Güldağ ve Ağaoğlu, ‘zayıf kurun ihracatı destekleyerek cari açıkta güzelleşme sağlayacağı ve bunun da kurdaki baskıyı azaltarak enflasyonun aşağı çekilmesine katkıda bulunacağı’na yönelik ‘para politikası’ için; vakit ve maliyete dikkat çekti. “Ekonomi sıradan tarifiyle bir terazidir” diyen Ağaoğlu, kefelerin ikisini de güzel gözeterek dengeyi korumak gerektiğinin altını çizdi.
Güldağ: İçeride herbiçimde en sıcak gelişmelerden biri doğalgaz artırımı oldu. Doğrusu bugüne kadar yakındıklarını çabucak hiç duymadığım sanayicilerimizden bile reaksiyon geldi. ‘Anlaşılan bize üretimini yüzde 60’a kadar kıs, yüzde 40 da emekçi çıkar denilmek isteniyor’ yorumlarını duydum imalatçı-ihracatçılarımızdan… Dikkat çeken bir nokta artırımın 1 Kasım’da gelmiş olması. Görünen ekim enflasyonuna yansıması istenmedi. TÜFE bu biçimdece ekimde yüzde 19,89 olarak belirtildi. 20 ruhsal sonu aşılmadı kağıt üzerinde de olsa. Alışılmış, güçten besine bu kadar yüksek artışlar kelam konusuyken, enflasyon nasıl milim milim oynuyor diye sorgulanan bir ortamdayız. Dahası kurlarda bir daha üst hareketlerle birlikte enflasyon konusunda ‘tepe noktaya ulaştık’ da diyemiyoruz. Hele ki, üretici meblağlarının önümüzdeki ay doğalgaz artırımıyla bir arada yüzde 50’ye ulaşması hiç şaşırtan olmayacak…
Ağaoğlu: Dogalgaz fiyatlarında yaşanan artış ve sonucun 1 Kasım’da olması; ekimde baz tesirinden dolayı biraz daha düşük çıkacak enflasyon, onun üzerine bu güç artırımı gelirse biz bir daha zevahiri kurtarırız beklentisiyle yapılmış hareketler üzere görünüyor. Güç fiyatları, doruğundan bir modül geriledi fakat, o bugünden yarına doğalgaz fiyatlarının ömrümüze yansıyan kısımlarını değiştirecek bir gerileme değil. Petrol üzere değil doğalgaz. Kalıcı, ortalamalara yakın hesaplamaların yapıldığı bir metodu vardı. “Dı” diyorum zira ABD’de Henry Hub bölgesindeki doğalgaz meblağlarına endekslenmesi üzere yeni bir tartışma var ki hepimizin omurundaki doğalgaz meblağlarının aydan aya değiştiği yeni bir periyoda girebiliriz. Hem endüstriciler tıpkı vakitte bayağı vatandaşlar için bütçelerin ayarlanması ve şirketlerin planlamasında son derece zorluk çıkaran şeyler.
Güldağ: Pek alışılmış ki artan güç meblağları ve yükselen kur, artırımları kaçınılmaz hale getiriyor. Lakin az evvel de söylemiş olduğim üzere endüstricinin ve iş dünyasının asıl tenkit noktalarından biri ‘öngörülebilirlik’ sorunu…
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nın temel bakılırsavi fiyat istikrarını sağlamak. Bunun tek emeli vardır; öngörülebilirlik! İstikrarlı olmalı ki herkes önünü gorebilsin ve uzun vadeli planlar yapabilsin. Faizi indirerek bunu başaracağız diyorsanız yanılıyorsunuz. Hakikaten piyasa da bunu gösteriyor. Faizleri indirdiğimiz vakit kur üst çıktı, kur üst çıkınca güç meblağları ister istemez TL bazında üst geldi. Hem hesaplama yapılabilirlik bozuldu, hem rekabet de bozulacaktır. İktisat sıradan manasıyla terazi üzere bir şeydir. Bir kefeye fazla tartı verirseniz öteki kefe üst çıkıyor. Bu dengeyi korumak lazım. Bunu her insanın anlayacağı biçimde söz etmenin temel yolu da Merkez Bankası’na verilen bakılırsavdir. Fiyat istikrarını bozucu adımlar attığınızda fiyatlama davranışları ve beklentiler bozuluyor. Bozmanız fazlaca kolay da tamir etmeniz epey vakit alıyor. Bozmak için bir atılım kâfi, tamir etmek için tahminen de on atak yetmeyecek. Zira 10 ardışık hamleyi de birebir biçimde yapmanız lazım ki o inancı tekrar oluşturabilin…
Güldağ: Bu tabloyu İSO Lideri Erdal Bahçıvan, ‘devalüasyondan medet uman bir endüstrici olmak istemiyoruz’ diye tabir etti. Zannediyorum birfazlaca endüstricinin de hislerine tercüman oldu. Kısa vadeli faizleri kısmen aşağıya çekmesi haricinde bu faiz indiriminin rastgele bir faydası olmuş görünmüyor. Piyasaya bir istikrar getirmedi. Canlılık da… Tersine kurlardaki oynaklık niçiniyle piyasa adeta bol yumruk yiyen boksör üzere ‘grogi’ durumuna giriyor. Siparişler geliyor, endüstrici ve imalatçı ortada nasıl ayarlamalar yapsam diye bir gayret içerisinde, sahiden problemli bir müddetç yaşıyorlar. Ben bir modelimiz olduğu kanaatinde değilim, her ne kadar aksi sav ediliyor olsa da… Merkez Bankası da senin dediğin üzere fiyat istikrarını unuttu. Evvel çekirdek enflasyonu, bir ay geçmeden ‘cari denge’yi odağa aldı. Bir model, bir strateji olarak yapılsa hiç itirazım olmaz. Zira arayışlara gereksinimimiz var.
Ağaoğlu: Cari dengeyi hedeflemek diye bir siyaset aslına bakarsanız şu an olamaz. niye dersen, cari açığı rekabetçi kurla kapatacağımızı var iseyıyorsak aldanıyoruz. Rekabetçi kurla ihracatı teşvik etme devri bundan 20 yıl önceydi. 90’ların ikinci yarısında bu dediğimiz doğruydu. 100 dolarlık ihracat için 35- 40 dolarlık, güç de dahil ithalat yapıyorduk. bu biçimde yüzde 50-60’lık kısmı ile sahiden rekabetçi kurla bir avantaj sağlayıp ihracat yapabilir hale geliyorduk, bugün o denli değil. Bugün 100 dolarlık bir ihracatın ithalat maliyeti yüzde 72’lere kadar çıkıyor. 72 dolarlık dolarla fiyatlanan bir mal yahut hizmet alıyorsunuz, 28 dolarlık kısmını TL ile fiyatlıyorsunuz. Rekabet kısmını yalnızca 28’de yaratabiliyorsunuz. Bunun önünü almanın kendi adıma bir yolu var diye düşünüyorum. Bana verseniz yaparım bu işi lakin yetkileri de bana vereceksiniz.
Güldağ: Ne olacak? Merak ettim…
Ağaoğlu: Ben hariç 3 isim vereceksiniz. İlgili yerlere koyacağım, bir hafta daha sonra tıkır tıkır çalışan bir iktisat olur. O 3 kişi var mı? Var. hepimiz de az hayli tanıyoruz. Bence yeni açılıma gereksinim duyulan bir devirde değiliz. Kur, faiz, fiyat istikrarı, enflasyon denildiğinde bunlarda tartışılacak fazlaca bir alan yok. Bugün dünyada kabul görmüş, ispatlanmış ve daha evvel de muvaffakiyete ulaştığı yol ve biçimleri konuşalım. ‘Ortadoks’ diye isimlendirilen formları uygulasak yahut uygulamaya devam etmiş olsaydık bugün biz bu meselelerle uğraşmıyorduk. Bugünkü meseleleri çözmek bundan daha sonra hem güç, hem vakit alıcı, tıpkı vakitte hayli maliyetli olur. Cari açığı hedefl eyen rekabetçi kurla bu işi yapmak Nasrettin Hoca öykülerine emsal. O kadar vaktimiz yok. Ne de fayda/maliyet karşılanabilecek. O yüzden şu anda epeyce önemli bir yol ayrımını geçtik, önemli bir patikaya girdik, ileride bir sapak var tekrar ana yola girme bahtımız var. Yoksa daha sonrasındasında uçurum mu var, çöle mi gideceğiz hiç bir fikrimiz yok. Bu açılım olmasa gerek diye düşünüyorum.
Güldağ: Yanlış anlaşılmasın, kastım günü kurtarma siyasetlerinden fazlaca artık yeni bir dinamik üretmeyen, şu andaki dur-kalk iktisadı modelinden, şuurlu bir tercihle Türkiye’nin cari açığını gayeye koyup, bunu cari fazlaya dönüştürme stratejisinin izlenmesi. Günün meseleleri ile ilgili uygulanacak taktiklerin de ona bağlanması sorununu kastediyorum. halbuki bizde işler bilakis gidiyor. Evvel sıkıntıları yaşıyoruz, daha sonra onları güya bir siyasetin parçasıymış üzere göstermeye çalışıyoruz. Çekirdek enflasyon bu biçimde, rekabetçi kur bu biçimde… Faiz indirimi “Türkiye’yi kaygılarından kurtaracak bir model” olarak sunuluyor ya, itirazım ona. Yoksa olağan ki evvel yangının söndürülmesi lazım. daha sonra soğutma çalışması yapılacak. Ağaçlandırma ya da bölgenin denetim altında yeniden orman haline gelmesini desteklemek gerekiyor. Onda hem fikirim. İtirazım; evvel düşünüp stratejiyi belirlemek gerekir diyorum. Sorun patladıktan daha sonra politikayı güya şuurlu bir tercih imiş üzere sunmak en son gereksinimimiz olan şey. Bizi gerçeklikten kopardığı üzere geleceğin risklerine karşı da korumuyor. Birinci iş gerçekleri konuşmaya başlamalıyız.
Fed düğmeye bastı, bundan bu biçimde ABD 10 yıllık tahvil getirilerini yeterli izlemek gerekir
Güldağ: Fed, varlık azaltımına kasım ayı ile başlıyor. Daha evvel ‘geçici’ dediği enflasyon için artık ‘geçici olacağını düşündüğümüz, beklediğimiz’ diyor. Bunu gurur vesilesi yapmıyor, biz de yanılmış olabilirizi de içeriyor iletisi. Sen de ‘geçici değil’ diyordun. Gördüğüm kadarı ile piyasa da şok olmadı. Yumuşak bir hava var üzere görünüyor.
Ağaoğlu: 15 milyar dolarlık azaltım diyordu. Sayının değişebilir olması fark yaratıyor olacak. Sayısı sabit tutmayacağını söylemesi 10 yıllıkları olumsuz etkiledi. Daha enteresan durum; Brezilya, Polonya faiz artırdı. Biz hariç gelişen ülke piyasaları öncesinden tutum aldıkları için faiz artışına karşı hazırlıklı durumuna geliyorlar. Bu ülkeler için de piyasa açısından da hayli büyük bir şok yaşanmayacak.
Güldağ: Pay senedi piyasasına tesiri ne olur?
Ağaoğlu: Yeni rekorlar kırmaya devam ediyor. Algı epey büyük bir sıkılaştırma olmayacağı tarafında. O yüzden biz yolumuza gidelim. Orada pozisyonlanmanın getirdiği bir tesir var. Konumlanma müsaade vermiyor şu etapta. Hem gidecek yerleri var üzere görünüyor konumlarından dolayı, tıpkı vakitte Fed’in şu anki hallerinden epeyce büyük bir rahatsızlık duymuyorlar.
Güldağ: Fed’in faizleri artırmada çabuk etmeyeceğiz diye bir vurgusu var. Biroldukça kişi de varlık alımını mayısa kadar bitirir haziranda faiz artırımı olur diye düşünüyor. Bu görüşe ne dersin?
Ağaoğlu: Ben de katılıyorum. İkinci yarıdan itibaren faiz artırımını konuşmaya başlayacağız. Gelişen ülkeler ve Avrupa Merkez Bankası’nın da öteleme gayreti var. Piyasa şu an karamsar bakmıyor fakat ikinci yarıda faiz artışı ihtimalinin arttığını düşünüyorum.
Güldağ: Lagarde, biz 2022’de hiç yapmayacağız havasında. Sence bundan daha sonra nereye bakmak lazım?
Ağaoğlu: Bence bundan daha sonra bakılacak en kıymetli indikatör ABD 10 yıllık tahvil faiz getirileri. Orada 1,75 -1,77 ve daha evvelde görülen kritik eşit var. Bunun üzerine çıkarsa Fed’in faiz artış döngüsü başlayacak ve ona göre de piyasa yavaş yavaş hazırlanacak. bu biçimde pay senedi ve başka piyasalar bunu fiyatlamaya başlayacak.
Altında majör bir hareket yok
Güldağ: FED daha sonrası altın ve gümüşte ne görüyorsun?
Ağaoğlu: Çok baskı altındaydılar. Fed’den vahim bir daralma gelmediği için dehşetlerinin bir kısmını attılar lakin majör bir hareket daha başlamadı. Başladığında da süratli olacaktır. Alternatifi olan kripto tarafında majör bir düzeltme olursa fakat bu biçimde sıra gümüş ve altına gelir. Ancak şu an kırılma yok.
Metal fiyatlarında başrolde Çin var
Güldağ: Metal meblağlarında düşüş havası var.
Ağaoğlu: Çin problemi burada epeyce değerli. Bakır fazlaca kritik bir eşikte. Üst gidemedi, gidemiyor. Gidemezse meşakkat başlar. Bakır 200 günlüğe deyip geri dönmüştü. Bu 200 günlük seviyeyi kıracak olsa majör bir düşüş ihtimali artacaktı. Yanı sıra alüminyum epeyce sert düştü. 200 trendi var. Kırılacak olursa yüzde 5’lik hareket gündeme gelir. Bu olursa metaller tarafınca önemli bir düzeltme ortasında olduğumuzu, Çin’in bunları aşağı çekeceğini ve birlikteinde petrolü de aşağı çekeceğini düşünüyorum. Kurşunda tepeler görüldü. Bilhassa nikel tarafında daha evvel piyasa üst çektiğinde o da 50 günlüğüne geri geldi. Orda da bir düzeltme var lakin majör bir düzeltme için erken. Nikel yeni teknolojileri de seviyor. Üst çıkmıştı geri döndü, Çin onları da aşağı çekiyor. Fed’den çok gelişen ülke merkez bankalarının faiz artışları değerli. Fed’in söylemiş olduği kıymetli; tedarik zincirinde yaşanan sorunların kademeli olarak azalacağını düşünüyor. Ben onun kadar optimist değilim. Çip önemli sorun oldu.
Güldağ: Microchip Tecnology Lider Yardımcısı Nuri Dağdeviren ile sohbet ettik. “Ne vakit biteceğini bilemem ancak ne vakitten evvel bitmeyeceğini söyleyebilirim. 2022 sonundan evvel bitemez” dedi.
Ağaoğlu: Kalıcılığı ile ilgili külfet var. Artçıları gelecek. Fed’in mali genişlemesinden kaynaklanıyor.
İran’la nükleer ‘zirve’ petrol için kritik
Güldağ: Fiyat artışına baktın mı? Güya azamî istihdama çıpa atmış üzere. 80 doların altını bekler misin, güç meblağları aşağı gidiyor ve OPEC toplantısı da var?
Ağaoğlu: İran nükleer görüşmeleri kritik ehemmiyete sahip artık. Görüşmeler başlar ve bunlar İran’ın yahut piyasanın beklediğinden süratli büyüyecek olursa, petrol meblağlarında bir kesim gerileme olması olası. Lakin burada kritik olan İran görüşmelerinin başlaması ve bir yol kat edilmesi. O denli bir şey olursa piyasa bunu petrol fiyatlarını aşağı çekmek için kullanır.
Güldağ: COP 26 tesiri olmayacak üzere görünüyor. Ne dersin?
Ağaoğlu: Ben beklemiyorum. Bence dünya bir niyet tabirinde bulunuyor ancak çabucak hemen teknolojik altyapı ve öteki bütün faktörleri göz önüne aldığımızda dünya majör bir siyaset değişikliği yapmaya hazır değil.
Okumaya devam et...
Güldağ: İçeride herbiçimde en sıcak gelişmelerden biri doğalgaz artırımı oldu. Doğrusu bugüne kadar yakındıklarını çabucak hiç duymadığım sanayicilerimizden bile reaksiyon geldi. ‘Anlaşılan bize üretimini yüzde 60’a kadar kıs, yüzde 40 da emekçi çıkar denilmek isteniyor’ yorumlarını duydum imalatçı-ihracatçılarımızdan… Dikkat çeken bir nokta artırımın 1 Kasım’da gelmiş olması. Görünen ekim enflasyonuna yansıması istenmedi. TÜFE bu biçimdece ekimde yüzde 19,89 olarak belirtildi. 20 ruhsal sonu aşılmadı kağıt üzerinde de olsa. Alışılmış, güçten besine bu kadar yüksek artışlar kelam konusuyken, enflasyon nasıl milim milim oynuyor diye sorgulanan bir ortamdayız. Dahası kurlarda bir daha üst hareketlerle birlikte enflasyon konusunda ‘tepe noktaya ulaştık’ da diyemiyoruz. Hele ki, üretici meblağlarının önümüzdeki ay doğalgaz artırımıyla bir arada yüzde 50’ye ulaşması hiç şaşırtan olmayacak…
Ağaoğlu: Dogalgaz fiyatlarında yaşanan artış ve sonucun 1 Kasım’da olması; ekimde baz tesirinden dolayı biraz daha düşük çıkacak enflasyon, onun üzerine bu güç artırımı gelirse biz bir daha zevahiri kurtarırız beklentisiyle yapılmış hareketler üzere görünüyor. Güç fiyatları, doruğundan bir modül geriledi fakat, o bugünden yarına doğalgaz fiyatlarının ömrümüze yansıyan kısımlarını değiştirecek bir gerileme değil. Petrol üzere değil doğalgaz. Kalıcı, ortalamalara yakın hesaplamaların yapıldığı bir metodu vardı. “Dı” diyorum zira ABD’de Henry Hub bölgesindeki doğalgaz meblağlarına endekslenmesi üzere yeni bir tartışma var ki hepimizin omurundaki doğalgaz meblağlarının aydan aya değiştiği yeni bir periyoda girebiliriz. Hem endüstriciler tıpkı vakitte bayağı vatandaşlar için bütçelerin ayarlanması ve şirketlerin planlamasında son derece zorluk çıkaran şeyler.
Güldağ: Pek alışılmış ki artan güç meblağları ve yükselen kur, artırımları kaçınılmaz hale getiriyor. Lakin az evvel de söylemiş olduğim üzere endüstricinin ve iş dünyasının asıl tenkit noktalarından biri ‘öngörülebilirlik’ sorunu…
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nın temel bakılırsavi fiyat istikrarını sağlamak. Bunun tek emeli vardır; öngörülebilirlik! İstikrarlı olmalı ki herkes önünü gorebilsin ve uzun vadeli planlar yapabilsin. Faizi indirerek bunu başaracağız diyorsanız yanılıyorsunuz. Hakikaten piyasa da bunu gösteriyor. Faizleri indirdiğimiz vakit kur üst çıktı, kur üst çıkınca güç meblağları ister istemez TL bazında üst geldi. Hem hesaplama yapılabilirlik bozuldu, hem rekabet de bozulacaktır. İktisat sıradan manasıyla terazi üzere bir şeydir. Bir kefeye fazla tartı verirseniz öteki kefe üst çıkıyor. Bu dengeyi korumak lazım. Bunu her insanın anlayacağı biçimde söz etmenin temel yolu da Merkez Bankası’na verilen bakılırsavdir. Fiyat istikrarını bozucu adımlar attığınızda fiyatlama davranışları ve beklentiler bozuluyor. Bozmanız fazlaca kolay da tamir etmeniz epey vakit alıyor. Bozmak için bir atılım kâfi, tamir etmek için tahminen de on atak yetmeyecek. Zira 10 ardışık hamleyi de birebir biçimde yapmanız lazım ki o inancı tekrar oluşturabilin…
Güldağ: Bu tabloyu İSO Lideri Erdal Bahçıvan, ‘devalüasyondan medet uman bir endüstrici olmak istemiyoruz’ diye tabir etti. Zannediyorum birfazlaca endüstricinin de hislerine tercüman oldu. Kısa vadeli faizleri kısmen aşağıya çekmesi haricinde bu faiz indiriminin rastgele bir faydası olmuş görünmüyor. Piyasaya bir istikrar getirmedi. Canlılık da… Tersine kurlardaki oynaklık niçiniyle piyasa adeta bol yumruk yiyen boksör üzere ‘grogi’ durumuna giriyor. Siparişler geliyor, endüstrici ve imalatçı ortada nasıl ayarlamalar yapsam diye bir gayret içerisinde, sahiden problemli bir müddetç yaşıyorlar. Ben bir modelimiz olduğu kanaatinde değilim, her ne kadar aksi sav ediliyor olsa da… Merkez Bankası da senin dediğin üzere fiyat istikrarını unuttu. Evvel çekirdek enflasyonu, bir ay geçmeden ‘cari denge’yi odağa aldı. Bir model, bir strateji olarak yapılsa hiç itirazım olmaz. Zira arayışlara gereksinimimiz var.
Ağaoğlu: Cari dengeyi hedeflemek diye bir siyaset aslına bakarsanız şu an olamaz. niye dersen, cari açığı rekabetçi kurla kapatacağımızı var iseyıyorsak aldanıyoruz. Rekabetçi kurla ihracatı teşvik etme devri bundan 20 yıl önceydi. 90’ların ikinci yarısında bu dediğimiz doğruydu. 100 dolarlık ihracat için 35- 40 dolarlık, güç de dahil ithalat yapıyorduk. bu biçimde yüzde 50-60’lık kısmı ile sahiden rekabetçi kurla bir avantaj sağlayıp ihracat yapabilir hale geliyorduk, bugün o denli değil. Bugün 100 dolarlık bir ihracatın ithalat maliyeti yüzde 72’lere kadar çıkıyor. 72 dolarlık dolarla fiyatlanan bir mal yahut hizmet alıyorsunuz, 28 dolarlık kısmını TL ile fiyatlıyorsunuz. Rekabet kısmını yalnızca 28’de yaratabiliyorsunuz. Bunun önünü almanın kendi adıma bir yolu var diye düşünüyorum. Bana verseniz yaparım bu işi lakin yetkileri de bana vereceksiniz.
Güldağ: Ne olacak? Merak ettim…
Ağaoğlu: Ben hariç 3 isim vereceksiniz. İlgili yerlere koyacağım, bir hafta daha sonra tıkır tıkır çalışan bir iktisat olur. O 3 kişi var mı? Var. hepimiz de az hayli tanıyoruz. Bence yeni açılıma gereksinim duyulan bir devirde değiliz. Kur, faiz, fiyat istikrarı, enflasyon denildiğinde bunlarda tartışılacak fazlaca bir alan yok. Bugün dünyada kabul görmüş, ispatlanmış ve daha evvel de muvaffakiyete ulaştığı yol ve biçimleri konuşalım. ‘Ortadoks’ diye isimlendirilen formları uygulasak yahut uygulamaya devam etmiş olsaydık bugün biz bu meselelerle uğraşmıyorduk. Bugünkü meseleleri çözmek bundan daha sonra hem güç, hem vakit alıcı, tıpkı vakitte hayli maliyetli olur. Cari açığı hedefl eyen rekabetçi kurla bu işi yapmak Nasrettin Hoca öykülerine emsal. O kadar vaktimiz yok. Ne de fayda/maliyet karşılanabilecek. O yüzden şu anda epeyce önemli bir yol ayrımını geçtik, önemli bir patikaya girdik, ileride bir sapak var tekrar ana yola girme bahtımız var. Yoksa daha sonrasındasında uçurum mu var, çöle mi gideceğiz hiç bir fikrimiz yok. Bu açılım olmasa gerek diye düşünüyorum.
Güldağ: Yanlış anlaşılmasın, kastım günü kurtarma siyasetlerinden fazlaca artık yeni bir dinamik üretmeyen, şu andaki dur-kalk iktisadı modelinden, şuurlu bir tercihle Türkiye’nin cari açığını gayeye koyup, bunu cari fazlaya dönüştürme stratejisinin izlenmesi. Günün meseleleri ile ilgili uygulanacak taktiklerin de ona bağlanması sorununu kastediyorum. halbuki bizde işler bilakis gidiyor. Evvel sıkıntıları yaşıyoruz, daha sonra onları güya bir siyasetin parçasıymış üzere göstermeye çalışıyoruz. Çekirdek enflasyon bu biçimde, rekabetçi kur bu biçimde… Faiz indirimi “Türkiye’yi kaygılarından kurtaracak bir model” olarak sunuluyor ya, itirazım ona. Yoksa olağan ki evvel yangının söndürülmesi lazım. daha sonra soğutma çalışması yapılacak. Ağaçlandırma ya da bölgenin denetim altında yeniden orman haline gelmesini desteklemek gerekiyor. Onda hem fikirim. İtirazım; evvel düşünüp stratejiyi belirlemek gerekir diyorum. Sorun patladıktan daha sonra politikayı güya şuurlu bir tercih imiş üzere sunmak en son gereksinimimiz olan şey. Bizi gerçeklikten kopardığı üzere geleceğin risklerine karşı da korumuyor. Birinci iş gerçekleri konuşmaya başlamalıyız.
Fed düğmeye bastı, bundan bu biçimde ABD 10 yıllık tahvil getirilerini yeterli izlemek gerekir
Güldağ: Fed, varlık azaltımına kasım ayı ile başlıyor. Daha evvel ‘geçici’ dediği enflasyon için artık ‘geçici olacağını düşündüğümüz, beklediğimiz’ diyor. Bunu gurur vesilesi yapmıyor, biz de yanılmış olabilirizi de içeriyor iletisi. Sen de ‘geçici değil’ diyordun. Gördüğüm kadarı ile piyasa da şok olmadı. Yumuşak bir hava var üzere görünüyor.
Ağaoğlu: 15 milyar dolarlık azaltım diyordu. Sayının değişebilir olması fark yaratıyor olacak. Sayısı sabit tutmayacağını söylemesi 10 yıllıkları olumsuz etkiledi. Daha enteresan durum; Brezilya, Polonya faiz artırdı. Biz hariç gelişen ülke piyasaları öncesinden tutum aldıkları için faiz artışına karşı hazırlıklı durumuna geliyorlar. Bu ülkeler için de piyasa açısından da hayli büyük bir şok yaşanmayacak.
Güldağ: Pay senedi piyasasına tesiri ne olur?
Ağaoğlu: Yeni rekorlar kırmaya devam ediyor. Algı epey büyük bir sıkılaştırma olmayacağı tarafında. O yüzden biz yolumuza gidelim. Orada pozisyonlanmanın getirdiği bir tesir var. Konumlanma müsaade vermiyor şu etapta. Hem gidecek yerleri var üzere görünüyor konumlarından dolayı, tıpkı vakitte Fed’in şu anki hallerinden epeyce büyük bir rahatsızlık duymuyorlar.
Güldağ: Fed’in faizleri artırmada çabuk etmeyeceğiz diye bir vurgusu var. Biroldukça kişi de varlık alımını mayısa kadar bitirir haziranda faiz artırımı olur diye düşünüyor. Bu görüşe ne dersin?
Ağaoğlu: Ben de katılıyorum. İkinci yarıdan itibaren faiz artırımını konuşmaya başlayacağız. Gelişen ülkeler ve Avrupa Merkez Bankası’nın da öteleme gayreti var. Piyasa şu an karamsar bakmıyor fakat ikinci yarıda faiz artışı ihtimalinin arttığını düşünüyorum.
Güldağ: Lagarde, biz 2022’de hiç yapmayacağız havasında. Sence bundan daha sonra nereye bakmak lazım?
Ağaoğlu: Bence bundan daha sonra bakılacak en kıymetli indikatör ABD 10 yıllık tahvil faiz getirileri. Orada 1,75 -1,77 ve daha evvelde görülen kritik eşit var. Bunun üzerine çıkarsa Fed’in faiz artış döngüsü başlayacak ve ona göre de piyasa yavaş yavaş hazırlanacak. bu biçimde pay senedi ve başka piyasalar bunu fiyatlamaya başlayacak.
Altında majör bir hareket yok
Güldağ: FED daha sonrası altın ve gümüşte ne görüyorsun?
Ağaoğlu: Çok baskı altındaydılar. Fed’den vahim bir daralma gelmediği için dehşetlerinin bir kısmını attılar lakin majör bir hareket daha başlamadı. Başladığında da süratli olacaktır. Alternatifi olan kripto tarafında majör bir düzeltme olursa fakat bu biçimde sıra gümüş ve altına gelir. Ancak şu an kırılma yok.
Metal fiyatlarında başrolde Çin var
Güldağ: Metal meblağlarında düşüş havası var.
Ağaoğlu: Çin problemi burada epeyce değerli. Bakır fazlaca kritik bir eşikte. Üst gidemedi, gidemiyor. Gidemezse meşakkat başlar. Bakır 200 günlüğe deyip geri dönmüştü. Bu 200 günlük seviyeyi kıracak olsa majör bir düşüş ihtimali artacaktı. Yanı sıra alüminyum epeyce sert düştü. 200 trendi var. Kırılacak olursa yüzde 5’lik hareket gündeme gelir. Bu olursa metaller tarafınca önemli bir düzeltme ortasında olduğumuzu, Çin’in bunları aşağı çekeceğini ve birlikteinde petrolü de aşağı çekeceğini düşünüyorum. Kurşunda tepeler görüldü. Bilhassa nikel tarafında daha evvel piyasa üst çektiğinde o da 50 günlüğüne geri geldi. Orda da bir düzeltme var lakin majör bir düzeltme için erken. Nikel yeni teknolojileri de seviyor. Üst çıkmıştı geri döndü, Çin onları da aşağı çekiyor. Fed’den çok gelişen ülke merkez bankalarının faiz artışları değerli. Fed’in söylemiş olduği kıymetli; tedarik zincirinde yaşanan sorunların kademeli olarak azalacağını düşünüyor. Ben onun kadar optimist değilim. Çip önemli sorun oldu.
Güldağ: Microchip Tecnology Lider Yardımcısı Nuri Dağdeviren ile sohbet ettik. “Ne vakit biteceğini bilemem ancak ne vakitten evvel bitmeyeceğini söyleyebilirim. 2022 sonundan evvel bitemez” dedi.
Ağaoğlu: Kalıcılığı ile ilgili külfet var. Artçıları gelecek. Fed’in mali genişlemesinden kaynaklanıyor.
İran’la nükleer ‘zirve’ petrol için kritik
Güldağ: Fiyat artışına baktın mı? Güya azamî istihdama çıpa atmış üzere. 80 doların altını bekler misin, güç meblağları aşağı gidiyor ve OPEC toplantısı da var?
Ağaoğlu: İran nükleer görüşmeleri kritik ehemmiyete sahip artık. Görüşmeler başlar ve bunlar İran’ın yahut piyasanın beklediğinden süratli büyüyecek olursa, petrol meblağlarında bir kesim gerileme olması olası. Lakin burada kritik olan İran görüşmelerinin başlaması ve bir yol kat edilmesi. O denli bir şey olursa piyasa bunu petrol fiyatlarını aşağı çekmek için kullanır.
Güldağ: COP 26 tesiri olmayacak üzere görünüyor. Ne dersin?
Ağaoğlu: Ben beklemiyorum. Bence dünya bir niyet tabirinde bulunuyor ancak çabucak hemen teknolojik altyapı ve öteki bütün faktörleri göz önüne aldığımızda dünya majör bir siyaset değişikliği yapmaya hazır değil.
Okumaya devam et...