Baht Sohbetleri: Faizi denklemeden kuru tutmak sıkıntı

Zeytin

Global Mod
Global Mod
Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, Baht Sohbetleri’nde bu hafta piyasalardaki fiyatlamaları konuştu. İkili, en epey merak edilen ‘dövizde yükseliş trendinin devam edip etmeyeceği’ sorusuna cevap aradı. Ağaoğlu ‘faiz denkliği’ sağlanmadan döviz kurlarında sağlıklı fiyatlama oluşmayacağını söylemiş oldu.

Ekonomik gidişata değinen Ağaoğlu, kur daha sonrası kahrın ödemeler istikrarında yaşanacağına, Türkiye’nin ithalat yapmakta zorlanabileceğine dikkat çekti. Merkez Bankası’nın son faiz sonucunı da pahalandıran ikili, enflasyonla direkt çaba etmek yerine tesirlerinin bastırılmaya çalışıldığını lisana getirdi.



Güldağ:
Döviz kurlarında üst istikametli eğilim başladı. TL’de mayıs başından bu yana neredeyse yüzde 10 bedel kaybı var. Dolar/TL 16,45 düzeylerini gördü. Evvelki sohbetlerimizde hareketin teknik tahlille değerlendirilemeyeceğini söylemiştin fakat tecrüben nereye hakikat gideceğini söylüyor kurların?

Ağaoğlu: Türk lirasının teknik tahlili yapılabilir durumda değil. niçini de şu; teknik tahlil dediğin grafikler üzerinden bir kestirim formülüdür. 110 değişik metod kullanılır. Ben de uzun yıllardır kullanıyorum. Tek temel var iseyım vardır. “Bütün bilgi fiyatın arasındadir” der ve fiyat hür oluştuğu vakit onun tahlilini yapabilirsiniz. Şu anda Türkiye’de dolar kuru maalesef özgür oluşmuyor. Hakeza faiz hür oluşmuyor. Yani bir tarafta yüzde 17 Kur Muhafazalı Mevduat faiz var, bir tarafta yüzde 28-30 ortası kredi faizi var, öteki tarafta yüzde 70 enflasyon var. Ben daima söylerim; aslolan faizdir. Faiz denkliğini sağlayamadığımız yahut bir platoya oturtamadığınız sürece dolar kurunda fiyatlamanız epey zorlaşıyor. Biz zannederiz ki aslolan dolar kurudur. Hayır dolar kurunu bile faiz belirler. Faiz yükselince dolar düşer, faizi düşürse dolar çıkar.

Güldağ: Aşağı taraflı potansiyel mi, yüksek üst taraflı potansiyel mi fazla diye bakarsak…

Ağaoğlu: Kur buradan aşağı gittiğinde, kaçtan alırsınız? 13’ten alır mısınız bugün? 13’ten alırım diyenler vardır, 14’ten alırım diyen de olur. 15’e bile razı olan vardır. Demek ki aşağı tarafı sonlu, inme ihtimali az, üste gitme ihtimali daha yüksek. Hani nereye masraf sorusunun karşılığı pek yok bende. Bir kopup gitme ihtimalimiz azaldı. niye derseniz onların olması için yabancıların Türkiye’de olması gerekiyor, yoklar. Türkiye’de zorlama birtakım durum alanlar vardır fakat onlarla alakamızı bayadır koparttık. Yani 3 kere köprüleri yıktık. Biz bizeyiz. Biz de bir biçimde ortak mutabakatla aşikâr bir yerde tutmaya çalışıyoruz. Ta ki işler epey sarpa sarana kadar. Çok sarpa sararsa ne olur diye baktığımızda tedarik sorunu yaşarız ve bir daha sonraki kriz kurdan çıkmaz. Benim varsayımım bir daha sonraki yaşayacağınız ıstırap ödemeler istikrarı tarafında olacak. İthalat yapmakta zorlanabiliriz. bu biçimde fiyatını tartışır mıyız noktasında, yani pek fazla tartışmayabiliriz zira zarurî gereksinimlerimizi karşılamak için rastgele bir fiyata razı olabiliriz. O fiyat neresidir bilmiyorum lakin makulü nedir diye sorarsan, faizi denkleştirmeden makulü söylemem mümkün değil. Faizi denkleştirmemiz, bir yere oturtmamız lazım.

Güldağ: Muhteşem bono yada enflasyona endeksli tahvil bir heyecan yarattı üzere. Kurda aşağı taraflı hareket gördük lakin hudutlu kaldı. Bir hafta daha sonra açıklanabilir yeni eser…

Ağaoğlu: Üstün bono deyince yüzde 195’lik bir Derviş bonosu, yüzde 50’lik Tansu Çiller bonosu geliyor aklıma. Yıllık yüzde 406’ydı faiz. Pekala faiz denkliği üstün bono yahut enflasyona endeksli olacaktıysa bu biçimde biz bu kadar ezayı niye yaşadık? diye sormak lazım. Bir işe fayda mı? sorusunu söyleyeyim… Kur Muhafazalı Mevduat işe yaradı mı? Kısa bir süre yaradı, kuru 18’den 13’e düşürdü. Evet aslında o bir müdahale idi. aslına bakarsan bütün müdahaleler için geçerli olan bir şey var, müdahale vakit kazandırır. Siz bu biçimde da ne yapacağınıza bakın, bu biçimde da o müdahaleyi gerektiren şartı ortadan kaldırıp yinelanmasının önüne geçtiyseniz müdahale başarılıdır ve işe fayda lakin biz kur muhafazalı mevduatta evet 13’e indirdik, artık tekrar 16’dayız. Bir işe yaradı mı? Tam bilakis bir de Kur Muhafazalı Mevduat’ta ağustosun ortasında yenidendan uğraşacağız. Nasıl bir tahlil bulunacak onu da bilmiyoruz.

Güldağ: Pekala bütün bu şartları dikkate aldığında; ne yaparsın, nereye yatırırsın paranı?

Ağaoğlu: Dövizde yahut altında olanlar için yapılacak fazla bir şey yok, bozmazsınız beklersiniz ne olacak diye. Sorun Türk lirasında kalanlarda oldu. KKM ile değerli bir kısım dövize çevrildi esasen. TL’de durmak epey anlamsızlaştı. Enflasyon tarafında beşerler korunmak için gayrimenkule yöneldiler, o meblağları yükseltti. Gerisinden bir daha konuta sübvanse edilmiş bir kredi dalgası geldi. O bir sefer daha üst çıkarttı. Şu an da alternatif olarak gayrimenkul tarafı ve borsa tarafı kaldı, TL’de kalanlar için. Büyük parası olanlar gayrimenkule, küçük tasarrufu olanlar borsaya gittiler. Borsa, dolar bazında hala daha hayli ucuz örneğin borsa alternatif midir? Benim için alternatifl erden biridir. Bilhassa küçük tasarrufl ar için borsa.. Hani Antalya’da bir yerim olsaydı herbiçimde satardım diye düşünüyorum.

Güldağ: Tasarrufunu döviz olarak kullanmak isteyen olursa?

Ağaolu: Döviz alır mısınız, bende pek cevabı olmayan bir soru. Sanırım sahiden gereksinimim var ise almayı düşünürüm. Enflasyona endeksli bir TL bonosu çıkarsa âlâ bir yatırım alternatifi olabilir. Dövizden oraya kayış olur mu onu pek beklemem. Lakin bir daha birebir yerdeyim faiz denklemi platosu oluşmadığı için fiyatlama yapmakta epey zorlanıyoruz. Gerçekten o faiz denkliği olmadığı sürece, yani paranın maliyetini bilmediğimiz sürece nitekim nasıl hesap yapacağımızı bilemiyoruz.

Güldağ: Emtiaya yahut hammaddeye dayalı yatırım fonları da fazlaca konuşuluyor…

Ağaoğlu: Ukrayna- Rusya savaşının şu yahut bu türlü yavaş yavaş denklemden çıkacağını düşünüyorum. Evet politik olarak süreç devam edecek. Yaptırımlar devam etse de gerek satıcıların gerek alıcıların bir akışkanlık kazandıracak yol bulacağını düşünüyorum. Yani bu şu demek: İran’la Türkiye içinde hawala denen bir sistem var, biz ticareti o denli yürütüyoruz. Hawala söylemiş olduğiniz şey bizim Kapalıçarşı’daki indirmecilerin usulüdür. İran’da parasını birisi bir kuyumcuya verir. Gelip burada Türkiye’deki bir kuyumcudan alır.

Tarımsal emtia tarafında bir geri çekilme olduğu vakit bu fonlara yatırım yapılabilir diye düşünüyorum. Bu ortada hammadde demişken; üreticilerimize, “hammadde tedarikini garantiye alın, garanti altına alın” derim.

Altında 1856, gümüşte 23,80 kritik eşik

Güldağ:
Nakdî sıkılaştırmalar ve stagfl asyon kaygıları çerçevesinde altın ve gümüş için ne dersin?

Ağaoğlu: Bence bir bilgi kirliliği sorunu var. Artık bunu niye söylüyorum dersen, Türkiye’nin altınlarının Londra’da satıldığı o yüzden altın meblağlarının hayli düştüğü ile ilgili bir dedikodu dolaştı ortalıkta. Merkez Bankası rezervlerini takip ediyorum etmesine de örneğin kimi rezervlerin bloke olduğu ile ilgili diğer bir bilgi daha geliyor. Artık benim başımda da hayli bilgi kirliliği oluşuyor ve değişik, hani kimileri da emniyetli kaynaklar benim için. Türkiye’den kaynaklı bir altın düşüşü olmuşsa biz bunu bilmiyorsak Türkiye olarak gerçekten üzücü bir durumdur diye düşünüyorum. Ancak şu net benim başımda altın ve gümüş bu enflasyon ortamında son derece makûs performans gösterdiler. Bilhassa gümüş tarafı beni hayli yanılttı. Enflasyona karşı hayli uygun bir korunma aracı görünüyor, altın ve gümüş niye korumadılar diye baktığımda emsal bir durum coinlerde de oldu. Lakin coinlerin epey fazla müdahale edilmesine gerek yok. Bu ortada onların bağımsız, işte merkeziyetsiz yapılar olduğu o yüzden de düzgün bir enflasyon korunma aracı olduğu ile ilgili bir efsane de son kriz sırasında çöktü. Fed faiz arttırınca onlar da geriledi. Ancak altın, gümüşle ilgili Londra kaynaklı teyit edilmiş bir bilgi, o da şu; aslında her ikisinin de fiyatının hayli fazla artmaması için yapay biraz müdahale edildiği, ki şayet onlar da üst çıkarsa enflasyon kalıcılığı herkes tarafınca kabul edilecek. Bu kabul edilmesin en azından biz beklentileri yönetebilelim diyerekten yavaşça manipülatif bir denetim yapıldığı altın ve gümüşte, bana da mantıklı geldi. Yani ya da yanıldığım için orayı uygun bir mazeret olarak kullanıyor olabilirim. Yanlış anlamayın lakin beni biraz şaşırttı. Altın en son baktığımda 1820’lerden 1845’lere çıkmıştı. 1970 kritik eşikte, orası geçilmez. 1820, 1780’lerin altına kadar, 1835’lere gelecek dedim. 1780’lere gelebilir dedim. 1740’lı sayılara kadar geldi, işte orada Türkiye’nin satışı konuşuluyordu. Hala daha 1865 kritik eşik, ons olarak konuşuyorum. Şayet orası aşılırsa ki ben aşılacağını düşünüyorum. 1970’e kadar geliriz ancak bu yakın vakitte değil. Önümüzdeki bir yıllık perspektif için konuşayım. Gümüşte de 23,80 civarlarında kritik bir eşik var oraya kadar gelir lakin daha sonrasında gitmesi sıkıntı. Şayet orası giderse altını da birlikteinde gdolayır.

Piyasa yeni düzenlemeleri bekliyor

Güldağ:
Merkez Bankası mayıs toplantısında beklendiği üzere faizi değiştirmedi. Açıklamalarda da enflasyondaki yükselişi durduracak net bir işaret bir daha görmedik. PPK metninde en temel değişiklik “değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite siyaset adımları devreye alınacaktır” cümlesi oldu. Muhakkak ki önümüzdeki günlerde yeni düzenlemelere yenileri eklenecek.

Ağaoğlu: Merkez Bankası, enflasyonla direkt gayret etmek yerine tesirlerini bastırmaya yönelik, soru işaretleri ile dolu siyasetler izlemeye devam ediyor. Faiz silahını kullanamadığı için, makroihtiyati siyaset setini ek önlemlerle güçlendireceğini söylemişti. Bugünkü iletisi da bu ek önlemlerden. TCMB’deki teminatların yabancı paradan TL’ye kayması için kimi düzenlemeler olabilir. Krediler üstündeki mecburî karşılıklara bir ayar gelebilir. Vaktimiz sanırım fazlaca kalmadı, bir daha sonraki hafta Merkez’in neler yapabileceğini ve tesirlerinin neler olabileceğini bilgileriyla konuşuruz.

Okumaya devam et...