden Ağaoğlu, Euro’nun kıymet kazanma ihtimalini yüksek gördüğünü aktardı.
Güldağ: Ukrayna-Rusya savaşının ekonomik tesirleri tüm dünyayı fakat en epeyce da Türkiye’yi etkiliyor. Emtiada dalgalanmalar sürüyor. Tahminen emtia üreticisi ülkeler memnun lakin bizim üzere ithalatçısı olanlar da sorunda. Turizmi hiç söylemiyorum. Artık düzgünden güzele ortaya çıkıyor ki, bu yıl 42 milyon turist, 35 milyar dolar gelir mümkün görünmüyor. Dış ticarette Ukrayna tarafı durdu ister istemez. Rusya tarafında ticaret bakımından hem olumlu hem olumsuz haberler var. Sebze-meyve ihracatçılarımız, “Biz gönderiyoruz sorun yok’ diyor.
Geçen gün FOYDER’in ‘Reel Kesimin Dönüşümü’ panelinde TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclis Lideri Onur Fayat ile beraberydik, “Rusya’da hazır giysiye talep katlanmış” dediğimde, “Sanıldığı üzere değil, aşikâr bir talep var ancak ihracatımız yarı yarıya düştü” dedi. Bir iplik tüccarımız da son bir haftadır kesimin talebinde bir durulma olduğunu anlatıyordu. Bölümler de farklı etkileniyor anlaşılan.
HISİAD Lideri Çetin Tecdelioğlu, gazeteye ziyaretimize gelmişti, “Bizim bölümlerimizde Rusya’ya ihracatta son 3 günde artış var. Gemilerimiz de, TIR’larımız da pazara ulaşıyor. Cıvata ve mutfak sanayisi eserleri ihracatımızda sorun yok” diye bilgi verdi. bir epeyce sanayicimiz talep artışının sürdüğünü lakin hala lojistik açından sorunlar yaşandığını anlatıyor. Bir taraftan da Ukrayna-Rusya görüşmeleri Türkiye’nin de katkılarıyla sürüyor. Birinci etapta piyasalara olumlu yansımasını gördük. Petrol meblağları aşağıya indi. daha sonra Biden idaresinin ‘görüşmelerde gündem gerçeği yansıtmıyor’ değerlendirmesi biraz piyasaların moralini bozdu. Biraz uzun bir giriş oldu bu kere. Kelam sende…
Ağaoğlu: ‘Son toplantıdan epey net bir şey çıkmadığı’ izlenimine katılmıyorum. 6 haftalık savaş yalnızca Ukrayna’yı değil, Rusya’yı da yordu. Artık ayrılıkların olduğu noktalardan ayrıntılara yanlışsız inilmeye başlanıldı. Bizim açımızdan düzgün haberse, 6 görüşmenin 2’si Türkiye’de oldu. Ukrayna’nın bizim garantörlüğümüzü istemesi, fazlaca yanlışsız görünmemekle birlikte, koşullar mecburî tutarsa olabilir. Heyetler görüşüyor. Kolay bir müddetç değil, bu biçimde bir mutabakatın hayata geçmesi için de vakit tanımak lazım. Misal bir durum aslında İran’ın nükleer muahedesinde da var. örneğin İran’ın uranyum zenginleştirmesi, nerede depolanacak, saklanacak üzere hususlar bitmiş, İhtilal Muhafızları’nın terörist sayılıp sayılmayacağına gelmiş nokta. Orada da herbiçimde İran eskiye oranla daha fazlasını talep eder hale geldi. Anlaşılır bir şey, bu taraflar için pazarlık sürecidir sonuçta. O muahede bence hayli uzak olmayan bir gelecekte imzalanacak.
Güldağ: Yani o dağılan masa toplandı tekrar.
Ağaoğlu: Evet. Bence kolay kolay dağılmayacak o masa, İran için kıymetli.
Güldağ: Bu kritik iki başlığa dair gelişmelerin petrol meblağlarına yansımasını nasıl yorumlarsın?
Ağaoğlu: Çok karamsar değerlendirmiyorum. ABD’nin stratejik petrol rezervlerinden 180 milyon varil daha satmayı değerlendirmesi daha sonrasında 105 dolar düzeylerine gelindi. Bunlar teknik açıdan baktığımızda yeterli haberler. Yavaş yavaş yumuşamaya gerçek meyilli fiyatlamalara başladığını söylüyor. Bunu destekleyen bence değerli indikatörlerden biri de buğday. Buğdayda ABD’deki kontrat fiyatlarının 1100’lerden 922’ye kadar gerilediğini gördük. Teknik olarak o yüksek ve kaygılı periyodun bittiği sinyalini veriyor. Lakin çabucak hemen daha bahsetmiş olduğun lojistik sıkıntılar başta olmak üzere akışkanlığın fazlaca da net olmadığı opak bir periyot ortasındayız. Lakin fazlaca da makus bir durumda değiliz. Rusya’ya maliyet hayli önemli artıyor. Rusya’nın önümüzdeki 5 sene için işi sahiden çok güç olacak. O yüzden bunu sonlandırmak her iki tarafın da lehine olacak diye düşünüyorum. Bilhassa Ukrayna’nın NATO üyesi olmaması şartı Rusya’nın bu husustaki en kıymetli kazanımlarından biri. Herbiçimde onu da aldılar. sonrasındasındası ayrıntıya kalıyor.
Güldağ: Bizim iç gündemimizdeki KDV sorununa gelelim. KDV temel muhtaçlık hususlarında düşürüldü fakat sanayicilerin bu noktada itirazları da artmaya başladı. Türkiye’nin önde gelen deterjan üreticilerinden bir sanayicimiz telefon açtı; “Ne olacak bu KDV indirimlerinin sonu” diye sordu. “Eğer tüketim tarafında KDV’yi yüzde 8’e indiriyorsak, üretim tarafında da yüzde 8’e indirmemiz lazım” diyor. Üretirken kullanılan materyalin, orta malın yüzde 18 KDV ile alınması ile satarken KDV içindeki 10 puanlık farkın epey önemli ıstırap yaratacağını vurguluyor. KDV alacaklarının devletten hayli zorlukla alındığı bir ortamda, KDV’deki bu dengesizliğin aslına bakarsan güç çevrilen işletme sermayelerini 6 ay içerisinde eriteceğini belirtiyor. “Bir noktadan daha sonra firmalar üretimlerini ya kısar ya durdurma noktasına gelirler. Merdiven altı ön plana çıkar” diyor. Bu tip kararların alınırken, kesinlikle bölümlerin çeşitli paydaşlarına danışılması, istişare ile bu kararların alınması gerektiğini söylüyor. Yeterli bir şey yapılmak istenirken, bir diğer düzeneğin tamir edilemeyecek biçimde bozulduğunun altını çiziyor. Önemli bir sorun. Ayrıyeten devletin de gelir kaybına uğrayacağına da dikkat çekti. Natürel, husus pek hayli dalı ve sanayi kolunu ilgilendirirken, devletin de bütçe tarafında gözetmesi gereken bir mevzu. Evvelki Hazine Müsteşarlarımızdan Nevzat Saygılıoğlu gazetemizde kaleme aldığı yazısında da bu mevzuyu vurguluyordu.
Ağaoğlu: İndirimler teknik olarak bir enflasyon, bir satın alma gücünün erimesi tesirini devletin bir biçimde yerine koyma yahut bu erimeyi durdurma eforu. Bu belirli oranda anlaşılabilir bir şey. Periyot dönem başvurulabilir. Lakin KDV’yi indirip daima hale getirdiğinizde şirketlerin mahsuplaşamama durumu işletme sermayesinin erimesine niye olur. niye yol açıyor diye baktığımızda üretimin sıfır noktasında KDV’nin mantığı neydi? Herkes yaratmış olduğu KDV’yi bir daha sonrakine aktarıyor, onlar birbirine aktara aktara ödediği KDV’yi bir daha sonrakine mahsup ederek işletme sermayesini teknik olarak koruyorlardı. Ama üretici tarafı yüzde 18 KDV’lik bir mal alıp bunu yüzde 1’le sattığında bu firmanın yüzde 18 ödediği KDV’nin 17’sini tahsil edemediği bir durum. Ya da tıpkı KDV’yi tahsil etmesi için 17 kat satması lazım lakin bir seferde. Bu kere de 16 kat ödeyeceği bundan evvelki KDV’yi bir daha tahsil edemiyor.
Güldağ: Aslında yeni, bugünün bir sorunu de değil bu… Lakin bir türlü bir strateji belirleyip, çözemedik…
Ağaoğlu: Devletin şu anda elinde tahsil edip mahsup edilmemiş, bir manada şirketler üzerinden sıfır faizle fonlama sağladığı dayanılmaz bir stok var. En son iki sene evvel 200 milyar lira civarındaydı. Reelde düştü desek bile bir daha de şirketler için önemli bir fonlama yükü, bir işletme sermayesi erozyonu sorunu yarattı bu. Kamu bu indirimi yapıyorsa ortada ortaya çıkan KDV dezavantajını yahut işletme sermayesini erozyona uğratan kısmını bir an evvelce geri ödemesi lazım. Ki o şirket ödemeye devam edebilsin. Zira devlet bundan evvelki üreticiden yüzde 18 tahsil ediyor 17 devletin cebinde kalıyor. Devletin bunu ödemesi lazım. Mahsupla da olmuyor bu iş yanlış anlaşılmasın, mahsup ederiz şundan bundan söylemiş olduğinizde şirketlere bir finans maliyeti doğuyor.
Güldağ: Doğuyor fakat şirketlerin eli kolu bağlı…
Ağaoğlu: Lakin mevti görüp sıtmaya razı olduğunuzda nominal olarak 17’lik farkı devlet bize geri ödesin diyor. Şirket “Devletten almam gerekeni alamıyorum, alamadığım anda benim bu işi üretebilecek param kalmayacak” diyor, ki haklı. Bunun düzeltilmesi gerekiyor. Devletin tahsil ettiği KDV’yi ödemesi lazım, ben üste para ödemesinden kelam etmiyorum. Aksi taktirde iki risk ortaya çıkıyor; merdiven altı ve kara borsa. Bu istikrarları sahiden dikkatli kurmak lazım. Benim bu biçimde durumlarda aklıma gelen; “bilmiyorsanız kurcalamayın, bozarsınız.” Burada da bilmiyorsunuz demeyeceğim lakin epey fazla karıştırırsanız bozuyorsunuz, kurcalamayın. Bunu tamir etmeyle uğraşacağız. En son tüketiciyi müdafaaya uğraşıyoruz evet. Fakat bunu bu biçimde yapmayalım. Tüketiciyi korurken o sonuncu tüketicinin satın aldığı malın üretilememe riskini ortaya çıkarıyoruz. Kamu olarak da bunun yapılmaması gerektiğini düşünüyorum. Bunun bence net bir biçimde ortaya temalıp çözülmesi lazım.
Güldağ: Her seferinde ne düzenleme yapılırsa yapılsın kesinlikle bir KDV düzenlemesi de işin içine sokulabiliyor. Artık bunu yönetmesi de güçleşti. Pekala para sıkışıklığı problemine ne dersin? bu biçimde sıkışıklığa hakikat gittiğimizi görüyor musun?
Ağaoğlu: Para her vakit vardır da fiyatı nedir diye sormak lazım. Şu anda bence paranın fiyatında iş nazarann faizlerde bir gariplik var. niye kısa vadeler düşük, niye Kur Muhafazalı Mevduat’ın bankacılık sisteminde yaratmış olduğu bir likidite fazlası var. Onu bankalar o maliyete razı olarak veriyorlar lakin KKM bitince ne yapacağız, mecburen onu da uzatacağız galiba, görünen o. bu biçimde da garip bir dünyaya gidiyoruz. Sistem büsbütün dolarize olmuş oluyor. Sayın Bakanın da söylemiş olduği üzere siyaset faizi anlamsızlaştı lakin TL tasarruf etmek de birebir oranda anlamsızlaştı. Bu durumda çabucak herkes dolarize oldu, dolar tasarruf ediyor.
Güldağ: Ancak ana siyasetimiz liralaşma. niçinse bir müddetdir sayın bakanımız bu hususta açıklama yapmıyor.
Ağaoğlu: Artık emellere ulaşıldı diye var iseyalım. Umuyorum ve diliyorum ki o denli olsun daha fazla büyütmeye gerek yok dediler herbiçimde. Zira burada nihayetinde TL’den kur muhafazası alanlar için avantajdı. Fakat dövizden kur muhafazasına geçenler için gün gelir bu dövizi talep ederler mi? Şu anda birinci başlayanların vadeleri doluyor. Dönüyorlar mıdır bilmiyorum lakin şu anda o birinci başlayanlar için önemli bir getiri kelam konusu oldu. Kur tarafınca baktığımız vakit faiz olarak yıl sonu kuruna bile baksanız yüzde 50 faize yakın getiri elde ettiler yıllık bazda.
Güldağ: Hesaplar yüzde 90’ı gösteriyor, alışılmış birebir devam ederse…
Ağaoğlu: Artık, yok kuru 11’den alırsak… Evet, ben yıl sonu kapanış kuruna bakarak söylemiş oldum. Orada bile dedim. Bile, yani yıl sonu kuru yüksek. Onun daha altında bir yerde başlamış olan için yüzde 106’ya kadar çıkan getiriler kelam konusu yıllık bazda. Doğal tıpkı oranları yine bileşik faizle çalıştırmanız lazım. var iseyım olarak biz bu biçimde 19’dan 25’e çıkarsaydık tahminen hiç bunlarla uğraşmak zorunda kalmayacaktık. O gün attığımız taşların sonunda fazla kurbağa ürkütmediğini görüyoruz. bu biçimde bir periyot, geçecek inşallah diye bakıyoruz.
Bedelli metallerde aşağı taraflı potansiyel daha fazla
Güldağ: Klâsik olarak altın ve gümüşü sorayım. Bu hafta aşağı istikametli bir seyir gördük, devamını bekler misin?
Ağaoğlu: Optimistlikle bir arada bu hafta gümüş 24 doların altını gördü. Altın hakeza 1890’lara kadar geldi. Barış görüşmesi ortamı devam ettiği sürece altının 1970 düzeylerinin üstüne hayli çıkmasını beklemiyordum, beni yanıltmadı. Altının 1850-1875 ortasına kadar hala gerileyebileceğini düşünüyorum. Gümüşte de tıpkı seyir izlenebilir. Gümüşte kritik eşik 24,25’lerdi, aşağı indi. 23,95’te 200 günlük hareketli ortalama var. Oraya kadar gelip geri döndü. Ancak bir modül daha düşme ihtimali var, ki burada 23,80-23,90 bandına tekrar gümüşün geri geleceğini düşünüyorum. Bedelli metaller tarafında aşağı istikametli potansiyelin daha fazla olduğu kanaatindeyim.
Güldağ: Paritenin hareketi için ne dersin?
Ağaoğlu: Yaşanan optimistlikle birlikte Euro/Dolar da bedel kaybetti. İnsanların inançlı liman algısı ortasındaki haletiruhiyesinden kelam ediyorum. Euro/Dolar için de 1,1185 düzeyi kıymetli. Bu düzey 50 günlük hareketli ortalama. Cuma günü bu düzeyin üzerinde kapanacak olursak bence kıymetli metaller de başta olmak üzere gerileme ihtimali artacak. Euro/Dolar paritesinde Euro biraz daha paha kazanacak diye düşünüyorum. Benim beklentim o istikamette.
Kriptoda ‘güvenli liman’ çalışmadı
Güldağ: bahsetmiş olduğun optimistlik kripto cephesine nasıl yansıyor pekala?
Ağaoğlu: Savaş sürecinde kripto cephesi ‘güvenli liman, insanların servetlerini saklayabilecekleri bir alan’ üzere düşünüldü. bu biçimde bir sistem çalışmadı. Yani inançlı liman misyonu yapamadılar. Lakin Ukrayna-Rusya savaşının yavaş yavaş ateşkese yanlışsız yaklaşması karşısında kripto dünyası dedi ki “hayat bizim için eskiye dönecek, biz oyuna devam edelim”. Bence kıymetli tabanlar görüldü. Bitcoin 24 Ocak’ta 41 bine gelmiş, 24 Şubat’ta 38 binlere kadar düşmüştü. Artık 48 binlere kadar geldi. Lakin “bu oyun devam edecek, her şey olağana döndü” niyetlerine ben şu an fazlaca katılamıyorum. bir daha de Euro/Dolar paritesi 1,12’lerin üzerine çıktığında ve altının da 1900’ün altına inildiğinde olağanlaşma havası daha yük kazanacak. Bu ortada ABD borsaları da fırsattan istifade etti ve epeyce kıymetli bir düzeltme yaptı. Şayet olağanlaşacak olursa orası bir çıt daha üst gidebilir. O yüzden Euro/Dolar paritesinde 1,12 ve altında 1,900’ün altı piyasaların artık gergin ortamdan uzaklaşmaya başladığının düzgün indikatörleri olacaktır.
Okumaya devam et...