Türk parasının değerini korumak hedefiyle 2018’de kaldırılan dövizle kira sonucu AVM’ler tarafınca bir daha uygulanmaya başlandı. Geçen hafta yasal hudut olan 12 aylık TÜFE ortalamasının üzerinde artırım yapmak için Ankara ile temasa geçen AVM’ler, artık de 16 Kasım 2018’de yayınlanan Türk Parasının Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı karara ait Tebliğ’in 19. hususunu münasebet göstererek yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalarına organize bir biçimde dövizle fatura kesmeye başladı. Dal temsilcilerinden aldığımız bilgilere nazaran onlarca AVM’nin, ya günlük döviz kuru üzerinden fatura kestiği ya da ya da yasal hudut olan yıllık TÜFE ortalamasının üstünde ekstra artırımı kabul edin diye baskı yaptığı öne sürülüyor. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, dövizle kira sonucunın AVM’lerin kendilerinin aldığı bir karar olduğunu, fakat yalnızca birkaç AVM ile hudutlu bir uygulama olduğunu söylemiş oldu.
TÜRK MARKALARI DA MAĞDUR
Uygulamaya husus markalar içinde; Beymen, Network, Koton, Ayaydın-Migrolio markaları, Watsons, Inditex markaları, Mango, Deichman üzere AVM’lerde 100’lerce şubesi bulunan onlarca marka yer alıyor. Markalar yanındaki komşusundan TL, kendilerinden ise döviz ile kira alınmasına reaksiyon gösterdi. Bunun yatırımları negatif etkileyip, işsizliğe yol açacağını belirten kesim temsilcileri, en değerli negatif etkisinin ise enflasyonda görüleceğini belirtiyor. Çünkü üretici ile tüketici meblağları içindeki farkın 50 puanı aştığına dikkat çeken iş insanları, artan kira masraflarının son eser fiyatlarına yansıyacağını bunun da enflasyonist baskı oluşturacağını vurguluyor. Halihazırda ÜFE ile TÜFE içindeki fark 50 puanı aşarken Türkiye İstatistik Kurumu’nda yer alan bilgilere nazaran giysi ve ayakkabının enflasyon ortasındaki yükü da yüzde 5,87 düzeyinde bulunuyor. Uygulama kapsamında yer almamasına karşın yüzde 100 Türk sermayeli kimi markalara da bölümün en değerli oyuncuları içinde yer alan birtakım AVM’lerin kontrat daha sonrasını işaret ederek, “ya artırımı kabul et ya da 2 sene daha sonra kontrat bittiğinde biz de ona bakılırsa davranırız” istikametinde baskı yaptığı öne sürülüyor.
“ADİL TİCARETE UYGUN DEĞİL”
Hususla ilgili Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’e değerlendirmede bulunan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, 2018’de getirilen kanunun yabancı ortaklı perakendecilere döviz ile kira faturası kesme yolunu açık bıraktığını hatırlattı. Öncel, “Bu sonucu 2018’den bu yana uygulamıyorlardı. Lakin yılbaşından beri AVM’ler ‘ya yasal hudut olan yıllık TÜFE’nin üzerinde ekstra kira artırım ya da döviz ile fatura konusunda baskı yapıyor. Bu manada fatura kesenler de var. Bu mevzuda üyelerimizden hayli fazla şikayet alıyoruz. Global tedarik zincirinde yaşanan sorunlar niçiniyle devasa yükseklikte maliyet artışları ile karşı karşıyayız. Kimi eser kümelerinde iş artık yönetilemez hale geldi. Tüm dünyada yaşanan yüksek enflasyon da bunu körüklüyor. Son devirde artan hadiseler tüketimi de kısıtlar hale geldi. Yaza kadar alışverişte kısıtlama da öngörüyoruz. bu biçimde bir periyotta bu sonucu hakikat bulmuyoruz. Bu çerçevede yabancı ortaklı ve yabancı markalardan da şikayetleri ağır olarak almaktayız. Hususla ilgili bakanlığa yazı yazdık. Adil ticaret vurgusunun da ağır olarak yapıldığı bir devirde bu davranışı epey adil bulmuyoruz” diye konuştu.
“BORÇLULUK DAHA DA ARTACAK”
Tescilli Markalar Derneği Lideri (TMD) İzzet Stamati de bu kapsamda üyelerinden ağır biçimde şikayet aldıklarını söylemiş oldu. Stamati, “Dövizle kiralama konusunda kimi AVM’lerden yazı gönderilerek emrivaki yapıldığı tarafında bilgiler ve şikayetler alıyoruz. AVM’lerin firmalar ile anlaşarak tahlil odaklı olması gerektiğini düşünüyoruz. Firmalar da AVM’lere anlayışla yaklaşacak ve 2-3 ay boyunca birtakım farklar ödemeyi kabul edecektir. Fakat mukavelelerde yapılacak değişiklikler ileriki devirde hem enflasyona yol açacak tıpkı vakitte borç yükü yüksek olan markaların daha da borçlanmasına yol açacaktır. Bizler ÜFE ile TÜFE içindeki farkı tüketiciye yansıtamadık. Fakat bu durum yansıtılmasına yol açacak. Mağaza yatırımları da negatif etkilenecek. Yanı sıra hem sabit kira birebir vakitte ciro kirası var. Markalar cirosu arttığı sürece o farkı AVM’lere ödeyecek. ötürüsıyla o kaygıya kapılmamaları gerekiyor. Bizim ciromuzun artması onlar için önemli bir avantaj olacak ve AVM’lere önemli avantaj sağlayacaktır” açıklamasında bulundu.
AYD: BİRKAÇ AVM İLE HUDUTLU BİR UYGULAMA
AVM’ler ise bu hususta döviz borçlarını münasebet gösteriyor. Yapılan açıklamalarda son devirde yaşanan enflasyon ve kur artışıyla birlikte sabitlenmiş sayılar ile yeni kur içinde yüzde 40’lık bir fark oluştuğunu belirten AVM’ler bu niçinle kelam konusu uygulamaya geçtiklerini lisana getiriyor. Geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile bir ortaya geldiklerini ve kira artışı için ÜFE+TÜFE’yi ikiye bölüp yıllık olarak hesaplanması ve artışın her ay için tıpkı olmasını talep ettiklerini söyleyen Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, döviz konusunda atılan adımların ise yasal olduğunu belirtti. Altaş, “Yabancı biroldukca marka dövize bakılırsa fi yat ayarlaması yapıyor. Dövizi anında fi yata yansıtıyorlar. AVM’lerin kendilerinin aldığı bir karar bu ve yalnızca birkaç AVM ile sonlu bir uygulama” diye konuştu.
2018 YILINDA GELMİŞTİ
2018’de yayınlanan bildiride yer alan kelam konusu unsurda şu tabirler yer alıyor:
“Dışarıda yerleşik bireylerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat ofisi, direkt yahut dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde hisse sahipliklerinin yahut ortak denetim ve/veya denetimine sahip bulunduğu şirketler ile özgür bölgedeki faaliyetleri kapsamında özgür bölgelerdeki şirketlerin patron yahut hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet mukavelelerinde, kontrat bedelinin ve bu mukavelelerden kaynaklanan öteki ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”
TÜRK MARKALARI DA MAĞDUR
Uygulamaya husus markalar içinde; Beymen, Network, Koton, Ayaydın-Migrolio markaları, Watsons, Inditex markaları, Mango, Deichman üzere AVM’lerde 100’lerce şubesi bulunan onlarca marka yer alıyor. Markalar yanındaki komşusundan TL, kendilerinden ise döviz ile kira alınmasına reaksiyon gösterdi. Bunun yatırımları negatif etkileyip, işsizliğe yol açacağını belirten kesim temsilcileri, en değerli negatif etkisinin ise enflasyonda görüleceğini belirtiyor. Çünkü üretici ile tüketici meblağları içindeki farkın 50 puanı aştığına dikkat çeken iş insanları, artan kira masraflarının son eser fiyatlarına yansıyacağını bunun da enflasyonist baskı oluşturacağını vurguluyor. Halihazırda ÜFE ile TÜFE içindeki fark 50 puanı aşarken Türkiye İstatistik Kurumu’nda yer alan bilgilere nazaran giysi ve ayakkabının enflasyon ortasındaki yükü da yüzde 5,87 düzeyinde bulunuyor. Uygulama kapsamında yer almamasına karşın yüzde 100 Türk sermayeli kimi markalara da bölümün en değerli oyuncuları içinde yer alan birtakım AVM’lerin kontrat daha sonrasını işaret ederek, “ya artırımı kabul et ya da 2 sene daha sonra kontrat bittiğinde biz de ona bakılırsa davranırız” istikametinde baskı yaptığı öne sürülüyor.
“ADİL TİCARETE UYGUN DEĞİL”
Hususla ilgili Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’e değerlendirmede bulunan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, 2018’de getirilen kanunun yabancı ortaklı perakendecilere döviz ile kira faturası kesme yolunu açık bıraktığını hatırlattı. Öncel, “Bu sonucu 2018’den bu yana uygulamıyorlardı. Lakin yılbaşından beri AVM’ler ‘ya yasal hudut olan yıllık TÜFE’nin üzerinde ekstra kira artırım ya da döviz ile fatura konusunda baskı yapıyor. Bu manada fatura kesenler de var. Bu mevzuda üyelerimizden hayli fazla şikayet alıyoruz. Global tedarik zincirinde yaşanan sorunlar niçiniyle devasa yükseklikte maliyet artışları ile karşı karşıyayız. Kimi eser kümelerinde iş artık yönetilemez hale geldi. Tüm dünyada yaşanan yüksek enflasyon da bunu körüklüyor. Son devirde artan hadiseler tüketimi de kısıtlar hale geldi. Yaza kadar alışverişte kısıtlama da öngörüyoruz. bu biçimde bir periyotta bu sonucu hakikat bulmuyoruz. Bu çerçevede yabancı ortaklı ve yabancı markalardan da şikayetleri ağır olarak almaktayız. Hususla ilgili bakanlığa yazı yazdık. Adil ticaret vurgusunun da ağır olarak yapıldığı bir devirde bu davranışı epey adil bulmuyoruz” diye konuştu.
“BORÇLULUK DAHA DA ARTACAK”
Tescilli Markalar Derneği Lideri (TMD) İzzet Stamati de bu kapsamda üyelerinden ağır biçimde şikayet aldıklarını söylemiş oldu. Stamati, “Dövizle kiralama konusunda kimi AVM’lerden yazı gönderilerek emrivaki yapıldığı tarafında bilgiler ve şikayetler alıyoruz. AVM’lerin firmalar ile anlaşarak tahlil odaklı olması gerektiğini düşünüyoruz. Firmalar da AVM’lere anlayışla yaklaşacak ve 2-3 ay boyunca birtakım farklar ödemeyi kabul edecektir. Fakat mukavelelerde yapılacak değişiklikler ileriki devirde hem enflasyona yol açacak tıpkı vakitte borç yükü yüksek olan markaların daha da borçlanmasına yol açacaktır. Bizler ÜFE ile TÜFE içindeki farkı tüketiciye yansıtamadık. Fakat bu durum yansıtılmasına yol açacak. Mağaza yatırımları da negatif etkilenecek. Yanı sıra hem sabit kira birebir vakitte ciro kirası var. Markalar cirosu arttığı sürece o farkı AVM’lere ödeyecek. ötürüsıyla o kaygıya kapılmamaları gerekiyor. Bizim ciromuzun artması onlar için önemli bir avantaj olacak ve AVM’lere önemli avantaj sağlayacaktır” açıklamasında bulundu.
AYD: BİRKAÇ AVM İLE HUDUTLU BİR UYGULAMA
AVM’ler ise bu hususta döviz borçlarını münasebet gösteriyor. Yapılan açıklamalarda son devirde yaşanan enflasyon ve kur artışıyla birlikte sabitlenmiş sayılar ile yeni kur içinde yüzde 40’lık bir fark oluştuğunu belirten AVM’ler bu niçinle kelam konusu uygulamaya geçtiklerini lisana getiriyor. Geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile bir ortaya geldiklerini ve kira artışı için ÜFE+TÜFE’yi ikiye bölüp yıllık olarak hesaplanması ve artışın her ay için tıpkı olmasını talep ettiklerini söyleyen Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, döviz konusunda atılan adımların ise yasal olduğunu belirtti. Altaş, “Yabancı biroldukca marka dövize bakılırsa fi yat ayarlaması yapıyor. Dövizi anında fi yata yansıtıyorlar. AVM’lerin kendilerinin aldığı bir karar bu ve yalnızca birkaç AVM ile sonlu bir uygulama” diye konuştu.
2018 YILINDA GELMİŞTİ
2018’de yayınlanan bildiride yer alan kelam konusu unsurda şu tabirler yer alıyor:
“Dışarıda yerleşik bireylerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat ofisi, direkt yahut dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde hisse sahipliklerinin yahut ortak denetim ve/veya denetimine sahip bulunduğu şirketler ile özgür bölgedeki faaliyetleri kapsamında özgür bölgelerdeki şirketlerin patron yahut hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet mukavelelerinde, kontrat bedelinin ve bu mukavelelerden kaynaklanan öteki ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”