AVM’lerde gündem bir daha dövizle kira

Zeytin

Global Mod
Global Mod
Yener KARADENİZ

Türk parasının değerini korumak hedefiyle 2018’de kaldırılan dövizle kira sonucu AVM’ler tarafınca bir daha uygulanmaya başlandı. Geçen hafta yasal hudut olan 12 aylık TÜFE ortalamasının üzerinde artırım yapmak için Ankara ile temasa geçen AVM’ler, artık de 16 Kasım 2018’de yayınlanan Türk Parasının Değerini Muhafaza Hakkında 32 Sayılı karara ait Tebliğ’in 19. unsurunu münasebet göstererek yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalarına organize bir biçimde dövizle fatura kesmeye başladı. Bölüm temsilcilerinden aldığımız bilgilere göre onlarca AVM’nin, ya günlük döviz kuru üzerinden fatura kestiği ya da ya da yasal hudut olan yıllık TÜFE ortalamasının üstünde ekstra artırımı kabul edin diye baskı yaptığı öne sürülüyor. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, dövizle kira sonucunın AVM’lerin kendilerinin aldığı bir karar olduğunu, lakin yalnızca birkaç AVM ile sonlu bir uygulama olduğunu söylemiş oldu.

Türk markaları da mağdur

Uygulamaya husus markalar içinde Beymen, Network, Koton, Ayaydın-Migrolio markaları, Watsons, Inditex markaları, Mango, Deichman üzere AVM’lerde 100’lerce şubesi bulunan onlarca marka yer alıyor. Markalar yanındaki komşusundan TL, kendilerinden ise döviz ile kira alınmasına reaksiyon gösterdi. Bunun yatırımları negatif etkileyip, işsizliğe yol açacağını belirten kesim temsilcileri, en değerli negatif etkisinin ise enflasyonda görüleceğini belirtiyor. Çünkü üretici ile tüketici meblağları içindeki farkın 50 puanı aştığına dikkat çeken iş insanları, artan kira masraflarının son eser meblağlarına yansıyacağını bunun da enflasyonist baskı oluşturacağını vurguluyor. Hali hazırda ÜFE ile TÜFE içindeki fark 50 puanı aşarken Türkiye İstatistik Kurumu’nda yer alan bilgilere göre giysi ve ayakkabının enflasyon ortasındaki yükü da yüzde 5,87 düzeyinde bulunuyor. Uygulama kapsamında yer almamasına karşın yüzde 100 Türk sermayeli kimi markalara da bölümün en değerli oyuncuları içinde yer alan kimi AVM’lerin kontrat daha sonrasını işaret ederek, “ya artırımı kabul et ya da 2 sene daha sonra kontrat bittiğinde biz de ona nazaran davranırız” tarafında baskı yaptığı öne sürülüyor.

“Adil ticarete uygun değil”

Mevzuyla ilgili DÜNYA gazetesine değerlendirmede bulunan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, 2018’de getirilen kanunun yabancı ortaklı perakendecilere döviz ile kira faturası kesme yolunu açık bıraktığını hatırlattı. Öncel, “Bu sonucu 2018’den bu yana uygulamıyorlardı. Fakat yılbaşından beri AVM’ler ‘ya yasal hudut olan yıllık TÜFE’nin üzerinde ekstra kira artırım ya da döviz ile fatura konusunda baskı yapıyor. Bu manada fatura kesenler de var. Bu hususta üyelerimizden epey fazla şikayet alıyoruz. Global tedarik zincirinde yaşanan sorunlar niçiniyle devasa yükseklikte maliyet artışları ile karşı karşıyayız. Kimi eser kümelerinde iş artık yönetilemez hale geldi. Tüm dünyada yaşanan yüksek enflasyon da bunu körüklüyor. Son periyotta artan olaylar tüketimi de kısıtlar hale geldi. Yaza kadar alışverişte kısıtlama da öngörüyoruz. bu biçimde bir devirde bu sonucu yanlışsız bulmuyoruz. Bu çerçevede yabancı ortaklı ve yabancı markalardan da şikayetleri ağır olarak almaktayız. Hususla ilgili bakanlığa yazı yazdık. Adil ticaret vurgusunun da ağır olarak yapıldığı bir periyotta bu davranışı fazlaca adil bulmuyoruz” diye konuştu.

“Borçluluk daha da artacak”

Tescilli Markalar Derneği Lideri (TMD) İzzet Stamati de bu kapsamda üyelerinden ağır biçimde şikayet aldıklarını söylemiş oldu. Stamati: “Dövizle kiralama konusunda birtakım AVM’lerden yazı gönderilerek emrivaki yapıldığı tarafında bilgiler ve şikayetler alıyoruz. AVM’lerin firmalar ile anlaşarak tahlil odaklı olması gerektiğini düşünüyoruz. Firmalar da AVM’lere anlayışla yaklaşacak ve 2-3 ay boyunca birtakım farklar ödemeyi kabul edecektir. Ancak kontratlarda yapılacak değişiklikler ileriki devirde hem enflasyona yol açacak tıpkı vakitte borç yükü yüksek olan markaların daha da borçlanmasına yol açacaktır. Bizler ÜFE ile TÜFE içindeki farkı tüketiciye yansıtamadık. Ancak bu durum yansıtılmasına yol açacak. Mağaza yatırımları da negatif etkilenecek. Yanı sıra hem sabit kira birebir vakitte ciro kirası var. Markalar cirosu arttığı sürece o farkı AVM’lere ödeyecek. ötürüsıyla o telaşa kapılmamaları gerekiyor. Bizim ciromuzun artması onlar için önemli bir avantaj olacak ve AVM’lere önemli avantaj sağlayacaktır” açıklamasında bulundu.

AYD: Birkaç AVM ile sonlu bir uygulama

AVM’ler ise bu hususta döviz borçlarını münasebet gösteriyor. Yapılan açıklamalarda son devirde yaşanan enflasyon ve kur artışıyla birlikte sabitlenmiş sayılar ile yeni kur içinde yüzde 40’lık bir fark oluştuğunu belirten AVM’ler bu niçinle kelam konusu uygulamaya geçtiklerini lisana getiriyor. Geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile bir ortaya geldiklerini ve kira artışı için ÜFE+TÜFE’yi ikiye bölüp yıllık olarak hesaplanması ve artışın her ay için birebir olmasını talep ettiklerini söyleyen Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, döviz konusunda atılan adımların ise yasal olduğunu belirtti. Altaş, “Yabancı biroldukca marka dövize göre fi yat ayarlaması yapıyor. Dövizi anında fi yata yansıtıyorlar. AVM’lerin kendilerinin aldığı bir karar bu ve yalnızca birkaç AVM ile sonlu bir uygulama” diye konuştu.

Yabancıya kiralamada döviz istisnası 2018’de gelmişti

2018’de yayınlanan bildiride yer alan kelam konusu hususta şu sözler yer alıyor: “Dışarıda yerleşik şahısların Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofi s, irtibat ofisi, direkt yahut dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde hisse sahipliklerinin yahut ortak denetim ve/veya denetimine sahip bulunduğu şirketler ile özgür bölgedeki faaliyetleri kapsamında özgür bölgelerdeki şirketlerin patron yahut hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet mukavelelerinde, kontrat bedelinin ve bu kontratlardan kaynaklanan öbür ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”

MARKALARDAN REAKSİYONLAR

● YABANCILAR TÜRKİYE’YE GÜVENMEKLE KUSUR MI ETTİ?


Ayaydın-Miroglio İdare Konseyi Lideri Yalçın Ayaydın: BMD ve TMD üyesi biroldukca marka bu durumdan mustarip. Yeni kira devri gelince üç aşağı beş üst hepsi birebir sayılar üzerinden bize faturalar kesmeye başladı. Ben Türk şirketi olmama karşın yüzde 50 ortağım yabancı olduğu ve gelirim de TL olduğu biçimde benden dövizle kira isteniyor. Biz de bakanlığa bu kanunun değiştirilmesini ve bizi buna dahil etmemelerini talep ediyoruz. AVM sahipleri bizi tehdit etmeye başladı. Ya yüzde 60 artırımı kabul edersin ya da ben sana dövizle fatura keseceğim. aslına bakarsan piyasalar makus, maliyetler olağandışı derecede arttı. Bir de üstüne bu kadar kira masrafı olursa bizim yaşama talihimiz kalmayacak. Ayrıyeten yabancıların hepsi Türkiye’ye inanmış güvenmiş. bu biçimde bu markalar kusur mı yaptı Türkiye’ye yatırım yaparak? Benim ortağım tüm dünyadaki üretimin yüzde 60-70’ini Türkiye’den alıyor. Öteki biroldukça marka da o denli. Bunlar hem ülkemizde perakende zinciri kurmuş, tıpkı vakitte üretimini Türkiye’den karşılıyorlar. Bu haksızlığın ortadan kaldırılması lazım. tıpkı zamandarnek birebir vakitte markalar olarak hepimiz bakanlığa yazılarımıza ilettik.

● “BUNUN LİSANA GETİRİLMESİ BİLE BEĞENİLEN DEĞİL”

Mango Türkiye Genel Müdürü Sezai Eren: Mağazalarımızın yüzde 90’ı AVM’lerde yer alıyor. 2018’dilk evvel döviz ile kiralama vardı. 2018’de kanun çıkınca yabancılar döviz ile ödeyebilir geri kalanlarda olmaz dediler. Artık birkaç AVM, ‘sizden dövizle kira alacağız. Bunda da bir ölçü indirim yaparız ‘diyor. Bizim istediğimiz AVM’lerde yerli yabancı ayrımı olmasın. Bu markaların birçoğu dünyadaki mağazalarında sattıkları mamüllerin kıymetli bir kısmını Türkiye’den alıyor. Mango’da bu oran yüzde 25, Inditex’te yüzde 35. Bunlar sinerji sağlıyor. Bunun başka düşünülmemesi gerekir. Bu karar üretimi, mağazacılığı, istihdamı negatif tesirler. Yerli yabancı ayrımı olmaması lazım. Bunun lisana getirilmesi bile güzel değil. Yabancı buraya yalnızca eser getirmiyor. Perakendedeki bilgisini, birikimini getiriyor. Türkiye küreselleşiyor. Türkiye’deki fi rmaya yatırım yapmış yüzde 50’sini almış bir şirkete bu bir cezadır. Sen Türkiye’den bir şirkete ortak oldun diye sana iki katı, yerliye yarısı kadar kira…

● “ENFLASYONLA UĞRAŞA MUHALİF BİR UYGULAMA”

Koton İdare Heyeti Lideri Yılmaz Yılmaz: Birincisi Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin ruhuna karşıt bir durum var ortada. Bizim yüzde 50 yabancı ortağımız var diye yüzde 100 yabancı olsak da istikrarsız bir durum var. Kiracının birine TL ile başkasına döviz ile kiralama, birincisi adil değil. İkincisi enflasyon ile gayret eden bir ülkede AVM’lerin enflasyona direk tesir edecek bu biçimde bir uygulama içine girmesi hiç hakikat değil. Ya dövize dönüş ya da kiraları fahiş bir biçimde artırmaya yönelik bir eğilim kelam konusu. Kimi AVM’lerde bu problemle karşılaşıyoruz. Bu durum verimliliği düşük noktalarda mağaza kapanmaları kararınu getirecektir. Bu istihdamı da olumsuz tesirler.

● “ORTAK BİR NOKTADA BULUŞULMALI”

Watsons Türkiye Genel Müdürü Mete Yurddaş: Watsons olarak Türkiye’de 300’e yakını AVM’lerde olmak üzere toplam 350 civarında mağazamız bulunuyor. AVM sahiplerinin büyük bir kısmı bu istikamette bir uygulama yapmıyor. Biz AVM sahipleri ile diyalog halinde bu süreci yürütüyoruz ve tahliller üretiyoruz. Yerli yahut yabancı şirket ayrımı yapılmaksızın tüm perakende şirketlerinin ve bu markaların yer aldığı AVM, bina, mal sahiplerinin yani piyasanın yaşaması, iktisadın canlı kalması için ortak bir noktada buluşulması ve iş birliği yapılması çok değerli. Bunun haricinde perakendeciler olarak bizler dernekler aracılığıyla yerli yabancı ayrımı yapılmaması gerektiğini düşünüyoruz.

Okumaya devam et...