Güldağ: Dünya gazetesi olarak gerçek kesim temsilcileriyle, firmalarla sık sık bir ortaya geliyoruz. Bizim bıkıp usanmadan sorduğumuz soru; ‘Yeni ne var ile birlikte ‘işler nasıl’ sorusudur. Şu sıralar iş dünyasının aktörlerinden bir epeyce düşünce dinliyoruz. Hammadde ile, dallardaki işleyişlerle ilgili. Lakin ‘Sizin işiniz nasıl’ diye sorduğumuzda ‘bizim işler iyi’ cevabını da içtenlikle alıyoruz. Sayılara da az fazlaca yansıyor bu. İhracat performansı yeterli. Sanayi üretimi güzel gidiyor. Artış suratında yavaşlama olsa da… Keza kapasite kullanması o denli. Bütçe tarafında, bu yıl için hedefl enen 245 milyar TL’lik açığın 78 milyar lira ile epey altındayız. Kaldı ki, hedefl enen açığın GSMH’ya oranı yüzde 3.5. ABD yüzde 10’ların üzerinde geziniyor. Avrupa Birliği ülkeleri keza o denli… Yani, bütçede bir çok hareket alanı var, bu salgın daha sonrası periyoda hazırlanmak için. Cari açıkta yıllık bazda gerileme sürüyor. Geçen sene 35 milyar dolar açık vermiştik. Bu yıl 20 milyar dolara gelebiliriz. Türk Lirası’nda belirli bir durulma oldu.
Ağaoğlu: Artık bu optimist tarafa bir-iki şey daha ekleyeyim; elektrik tüketimi yıllık bazda yüzde 11 arttı. Bunun değerli bir kısmı da endüstriden geliyor. İkincisi, turizmde son aylarda her şeye karşın üzücü gitmedik. Hizmet bölümü biraz toparlanmaya başladı, restoranlar açıldı, kafeler açıldı.
Güldağ: Lakin öte yandan, bu biçimde yatırımların arttığı, orijinal bir dinamizmin iş hayatına sirayet ettiği bir havayı da yaşayamıyoruz. İsmini koyamadığımız bır eza, bir belirsizlik hali var…
Ağaoğlu: Tam olağanlaşma olamıyor, delta varyantı niçiniyle… Çin’in negatif ayrışması üzere bahisleri da göz önüne alınca dünyadan gelen epey da rehavete kapılacağımız bir optimistlik yok.
Güldağ: Delta, tedarik zincirlerini yeniden koparmaya başladı…
Ağaoğlu: O denli. Öte yandan, piyasa bilhassa ABD’de enflasyonun süreksiz olduğunu düşünüyor. Bu da optimist taraf. Biz bu optimistlik durumundan niye gereğince faydalanmıyoruz sıkıntısına gelince, niye yatırımlar olmuyor diye baktığımızda, birkaç faktör var. Bir tanesi, ucuz krediler, bu biçimdesi bir nakdî genişleme ister istemez enflasyon yaratıyor. Ayrıyeten, bizim şu anda enflasyon sayılarımızda bir sorun var. Şeff afl ık ismine… Gerçeği yansıtıp yansıtmadığına dair bir güvensizlik var.
Güldağ: aslına bakarsan bu şeff afl ık konusu başa bela oldu. Yalnızca enflasyon sıkıntısı de değil. Hadise sayısında da birebir meşakkat var. İngiltere, bizi kırmızı listede tutuyor. İngiltere kıymetli zira turizmde üç büyük kaynak pazarımızdan biri. Almanya, Rusya, İngiltere. Sarı listeye alsa bile işimiz kolaylaşacak. Kim var pekala sarı listede? Koronavirüs kaynaklı 100 bine yakın vefat olan İran var. Aşılama oranı da yüzde 3,5’i bulmuyor fakat o sarı listede. Irak yüzde 2’yi bulmuyor aşılamada ancak sarı listede. Hindistan koronadan kırılıyor, sarı listede. Çok garip bir durum. Pekala, niye diye soruyorsunuz, “Türkiye hakikat sayıları açıklamıyor” diyorlar. Biz Tabipler Birliği ile de konuşuyoruz. Türkiye’nin aşılaması ortada. Giderek de yükseliyor. Ancak o kuşkuyu niçin ve nasıl yaratıyoruz, anlamak mümkün değil. Bunun ne kadar ziyan verdiğini kavrayamıyor muyuz? Almanya ‘yüksek riskli’ ilan etti yinedan. ABD bizi 4’üncü kademeye koydu. Hong Kong önlem aldı. Bunlarla karşılaşmak dahi üzüyor insanı. Hak etmiyoruz. Ancak o hak etmeyişimizi de savunamıyoruz
Ağaoğlu: Karşı taraf sizin bilginizin doğrusunu aramakla uğraşmıyor. Çat diye en yüksek riske koyuyor. ‘Gerisini siz düşünün’ diyor. Kıymetli olan o noktaya getirmemek işi. Birebir şey CDS için de geçerli. Türkiye’nin finansal piyasalarda yaşananlarla ilgili. Belirsizlik, güvensizlik varsa siz bunun tonlarıyla uğraşmazsınız. En koyu kırmızıya koyar, geçer sarfiyat. Öteki ülkelerin değil, bizim sıkıntımız bilgi güvenliğini sağlamak.
Güldağ: enflasyon da misal…
Ağaoğlu: Motamot. Önemli meselemiz var. esasen yüksek. Ayrıyeten, beklentilerimiz de bozulmuş durumda. O yüzden dolarizasyon bir türlü sona ermiyor. Daha düşük enflasyona kimse inanamıyor. Doğal, bunu yönetecek Merkez Bankası ile ilgili daima gündemde olan bir faiz- enflasyon, enflasyon-faiz tartışması var. Cumhurbaşkanı sıkça lisana getiriyor.
Güldağ: Bir de yapacak öteki bir şey yokmuş üzere, yalnızca faiz konuşuyoruz. Öteki bir şey konuşmuyoruz. Maliye tarafında yapılabilecekler gündeme gelmiyor…
Ağaoğlu: Büyük hata… Faiz indiriminin bile bile lades olacağını konuştuk. Zira birlikteinde hem enflasyon beklentilerini daha da bozacağız birebir vakitte döviz kurunun aşağı gelmesinde büyük bir mani oluşturacağız. Dolar kurunun Naci Ağbal’ın ayrıldığı dönemki 7.20’lere gelmesi için olağan şartlarda bir mani yok. Ancak o kadar büyük bir risk primimiz var ve bu risk primi yalnızca faizler yüksek diye değil, niye faizlerin yüksek olduğu ile ilgili temel problemlerde hiç bir güzelleşme olmadığında, bahsetmiş olduğun meşakkatler büyüyor.
Güldağ: Yorgunluk ve bezginlik yaratıyor iş alemi ve toplumda. Onun için Türkiye’nin problemlerini aşabilmesi için, bir müspet gündeme gereksinim var. Yoksa iş psikolojideki ‘öğrenilmiş çaresizlik’ davranışına uzanıyor. Siz baştan bir şeyin değişmeyeceğine inanıyorsanız, tahlil aramak yerine daima mazeret buluyorsunuz.
Ağaoğlu: Beşerler niye sıkılıyor diye baktığında temelde bir değişiklik yok yalnızca telaffuzda bir değişiklik var. O da devir periyot… daha sonra tekrar eski tas eski hamam. Tıpkı şeyleri tartışmış oluyoruz, hiç bir şey değişmiyor. Bu değişmediği sürece, korkarım bu tasa baki kalacak. Tasa baki kaldığında faizleri bugün sıfıra düşürseniz de o yatırımlar olmayacak. Ben aslına bakarsanız bu tartışmanın epey uzadığını düşünüyorum, lütfen artık para otoritesi, Cumhurbaşkanı düşük faiz diyorsa, sıfır faizi deneyelim bakılırsalim. Bunun ne kadar hasar vereceğini daima birlikte bedel ödeyerek maalesef yaşayalım ve bu tartışma bitsin noktasına geliyorum. pek epey insanın da misal niyette olduğunu zannediyorum.
Güldağ: Bence bunları aşmanın bir yolu da, artık ‘ne oldu, niye oldu, kim yaptı’ soruları yerine ‘nasıl çözeriz’ sorusuna öncelik vermek. Gerekli olduğunda niçinleri bilmemiz uygun. Lakin hepimiz ezberledik artık. yine tekrar birebir şeyleri yaşıyoruz. Tahlile, adım atmaya yük verelim derim…
Ağaoğlu: Ya sıfıra indirerek tahlil bulalım ya da aykırı tarafta itimadı oluşturacak adımlar atalım. hiç birini atmadığımız sürece ülke olarak arafta kalıyoruz. O yüzden bahsetmiş olduğumiz iyimserliğe karşın yatırım yapılmıyor. Devamında var olan negatif algıların üzerine yeni negatif algılar geliyor. Nedir? Afgan göçü…
Güldağ: Haklısın. Türkiye’yi her an her şeyin olabileceği bir ülke halinden çıkarmamız lazım bir sefer. Onu da ayrıyeten tartışalım. Ancak omuzlarımıza yeni yükler biniyor, orası net. Şöyle devam edeyim. Merak ediyorum. Sen çözebildin mi? Bizim iktisat siyasetimiz net midir? örneğin yüksek faiz-düşük kur siyasetini mı izliyoruz. Oradan düşük faiz-yüksek kur patikasına mı girmek istiyoruz?
Ağaoğlu: Büyük oranda haklısın. Ne siyaseti var dersen, ‘günü kurtarma politikası’ var. bu biçimde uzun vadeli bir yatırım yapar mısın? Düşünürsün. O yüzden çok vakit geçiyor ve kimse mecburî olmadan harekete geçmiyor. Siyasetlerimizin netleşmesi gerekiyor. Bunu epey lisana getirmiyorum fakat ağır çekim bir kriz yaşıyormuşuz hissi var örneğin bende.
Güldağ: Ben de pek fazlaca beşerden duyuyorum bunu…
Ağaoğlu: Eskinin krizleri bir seferde olur acil tedbirler alınır toparlanır giderdik. Şu anda negatif net rezervler, yüksek enflasyonla, bilinmeyen siyasetlerle ve üstüne üstlük bir de göçmen sorunuyla uğraşan ağır çekimli bir kriz yaşıyoruz. Uzadıkça da hem maliyet artıyor hem tahlili zorlaşıyor. Vakit en büyük maliyetimiz…
Güldağ: Ne yapmalı bu biçimde?
Ağaoğlu: Çok sıradan. enflasyon ve kamu bilgilerini düzeltmemiz, sahiden şeff afl ığını sağlamamız gerekiyor. Kontrole de açmamız güzel olur. Sayılar gerekirse bağımsız kurumlar tarafınca da teyit edilmeli. Gerisinden muteber datalara uygun siyaset uygulanmalı.
Güldağ: Haftaya açalım bunu…
“80 dolar problemi şimdilik sükûnete erdi”
Güldağ: Brent petrolün ay başından bu yana bir yüzde 10 düşüşü var. Öteki emtialarda da fiyatlarda bir sakinlik oldu, kimilerinde düşüşler var. Orada neler söylenebilir?
Ağaoğlu: O petroldeki 80 dolar sorunu şimdilik sükûnete erdi. Zira öbür emtia tarafındaki hareketin değerli bir kısmı bir düzeltmenin ortasında. Buna ziraî emtia da dahil. Amerikan Tarım Dairesi’nin açıklamış olduğu datalar daha sonrasında buğday tarafında bir çıt bir yükseliş olmakla birlikte mısır ve soya tarafında bir düzeltme devrindeyiz. Koronavirüstü, stok yapılacak söylemleriydi falan derken o meblağların yüzde 20 aşağısında bu fiyatlar. Arzda kasvet niçiniyle buğday biraz üstte lakin kahve ve kakao fiyatları yükseliyor. Endüstriyel taraf gorece sakin, aslında tepeye yakın bir düzey var. Nikel doruğa yakın seyrediyor. Bakır tarafı, ki bence hekim bakır olarak iktisatların sıhhatini göstermesi açısından pek değerli. Orada da bir düzeltme devrindeyiz hatta kıymetli bir trendi aşağı kırdı. Bakırda bir gerileme olursa bence dünyada emtia meblağlarında genelde bir düşüş olmasa bile yataya dönüş kesinlikle olacaktır. Petrolde, koronavirüsteki delta varyantının Çin’de öne çıkmasının tesiriyle talebinin azalacak olması, oradaki rafinerilerin kimilerinin üretim kapasitelerini düşürmelerinin tesiri var. Çok gerileme olacak mı diye baktığımda brent petrol için en yüksek gördüğümüz düzeylerden bir modül geriledik. Kıymetli bir teknik direnç olarak şu anda önümüzde 67-75 düzeyi var. Bunun altına girersek kıymetli bir düzeltme gelir lakin bunun altına giremezsek bizim bir daha 79-80 dolarlar düzeyi hala daha fotoğrafın ortasında. çabucak hemen buna vakit var ve önümüzdeki 2 ayın da belirleyici olacağını düşünüyorum. 2 aydan evvel fazlaca bir gerileme oldu demek güç. Onun için bizim cari açığa etkisinin fazlaca da müspet olacağı bir periyot maalesef bu yıla sığmayabilir. niye dersen, ortalamalarla hareket eder bu piyasa ve şu andaki aylık ortalaması hala daha 70 doların üzerinde. Ve de buralarda kalmaya devam edeceğe benziyor.
Güldağ: Son yeni data olarak; petrol stoklarındaki düşüşe karşın ABD’de 1,67 milyon azalması beklenen akaryakıt stoklarının yaklaşık 700 bin varil artması ve güçlenen doların tesiriyle petrol meblağlarında yüzde 3’ü aşan düşüş olduğunu da eklemek lazım.
“ABD 10 yıllık faizlerinde majör bir yükseliş olursa işimiz zor”
Güldağ: Biz biraz TL’nin bedel kaybetmesi niçiniyle emtiadaki düşüşleri epey rahatlatıcı bir halde hissetmeyebiliyoruz. Lakin bir daha de bir yardımı olacağını kabul etmek lazım. O sırada dolar yavaş yavaş güçlenir diye de bir yaklaşım da ortaya çıktı. Ona ait kısa bir değerlendirmen olur mu?
Ağaoğlu: Burada dolar bir müddetdir – dolar endeksinden bahsediyorum- 92,5 – 93 bandında kaldı. Ve 92’nin altına inmediği sürece korkarım ki önümüzdeki periyotta 93,75’lere kadar sürecek bir dolar endeksinden bahsediyorum. Bilhassa Euro tarafında 1,1750-1,1740 düzeyi vardı. Şu anda onun altındayız. Şayet bunun altında kalmaya devam edecek olursak, 1,1650-1,1550 bandı var ki hem bizim ihracatçılarımız için tıpkı vakitte dolar-TL için düşünce yaratacak bir hareket bu. aslına bakarsan Salı günkü 8,40’lardan daha sonra 8,60’lara yaklaştık. Altına inemiyoruz. Bu düşüşün arkasındaki kıymetli konulardan bir tanesi yurtharicindeki Amerikan 10 yıllıklarındaki faiz meseleleri… Orada majör bir yükseliş yeniden başlayacak olursa işimiz zorlaşır.
Güldağ: Major yükseliş ne vakit gelir bakılırsaceğiz lakin, dün ABD 10 yıllıklarda yüzde 3’ün üzerinde geri çekilme yaşandığını ve faizin yüzde 1,220’ye kadar gerilediğini hatırlatalım.
Altında 1830-35 kırılmadığı sürece yükseliş trendinden bahsedemeyiz
Güldağ: Altına ait bir şey söyler misin?
Ağaoğlu: 2 haftaya varan bir müddetde altın ve gümüş tarafında epey majör bir düzeltme bir türlü gelmedi. Orada sert bir satış yedi ikisi de. Orada bir düzeltme bekliyorum, daha gerçekleşmedi. Gerçekleşmez de iş uzarsa, korkarım yükselemeyen altın yeniden 1680-1690 bandına gelir. Gümüşte de 22,50 dolarlara kadar gelir. Yani orada kritik eşik 1835, daha evvelinde de o denli bir düzeyi vardı. 1830-35’i ons bazında üst kırmadığı sürece altında yükseliş trendi başladı demek için erken.
Okumaya devam et...
Ağaoğlu: Artık bu optimist tarafa bir-iki şey daha ekleyeyim; elektrik tüketimi yıllık bazda yüzde 11 arttı. Bunun değerli bir kısmı da endüstriden geliyor. İkincisi, turizmde son aylarda her şeye karşın üzücü gitmedik. Hizmet bölümü biraz toparlanmaya başladı, restoranlar açıldı, kafeler açıldı.
Güldağ: Lakin öte yandan, bu biçimde yatırımların arttığı, orijinal bir dinamizmin iş hayatına sirayet ettiği bir havayı da yaşayamıyoruz. İsmini koyamadığımız bır eza, bir belirsizlik hali var…
Ağaoğlu: Tam olağanlaşma olamıyor, delta varyantı niçiniyle… Çin’in negatif ayrışması üzere bahisleri da göz önüne alınca dünyadan gelen epey da rehavete kapılacağımız bir optimistlik yok.
Güldağ: Delta, tedarik zincirlerini yeniden koparmaya başladı…
Ağaoğlu: O denli. Öte yandan, piyasa bilhassa ABD’de enflasyonun süreksiz olduğunu düşünüyor. Bu da optimist taraf. Biz bu optimistlik durumundan niye gereğince faydalanmıyoruz sıkıntısına gelince, niye yatırımlar olmuyor diye baktığımızda, birkaç faktör var. Bir tanesi, ucuz krediler, bu biçimdesi bir nakdî genişleme ister istemez enflasyon yaratıyor. Ayrıyeten, bizim şu anda enflasyon sayılarımızda bir sorun var. Şeff afl ık ismine… Gerçeği yansıtıp yansıtmadığına dair bir güvensizlik var.
Güldağ: aslına bakarsan bu şeff afl ık konusu başa bela oldu. Yalnızca enflasyon sıkıntısı de değil. Hadise sayısında da birebir meşakkat var. İngiltere, bizi kırmızı listede tutuyor. İngiltere kıymetli zira turizmde üç büyük kaynak pazarımızdan biri. Almanya, Rusya, İngiltere. Sarı listeye alsa bile işimiz kolaylaşacak. Kim var pekala sarı listede? Koronavirüs kaynaklı 100 bine yakın vefat olan İran var. Aşılama oranı da yüzde 3,5’i bulmuyor fakat o sarı listede. Irak yüzde 2’yi bulmuyor aşılamada ancak sarı listede. Hindistan koronadan kırılıyor, sarı listede. Çok garip bir durum. Pekala, niye diye soruyorsunuz, “Türkiye hakikat sayıları açıklamıyor” diyorlar. Biz Tabipler Birliği ile de konuşuyoruz. Türkiye’nin aşılaması ortada. Giderek de yükseliyor. Ancak o kuşkuyu niçin ve nasıl yaratıyoruz, anlamak mümkün değil. Bunun ne kadar ziyan verdiğini kavrayamıyor muyuz? Almanya ‘yüksek riskli’ ilan etti yinedan. ABD bizi 4’üncü kademeye koydu. Hong Kong önlem aldı. Bunlarla karşılaşmak dahi üzüyor insanı. Hak etmiyoruz. Ancak o hak etmeyişimizi de savunamıyoruz
Ağaoğlu: Karşı taraf sizin bilginizin doğrusunu aramakla uğraşmıyor. Çat diye en yüksek riske koyuyor. ‘Gerisini siz düşünün’ diyor. Kıymetli olan o noktaya getirmemek işi. Birebir şey CDS için de geçerli. Türkiye’nin finansal piyasalarda yaşananlarla ilgili. Belirsizlik, güvensizlik varsa siz bunun tonlarıyla uğraşmazsınız. En koyu kırmızıya koyar, geçer sarfiyat. Öteki ülkelerin değil, bizim sıkıntımız bilgi güvenliğini sağlamak.
Güldağ: enflasyon da misal…
Ağaoğlu: Motamot. Önemli meselemiz var. esasen yüksek. Ayrıyeten, beklentilerimiz de bozulmuş durumda. O yüzden dolarizasyon bir türlü sona ermiyor. Daha düşük enflasyona kimse inanamıyor. Doğal, bunu yönetecek Merkez Bankası ile ilgili daima gündemde olan bir faiz- enflasyon, enflasyon-faiz tartışması var. Cumhurbaşkanı sıkça lisana getiriyor.
Güldağ: Bir de yapacak öteki bir şey yokmuş üzere, yalnızca faiz konuşuyoruz. Öteki bir şey konuşmuyoruz. Maliye tarafında yapılabilecekler gündeme gelmiyor…
Ağaoğlu: Büyük hata… Faiz indiriminin bile bile lades olacağını konuştuk. Zira birlikteinde hem enflasyon beklentilerini daha da bozacağız birebir vakitte döviz kurunun aşağı gelmesinde büyük bir mani oluşturacağız. Dolar kurunun Naci Ağbal’ın ayrıldığı dönemki 7.20’lere gelmesi için olağan şartlarda bir mani yok. Ancak o kadar büyük bir risk primimiz var ve bu risk primi yalnızca faizler yüksek diye değil, niye faizlerin yüksek olduğu ile ilgili temel problemlerde hiç bir güzelleşme olmadığında, bahsetmiş olduğun meşakkatler büyüyor.
Güldağ: Yorgunluk ve bezginlik yaratıyor iş alemi ve toplumda. Onun için Türkiye’nin problemlerini aşabilmesi için, bir müspet gündeme gereksinim var. Yoksa iş psikolojideki ‘öğrenilmiş çaresizlik’ davranışına uzanıyor. Siz baştan bir şeyin değişmeyeceğine inanıyorsanız, tahlil aramak yerine daima mazeret buluyorsunuz.
Ağaoğlu: Beşerler niye sıkılıyor diye baktığında temelde bir değişiklik yok yalnızca telaffuzda bir değişiklik var. O da devir periyot… daha sonra tekrar eski tas eski hamam. Tıpkı şeyleri tartışmış oluyoruz, hiç bir şey değişmiyor. Bu değişmediği sürece, korkarım bu tasa baki kalacak. Tasa baki kaldığında faizleri bugün sıfıra düşürseniz de o yatırımlar olmayacak. Ben aslına bakarsanız bu tartışmanın epey uzadığını düşünüyorum, lütfen artık para otoritesi, Cumhurbaşkanı düşük faiz diyorsa, sıfır faizi deneyelim bakılırsalim. Bunun ne kadar hasar vereceğini daima birlikte bedel ödeyerek maalesef yaşayalım ve bu tartışma bitsin noktasına geliyorum. pek epey insanın da misal niyette olduğunu zannediyorum.
Güldağ: Bence bunları aşmanın bir yolu da, artık ‘ne oldu, niye oldu, kim yaptı’ soruları yerine ‘nasıl çözeriz’ sorusuna öncelik vermek. Gerekli olduğunda niçinleri bilmemiz uygun. Lakin hepimiz ezberledik artık. yine tekrar birebir şeyleri yaşıyoruz. Tahlile, adım atmaya yük verelim derim…
Ağaoğlu: Ya sıfıra indirerek tahlil bulalım ya da aykırı tarafta itimadı oluşturacak adımlar atalım. hiç birini atmadığımız sürece ülke olarak arafta kalıyoruz. O yüzden bahsetmiş olduğumiz iyimserliğe karşın yatırım yapılmıyor. Devamında var olan negatif algıların üzerine yeni negatif algılar geliyor. Nedir? Afgan göçü…
Güldağ: Haklısın. Türkiye’yi her an her şeyin olabileceği bir ülke halinden çıkarmamız lazım bir sefer. Onu da ayrıyeten tartışalım. Ancak omuzlarımıza yeni yükler biniyor, orası net. Şöyle devam edeyim. Merak ediyorum. Sen çözebildin mi? Bizim iktisat siyasetimiz net midir? örneğin yüksek faiz-düşük kur siyasetini mı izliyoruz. Oradan düşük faiz-yüksek kur patikasına mı girmek istiyoruz?
Ağaoğlu: Büyük oranda haklısın. Ne siyaseti var dersen, ‘günü kurtarma politikası’ var. bu biçimde uzun vadeli bir yatırım yapar mısın? Düşünürsün. O yüzden çok vakit geçiyor ve kimse mecburî olmadan harekete geçmiyor. Siyasetlerimizin netleşmesi gerekiyor. Bunu epey lisana getirmiyorum fakat ağır çekim bir kriz yaşıyormuşuz hissi var örneğin bende.
Güldağ: Ben de pek fazlaca beşerden duyuyorum bunu…
Ağaoğlu: Eskinin krizleri bir seferde olur acil tedbirler alınır toparlanır giderdik. Şu anda negatif net rezervler, yüksek enflasyonla, bilinmeyen siyasetlerle ve üstüne üstlük bir de göçmen sorunuyla uğraşan ağır çekimli bir kriz yaşıyoruz. Uzadıkça da hem maliyet artıyor hem tahlili zorlaşıyor. Vakit en büyük maliyetimiz…
Güldağ: Ne yapmalı bu biçimde?
Ağaoğlu: Çok sıradan. enflasyon ve kamu bilgilerini düzeltmemiz, sahiden şeff afl ığını sağlamamız gerekiyor. Kontrole de açmamız güzel olur. Sayılar gerekirse bağımsız kurumlar tarafınca da teyit edilmeli. Gerisinden muteber datalara uygun siyaset uygulanmalı.
Güldağ: Haftaya açalım bunu…
“80 dolar problemi şimdilik sükûnete erdi”
Güldağ: Brent petrolün ay başından bu yana bir yüzde 10 düşüşü var. Öteki emtialarda da fiyatlarda bir sakinlik oldu, kimilerinde düşüşler var. Orada neler söylenebilir?
Ağaoğlu: O petroldeki 80 dolar sorunu şimdilik sükûnete erdi. Zira öbür emtia tarafındaki hareketin değerli bir kısmı bir düzeltmenin ortasında. Buna ziraî emtia da dahil. Amerikan Tarım Dairesi’nin açıklamış olduğu datalar daha sonrasında buğday tarafında bir çıt bir yükseliş olmakla birlikte mısır ve soya tarafında bir düzeltme devrindeyiz. Koronavirüstü, stok yapılacak söylemleriydi falan derken o meblağların yüzde 20 aşağısında bu fiyatlar. Arzda kasvet niçiniyle buğday biraz üstte lakin kahve ve kakao fiyatları yükseliyor. Endüstriyel taraf gorece sakin, aslında tepeye yakın bir düzey var. Nikel doruğa yakın seyrediyor. Bakır tarafı, ki bence hekim bakır olarak iktisatların sıhhatini göstermesi açısından pek değerli. Orada da bir düzeltme devrindeyiz hatta kıymetli bir trendi aşağı kırdı. Bakırda bir gerileme olursa bence dünyada emtia meblağlarında genelde bir düşüş olmasa bile yataya dönüş kesinlikle olacaktır. Petrolde, koronavirüsteki delta varyantının Çin’de öne çıkmasının tesiriyle talebinin azalacak olması, oradaki rafinerilerin kimilerinin üretim kapasitelerini düşürmelerinin tesiri var. Çok gerileme olacak mı diye baktığımda brent petrol için en yüksek gördüğümüz düzeylerden bir modül geriledik. Kıymetli bir teknik direnç olarak şu anda önümüzde 67-75 düzeyi var. Bunun altına girersek kıymetli bir düzeltme gelir lakin bunun altına giremezsek bizim bir daha 79-80 dolarlar düzeyi hala daha fotoğrafın ortasında. çabucak hemen buna vakit var ve önümüzdeki 2 ayın da belirleyici olacağını düşünüyorum. 2 aydan evvel fazlaca bir gerileme oldu demek güç. Onun için bizim cari açığa etkisinin fazlaca da müspet olacağı bir periyot maalesef bu yıla sığmayabilir. niye dersen, ortalamalarla hareket eder bu piyasa ve şu andaki aylık ortalaması hala daha 70 doların üzerinde. Ve de buralarda kalmaya devam edeceğe benziyor.
Güldağ: Son yeni data olarak; petrol stoklarındaki düşüşe karşın ABD’de 1,67 milyon azalması beklenen akaryakıt stoklarının yaklaşık 700 bin varil artması ve güçlenen doların tesiriyle petrol meblağlarında yüzde 3’ü aşan düşüş olduğunu da eklemek lazım.
“ABD 10 yıllık faizlerinde majör bir yükseliş olursa işimiz zor”
Güldağ: Biz biraz TL’nin bedel kaybetmesi niçiniyle emtiadaki düşüşleri epey rahatlatıcı bir halde hissetmeyebiliyoruz. Lakin bir daha de bir yardımı olacağını kabul etmek lazım. O sırada dolar yavaş yavaş güçlenir diye de bir yaklaşım da ortaya çıktı. Ona ait kısa bir değerlendirmen olur mu?
Ağaoğlu: Burada dolar bir müddetdir – dolar endeksinden bahsediyorum- 92,5 – 93 bandında kaldı. Ve 92’nin altına inmediği sürece korkarım ki önümüzdeki periyotta 93,75’lere kadar sürecek bir dolar endeksinden bahsediyorum. Bilhassa Euro tarafında 1,1750-1,1740 düzeyi vardı. Şu anda onun altındayız. Şayet bunun altında kalmaya devam edecek olursak, 1,1650-1,1550 bandı var ki hem bizim ihracatçılarımız için tıpkı vakitte dolar-TL için düşünce yaratacak bir hareket bu. aslına bakarsan Salı günkü 8,40’lardan daha sonra 8,60’lara yaklaştık. Altına inemiyoruz. Bu düşüşün arkasındaki kıymetli konulardan bir tanesi yurtharicindeki Amerikan 10 yıllıklarındaki faiz meseleleri… Orada majör bir yükseliş yeniden başlayacak olursa işimiz zorlaşır.
Güldağ: Major yükseliş ne vakit gelir bakılırsaceğiz lakin, dün ABD 10 yıllıklarda yüzde 3’ün üzerinde geri çekilme yaşandığını ve faizin yüzde 1,220’ye kadar gerilediğini hatırlatalım.
Altında 1830-35 kırılmadığı sürece yükseliş trendinden bahsedemeyiz
Güldağ: Altına ait bir şey söyler misin?
Ağaoğlu: 2 haftaya varan bir müddetde altın ve gümüş tarafında epey majör bir düzeltme bir türlü gelmedi. Orada sert bir satış yedi ikisi de. Orada bir düzeltme bekliyorum, daha gerçekleşmedi. Gerçekleşmez de iş uzarsa, korkarım yükselemeyen altın yeniden 1680-1690 bandına gelir. Gümüşte de 22,50 dolarlara kadar gelir. Yani orada kritik eşik 1835, daha evvelinde de o denli bir düzeyi vardı. 1830-35’i ons bazında üst kırmadığı sürece altında yükseliş trendi başladı demek için erken.
Okumaya devam et...