TEKNOFEST’in açılışı için gelen Nobel Ödüllü Türk Bilim İnsanı Prof. Dr. Aziz Sancar, Türkiye’nin bilimdeki gelişimiyle ilgili Sözcü’den Sultan Uçar’a konuştu. “Bilimin Türklere Katkıları” isimli Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve bilim beşerlerine yaptığı özel sunumun bilgilerinı da anlatan Sancar, bilim-politika-din üçgenine dikkat çekti.
“TÜRKİYE’DE ÇOK ÖNEMLİ BİR SORUN”
Bilim İnsanı Prof. Dr. Aziz Sancar şu sözleri kullandı:
“Bilime siyaset ve din karıştırmayacaksınız. Bu, Türkiye’de hayli önemli bir sıkıntıdır. Bunu izah etmeye gerek yoktur. Bunu herkes biliyor. Bu sorun pek, biz gerçek düzgün bilim yapamayız. Bunun öbür tarafı da var. Bilim adamları da din ve siyasete karışmayacak.”
“BIRAKIN BU İŞLERİ KARDEŞİM”
“Müslümanım dediğimde, ‘Bilim adamı nasıl Müslüman olur?‘ diye bakılıyor. Türkler artık başlarını kullansın. Birfazlaca bilimsel kuruluşlar var. Oralara, ‘Ben Allah’a inanıyorum’ diyeni eşikten sokmazlar. ‘Gavurmuş, dine inanıyormuş, inanmıyormuş.’ Bırakın bu işleri kardeşim. Şayet gerçek dürüst bilim yapıyorsa, bırak bilimini yapsın.”
“TORPİLLE İLERLEYEMEYİZ”
“Politikacılar bilimin haricinde kalsın, bilim insanları da siyasete karışmasın. Liyakata bağlı bilimsel destekleme yapılsın. Bilimsel desteklemeler, laboratuar imkanları, iş imkanları, profesörlük unvanları vermek üzere işlerde, ‘akrabaymış, bir tanıdığın oğluymuş kızıymış üzere işleri bıraksınlar.”
“TORPİL YAP DİYE ARIYORLAR”
“Beni bile, ‘Bir tanıdığın oğlu, kızı torpil yap’ diye arıyorlar. Bu devam ettikçe biz ilerleyemeyiz. Torpilsiz yani liyakate dayanan bilim olmadıkça Türkiye asla ilerleyemez. Liyakati epeyce büyük harflerle yazmalıyız. Liyakata dayanan bilim adamına hürmet duyulmalı. Şuurlu ve fazlaca hoş çalışıp üreten bilim insanları rahat bırakılmalı. ‘Yok sen kanseri tedavi et. Yok sen Covid’e deva bul’ diye de zorlamayın.”
“EĞİTİME EŞİT ERİŞİLEMİYOR”
“Türklerin bilimde kelam sahibi olması için ne yapılması gerekiyor?” sorusuna Sancar, “Bilimle uğraşmak demek bilim insanı yetiştirmek demek değildir. Birincisi, temel bilimlere eğitimde öncelik verilmeli. İkincisi de kız ve erkek çocuklara eğitim alma ve bilimde fırsat eşitliği sağlanmalı. Türkiye’de şu anda kız ve erkek çocukları eğitime eşit erişemiyor” diye cevapladı.
“DOĞU’DAKİ KIZLARA HAKSIZLIK”
Sancar, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Özellikle de bizim Doğu’da okula giden çocukların yüzde 90’ı erkek çocukları. Anne babalara da sesleniyorum; Kızlarınıza haksızlık etmeyin. Yüreğinizde memleket sevgisi var ise, bunu kızlarınıza yapamazsınız. Okula gönderilmeyen, fazlaca epeyce başarılı kızlarımız var. Ben lisede okurken, rekabet ettiğim tek kişi, okul birincisi olan bir kızdı. Türkiye’de daha sonra epeyce büyük bir insan oldu.”
“BULUŞ İÇİN ZEKA YETMEZ”
“Çocuklara epey erken yaşlarda deney yaptırılmalı. Ne kadar teorik olursa olsun, pratik yoksa bilimsel buluş yoktur. Ben epey çektim. Şayet epey erken yaşlarda ilkokulda bile hayli sıradan deneyler yapılırsa, çocuklar el alışkanlığı kazanır. Zira bilim elle yapılır, makine ile yapılmaz. İstediğin kadar zeki ol yahut özgün fikirlerin olsun onları deneyeceksin. Zeka tek başına buluş için yetmez.”
“BİLİMSEL NİYET YOK”
“Bana diyorlar ki, ‘Hocam ben bu bitkiden bunu buldum. Büyük babamda kanser vardı. Tedavi ettim.’ Soruyorum, ‘Kızım ortasında ne vardı? Denetim ettin mi?’ bilmiyor. Zira bilimsel fikir yok. Teorik öğrenmiş ancak yaptığı eserin içeriğini bilmiyor. ‘Laboratuar ortamında sıradan bir deney yapıp, etkileşimine bak’ desen yapamıyor, zira görmemiş. Şayet bunlarla uğraşılırsa yenileri keşfedilip, yeni metotlar bulunur.”
“EINSTEİN TEKNİSYENİM OLAMAZ”
“Ellerin şayet işlemiyorsa, istediğin kadar kafan işlesin bir işe yaramaz. Albert Einsteın benim teknisyenim olamazdı. Zira Einstein deney yapmıyordu. Einstein, cihanın doğuşu, ışığın suratı bilmem ne ile uğraşıyordu. Şayet deney yapmaya kalksaydı, hakikaten benim teknisyenim bile olamazdı. Zira adam ömründe hiç deney yapmamıştı.”
“BİRLİKTE BAŞARACAĞIZ”
“Türk dünyası fakat birlik olarak bilimde başarılı olabilir. Doğal kaynaklarımız, imkanlarımız, insan gücümüz epeyce ve birbirimize yakınız. Somut bir hayal kurup, adım atmalıyız. bakılırsav yaptığım Amerika’daki üniversite bana yıl uzunluğu olağanüstü bir araştırma bütçe verdi. Teksas’a gittim. Orada dünyanın en değerli Nanoteknoloji Uzmanı Enver Zahidova ile tanıştım. Çok sevindi. Oğlu Cihangir’i arayıp, çağırdı. 1 yıl daha sonra oğlunun yeni doğan çocuğuna Aziz Sancar ismini verdiler. Türklük şuuru her yerde var. Bunu dünyaya hakim kılmak için işletmemiz gerekiyor.”
“ATATÜRK’Ü ÖRNEK ALMALIYIZ”
“Atatürk, ‘bilim, bilim, bilim’ dedi. Zira Atatürk’ün, Türk dünyasının bir arada ve bilimle kalkınması üzere bir kederi vardı. Türklerin bir arada kalkınması için Türklerin bilim yapması gerekiyor. Dünya ile yarışabilmek için bilime her zamankinden daha fazla takviye ve değer verilmesi gerekiliyor. Atatürk’ü başta gençler, hepimiz örnek almalıyız.”
GENÇLER KARARLI OLMALI
“Nobel almak kıymetli ancak her şey demek değildir. Bu mükafatı, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Atatürk’e borçluyum. Atatürk, eğitimde fırsat eşitliğiyle Türk gençlerinin önünü açtı. Gençler, Atatürk’ü, Fatih’ i örnek almalı. Fatih’in, ‘İstanbul ya sen beni alacaksın ya da ben seni’ kelamı unutulmayıp, gayeye ulaşmak için gençler kararlı olmalı. Türkiye’nin geleceği için gençler fazlaca az uyuyup, daha epey çalışıp, inatçı ve vatansever olacak.”
O ÇOCUĞU ÇOK SEVDİM
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı T3 Vakfı Lideri Selçuk Bayraktar’la yakınlığına birtakım bölümlerin tenkitlerini ise Sancar, “Sağdan, soldan ve ortadan övülen, Türkiye’nin ortak gururu olarak tanıtılan, benim tanıdığım birinci insan. O bakımdan ben o çocuğu sevdim. Vatansever olduğunu herkes söylüyor. Azerbaycan Savaşı’nda fazlaca kıymetli bir rolü ve savaşın kazanılmasında epeyce değerli katkıları olduğunu da söylüyorlar. Azerbaycan’la biz iki devlet bir milletiz. Azerbaycan’ı o savaş devlet yaptı. Zira Azerbaycan hayatında bir savaş kazanmış değildi.” diye yanıtladı.
TÜRKİYE NİÇİN GERİ KALDI?
Türk ve Çin Bilimini, İngilizceden Türkçeye “Unutulmuş Aydınlanma Çağı” diye çevrilen Frederick Starr’ın yazdığı Lost Enlighthenment’dan örnekler vererek anlatan Sancar, Orta Asya’da Türklerin bilime önderlik yaparken, Avrupa’nın karanlık Ortaçağ’ı yaşadığını hatırlattı. O çağlarda Çinlilerin de bilime Türklere yakın katkı yapmasına karşın Çin’in artık bilimde dünya başkanı oluğunu söylemiş oldu.
ÇİN NASIL İLERLEDİ?
Sancar kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Osmanlı’nın yetiştirdiği tek gerçek bilim adamı bir tek Ali Kuşçu. Piri Reis, amiral ve haritacıydı. Orta Asya’daki Türk devletlerinde bölünme yoktu. Azerbaycan ve Türk Devletleri’nin coğrafik büyüklüğü Çin ile birebirdi. Orta Asya’da ve Çin’de de bilim aşağı üst birebir iken Türkler ve Çinliler birden bilimden uzaklaştı.
Geçersiz bir mütevazılık yapmaya gerek yok. 2015’te Nobel almam epey kıymetliydi. Kimya Nobel Komitesi Lideri, “Biliyor musun? Sen bilimde Nobel alan birinci Türksün. Bu yıl bilimde Çin de birinci kere Nobel aldı. Gerçek bu Aziz istersen araştır.’ dedi. Gerçekti ve kıymetli bir haberdi.”
“ACINACAK DURUMDAYIZ”
Aziz Sancar kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Türkiye, fazlaca güzel kıymetlendirdi. Adıma pul bastırıp, 4. Sınıf Fen Bilimleri ders konusu yaptı. Kitapta, ‘Hangisi bir bilim adamı değildir?’ diye sormuşlar. Şıklarda Einstein, Aziz Sancar, Agor, Biruni var. Acıklı tarafı Sancar ve Buruni’nin olması. Zira ikisinin içinde bin yıl var. Çok acınacak bir durum. Artık Türklerin durumu bu. Bilimde acınacak durumdayız. Çok üzüyorum.
2012-2021 senelerında Amerikan Bilim Olimpiyatları ve Kimya Bilim Olimpiyatları’nda birinci 10’da bir Hindistanlı haricinde ötekilerin hepsi Çinli. Zira 1970’lerde Amerika’ya giden Çinliler ABD’de doğup büyüyüp, vatandaş olsalar da Çinliler bilim insanı yetiştirmeyi başardı. Çinli bilim insanları artık Çin’e geri dönüyor.
“BİZ TÜRKLER HİÇ YOKUZ”
1980’lerin ortasında Çinliler dünya bilimine hakim olmaya başladı. Avrupa’da en saygın bilim mecmuası The Embo Jornal’de 8 makaleden 5’i Çinli bilim insanlarının. Biz Türkler orada hiç yokuz. Gelecek 10 yılda, Çinliler dünya bilimine büsbütün hakim olacak. Türklerin ne yapması gerektiğini keşke bilseydim.
2021’deki Milletlerarası Mendeleyev Kimya Bilim Olimpiyatları’nda birinci 4 bir daha Çinli. Lise düzeyindeki Berkan Tarak ve Deniz Güner, Çinliler üzere birinci 3’de değiller ancak 9. ve 15. olup, Altın Madalya aldı. Türk çocukları daha fazlaca cesaretlendirilmeli.”
“TÜRKİYE’DE ÇOK ÖNEMLİ BİR SORUN”
Bilim İnsanı Prof. Dr. Aziz Sancar şu sözleri kullandı:
“Bilime siyaset ve din karıştırmayacaksınız. Bu, Türkiye’de hayli önemli bir sıkıntıdır. Bunu izah etmeye gerek yoktur. Bunu herkes biliyor. Bu sorun pek, biz gerçek düzgün bilim yapamayız. Bunun öbür tarafı da var. Bilim adamları da din ve siyasete karışmayacak.”
“BIRAKIN BU İŞLERİ KARDEŞİM”
“Müslümanım dediğimde, ‘Bilim adamı nasıl Müslüman olur?‘ diye bakılıyor. Türkler artık başlarını kullansın. Birfazlaca bilimsel kuruluşlar var. Oralara, ‘Ben Allah’a inanıyorum’ diyeni eşikten sokmazlar. ‘Gavurmuş, dine inanıyormuş, inanmıyormuş.’ Bırakın bu işleri kardeşim. Şayet gerçek dürüst bilim yapıyorsa, bırak bilimini yapsın.”
“TORPİLLE İLERLEYEMEYİZ”
“Politikacılar bilimin haricinde kalsın, bilim insanları da siyasete karışmasın. Liyakata bağlı bilimsel destekleme yapılsın. Bilimsel desteklemeler, laboratuar imkanları, iş imkanları, profesörlük unvanları vermek üzere işlerde, ‘akrabaymış, bir tanıdığın oğluymuş kızıymış üzere işleri bıraksınlar.”
“TORPİL YAP DİYE ARIYORLAR”
“Beni bile, ‘Bir tanıdığın oğlu, kızı torpil yap’ diye arıyorlar. Bu devam ettikçe biz ilerleyemeyiz. Torpilsiz yani liyakate dayanan bilim olmadıkça Türkiye asla ilerleyemez. Liyakati epeyce büyük harflerle yazmalıyız. Liyakata dayanan bilim adamına hürmet duyulmalı. Şuurlu ve fazlaca hoş çalışıp üreten bilim insanları rahat bırakılmalı. ‘Yok sen kanseri tedavi et. Yok sen Covid’e deva bul’ diye de zorlamayın.”
“EĞİTİME EŞİT ERİŞİLEMİYOR”
“Türklerin bilimde kelam sahibi olması için ne yapılması gerekiyor?” sorusuna Sancar, “Bilimle uğraşmak demek bilim insanı yetiştirmek demek değildir. Birincisi, temel bilimlere eğitimde öncelik verilmeli. İkincisi de kız ve erkek çocuklara eğitim alma ve bilimde fırsat eşitliği sağlanmalı. Türkiye’de şu anda kız ve erkek çocukları eğitime eşit erişemiyor” diye cevapladı.
“DOĞU’DAKİ KIZLARA HAKSIZLIK”
Sancar, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Özellikle de bizim Doğu’da okula giden çocukların yüzde 90’ı erkek çocukları. Anne babalara da sesleniyorum; Kızlarınıza haksızlık etmeyin. Yüreğinizde memleket sevgisi var ise, bunu kızlarınıza yapamazsınız. Okula gönderilmeyen, fazlaca epeyce başarılı kızlarımız var. Ben lisede okurken, rekabet ettiğim tek kişi, okul birincisi olan bir kızdı. Türkiye’de daha sonra epeyce büyük bir insan oldu.”
“BULUŞ İÇİN ZEKA YETMEZ”
“Çocuklara epey erken yaşlarda deney yaptırılmalı. Ne kadar teorik olursa olsun, pratik yoksa bilimsel buluş yoktur. Ben epey çektim. Şayet epey erken yaşlarda ilkokulda bile hayli sıradan deneyler yapılırsa, çocuklar el alışkanlığı kazanır. Zira bilim elle yapılır, makine ile yapılmaz. İstediğin kadar zeki ol yahut özgün fikirlerin olsun onları deneyeceksin. Zeka tek başına buluş için yetmez.”
“BİLİMSEL NİYET YOK”
“Bana diyorlar ki, ‘Hocam ben bu bitkiden bunu buldum. Büyük babamda kanser vardı. Tedavi ettim.’ Soruyorum, ‘Kızım ortasında ne vardı? Denetim ettin mi?’ bilmiyor. Zira bilimsel fikir yok. Teorik öğrenmiş ancak yaptığı eserin içeriğini bilmiyor. ‘Laboratuar ortamında sıradan bir deney yapıp, etkileşimine bak’ desen yapamıyor, zira görmemiş. Şayet bunlarla uğraşılırsa yenileri keşfedilip, yeni metotlar bulunur.”
“EINSTEİN TEKNİSYENİM OLAMAZ”
“Ellerin şayet işlemiyorsa, istediğin kadar kafan işlesin bir işe yaramaz. Albert Einsteın benim teknisyenim olamazdı. Zira Einstein deney yapmıyordu. Einstein, cihanın doğuşu, ışığın suratı bilmem ne ile uğraşıyordu. Şayet deney yapmaya kalksaydı, hakikaten benim teknisyenim bile olamazdı. Zira adam ömründe hiç deney yapmamıştı.”
“BİRLİKTE BAŞARACAĞIZ”
“Türk dünyası fakat birlik olarak bilimde başarılı olabilir. Doğal kaynaklarımız, imkanlarımız, insan gücümüz epeyce ve birbirimize yakınız. Somut bir hayal kurup, adım atmalıyız. bakılırsav yaptığım Amerika’daki üniversite bana yıl uzunluğu olağanüstü bir araştırma bütçe verdi. Teksas’a gittim. Orada dünyanın en değerli Nanoteknoloji Uzmanı Enver Zahidova ile tanıştım. Çok sevindi. Oğlu Cihangir’i arayıp, çağırdı. 1 yıl daha sonra oğlunun yeni doğan çocuğuna Aziz Sancar ismini verdiler. Türklük şuuru her yerde var. Bunu dünyaya hakim kılmak için işletmemiz gerekiyor.”
“ATATÜRK’Ü ÖRNEK ALMALIYIZ”
“Atatürk, ‘bilim, bilim, bilim’ dedi. Zira Atatürk’ün, Türk dünyasının bir arada ve bilimle kalkınması üzere bir kederi vardı. Türklerin bir arada kalkınması için Türklerin bilim yapması gerekiyor. Dünya ile yarışabilmek için bilime her zamankinden daha fazla takviye ve değer verilmesi gerekiliyor. Atatürk’ü başta gençler, hepimiz örnek almalıyız.”
GENÇLER KARARLI OLMALI
“Nobel almak kıymetli ancak her şey demek değildir. Bu mükafatı, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Atatürk’e borçluyum. Atatürk, eğitimde fırsat eşitliğiyle Türk gençlerinin önünü açtı. Gençler, Atatürk’ü, Fatih’ i örnek almalı. Fatih’in, ‘İstanbul ya sen beni alacaksın ya da ben seni’ kelamı unutulmayıp, gayeye ulaşmak için gençler kararlı olmalı. Türkiye’nin geleceği için gençler fazlaca az uyuyup, daha epey çalışıp, inatçı ve vatansever olacak.”
O ÇOCUĞU ÇOK SEVDİM
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı T3 Vakfı Lideri Selçuk Bayraktar’la yakınlığına birtakım bölümlerin tenkitlerini ise Sancar, “Sağdan, soldan ve ortadan övülen, Türkiye’nin ortak gururu olarak tanıtılan, benim tanıdığım birinci insan. O bakımdan ben o çocuğu sevdim. Vatansever olduğunu herkes söylüyor. Azerbaycan Savaşı’nda fazlaca kıymetli bir rolü ve savaşın kazanılmasında epeyce değerli katkıları olduğunu da söylüyorlar. Azerbaycan’la biz iki devlet bir milletiz. Azerbaycan’ı o savaş devlet yaptı. Zira Azerbaycan hayatında bir savaş kazanmış değildi.” diye yanıtladı.
TÜRKİYE NİÇİN GERİ KALDI?
Türk ve Çin Bilimini, İngilizceden Türkçeye “Unutulmuş Aydınlanma Çağı” diye çevrilen Frederick Starr’ın yazdığı Lost Enlighthenment’dan örnekler vererek anlatan Sancar, Orta Asya’da Türklerin bilime önderlik yaparken, Avrupa’nın karanlık Ortaçağ’ı yaşadığını hatırlattı. O çağlarda Çinlilerin de bilime Türklere yakın katkı yapmasına karşın Çin’in artık bilimde dünya başkanı oluğunu söylemiş oldu.
ÇİN NASIL İLERLEDİ?
Sancar kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Osmanlı’nın yetiştirdiği tek gerçek bilim adamı bir tek Ali Kuşçu. Piri Reis, amiral ve haritacıydı. Orta Asya’daki Türk devletlerinde bölünme yoktu. Azerbaycan ve Türk Devletleri’nin coğrafik büyüklüğü Çin ile birebirdi. Orta Asya’da ve Çin’de de bilim aşağı üst birebir iken Türkler ve Çinliler birden bilimden uzaklaştı.
Geçersiz bir mütevazılık yapmaya gerek yok. 2015’te Nobel almam epey kıymetliydi. Kimya Nobel Komitesi Lideri, “Biliyor musun? Sen bilimde Nobel alan birinci Türksün. Bu yıl bilimde Çin de birinci kere Nobel aldı. Gerçek bu Aziz istersen araştır.’ dedi. Gerçekti ve kıymetli bir haberdi.”
“ACINACAK DURUMDAYIZ”
Aziz Sancar kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Türkiye, fazlaca güzel kıymetlendirdi. Adıma pul bastırıp, 4. Sınıf Fen Bilimleri ders konusu yaptı. Kitapta, ‘Hangisi bir bilim adamı değildir?’ diye sormuşlar. Şıklarda Einstein, Aziz Sancar, Agor, Biruni var. Acıklı tarafı Sancar ve Buruni’nin olması. Zira ikisinin içinde bin yıl var. Çok acınacak bir durum. Artık Türklerin durumu bu. Bilimde acınacak durumdayız. Çok üzüyorum.
2012-2021 senelerında Amerikan Bilim Olimpiyatları ve Kimya Bilim Olimpiyatları’nda birinci 10’da bir Hindistanlı haricinde ötekilerin hepsi Çinli. Zira 1970’lerde Amerika’ya giden Çinliler ABD’de doğup büyüyüp, vatandaş olsalar da Çinliler bilim insanı yetiştirmeyi başardı. Çinli bilim insanları artık Çin’e geri dönüyor.
“BİZ TÜRKLER HİÇ YOKUZ”
1980’lerin ortasında Çinliler dünya bilimine hakim olmaya başladı. Avrupa’da en saygın bilim mecmuası The Embo Jornal’de 8 makaleden 5’i Çinli bilim insanlarının. Biz Türkler orada hiç yokuz. Gelecek 10 yılda, Çinliler dünya bilimine büsbütün hakim olacak. Türklerin ne yapması gerektiğini keşke bilseydim.
2021’deki Milletlerarası Mendeleyev Kimya Bilim Olimpiyatları’nda birinci 4 bir daha Çinli. Lise düzeyindeki Berkan Tarak ve Deniz Güner, Çinliler üzere birinci 3’de değiller ancak 9. ve 15. olup, Altın Madalya aldı. Türk çocukları daha fazlaca cesaretlendirilmeli.”