semaver
Active member
Covid-19 pandemisiyle gayrette aşılamanın değerine işaret eden uzmanlar, aşıyı destekleyenler, aşıyı reddedenler ve aşıdan kaçınanlar diye üç küme olduğunu fark etmek gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, bilhassa aşı telaşı olanlarla motivasyonel yaklaşımlarla görüşmenin aşılanma oranlarını arttıracağını kaydetti. Uzmanlar, aşı olmadan evvel ya da aşı olduktan daha sonra aşının biyolojik tesirinden bağımsız olarak ortaya çıkan kimi psikiyatrik belirtilere de dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, aşı derdiyle aşıyla ortaya çıkan psikofizyolojik belirtilere ait bilgi verdi.
Pandemiyle gayrette aşılama değerli
Covid-19 pandemisinin idaresinde aşılanmanın büyük ehemmiyet arz ettiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, devletin aşılanmanın yaygınlaşması için büyük efor sarf etmesine rağmen pandemindilk evvel filizlenmeye başlamış olan genel aşı aykırılığının Covid-19 aşılarıyla da devam ettiğini söylemiş oldu.
Bir yandan bilgi yığınında boğulurken bir yandan asıl bilinmesi gereken dataların paylaşılmadığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bir yandan da ortasında yaşadığımız hakikat ötesi (post-truth) çağında psödobilim (yalancı bilim) insanları kendi gerçeklerini yaratarak büyük bir baş karışıklığına niye oluyorlar.” dedi.
Aşı olma ihtimali olan küme ortada eziliyor
Aşıyı savunanlar ve aşı aksileri biçiminde bir kutuplaşmayla aslında aşı olma ihtimali olan bir kümenin ortada ezildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu küme aşıdan kaygılanan, çekinen fakat ne aşı ne de bilim aykırısı olmayanlar. Onlar da aşı tersleriyle tıpkı potada eritiliyorlar. Üstelik kendilerine yöneltilen “cahil” “sorumsuz” “bencil” suçlamalarıyla aşı korkularıyla ilgili kimselerle de konuşamıyorlar. Aşıdan kaygılanan ve kaçınan birfazlaca kişi hem kimseye ziyan vermemek ismine tıpkı vakitte COVID-19 olmaktan kaygı duyduklarından aslında toplum içine fazla çıkmadan izole bir hayat sürdürmek zorunda kalıyorlar.” dedi.
Aşı korkusu olanlar motive edilebilir
Aşıyı destekleyenler, aşıyı reddedenler ve aşıdan kaçınanlar diye üç küme olduğunu fark etmek gerektiğini vurgulayan Ünsalver, bilhassa aşı korkusu olanlarla motivasyonel yaklaşımlarla görüşmenin aşılanma oranlarını arttıracağını kaydetti.
Psikiyatrik belirtiler olabilir
Aşı olmadan evvel ya da aşı olduktan daha sonra aşının biyolojik tesirinden bağımsız olarak ortaya çıkan kimi psikiyatrik belirtiler olabileceğine dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu psikiyatrik belirtileri yaşayan bireyler, aşının yan tesir ortaya çıkardığını düşünerek daha da fazlaca kaygılanabilir ve korkuyla bağlantılı fizikî belirtiler daha da artabilir. Aşıya verilebilecek psikofizyolojik karşılıklar bilinirse psikiyatrik müdahale ile bu belirtiler ortadan kalkacağı için aşıdan korkma ve kaçınma azalacaktır.” diye konuştu.
Üç farklı psikofizyolojik belirti görülebilir
Aşıyla ortaya çıkan üç farklı psikofizyolojik belirti kümesi olabileceğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, bunlardan birincisinin akut gerilim yansısı olduğunu belirterek şunları söylemiş oldu:
“Bu tüm memelilerde tehdit/ tehlike durumlarında devreye giren ve vücutta otonom yani kendi başına şuurun denetimi olmadan faaliyet gösteren hudut sisteminin sempatik kolunun faaliyete hâkim olması kararı kişinin tehdit/tehlikeden kaçtığı ya da savaştığı durumdur. Sempatik hudut sistem faaliyetinin artması kararında kalp atım suratında artış (çarpıntı), süratli nefes alıp verme ve bunun kararında baş dönmesi ya da göz kararması, nefes almakta zorlanma, ellerde ve ayaklarda uyuşma, terleme, titreme üzere fizikî belirtiler olur.
Gerilim cevabı, aşıya reaksiyon halinde yorumlanabilir
Aşı daha sonrası bu karşılık ortaya çıkarsa kişi aşıya alerjik bir cevap verdiğini ve bu yüzden boğulup öleceğini düşünebilir ve bunun kararında akut gerilim belirtileri daha da epey artarak kişi bir kısır döngüye girebilir. Bunları deneyimlemek biroldukça kişi için travmatik olabilir. Zira kişi bunu bir gerilim cevabı değil, aşıya reaksiyon olarak yorumlayabilir. Kimileri ise bunun aşıya verilen gerilim karşılığı olduğunu bilse bile tüm bu bedensel belirtileri deneyimlemek o kadar ürkütücü olabilir ki kişi hem ikinci doz aşıdan kaçınacaktır birebir vakitte etrafa aşının kaçınılması gereken bir şey olduğunu aktaracaktır.”
Baş dönmesi, göz kararması, bayılma ortaya çıkabilir
Aşıya verilebilecek ikinci psikofizyolojik cevabın “vazovagal tepki” olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu kan görür görmez ya da iğne yaptırdığında bayılan kişilerdekine emsal bir durumdur. Kimi şahıslarda gerilime cevap olarak sempatik hudut sistemi baskın faaliyet gösterirken kimi bireylerde ise zıt sistem olan parasempatik sistem gereğinden çok faaliyet göstererek bunun kararında baş dönmesi, göz kararması, mide bulantısı, terleme ve bayılma olabilir. Bu şahıslarda parasempatik faaliyetin baskın olması sebebiyle tansiyon düşüklüğü olur ve beyne kâfi kan pompalanmadığı için kısa periyodik şuur kaybı olabilir.” ihtarında bulundu.
Kas güçsüzlüğü, felç üzere hissetme yaşanabilir
Üçüncü ve en ender olan psikofizyolojik karşılığın ise disosiyatif nörolojik belirtiler olduğunu tabir eden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bunlar nörolojik ya da diğer bir tıbbi niçini olmayan ruhsal kökenli kas güçsüzlüğü ve hatta felçmiş üzere hissetme, konuşmada bozulma, şuur bulanıklığı, epilepsiyi taklit eden nöbetler biçiminde olabilir. Bu belirtiler aşıdan daha sonrasında ortaya çıkmayıp birkaç gün daha sonra gelişebilir ve bu sebeple aşıya bağlı olarak yorumlanma ihtimali en yüksek olan belirtilerdir.” diye konuştu.
Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, aşı olmayan ve aşıdan kaygılanan şahısların, aşı olma tecrübesi daha sonrasında kimlerin ne çeşit etkilenme yaşadığına dair artmış seçici bir dikkat halinde olduklarından bu tıp psikofizyolojik karşılıkları da aşıyla ilişkilendirebileceğine dikkat çekti.
Aşıların yan tesirleriyle ilgili bilgi verilmeli
Derdi yüksek şahısların kaygılandıkları mevzu her neyse onunla ilgili kendi olumsuz beklentilerini destekleyen ipuçlarını aradıklarını ve bilişsel bir çarpıtma ile bu bilgileri olduğundan daha büyük gördüklerini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Özellikle de aşı daha sonrası oluşan biyolojik yan tesirler açık bir biçimde raporlanmadığından yani bilgi eksikliğinden dolayı aşı tasası olan kişi etrafında gördüğü duyduğu aşı daha sonrası ortaya çıkan her çeşit belirtinin aşıdan kaynaklı olduğu biçiminde bir indirgeme yapacaktır. Bu sebeple aşıların yan tesirleri bilimsel formüllerle tespit edilip halka açık hale gelmelidir. Anksiyete bozukluğu sebebiyle ya da aşı anksiyetesi niçiniyle aşı olmaktan kaçınan bireyler belirlenebilirse psikiyatrik takviyeyle aşı olmayı kabul etmeleri kolaylaşabilir.”
Hibya Haber Ajansı
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, aşı derdiyle aşıyla ortaya çıkan psikofizyolojik belirtilere ait bilgi verdi.
Pandemiyle gayrette aşılama değerli
Covid-19 pandemisinin idaresinde aşılanmanın büyük ehemmiyet arz ettiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, devletin aşılanmanın yaygınlaşması için büyük efor sarf etmesine rağmen pandemindilk evvel filizlenmeye başlamış olan genel aşı aykırılığının Covid-19 aşılarıyla da devam ettiğini söylemiş oldu.
Bir yandan bilgi yığınında boğulurken bir yandan asıl bilinmesi gereken dataların paylaşılmadığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bir yandan da ortasında yaşadığımız hakikat ötesi (post-truth) çağında psödobilim (yalancı bilim) insanları kendi gerçeklerini yaratarak büyük bir baş karışıklığına niye oluyorlar.” dedi.
Aşı olma ihtimali olan küme ortada eziliyor
Aşıyı savunanlar ve aşı aksileri biçiminde bir kutuplaşmayla aslında aşı olma ihtimali olan bir kümenin ortada ezildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu küme aşıdan kaygılanan, çekinen fakat ne aşı ne de bilim aykırısı olmayanlar. Onlar da aşı tersleriyle tıpkı potada eritiliyorlar. Üstelik kendilerine yöneltilen “cahil” “sorumsuz” “bencil” suçlamalarıyla aşı korkularıyla ilgili kimselerle de konuşamıyorlar. Aşıdan kaygılanan ve kaçınan birfazlaca kişi hem kimseye ziyan vermemek ismine tıpkı vakitte COVID-19 olmaktan kaygı duyduklarından aslında toplum içine fazla çıkmadan izole bir hayat sürdürmek zorunda kalıyorlar.” dedi.
Aşı korkusu olanlar motive edilebilir
Aşıyı destekleyenler, aşıyı reddedenler ve aşıdan kaçınanlar diye üç küme olduğunu fark etmek gerektiğini vurgulayan Ünsalver, bilhassa aşı korkusu olanlarla motivasyonel yaklaşımlarla görüşmenin aşılanma oranlarını arttıracağını kaydetti.
Psikiyatrik belirtiler olabilir
Aşı olmadan evvel ya da aşı olduktan daha sonra aşının biyolojik tesirinden bağımsız olarak ortaya çıkan kimi psikiyatrik belirtiler olabileceğine dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu psikiyatrik belirtileri yaşayan bireyler, aşının yan tesir ortaya çıkardığını düşünerek daha da fazlaca kaygılanabilir ve korkuyla bağlantılı fizikî belirtiler daha da artabilir. Aşıya verilebilecek psikofizyolojik karşılıklar bilinirse psikiyatrik müdahale ile bu belirtiler ortadan kalkacağı için aşıdan korkma ve kaçınma azalacaktır.” diye konuştu.
Üç farklı psikofizyolojik belirti görülebilir
Aşıyla ortaya çıkan üç farklı psikofizyolojik belirti kümesi olabileceğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, bunlardan birincisinin akut gerilim yansısı olduğunu belirterek şunları söylemiş oldu:
“Bu tüm memelilerde tehdit/ tehlike durumlarında devreye giren ve vücutta otonom yani kendi başına şuurun denetimi olmadan faaliyet gösteren hudut sisteminin sempatik kolunun faaliyete hâkim olması kararı kişinin tehdit/tehlikeden kaçtığı ya da savaştığı durumdur. Sempatik hudut sistem faaliyetinin artması kararında kalp atım suratında artış (çarpıntı), süratli nefes alıp verme ve bunun kararında baş dönmesi ya da göz kararması, nefes almakta zorlanma, ellerde ve ayaklarda uyuşma, terleme, titreme üzere fizikî belirtiler olur.
Gerilim cevabı, aşıya reaksiyon halinde yorumlanabilir
Aşı daha sonrası bu karşılık ortaya çıkarsa kişi aşıya alerjik bir cevap verdiğini ve bu yüzden boğulup öleceğini düşünebilir ve bunun kararında akut gerilim belirtileri daha da epey artarak kişi bir kısır döngüye girebilir. Bunları deneyimlemek biroldukça kişi için travmatik olabilir. Zira kişi bunu bir gerilim cevabı değil, aşıya reaksiyon olarak yorumlayabilir. Kimileri ise bunun aşıya verilen gerilim karşılığı olduğunu bilse bile tüm bu bedensel belirtileri deneyimlemek o kadar ürkütücü olabilir ki kişi hem ikinci doz aşıdan kaçınacaktır birebir vakitte etrafa aşının kaçınılması gereken bir şey olduğunu aktaracaktır.”
Baş dönmesi, göz kararması, bayılma ortaya çıkabilir
Aşıya verilebilecek ikinci psikofizyolojik cevabın “vazovagal tepki” olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bu kan görür görmez ya da iğne yaptırdığında bayılan kişilerdekine emsal bir durumdur. Kimi şahıslarda gerilime cevap olarak sempatik hudut sistemi baskın faaliyet gösterirken kimi bireylerde ise zıt sistem olan parasempatik sistem gereğinden çok faaliyet göstererek bunun kararında baş dönmesi, göz kararması, mide bulantısı, terleme ve bayılma olabilir. Bu şahıslarda parasempatik faaliyetin baskın olması sebebiyle tansiyon düşüklüğü olur ve beyne kâfi kan pompalanmadığı için kısa periyodik şuur kaybı olabilir.” ihtarında bulundu.
Kas güçsüzlüğü, felç üzere hissetme yaşanabilir
Üçüncü ve en ender olan psikofizyolojik karşılığın ise disosiyatif nörolojik belirtiler olduğunu tabir eden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, “Bunlar nörolojik ya da diğer bir tıbbi niçini olmayan ruhsal kökenli kas güçsüzlüğü ve hatta felçmiş üzere hissetme, konuşmada bozulma, şuur bulanıklığı, epilepsiyi taklit eden nöbetler biçiminde olabilir. Bu belirtiler aşıdan daha sonrasında ortaya çıkmayıp birkaç gün daha sonra gelişebilir ve bu sebeple aşıya bağlı olarak yorumlanma ihtimali en yüksek olan belirtilerdir.” diye konuştu.
Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, aşı olmayan ve aşıdan kaygılanan şahısların, aşı olma tecrübesi daha sonrasında kimlerin ne çeşit etkilenme yaşadığına dair artmış seçici bir dikkat halinde olduklarından bu tıp psikofizyolojik karşılıkları da aşıyla ilişkilendirebileceğine dikkat çekti.
Aşıların yan tesirleriyle ilgili bilgi verilmeli
Derdi yüksek şahısların kaygılandıkları mevzu her neyse onunla ilgili kendi olumsuz beklentilerini destekleyen ipuçlarını aradıklarını ve bilişsel bir çarpıtma ile bu bilgileri olduğundan daha büyük gördüklerini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Özellikle de aşı daha sonrası oluşan biyolojik yan tesirler açık bir biçimde raporlanmadığından yani bilgi eksikliğinden dolayı aşı tasası olan kişi etrafında gördüğü duyduğu aşı daha sonrası ortaya çıkan her çeşit belirtinin aşıdan kaynaklı olduğu biçiminde bir indirgeme yapacaktır. Bu sebeple aşıların yan tesirleri bilimsel formüllerle tespit edilip halka açık hale gelmelidir. Anksiyete bozukluğu sebebiyle ya da aşı anksiyetesi niçiniyle aşı olmaktan kaçınan bireyler belirlenebilirse psikiyatrik takviyeyle aşı olmayı kabul etmeleri kolaylaşabilir.”
Hibya Haber Ajansı