Elif KARACA
Bayanların global istihdamda daha fazla yer alması için yürütülen çalışmaların sürat kazandığı bir devirde dünyayı sarsan pandeminin ekonomik ve toplumsal hayat üzerinde yıkıcı tesirleri oldu. Bu tesirler en hayli bayanlara ziyan verirken, eğitim ve istihdam açısından uzun bir müddetde elde edilen kazanımların değerli kısmı kaybedildi. ILO datalarına nazaran global olarak bayanların işgücüne iştiraki, pandemidilk evvelki senelerda da düşüşteydi. Türkiye’de de bayanların işgücüne iştiraki uzun yıllardır adamların oldukça gerisindeydi. Pandemi ise durumu daha da kötüleştirdi. Bütün bunları ve daha fazlasını, Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Başekonomisti Aslı Demirgüç-Kunt ile konuştuk.
Dünya Bankası toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki çalışmalarıyla ön saflarda yer alan global kuruluşlardan biri. Bu doğrultuda 2022’de ajandanızda neler olacak?
Cinsiyet eşitliği, Dünya Bankası’nın yoksulluğu bitmiş oldurme ve refahı artırma maksatlarının merkezinde yer alıyor. Bayanların ekonomik olarak güçlendirilmesi verimliliği artırarak beklentiler de dahil olmak üzere kalkınmaya dair sonuçlarda güzelleşme sağlıyor. Kız çocukları ve bayanların erkeklerle tıpkı haklara ve fırsatlara sahip olmadığı hiç bir toplum, ülke yahut iktisadın tam potansiyeline ulaşması kelam konusu olamaz. ILO bilgilerine göre global olarak bayanların işgücüne iştiraki, pandemidilk evvelki senelerda da düşüşteydi. Türkiye’de de bayanların işgücüne iştiraki uzun yıllardır adamların oldukça gerisinde yer alıyordu. Pandemi ise durumu daha da kötüleştirdi. adamların %66’sına kıyasla bayanların yalnızca %29’u işgücüne katılıyor. Bayanlar küresel iktisatta eşit bir role sahip olsaydı, global servet kıymetli ölçüde artabilirdi. Bu niçinle, dünya çapında cinsiyet eşitliğini ve bayanların ekonomik olarak güçlendirilmesini teşvik etmek her vakit işimizin merkezinde yer aldı. Dünya Bankası’nın bu doğrultudaki çalışmaları eğitim ve sıhhatte cinsiyetler ortası farklılıkların kapatılması, daha fazla ve uygun şartlarda istihdam; bayanların arazi, konut ve banka hesapları sahipliği önündeki manilerin kaldırılması üzere ögelere odaklanan bir stratejiye dayanıyor.
Pandemi bilhassa bayanları daha epey etkiledi ve uzun bir müddetde elde edilen kazanımların kıymetli kısmı kaybedildi. Geniş bir bölgenin ekonomilerini izleyen bir ekonomist olarak, mevcut durumu nasıl tanım edersiniz?
COVID-19 bayanlar ve kız çocukları için onlarca yıllık kazanımları bilakis çevirerek işleri daha da kötüleştirdi. Okulların kapanması ve sıhhat hizmetlerinin kesintiye uğraması öğrenme kayıplarına yol açmış, ergen gebeliklerini ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riskini artırmış olabilir. Bayanlar kriz sırasında erkeklerden daha yüksek oranda işlerini kaybederken; bayanların sahip olduğu ve yönettiği işletmeler de daha fazla ziyan gördü. Yaptığımız araştırmalar bayan liderliğindeki işletmelerin satışlarında daha büyük bir düşüş yaşadığını, daha fazla finansal riskle karşı karşıya kaldığını gösterirken, bunlara karşın krizie dayanıklılık ve yenilikle cevap verdiler. Bayanların idaresindeki küçük işletmeler, erkekler tarafınca yönetilenlere kıyasla dijital platformların kullanmasını daha fazla artırdı. Bilgilere göre, Türkiye’de bayan çalışanların konaklama, yemek, turizm ve başka hizmetler üzere ‘ön saf’ dallarda istihdam edildikleri için işsiz kalma olasılıkları erkeklere bakılırsa üç kat daha fazla. Pandemide aile ve çocuk bakımına yönelik ekstra talep de bayanlara yüklenince iş gücünden ayrılmalarına niye oldu. Onları istihdam piyasasına geri getirmek güç olabilir. Yapılan araştırmalar pandeminin bayanların gelirlerine ve mesleklerindeki ilerlemeye de erkeklerden daha fazla ziyan verdiğini ve potansiyel olarak fiyat eşitsizliğini daha da artırdığını gösteriyor. Yalnızca son kayıpları telafi etmekle kalmayıp daha uzun vadeli bir düzgünleşme sağlamak için epeyce daha fazla çalışmamız gerekiyor.
Bayanlar bir epey alanda gereğince temsil edilmiyor. Gelişmekte olan ekonomilerde durum gelişmiş ülkelere nazaran fazlaca daha berbat. Sizce bunun niçinleri neler ve bu durum nasıl değiştirilebilir?
Cinsiyet eşitliğine ulaşmak kısa vadeli bir müddetç değil. Ferdî seviyede bayan erkek hepimizi içine alan toplumsal bir uğraş gerektirir ve oğullarımızı ve kızlarımızı eşit olarak yetiştirerek ve bayanların yapabilecekleri ve yapamayacakları konusundaki yerleşik zihniyetleri değiştirmek şartıyla meskende başlar. Toplumsal değişim, hayatın her alanında cinsiyet eşitliğini sağlamak için en sağlam araçtır.
Türkiye’de bayan istihdamında daha kuvvetli bir işgücü piyasası için kısa ve orta vadeli görünümde nasıl bir tablo kelam konusu?
Türkiye’de pandemi öncesinde bayanların işgücüne iştirak oranı, OECD ortalaması olan %44’e kıyasla aslına bakarsan pek düşüktü. Yüksek eğitimli bayanlar içinde finansal hizmetlere nispeten yüksek erişime karşın, Türk bayanlarının kıymetli bir kısmı hala finansmana ve istihdam fırsatlarına erişimde açık ve örtülü önyargılarla karşı karşıya. Küresel Findex data tabanımıza nazaran, tüm dünyada adamların yüzde 72’sine kıyasla bayanların yüzde 65’inin bir banka hesabı var. Türkiye’de banka hesabı sahipliğinde bayan ve erkek içindeki fark, Bangladeş ve Pakistan ile birlikte dünyanın en yüksekleri içinde. Bu, bayanların işgücüne iştirakini artırmanın önündeki değerli bir manisi ortaya koyuyor. Bayanlar tarafınca yönetilen işletmeler, bilhassa KOBİ’ler daha küçük bir varlık tabanına sahip ve kayıt dışı iktisatta faaliyet gösterme olasılıkları daha yüksek. Bu faktörler bayanların kredi alma ihtiyaçlarını karşılamasını zorlaştırabiliyor. İşletme anketlerimize nazaran, Türkiye’de işletme bir bayan tarafınca yönetildiğinde kredilerin %58’i, işletme bir erkek tarafınca yönetildiğinde ise %37’si teminat gerektiriyor. Türkiye’de e-ticaret pandemide fazlaca süratli büyüdü. Bayanlara ilişkin işletmelerin hissesi yüzde 10’dan az bulunmasına karşın, e-ticaret platformlarında faaliyet gösteren işletmelerin yüzde 25’e yakını bayanlara ilişkin. Bu, bayanlara ilişkin işletmeler ile öbürleri içindeki uçurumu kapatmada dijital teknolojilerin kuvvetli potansiyeline işaret ediyor.
Başarılarla dolu bir mesleğiniz var. Bir bayan olarak alanınızda başarılı olmak için ne üzere pürüzlerle karşılaştınız ve nasıl başa çıktınız?
Teşekkür ederim. Temelinde hayli şanslıydım. birinci vakit içinderda, fazlaca sevgi dolu ve destekleyici bir ailede doğdum. Tek çocuk olarak ve başaramayacağım hiç bir şey olmadığını hissederek büyüdüm. Ailemin sevgisi ve rehberliği ömrüm boyunca değerli bir güç kaynağı oldu. İkincisi, eşim hırsımı teşvik eden ve mesleğini asla benimkinin üzerine koymayan bir partner oldu. Son olarak, ilgi alanlarım beni Dünya Bankası üzere cinsiyet eşitliğini ön planda tutan bir kurumda çalışmaya yönlendirdiği için bir kere daha şanslıydım. Bu yüzden meslektaşlarım da takviye oldular ve cinsiyetimden dolayı pürüzlerle karşılaştığımı söyleyemem. birebir vakitte, aile ve meslek içindeki dengeyi sağlamanın en güç olduğu vakit çoklukla çocuklarınızın küçük olduğu devirler ve bu benim için de geçerliydi. Anlayışlı bir yöneticiye sahip olmak ise her şeyi değiştiriyor.
Kendi tecrübenize dayanarak sizin alanınızda meslek yapmayı düşünen bayanlara ne üzere tavsiyelerde bulunursunuz?
İktisat okuyan bir kızım var ve şu anda finans alanında doktora yapıyor, bu yüzden bu soruyu kendime soruyorum ve kolay bir yanıtı olduğunu düşünmüyorum. Sevdiğiniz şeyi yapmanın, sıkı çalışmanın ve sebat etmenin kıymetli olduğuna inanıyorum. Kaçınılmaz olarak aksilikler olacaktır, lakin tecrübelerime nazaran, başarılı olanlar devam etme tutkusuna ve kararlılığına sahip olanlar.
Okumaya devam et...
Bayanların global istihdamda daha fazla yer alması için yürütülen çalışmaların sürat kazandığı bir devirde dünyayı sarsan pandeminin ekonomik ve toplumsal hayat üzerinde yıkıcı tesirleri oldu. Bu tesirler en hayli bayanlara ziyan verirken, eğitim ve istihdam açısından uzun bir müddetde elde edilen kazanımların değerli kısmı kaybedildi. ILO datalarına nazaran global olarak bayanların işgücüne iştiraki, pandemidilk evvelki senelerda da düşüşteydi. Türkiye’de de bayanların işgücüne iştiraki uzun yıllardır adamların oldukça gerisindeydi. Pandemi ise durumu daha da kötüleştirdi. Bütün bunları ve daha fazlasını, Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Başekonomisti Aslı Demirgüç-Kunt ile konuştuk.
Dünya Bankası toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki çalışmalarıyla ön saflarda yer alan global kuruluşlardan biri. Bu doğrultuda 2022’de ajandanızda neler olacak?
Cinsiyet eşitliği, Dünya Bankası’nın yoksulluğu bitmiş oldurme ve refahı artırma maksatlarının merkezinde yer alıyor. Bayanların ekonomik olarak güçlendirilmesi verimliliği artırarak beklentiler de dahil olmak üzere kalkınmaya dair sonuçlarda güzelleşme sağlıyor. Kız çocukları ve bayanların erkeklerle tıpkı haklara ve fırsatlara sahip olmadığı hiç bir toplum, ülke yahut iktisadın tam potansiyeline ulaşması kelam konusu olamaz. ILO bilgilerine göre global olarak bayanların işgücüne iştiraki, pandemidilk evvelki senelerda da düşüşteydi. Türkiye’de de bayanların işgücüne iştiraki uzun yıllardır adamların oldukça gerisinde yer alıyordu. Pandemi ise durumu daha da kötüleştirdi. adamların %66’sına kıyasla bayanların yalnızca %29’u işgücüne katılıyor. Bayanlar küresel iktisatta eşit bir role sahip olsaydı, global servet kıymetli ölçüde artabilirdi. Bu niçinle, dünya çapında cinsiyet eşitliğini ve bayanların ekonomik olarak güçlendirilmesini teşvik etmek her vakit işimizin merkezinde yer aldı. Dünya Bankası’nın bu doğrultudaki çalışmaları eğitim ve sıhhatte cinsiyetler ortası farklılıkların kapatılması, daha fazla ve uygun şartlarda istihdam; bayanların arazi, konut ve banka hesapları sahipliği önündeki manilerin kaldırılması üzere ögelere odaklanan bir stratejiye dayanıyor.
Pandemi bilhassa bayanları daha epey etkiledi ve uzun bir müddetde elde edilen kazanımların kıymetli kısmı kaybedildi. Geniş bir bölgenin ekonomilerini izleyen bir ekonomist olarak, mevcut durumu nasıl tanım edersiniz?
COVID-19 bayanlar ve kız çocukları için onlarca yıllık kazanımları bilakis çevirerek işleri daha da kötüleştirdi. Okulların kapanması ve sıhhat hizmetlerinin kesintiye uğraması öğrenme kayıplarına yol açmış, ergen gebeliklerini ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riskini artırmış olabilir. Bayanlar kriz sırasında erkeklerden daha yüksek oranda işlerini kaybederken; bayanların sahip olduğu ve yönettiği işletmeler de daha fazla ziyan gördü. Yaptığımız araştırmalar bayan liderliğindeki işletmelerin satışlarında daha büyük bir düşüş yaşadığını, daha fazla finansal riskle karşı karşıya kaldığını gösterirken, bunlara karşın krizie dayanıklılık ve yenilikle cevap verdiler. Bayanların idaresindeki küçük işletmeler, erkekler tarafınca yönetilenlere kıyasla dijital platformların kullanmasını daha fazla artırdı. Bilgilere göre, Türkiye’de bayan çalışanların konaklama, yemek, turizm ve başka hizmetler üzere ‘ön saf’ dallarda istihdam edildikleri için işsiz kalma olasılıkları erkeklere bakılırsa üç kat daha fazla. Pandemide aile ve çocuk bakımına yönelik ekstra talep de bayanlara yüklenince iş gücünden ayrılmalarına niye oldu. Onları istihdam piyasasına geri getirmek güç olabilir. Yapılan araştırmalar pandeminin bayanların gelirlerine ve mesleklerindeki ilerlemeye de erkeklerden daha fazla ziyan verdiğini ve potansiyel olarak fiyat eşitsizliğini daha da artırdığını gösteriyor. Yalnızca son kayıpları telafi etmekle kalmayıp daha uzun vadeli bir düzgünleşme sağlamak için epeyce daha fazla çalışmamız gerekiyor.
Bayanlar bir epey alanda gereğince temsil edilmiyor. Gelişmekte olan ekonomilerde durum gelişmiş ülkelere nazaran fazlaca daha berbat. Sizce bunun niçinleri neler ve bu durum nasıl değiştirilebilir?
Cinsiyet eşitliğine ulaşmak kısa vadeli bir müddetç değil. Ferdî seviyede bayan erkek hepimizi içine alan toplumsal bir uğraş gerektirir ve oğullarımızı ve kızlarımızı eşit olarak yetiştirerek ve bayanların yapabilecekleri ve yapamayacakları konusundaki yerleşik zihniyetleri değiştirmek şartıyla meskende başlar. Toplumsal değişim, hayatın her alanında cinsiyet eşitliğini sağlamak için en sağlam araçtır.
Türkiye’de bayan istihdamında daha kuvvetli bir işgücü piyasası için kısa ve orta vadeli görünümde nasıl bir tablo kelam konusu?
Türkiye’de pandemi öncesinde bayanların işgücüne iştirak oranı, OECD ortalaması olan %44’e kıyasla aslına bakarsan pek düşüktü. Yüksek eğitimli bayanlar içinde finansal hizmetlere nispeten yüksek erişime karşın, Türk bayanlarının kıymetli bir kısmı hala finansmana ve istihdam fırsatlarına erişimde açık ve örtülü önyargılarla karşı karşıya. Küresel Findex data tabanımıza nazaran, tüm dünyada adamların yüzde 72’sine kıyasla bayanların yüzde 65’inin bir banka hesabı var. Türkiye’de banka hesabı sahipliğinde bayan ve erkek içindeki fark, Bangladeş ve Pakistan ile birlikte dünyanın en yüksekleri içinde. Bu, bayanların işgücüne iştirakini artırmanın önündeki değerli bir manisi ortaya koyuyor. Bayanlar tarafınca yönetilen işletmeler, bilhassa KOBİ’ler daha küçük bir varlık tabanına sahip ve kayıt dışı iktisatta faaliyet gösterme olasılıkları daha yüksek. Bu faktörler bayanların kredi alma ihtiyaçlarını karşılamasını zorlaştırabiliyor. İşletme anketlerimize nazaran, Türkiye’de işletme bir bayan tarafınca yönetildiğinde kredilerin %58’i, işletme bir erkek tarafınca yönetildiğinde ise %37’si teminat gerektiriyor. Türkiye’de e-ticaret pandemide fazlaca süratli büyüdü. Bayanlara ilişkin işletmelerin hissesi yüzde 10’dan az bulunmasına karşın, e-ticaret platformlarında faaliyet gösteren işletmelerin yüzde 25’e yakını bayanlara ilişkin. Bu, bayanlara ilişkin işletmeler ile öbürleri içindeki uçurumu kapatmada dijital teknolojilerin kuvvetli potansiyeline işaret ediyor.
Başarılarla dolu bir mesleğiniz var. Bir bayan olarak alanınızda başarılı olmak için ne üzere pürüzlerle karşılaştınız ve nasıl başa çıktınız?
Teşekkür ederim. Temelinde hayli şanslıydım. birinci vakit içinderda, fazlaca sevgi dolu ve destekleyici bir ailede doğdum. Tek çocuk olarak ve başaramayacağım hiç bir şey olmadığını hissederek büyüdüm. Ailemin sevgisi ve rehberliği ömrüm boyunca değerli bir güç kaynağı oldu. İkincisi, eşim hırsımı teşvik eden ve mesleğini asla benimkinin üzerine koymayan bir partner oldu. Son olarak, ilgi alanlarım beni Dünya Bankası üzere cinsiyet eşitliğini ön planda tutan bir kurumda çalışmaya yönlendirdiği için bir kere daha şanslıydım. Bu yüzden meslektaşlarım da takviye oldular ve cinsiyetimden dolayı pürüzlerle karşılaştığımı söyleyemem. birebir vakitte, aile ve meslek içindeki dengeyi sağlamanın en güç olduğu vakit çoklukla çocuklarınızın küçük olduğu devirler ve bu benim için de geçerliydi. Anlayışlı bir yöneticiye sahip olmak ise her şeyi değiştiriyor.
Kendi tecrübenize dayanarak sizin alanınızda meslek yapmayı düşünen bayanlara ne üzere tavsiyelerde bulunursunuz?
İktisat okuyan bir kızım var ve şu anda finans alanında doktora yapıyor, bu yüzden bu soruyu kendime soruyorum ve kolay bir yanıtı olduğunu düşünmüyorum. Sevdiğiniz şeyi yapmanın, sıkı çalışmanın ve sebat etmenin kıymetli olduğuna inanıyorum. Kaçınılmaz olarak aksilikler olacaktır, lakin tecrübelerime nazaran, başarılı olanlar devam etme tutkusuna ve kararlılığına sahip olanlar.
Okumaya devam et...