Güldağ: Biliyorum hepimizin sıtkı sıyrıldı bu laftan ancak bir daha belirsizliklerin hakim olacağı bir yıla başladık. ‘Dur bakalım yıl daha yeni başladı’ nereden biliyorsun diyebilirsin. Ben de ‘görünen köy kılavuz istemez’ derim. Gerçi kimi belirliliklerimiz de var. Yıl sonu ne olur diye iddia etmek sıkıntı lakin yüksek enflasyonla geçecek bir yıl olacağı anlaşılıyor şimdiden. En azından birinci çeyrekte… Kısa müddette TÜİK TÜFE’de yüzde 50’ye dayanabiliriz. JP Morgan’a bakarsan enfl asyon mayıs ayında yüzde 55 düzeyinde zirve yapacak.
Ağaoğlu: ‘Tahminlerimiz ne kadar gerçekleşecek’ diye başlayalım kelama. Zira 2021, birinci kere iddialarımı arka arda değiştirmek zorunda kaldığım epey güçlü bir yıl oldu. Umarım bu yıl hayli değiştirmek zorunda kalmam. Lakin çabucak hemen daha net bir kestirim yapmaktan da imtina ediyorum. Birinci çeyrek hepimiz için güç geçecek. Öncelikle yurtarasındaki siyaset belirsizliklerinin azalmasına epeyce gereksinim duyulan bir devir. Yeni yıla sürprizlerle girdik. Artırımlar geldi, bunların artçılarını da bakılırsaceğiz. Ki bunların endüstriye yansımalarını, günlük tükettiğimiz mal ve hizmetlere yansımalarını da hissedeceğiz. Geçen yıl yapılmış kimi artırımların üzerine yılın birinci çeyreğinde ek artırımların gelmesi ihtimali de yüksek. Bilhassa doğalgaz meblağlarına kur düzeyleri bu biçimde kaldığı durumda yeni artırımların gelme ihtimali de yok değil. Bunun üzerine bir de yurtharicinde artan petrol fiyatlarını ekleyelim, şu anda 80 dolara geldi. Bu bizim ülke olarak cari açığımızı fazlaca olumsuz etkileyen bir faktör. En son tüketiciler olarak da pompa fiyatına yansıyacak bir durum. Bunların hepsini bir ortaya getirdiğimde birinci çeyrek hayli şiddetli geçecek.
Güldağ: Petrolü kesinlikle ayrıyeten konuşalım. Enfl asyonla ilgili şu biçimde diyelim; senin dediklerinden yola çıkarak: Birinci risk, kur artışlarının geçişkenliği. Kasım-Aralık periyodunda doların TL karşısındaki artışı yüzde 41. Kestirme yoldan bu TÜFE’nin üstüne 15-20 puan ekleyecek manasına geliyor. İki, aralık sonu ve ocak başında yapılan artırımların yansımaları. Üç, ÜFE yüzde 80’e dayandı. Tamamı olmaz ancak illa bir kısmı TÜFE’ye yansıyacak. Dört; enfl asyon dünyada da yükseliyor. Navlun fiyatları bu yıl da yüksek kalacak. Enfl asyon ithal etmeye devam edeceğiz. Ve beş; kur hala istikrara gelmedi. 20 Aralık kararlarından daha sonra geldiği düzeyden bu tarafa bir daha euro ve dolar karşısında TL yüzde 15’in üzerinde paha kaybetti. O bir tarafa Artvin’de Atatepe’te yaptığımız geçen yılın son Talih Sohbeti’nden bu tarafa yaşadığımız oynaklığa bak. Öte yandan 13 lira düzeyinde istikrar kazanırsa bir süre dolar/ TL kuru bu biçimde yılın ikinci yarısında enfl asyon açısından olumlu bir seyir bakılırsabiliriz doğrusu.
Ağaoğlu: Birinci çeyrek yurtarasından gelen tesirlerin biraz daha fazla olacağı bir yıl olacak. Kur tarafında bu yılki gelişmeleri direkt enfl asyona bağlamakta yarar var bence. Zira para siyasetinden epey kıymetli bir tesir beklemiyorum. Gelirse kur tarafını üst taraflı tesirler. Yani faiz indiriminde devam olarak karşımıza çıkar üzere görünüyor. O yüzden de enfl asyon hangi düzeylerde tezahür edecek sorusunun yanıtı, bu yılki enfl asyonun da yüzde 25’ler üzerinde olacağını, kurun da en az bu civarda kıymet kaybedeceği bir yıl olarak şimdilik öngörüyorum. Lakin bunu netleştirmek için ben en azından birinci çeyreğin sonunu beklemeyi tercih ederim.
Güldağ: Haklısın. Zira daha iktisada gerçek manada rehberlik edecek bir model, bir program, bir yol haritası yok. Duruma göre hareket ediyoruz. ‘Rekabetçi kur’dan ‘heterodoks siyaset’e geldik artık. Gereğince olgunlaşmamış, her an kuralların değiştiği uygulamalar da ortamı bozuyor, enfl asyonla uğraşın tabanını zayıfl atıyor benim gördüğüm.
Ağaoğlu: Her vakit söylüyorum işin temelinde itimat yatıyor. Peşinen düşünülmemiş, güzel tasarlanmamış olması siyasetleri tahlil etmemizi de uygunca zorlaştırıyor maalesef…
Güldağ: Bir nevi ‘önce ateş edip, daha sonra nişan alma’ halindeyiz. Aslında biz bunun daha evvel de epeyce ceremesini çektik. Fakat ısrarla devam ediyoruz. Kah ihracatçıların getirdiği dövizin yüzde 25’ini TL’ye çevirmesini istiyoruz kah “Haydi bakalım DTH’larınızdan biraz bozdurun” diye telefon ediyoruz iş beşerlerine. Duruma göre. özetlemek gerekirsesı görünüm yeterli değil.
Ağaoğlu: 25 yıl evvel kullanılan, bugünkü dünyanın epey kullanmadığı, yarar getirip getirmeyeceği kuşkulu olan bir enstrüman tekrar devreye konuldu. Kur muhafazalı mevduat üzere, epey eskiye dönülüyor birtakım enstrümanlarda. İleriye gitmemiz gerekirken eskinin fazlaca da işe yaramayan kimi enstrümanlar yenidendan kullanıma açılıyor. Üstelik çağdaş enstrümanların birçok piyasada dururken. Hala daha yüzde 25 periyotlarının düzenlemesi önümüzdeki günlerde yapılacak diye bekliyor bankacılık sistemleri.
Güldağ: Bir iki tane daha ekleyeyim müsaadenle örnekler bakımından, zira son devirde bunlar arttı. örneğin bir daha Merkez Bankası tarafınca temerrüt faizi yüzde 17 olarak belirlendi. Endüstriciler buna önemli bir reaksiyon gösterdi. Zira piyasada faizler 24’lerde vesaire… Dediler ki bu biçimde bu insanları borcunu ödememe noktasına iter. Daima bir ateş ediliyor daha sonradan nişan alma sıkıntısı gündeme geliyor. Ya da deniyor ki Merkez Bankası ihracat yaptığı vakit bunun yüzde 25’ini TL’ye çabucak çevireceksin, Merkez Bankası üzerinden bir bankada bu bu biçimde tutulacak. Artık bunların birçoğu ithalatçı, işini götürecek. Bunu aslına bakarsanız peşinle çevirmek üzere bir tehlike ile karşı karşıyayken bir de elinden bu biçimde bir enstrümanın alınması çok zahmetli bir durum. Bunu da yeni duyuyorum; Merkez Bankası dövizleri bozdurmuyor. Bu epeyce yeni, umarım açılır.
Merkez Bankası’nın ‘kâr’ operasyonu neler getirir?
Güldağ: Bu haftanın dikkat çeken bir gündemi de Merkez Bankası’nın bilançosu 70 milyar Tlira ziyana işaret ederken bir günde130 milyar lira değişiklik göstererek 60 milyar TL bir kâra dönüşmesi oldu.
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nı bana verin, kurun ne olmasını istiyorsanız söyleyin, 6 ay ortasında oraya getiririm. daha sonra yeni bir yüz, yeni bir pasaport ve ülke isterim derim ben. Kuru aşikâr bir düzeye getirmek epey sıkıntı bir iş değildir. Onu tutabilmek güç bir iştir. daha sonrasında ortaya çıkabilecek hasarı kestirmek çok zordur.
Güldağ: İşin esprisi bir yana, o yüzden mi yeni yüz, yeni pasaport istiyorsun?
Ağaoğlu: Yani… Merkez Bankası olunca biroldukca şeyi yapabilirsiniz. Zira paranın işvereni sizsiniz. Ancak bir de işin muhasebesi var. Sürdürülebilirliği var.
Güldağ: Ne oldu artık?
Ağaoğlu: Bütün bir yıl yapılmış olan operasyonlardan, swap süreçlerinden 70 milyar TL bir ziyanı olan bilançoyu, şık bir hale getirmek için çalışan ticari banka üzere bir Merkez Bankamız oldu. Bir günde bu karı yazabilmeniz için, döviz tarafında yahut altın tarafında bir süreç yapmış olmanız lazım. Bunu ne ile yaparsınız? Eski tarihindeki bir durumunuz vardır, birinci giriş fiyatından bilançonuzda duran. Onu bir ikinci tarafa satıp yine geri aldığınızda, satıp aldığınız tarafın bilançosunda bir tesir yaratmaz fakat sizin bilançonuzda eski düşük fiyatta kur yahut altın çıkar, ortada kar yazarsınız, daha sonra yeni fiyattan girer onu yeni yıldan itibaren o yeni fiyatından değerlemeye başlarsınız.
Güldağ: Pekala gerekli miydi? bir epeyce soru işareti yarattı zira…
Ağaoğlu: Gerekir miydi sorusu diğer bir tartışma.Ama Merkez Bankası üzere bir kurumun bu biçimdesine bir adım atmış olması birkaç sorunu birlikteinde getiriyor. örneğin banka ve şirketler bunu siz de yapabilirsiniz diyen bir ahlaki boyutuna ait tartışma var başımda. Ayrıyeten bu durumda ülkenin reytingi yahut dışarıdan algılanması nasıl olur? Merkez Bankanız bunu yaparsa, Türkiye’ye fon sağlayıcı olan finans kurumları buraya nasıl bakar? Hatta ve hatta senin biraz evvel önce ateş edip daha sonra nişan alma benzetmen üzere benim de daima krizlerde söylemiş olduğim ‘önce vurursun daha sonra sorarsın’ misali, yani evvel ben tedbirimi alayım daha sonra bakarım noktasında evvel tedbir aldığınızda bir duralım derler. Bir duralım dediklerinde bizim o gereksinim duyduğumuz fonlama maalesef gelmez Türkiye’ye. Bu Türkiye’nin risklerinin başında bence. Unutmayalım TIME mecmuası son sayısında Türkiye’yi dünya için bir risk olarak göstermiş, 10’uncu sırada.
Güldağ: Gerçekten üzüldüm.
Ağaoğlu: Türkiye açısından bakıldığında olaya, Türkiye’nin reytingi bir sefer daha düşebilir. Hatta ‘çöp’ diye nitelenen düzeyin altına inebilir. Yani fakat maceraperestlerin geldiği ülke pozisyonuna getirilebiliriz. Hal bu biçimde olursa da, bu kadar büyük bir ekonomiyi fonlama gereksiniminizin bu kadar fazla olduğu bir yerde ya fiyatınız epeyce ucuzlar. Ki, büyük ihtimalle o denli olacak.
Güldağ: Bu da gerçek kesimin borçlanmasını etkileyebilir…
Ağaoğlu: Motamot. Burada iki sorun var. Gerçek dalı destekleyecek olan bankacılık bölümü yurtharicindeki bankalardan kâfi limitleri bulamayabilir. İkincisi, gerçek dal bu limitlerin bulunmadığı durumda hammaddeyi peşin almak zorunda kalabilir. Birinci cins hammaddeyi peşin aldınız, geldiniz ülkeye, sattınız TL ile dövizle tedarik ettiniz, yeniden gönderdiniz. Ee, ikinci çeşidi yaptınız bu sefer daha da zorlanacaksınız döviz tedarikinde, üçüncü tıpta yahut dördüncü cinste biraz daha fazla dert çekmeye başlayacaksınız.
Güldağ: bu biçimde bir ortamın oluşmamasını umalım. Zira olursa sürdürülebilir değil. İnanç ortamını sağlamak durumundayız.
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nı karlı gösterdiğiniz vakit Hazine’ye para aktaracaksınız.
Güldağ: Daha evvel de yapıldı…
Ağaoğlu: Yapıldı yapılmasına ancak gerçekte olan bir para mı diye baktığınızda, aslında yaratılmış bir kar da diyebilirsiniz buna.
Güldağ: Merkez bunun bağlantısını yapsa tahminen sorular azalır…
Ağaoğlu: Bir öteki kasvet da o… Açıklıkla ve şeff afl ıkla ne yapıldığı anlatılmadığı için ben de şu anda eksik bilgiyle bir yorum yapıyorum. Dışarıdan bakanlar da olayı daha net anlayabilirlerse daha pak tahlil yapabilir. Belirsizliğin olduğu bir ortamda risk artıyor, risk artınca da olumlu etkilenmemiz çok güç.
Petrolde 87 dolar değerli eşik
Güldağ. Petrolde bir daha hareketlenmeler var. Hem genel olarak maliyetler birebir vakitte enfl asyon açısından petrolün seyri de değerli. Nasıl bir projeksiyon çizersin bu yıl için?
Ağaoğlu: Petrolde OPEC’in tesiri yüklü olarak devam ediyor. Üreticiler de koronavirüs niçiniyle yaptığı harcamaları bütçelerden yaptılar. Ve bütçeler geçen sene daha düşük bir petrol fiyatına hedefl iydi, bir ölçü fazla verdiklerini zannediyordum ancak pek o denli görünmüyor. Petrol üreticilerinin buradan gelecek ekstra gelire hala daha gereksinimleri olduğu için onların o ülkeler üstü manipülasyonum bu yıl da devam edecek kaygısını taşıyorum. Bir tüketici ülke olarak bundan fazlaca faydalanabileceğimiz ülke olmayacağız üzere görünüyor. Bence kritik olan düzey, 65,66 dolarlara kadar tahminen düşebiliriz, ancak benim kaygım 87 dolar düzeylerine kadar bir bir daha yükseliş dalgası ortasındayız üzere görünüyor. Önümüzdeki iki ay ortasında 87 dolarlara kadar yükselecekmiş üzere duruyor. 87 doları aşan petrolün 100 dolar hatta biraz daha üzerine çıktığı ihtimalinin olduğu bir yıl bakılırsabiliriz. Bunu gönlüm istiyor mu dersen, fazlaca istemiyor. Benim gönlümden geçen petrol fiyatını 65 dolar yapalım tüm dünya rahat etsin. Doğal bu gönülden geçen ancak, piyasanın istediği 87 dolar 87,5 dolar kritik eşikler olacak bu sene için. Aşağıda da 65 doların altı bu sene için sıkıntı görünüyor, en azından benim teknik tahlillerim onu söylüyor.
Güldağ: Bu her şeyi etkileyecek bir husus. Navlunu da, genel olarak emtiayı da… Bakıyorum navlun meblağları bu sene o denli pek süratle gerileyecekmiş üzere görünmüyor. Şu sıralarda yapılan yıllık mukaveleler konteyner tarafında 1200 dolarlar üzerinden şekilleniyor. Uzakdoğu için söylüyorum. Bu navlun fiyatlarının maliyetleri aşağı çekmede yararının olmayacağını gösteriyor. O denli korona öncesi 500 dolarlık konteyner taşıma fiyatları uzun bir süre geri gelmeyecek. Güç meblağlarının da bariz biçimde geri gelmemesi durumunda bu ithalat faturamızı da büyütecek. Biraz evvel konuşuyorduk, ‘2022’de de enfl asyon ithal edeceğiz’ diye. Bakıyorum Çin’de ÜFE yüzde 12.5. O da ithalat yoluyla bizim enfl asyona yansıyacak. Güç, navlun ve de tüm dünyada besin fiyatlarındaki yükseliş bizim için de değerli risk.
Okumaya devam et...
Ağaoğlu: ‘Tahminlerimiz ne kadar gerçekleşecek’ diye başlayalım kelama. Zira 2021, birinci kere iddialarımı arka arda değiştirmek zorunda kaldığım epey güçlü bir yıl oldu. Umarım bu yıl hayli değiştirmek zorunda kalmam. Lakin çabucak hemen daha net bir kestirim yapmaktan da imtina ediyorum. Birinci çeyrek hepimiz için güç geçecek. Öncelikle yurtarasındaki siyaset belirsizliklerinin azalmasına epeyce gereksinim duyulan bir devir. Yeni yıla sürprizlerle girdik. Artırımlar geldi, bunların artçılarını da bakılırsaceğiz. Ki bunların endüstriye yansımalarını, günlük tükettiğimiz mal ve hizmetlere yansımalarını da hissedeceğiz. Geçen yıl yapılmış kimi artırımların üzerine yılın birinci çeyreğinde ek artırımların gelmesi ihtimali de yüksek. Bilhassa doğalgaz meblağlarına kur düzeyleri bu biçimde kaldığı durumda yeni artırımların gelme ihtimali de yok değil. Bunun üzerine bir de yurtharicinde artan petrol fiyatlarını ekleyelim, şu anda 80 dolara geldi. Bu bizim ülke olarak cari açığımızı fazlaca olumsuz etkileyen bir faktör. En son tüketiciler olarak da pompa fiyatına yansıyacak bir durum. Bunların hepsini bir ortaya getirdiğimde birinci çeyrek hayli şiddetli geçecek.
Güldağ: Petrolü kesinlikle ayrıyeten konuşalım. Enfl asyonla ilgili şu biçimde diyelim; senin dediklerinden yola çıkarak: Birinci risk, kur artışlarının geçişkenliği. Kasım-Aralık periyodunda doların TL karşısındaki artışı yüzde 41. Kestirme yoldan bu TÜFE’nin üstüne 15-20 puan ekleyecek manasına geliyor. İki, aralık sonu ve ocak başında yapılan artırımların yansımaları. Üç, ÜFE yüzde 80’e dayandı. Tamamı olmaz ancak illa bir kısmı TÜFE’ye yansıyacak. Dört; enfl asyon dünyada da yükseliyor. Navlun fiyatları bu yıl da yüksek kalacak. Enfl asyon ithal etmeye devam edeceğiz. Ve beş; kur hala istikrara gelmedi. 20 Aralık kararlarından daha sonra geldiği düzeyden bu tarafa bir daha euro ve dolar karşısında TL yüzde 15’in üzerinde paha kaybetti. O bir tarafa Artvin’de Atatepe’te yaptığımız geçen yılın son Talih Sohbeti’nden bu tarafa yaşadığımız oynaklığa bak. Öte yandan 13 lira düzeyinde istikrar kazanırsa bir süre dolar/ TL kuru bu biçimde yılın ikinci yarısında enfl asyon açısından olumlu bir seyir bakılırsabiliriz doğrusu.
Ağaoğlu: Birinci çeyrek yurtarasından gelen tesirlerin biraz daha fazla olacağı bir yıl olacak. Kur tarafında bu yılki gelişmeleri direkt enfl asyona bağlamakta yarar var bence. Zira para siyasetinden epey kıymetli bir tesir beklemiyorum. Gelirse kur tarafını üst taraflı tesirler. Yani faiz indiriminde devam olarak karşımıza çıkar üzere görünüyor. O yüzden de enfl asyon hangi düzeylerde tezahür edecek sorusunun yanıtı, bu yılki enfl asyonun da yüzde 25’ler üzerinde olacağını, kurun da en az bu civarda kıymet kaybedeceği bir yıl olarak şimdilik öngörüyorum. Lakin bunu netleştirmek için ben en azından birinci çeyreğin sonunu beklemeyi tercih ederim.
Güldağ: Haklısın. Zira daha iktisada gerçek manada rehberlik edecek bir model, bir program, bir yol haritası yok. Duruma göre hareket ediyoruz. ‘Rekabetçi kur’dan ‘heterodoks siyaset’e geldik artık. Gereğince olgunlaşmamış, her an kuralların değiştiği uygulamalar da ortamı bozuyor, enfl asyonla uğraşın tabanını zayıfl atıyor benim gördüğüm.
Ağaoğlu: Her vakit söylüyorum işin temelinde itimat yatıyor. Peşinen düşünülmemiş, güzel tasarlanmamış olması siyasetleri tahlil etmemizi de uygunca zorlaştırıyor maalesef…
Güldağ: Bir nevi ‘önce ateş edip, daha sonra nişan alma’ halindeyiz. Aslında biz bunun daha evvel de epeyce ceremesini çektik. Fakat ısrarla devam ediyoruz. Kah ihracatçıların getirdiği dövizin yüzde 25’ini TL’ye çevirmesini istiyoruz kah “Haydi bakalım DTH’larınızdan biraz bozdurun” diye telefon ediyoruz iş beşerlerine. Duruma göre. özetlemek gerekirsesı görünüm yeterli değil.
Ağaoğlu: 25 yıl evvel kullanılan, bugünkü dünyanın epey kullanmadığı, yarar getirip getirmeyeceği kuşkulu olan bir enstrüman tekrar devreye konuldu. Kur muhafazalı mevduat üzere, epey eskiye dönülüyor birtakım enstrümanlarda. İleriye gitmemiz gerekirken eskinin fazlaca da işe yaramayan kimi enstrümanlar yenidendan kullanıma açılıyor. Üstelik çağdaş enstrümanların birçok piyasada dururken. Hala daha yüzde 25 periyotlarının düzenlemesi önümüzdeki günlerde yapılacak diye bekliyor bankacılık sistemleri.
Güldağ: Bir iki tane daha ekleyeyim müsaadenle örnekler bakımından, zira son devirde bunlar arttı. örneğin bir daha Merkez Bankası tarafınca temerrüt faizi yüzde 17 olarak belirlendi. Endüstriciler buna önemli bir reaksiyon gösterdi. Zira piyasada faizler 24’lerde vesaire… Dediler ki bu biçimde bu insanları borcunu ödememe noktasına iter. Daima bir ateş ediliyor daha sonradan nişan alma sıkıntısı gündeme geliyor. Ya da deniyor ki Merkez Bankası ihracat yaptığı vakit bunun yüzde 25’ini TL’ye çabucak çevireceksin, Merkez Bankası üzerinden bir bankada bu bu biçimde tutulacak. Artık bunların birçoğu ithalatçı, işini götürecek. Bunu aslına bakarsanız peşinle çevirmek üzere bir tehlike ile karşı karşıyayken bir de elinden bu biçimde bir enstrümanın alınması çok zahmetli bir durum. Bunu da yeni duyuyorum; Merkez Bankası dövizleri bozdurmuyor. Bu epeyce yeni, umarım açılır.
Merkez Bankası’nın ‘kâr’ operasyonu neler getirir?
Güldağ: Bu haftanın dikkat çeken bir gündemi de Merkez Bankası’nın bilançosu 70 milyar Tlira ziyana işaret ederken bir günde130 milyar lira değişiklik göstererek 60 milyar TL bir kâra dönüşmesi oldu.
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nı bana verin, kurun ne olmasını istiyorsanız söyleyin, 6 ay ortasında oraya getiririm. daha sonra yeni bir yüz, yeni bir pasaport ve ülke isterim derim ben. Kuru aşikâr bir düzeye getirmek epey sıkıntı bir iş değildir. Onu tutabilmek güç bir iştir. daha sonrasında ortaya çıkabilecek hasarı kestirmek çok zordur.
Güldağ: İşin esprisi bir yana, o yüzden mi yeni yüz, yeni pasaport istiyorsun?
Ağaoğlu: Yani… Merkez Bankası olunca biroldukca şeyi yapabilirsiniz. Zira paranın işvereni sizsiniz. Ancak bir de işin muhasebesi var. Sürdürülebilirliği var.
Güldağ: Ne oldu artık?
Ağaoğlu: Bütün bir yıl yapılmış olan operasyonlardan, swap süreçlerinden 70 milyar TL bir ziyanı olan bilançoyu, şık bir hale getirmek için çalışan ticari banka üzere bir Merkez Bankamız oldu. Bir günde bu karı yazabilmeniz için, döviz tarafında yahut altın tarafında bir süreç yapmış olmanız lazım. Bunu ne ile yaparsınız? Eski tarihindeki bir durumunuz vardır, birinci giriş fiyatından bilançonuzda duran. Onu bir ikinci tarafa satıp yine geri aldığınızda, satıp aldığınız tarafın bilançosunda bir tesir yaratmaz fakat sizin bilançonuzda eski düşük fiyatta kur yahut altın çıkar, ortada kar yazarsınız, daha sonra yeni fiyattan girer onu yeni yıldan itibaren o yeni fiyatından değerlemeye başlarsınız.
Güldağ: Pekala gerekli miydi? bir epeyce soru işareti yarattı zira…
Ağaoğlu: Gerekir miydi sorusu diğer bir tartışma.Ama Merkez Bankası üzere bir kurumun bu biçimdesine bir adım atmış olması birkaç sorunu birlikteinde getiriyor. örneğin banka ve şirketler bunu siz de yapabilirsiniz diyen bir ahlaki boyutuna ait tartışma var başımda. Ayrıyeten bu durumda ülkenin reytingi yahut dışarıdan algılanması nasıl olur? Merkez Bankanız bunu yaparsa, Türkiye’ye fon sağlayıcı olan finans kurumları buraya nasıl bakar? Hatta ve hatta senin biraz evvel önce ateş edip daha sonra nişan alma benzetmen üzere benim de daima krizlerde söylemiş olduğim ‘önce vurursun daha sonra sorarsın’ misali, yani evvel ben tedbirimi alayım daha sonra bakarım noktasında evvel tedbir aldığınızda bir duralım derler. Bir duralım dediklerinde bizim o gereksinim duyduğumuz fonlama maalesef gelmez Türkiye’ye. Bu Türkiye’nin risklerinin başında bence. Unutmayalım TIME mecmuası son sayısında Türkiye’yi dünya için bir risk olarak göstermiş, 10’uncu sırada.
Güldağ: Gerçekten üzüldüm.
Ağaoğlu: Türkiye açısından bakıldığında olaya, Türkiye’nin reytingi bir sefer daha düşebilir. Hatta ‘çöp’ diye nitelenen düzeyin altına inebilir. Yani fakat maceraperestlerin geldiği ülke pozisyonuna getirilebiliriz. Hal bu biçimde olursa da, bu kadar büyük bir ekonomiyi fonlama gereksiniminizin bu kadar fazla olduğu bir yerde ya fiyatınız epeyce ucuzlar. Ki, büyük ihtimalle o denli olacak.
Güldağ: Bu da gerçek kesimin borçlanmasını etkileyebilir…
Ağaoğlu: Motamot. Burada iki sorun var. Gerçek dalı destekleyecek olan bankacılık bölümü yurtharicindeki bankalardan kâfi limitleri bulamayabilir. İkincisi, gerçek dal bu limitlerin bulunmadığı durumda hammaddeyi peşin almak zorunda kalabilir. Birinci cins hammaddeyi peşin aldınız, geldiniz ülkeye, sattınız TL ile dövizle tedarik ettiniz, yeniden gönderdiniz. Ee, ikinci çeşidi yaptınız bu sefer daha da zorlanacaksınız döviz tedarikinde, üçüncü tıpta yahut dördüncü cinste biraz daha fazla dert çekmeye başlayacaksınız.
Güldağ: bu biçimde bir ortamın oluşmamasını umalım. Zira olursa sürdürülebilir değil. İnanç ortamını sağlamak durumundayız.
Ağaoğlu: Merkez Bankası’nı karlı gösterdiğiniz vakit Hazine’ye para aktaracaksınız.
Güldağ: Daha evvel de yapıldı…
Ağaoğlu: Yapıldı yapılmasına ancak gerçekte olan bir para mı diye baktığınızda, aslında yaratılmış bir kar da diyebilirsiniz buna.
Güldağ: Merkez bunun bağlantısını yapsa tahminen sorular azalır…
Ağaoğlu: Bir öteki kasvet da o… Açıklıkla ve şeff afl ıkla ne yapıldığı anlatılmadığı için ben de şu anda eksik bilgiyle bir yorum yapıyorum. Dışarıdan bakanlar da olayı daha net anlayabilirlerse daha pak tahlil yapabilir. Belirsizliğin olduğu bir ortamda risk artıyor, risk artınca da olumlu etkilenmemiz çok güç.
Petrolde 87 dolar değerli eşik
Güldağ. Petrolde bir daha hareketlenmeler var. Hem genel olarak maliyetler birebir vakitte enfl asyon açısından petrolün seyri de değerli. Nasıl bir projeksiyon çizersin bu yıl için?
Ağaoğlu: Petrolde OPEC’in tesiri yüklü olarak devam ediyor. Üreticiler de koronavirüs niçiniyle yaptığı harcamaları bütçelerden yaptılar. Ve bütçeler geçen sene daha düşük bir petrol fiyatına hedefl iydi, bir ölçü fazla verdiklerini zannediyordum ancak pek o denli görünmüyor. Petrol üreticilerinin buradan gelecek ekstra gelire hala daha gereksinimleri olduğu için onların o ülkeler üstü manipülasyonum bu yıl da devam edecek kaygısını taşıyorum. Bir tüketici ülke olarak bundan fazlaca faydalanabileceğimiz ülke olmayacağız üzere görünüyor. Bence kritik olan düzey, 65,66 dolarlara kadar tahminen düşebiliriz, ancak benim kaygım 87 dolar düzeylerine kadar bir bir daha yükseliş dalgası ortasındayız üzere görünüyor. Önümüzdeki iki ay ortasında 87 dolarlara kadar yükselecekmiş üzere duruyor. 87 doları aşan petrolün 100 dolar hatta biraz daha üzerine çıktığı ihtimalinin olduğu bir yıl bakılırsabiliriz. Bunu gönlüm istiyor mu dersen, fazlaca istemiyor. Benim gönlümden geçen petrol fiyatını 65 dolar yapalım tüm dünya rahat etsin. Doğal bu gönülden geçen ancak, piyasanın istediği 87 dolar 87,5 dolar kritik eşikler olacak bu sene için. Aşağıda da 65 doların altı bu sene için sıkıntı görünüyor, en azından benim teknik tahlillerim onu söylüyor.
Güldağ: Bu her şeyi etkileyecek bir husus. Navlunu da, genel olarak emtiayı da… Bakıyorum navlun meblağları bu sene o denli pek süratle gerileyecekmiş üzere görünmüyor. Şu sıralarda yapılan yıllık mukaveleler konteyner tarafında 1200 dolarlar üzerinden şekilleniyor. Uzakdoğu için söylüyorum. Bu navlun fiyatlarının maliyetleri aşağı çekmede yararının olmayacağını gösteriyor. O denli korona öncesi 500 dolarlık konteyner taşıma fiyatları uzun bir süre geri gelmeyecek. Güç meblağlarının da bariz biçimde geri gelmemesi durumunda bu ithalat faturamızı da büyütecek. Biraz evvel konuşuyorduk, ‘2022’de de enfl asyon ithal edeceğiz’ diye. Bakıyorum Çin’de ÜFE yüzde 12.5. O da ithalat yoluyla bizim enfl asyona yansıyacak. Güç, navlun ve de tüm dünyada besin fiyatlarındaki yükseliş bizim için de değerli risk.
Okumaya devam et...