Bugün büyük kurtarıcı yâd edilecek.
Pekala: Atatürk tanınıyor mu?
Bu nasıl soru diye düşünmeyiniz; okul müfredatıyla Atatürk’ü tanımak imkânsız.
İngiliz filozof John Locke düşün dünyasına “tabula rasa” tabirini soktu. Latince bu kavrama göre, insan zihni doğuştan boş levha üzeredir; vakit geçtikçe bu boş levha insan aklının öğrendikleri ve ömür pratikleriyle dolar…
Atatürk’ün tabula rasa’sı nasıl doldu?
Yani, Atatürk’ün düşünsel kaynakları nelerdi? Entelektüel bilgi birikimini nasıl edindi?
O denli ya… Mutlak otoriter saltanat egemenliğine karşı duruşunu, dogmalara karşı halini nereden edindi?
Bu cins soruları yanıtlamadan Atatürk tanınabilir mi? Salt şahsi biyografik bilgiler ile Atatürk’ü açıklamak ne derece doyurucu cevap verir? Yahut askeri kimliğiyle? Yahut karizması yahut liderliği üzere şahsi özellikleriyle Atatürk tam anlaşılabilir mi? Bu başla Atatürk senelerca, devlet katına hapsedildi. bu biçimdece:
Atatürk salt şekilciliğe indirgendi.
Atatürk, seremoniye indirgendi.
Atatürk, salt popülizme indirgendi.
Günümüz tartışmaları yalnızca bu eksen üzerinden yürüyor. Atatürk’ün niyet dünyasına dair “arkeolojik kazı” yapılmıyor.
Ve: İnsanlarımız, lisanında Atatürk olanı, anıta çelenk koyanı Atatürkçü sanıyor! Gardırop Atatürkçülerin dün olduğu üzere bugün de büyük devrimciyi nasıl yok etmeye çalıştığını kavramakta zorlanıyor! Bu oyunu bozmak lazım…
ARAYAN ASKER
Atatürk’ün tabula rasa‘sını dolduran en değerli araçlarından biri kitap okumak oldu:
Manastır Askeri Lisesi’nde yasak kitaplar okuyan…
Harp Akademisi’nde tek sayfalık “fasikül”/“gazete” çıkaran…
Yüzbaşı iken İstanbul’daki meskeni basılıp yasak yayın sebebiyle gözaltına alınan…
Birinci nazaranv yaptığı Şam’da, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurduğu Tıbbiye’den atılma Dr. Mustafa Cantekin’in dükkânında Fransızca okuduğu ideolojiye, sosyalizme ve ihtilallere ait tartışmalar yapan…
Çanakkale Savaşı’nda karargâh kâtiplerinden Hulki Efendi’ye kitaplar sipariş eden…
Sevgilisi Corinne kitaplar gönderince epey memnun olup teşekkür eden…
Birinci Dünya Savaşı’nda yalnızca 7 Kasım–25 Aralık 1916 tarihleri içindeki içeren 49 günlük müddette (Georges Forsengrive, “Mebadi-i İdeolojiden Birinci Kitap: İlmünnefs” gibi) yedi kitap okuyup sorgulama yapan bir düşün insanı Atatürk.
O devir okuduğu ve üç günde bitirdiği kitaplardan biri, “Allah’ı İnkâr Mümkün müdür?” Müellifi; Vahdeti Bedene inanan Osmanlı’nın kıymetli din alımlarından Şehberderzade Filibeli Ahmet Hilmi. 3 Aralık tarihindeki günlüğüne bu kitaba ilişkin eleştirel fikirlerini yazdı. İlim ve fen (akıl) yolundan yürüyenlerin makbul olduğunu, İmam Gazali, İbn Rüşd, İbn Sina üzerinden yazdı.
Batılı kumandanların, savaş stratejisi dehası olarak kabul ettikleri Atatürk yalnızca savaş kitabı okumadı; hayatı her tarafıyla kavramaya çalıştı.
DÜŞÜN İNSANI
Atatürk’ün okuduğu tüm kitapların listesini verecek değilim.
Evet: Atatürk tanınmalıdır ki, bu hiç o denli söylev vermekle olmaz. Karşınızda Jean- Jacques Rousseau‘nun “Toplum Sözleşmesi” (Mukavele-i İçtimaiyye) yapıtını okuyan…
Montesquieu‘nun “Kanunların Ruhu” (Ruhü’l-Kavânin) yapıtını okuyan…
Ve bireyden yanan Montesquieu özgürlükçülüğü ile toplumsal iradeden yana Rousseau eşitlikçiliği içindeki farklar üzerine baş yoran bir entelektüel var karşınızda…
Sabah kalkmış Cumhuriyet ilan etmiş yahut sabah kalkmış ihtilaller yapmış üzere yüzeysel değerlendirmeler yapılacak biri değil Atatürk.
Örneğin: Rousseau bilinmeden Atatürk’ün devletçi-halkçı yani toplumsal adaletçi “solidarizm” hali anlaşılabilir mi? Atatürk’ün okuyup baş yorduğu, Charles Gide, Charles Rist üzere iktisatta devlet müdahalesini öneren solidarist iktisatçıları kaç kişi tanıyor?
Onun hayatını salt kurtarıcı asker olarak görmek aldatıcı olur; tabula rasa’sı dolu bir düşün insanıydı. Ta 1914 yılında dedi ki:
-“Benim ihtiraslarım var birebir vakitte pek büyükleri, lakin bu ihtiraslar; yüksek mevkiler işgal etmek yahut büyük paralar elde etmek üzere maddi emellerin tatminine taalluk etmiyor. Ben bu ihtiraslarımın gerçekleşmesini vatanıma büyük faydaları dokunacak, bana da liyakatle ifa edilmiş bir görevin canlı iç rahatlığını verecek büyük bir fikrin muvaffakiyetinde arıyorum. Bütün ömrümün prensibi bu olmuştur…”
Kim ki büyük fikirler için yaşar, kendini düşünmeyi unutur. Atatürk salt ülkesini düşünen fikir adamıydı.
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın
Pekala: Atatürk tanınıyor mu?
Bu nasıl soru diye düşünmeyiniz; okul müfredatıyla Atatürk’ü tanımak imkânsız.
İngiliz filozof John Locke düşün dünyasına “tabula rasa” tabirini soktu. Latince bu kavrama göre, insan zihni doğuştan boş levha üzeredir; vakit geçtikçe bu boş levha insan aklının öğrendikleri ve ömür pratikleriyle dolar…
Atatürk’ün tabula rasa’sı nasıl doldu?
Yani, Atatürk’ün düşünsel kaynakları nelerdi? Entelektüel bilgi birikimini nasıl edindi?
O denli ya… Mutlak otoriter saltanat egemenliğine karşı duruşunu, dogmalara karşı halini nereden edindi?
Bu cins soruları yanıtlamadan Atatürk tanınabilir mi? Salt şahsi biyografik bilgiler ile Atatürk’ü açıklamak ne derece doyurucu cevap verir? Yahut askeri kimliğiyle? Yahut karizması yahut liderliği üzere şahsi özellikleriyle Atatürk tam anlaşılabilir mi? Bu başla Atatürk senelerca, devlet katına hapsedildi. bu biçimdece:
Atatürk salt şekilciliğe indirgendi.
Atatürk, seremoniye indirgendi.
Atatürk, salt popülizme indirgendi.
Günümüz tartışmaları yalnızca bu eksen üzerinden yürüyor. Atatürk’ün niyet dünyasına dair “arkeolojik kazı” yapılmıyor.
Ve: İnsanlarımız, lisanında Atatürk olanı, anıta çelenk koyanı Atatürkçü sanıyor! Gardırop Atatürkçülerin dün olduğu üzere bugün de büyük devrimciyi nasıl yok etmeye çalıştığını kavramakta zorlanıyor! Bu oyunu bozmak lazım…
ARAYAN ASKER
Atatürk’ün tabula rasa‘sını dolduran en değerli araçlarından biri kitap okumak oldu:
Manastır Askeri Lisesi’nde yasak kitaplar okuyan…
Harp Akademisi’nde tek sayfalık “fasikül”/“gazete” çıkaran…
Yüzbaşı iken İstanbul’daki meskeni basılıp yasak yayın sebebiyle gözaltına alınan…
Birinci nazaranv yaptığı Şam’da, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurduğu Tıbbiye’den atılma Dr. Mustafa Cantekin’in dükkânında Fransızca okuduğu ideolojiye, sosyalizme ve ihtilallere ait tartışmalar yapan…
Çanakkale Savaşı’nda karargâh kâtiplerinden Hulki Efendi’ye kitaplar sipariş eden…
Sevgilisi Corinne kitaplar gönderince epey memnun olup teşekkür eden…
Birinci Dünya Savaşı’nda yalnızca 7 Kasım–25 Aralık 1916 tarihleri içindeki içeren 49 günlük müddette (Georges Forsengrive, “Mebadi-i İdeolojiden Birinci Kitap: İlmünnefs” gibi) yedi kitap okuyup sorgulama yapan bir düşün insanı Atatürk.
O devir okuduğu ve üç günde bitirdiği kitaplardan biri, “Allah’ı İnkâr Mümkün müdür?” Müellifi; Vahdeti Bedene inanan Osmanlı’nın kıymetli din alımlarından Şehberderzade Filibeli Ahmet Hilmi. 3 Aralık tarihindeki günlüğüne bu kitaba ilişkin eleştirel fikirlerini yazdı. İlim ve fen (akıl) yolundan yürüyenlerin makbul olduğunu, İmam Gazali, İbn Rüşd, İbn Sina üzerinden yazdı.
Batılı kumandanların, savaş stratejisi dehası olarak kabul ettikleri Atatürk yalnızca savaş kitabı okumadı; hayatı her tarafıyla kavramaya çalıştı.
DÜŞÜN İNSANI
Atatürk’ün okuduğu tüm kitapların listesini verecek değilim.
Evet: Atatürk tanınmalıdır ki, bu hiç o denli söylev vermekle olmaz. Karşınızda Jean- Jacques Rousseau‘nun “Toplum Sözleşmesi” (Mukavele-i İçtimaiyye) yapıtını okuyan…
Montesquieu‘nun “Kanunların Ruhu” (Ruhü’l-Kavânin) yapıtını okuyan…
Ve bireyden yanan Montesquieu özgürlükçülüğü ile toplumsal iradeden yana Rousseau eşitlikçiliği içindeki farklar üzerine baş yoran bir entelektüel var karşınızda…
Sabah kalkmış Cumhuriyet ilan etmiş yahut sabah kalkmış ihtilaller yapmış üzere yüzeysel değerlendirmeler yapılacak biri değil Atatürk.
Örneğin: Rousseau bilinmeden Atatürk’ün devletçi-halkçı yani toplumsal adaletçi “solidarizm” hali anlaşılabilir mi? Atatürk’ün okuyup baş yorduğu, Charles Gide, Charles Rist üzere iktisatta devlet müdahalesini öneren solidarist iktisatçıları kaç kişi tanıyor?
Onun hayatını salt kurtarıcı asker olarak görmek aldatıcı olur; tabula rasa’sı dolu bir düşün insanıydı. Ta 1914 yılında dedi ki:
-“Benim ihtiraslarım var birebir vakitte pek büyükleri, lakin bu ihtiraslar; yüksek mevkiler işgal etmek yahut büyük paralar elde etmek üzere maddi emellerin tatminine taalluk etmiyor. Ben bu ihtiraslarımın gerçekleşmesini vatanıma büyük faydaları dokunacak, bana da liyakatle ifa edilmiş bir görevin canlı iç rahatlığını verecek büyük bir fikrin muvaffakiyetinde arıyorum. Bütün ömrümün prensibi bu olmuştur…”
Kim ki büyük fikirler için yaşar, kendini düşünmeyi unutur. Atatürk salt ülkesini düşünen fikir adamıydı.
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın