tıpkı vakitte emperyalizminin kültürel boyutu dikkate alınacak seviyede devam ediyor. Bu bağlamda evvel geçmişe ve günümüze bakmakta fayda var.
Bu yazımda yeni tuzaklara düşmemek için geçmişte zeytinyağı ile besin temelinde kültürel emperyalizmi içindeki temas konusuna anımsatmak istiyorum.
Zeytinyağının kıymetini bugün herkes biliyor. Lakin biraz geriye gidelim. Bir vakit içinder zeytinyağı neredeyse dışlanmış, beslenmede katılaştırılmış yağlar hâkim kılınmıştı. Ve “Zeytinyağlı yiyemem aman, basmada fistan giyemem aman…” türküsü bu topraklarda söylenir olmuştu.
olağan olarak bu türkümüzün de bir hikayesi var. Bu hikaye, yirminci yüzyılın başat emperyalizmi olan Amerikan emperyalizminin türkülerimize bile nasıl müdahale ettiğini gösteriyordu.
AMERİKAN EMPERYALİZMİ TÜRKÜLERE NASIL GİRDİ?
Süreç, yüklü olarak İkinci Paylaşım Savaşı’nın sonlanmasıyla başlatıldı. İki kutuplu dünyanın Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Sovyetler Birliği tarafınca oluşturulmasıyla Türkiye ABD’nin egemenliği altında bırakıldı.
Emperyalizm için evvel başların yıkanması gerekiyordu. Bu bağlamda emperyalizmin ekonomik ayağı olan liberal-kapitalizmin kitlelerce benimsetilmesine gereksinme vardı.
Başlar “Nasıl tabiattaki yasalar, genelde her yerde geçerli ise; tarihi, toplumu ve onlara hükümran olan yasalar da tabiat kanunları üzere genel geçerdir.” formunda yıkandı. Ve bu felsefi yaklaşım, eş vakitli olarak iktisatta de tek ve biricik gerçeğin liberal-kapitalist bir nizam olduğunu, evrenselci bir telaffuz olarak ortaya çıkardı ve dayattı. Bu dönüştürmede, bilhassa ABD ve Britanya’daki kimi düşünürler (!) kıymetli rol oynadılar. Gerilerindeki tekelci firmaların dayanağıyla bu ideolojilerini yaygınlaştırmak için vakıf, enstitü ve irtibat ağı kurdular. Kimi bilim erkeklerinı, müelliflerini ve siyasetçilerini fonladılar. Bu ideolojik çalışmalarla liberal-kapitalizm, büyük bir kesim tarafınca olağan ve doğal bir müddetcin kesimi olarak kabul edildi. Özetle bu hususta kıymetli seviyede kültürel egemenlik kuruldu. “İnsanların beyinlerini işgal edebilirseniz, kalpleri ve elleri de arttan gelecektir” deyişi gerçekleştirildi.
Liberal-kapitalist sistemin sürdürülmesi için ekonomik yardımlar da devreye sokuldu. Bunun en göze batanlardan birisi de İkinci Paylaşım Savaşı daha sonrasında 1948-1951 yılları içinde yürürlüğe konan ABD kaynaklı Marşal yardım paketi oldu. Ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülkeye, bu plan uyarınca ABD’den ekonomik kalkınma yardımı(!) yapıldı.
ZEYTİNYAĞI NASIL DIŞLANDI?
Yardım paketi altında Türkiye’ye ABD’de birikmiş olan margarin, süt tozu üzere besinler verildi. Marşal yardımının şartlarından biri de Türkiye’nin ABD’den mısırözü yağı alması oldu.
Buna koşut olarak Türkiye’de birinci margarin fabrikası kuruldu. Zeytinyağı ısıtılırsa kanser yapar üzere palavralar uyduruldu ve basın aracılığı ile yayıldı. Yüz binlerce zeytin ağacı sökülerek büyük bir kıyım yapıldı. Margarinin fiyatları düşürüldü ve kitleler zeytinyağından soğutularak mısır özü yağına ve margarine alıştırdı.
Zeytinyağını kötüleme için de TRT’ye “Zeytinyağlı yiyemem aman…” diye bir türkü sipariş edildi. Üstelik bu türküye, Türkiye’nin endüstrileşmesinde öncü rol oynayan dokuma fabrikalarımızın basması da “basma fistan giyemem…”diye eklendi.
Günümüze gelince, başta da söylendiği üzere, halkın eğitimli ve de orta gelir düzebir daha sahip toplumsal katmanları, margarinin ve naylon kumaşların ziyanlarını biliyor.
Fakat halkın değerli bir bölümü margarin tüketmeye devam ediyor ve naylon kumaşları giyiyor. Başka yandan çocuklarımız ve gençlerimiz Amerikalı fast-food restoran ve kahve dükkânları zincirlerinin eserleri ile kolalarını tüketiyor. Ve de sıhhatsiz beslenmeden kaynaklanan kalp ve damar hastalıkları ile kanser üzere hastalıklar patlama yapmış durumda.
Geçmişte Amerikan besin emperyalizminin oyununu bozan bilimci kimdi? İsmi, Osman Nuri Koçtürk’tü.
Veteriner tabip kökenli olan Osman Nuri Koçtürk Hoca, o senelerda radyo yayınlarıyla soya yağı ve süt tozuna karşı halkı bilgilendirmeye çalıştı. Bu ortada daima halka tarhana yemeyi öğütledi. İsmi, “Tarhana Osman”a çıktı.
Koçtürk şöyleki diyordu: “Günümüzde (soğuk savaş)bir toplumu uysallaştırmak,yönetmek,entelektüel kapasitesini azaltmak,az düşünen bireylerden oluşan bir toplum yaratmak için top ve tüfek gerekli değildir. Bunu beslenme siyasetlerini ele geçirerek sulh ortasında ve minnet hisleri ile başarabilirsiniz.Amerikan emperyalizminin yaptığı budur.”
Margarinlere karşı zeytinyağını savunmasından daha sonra da radyo yayınlarına son verildi. Konya’ya yaptığı bir seyahat sırasında atağa uğradı ve öldürülmek istendi.
Lakin hiç yılmadı, zeytinyağını savunmaya devam etti. Aç bırakılmaya çalışıldı ve en ilginci tıp fakültesinde profesörlüğü, en azından Amerikancı, daha doğrusu memleketler arası margarin sanayicilerinin egemenlik kurduğu kimi bilimciler(!) tarafınca engellendi. 1966 yılında senatör Tunçkanat tarafınca açıklanan bilinmeyen bir CIA raporunda, Türkiye’de ABD çıkarlarına alışılmamış davranan Koçtürk’ün ismi da listedeydi. 12 Eylül 1980 darbesi daha sonrası da bir süre gözaltına alınmıştı.
Koçtürk fazlaca sayıda kitabı da kaleme aldı. Bunlar içinde, ”Beslenme Temelleri Üzerine Temel Sorular Ve Yanıtları, Yeni Sömürgecilik Açısından Besin Emperyalizmi, Tarım Çalışanının Ve Türk Tarımının Birtakım Temel Sıkıntıları, Sessiz Savaş,Türkiye’nin Kalkınmasında Tarım Ve Sanayi: Yeni Bir Sistem Agrindus, Açlık Korkusu” üzere kitapları sayılabilir.
Osman Nuri Koçtürk Hocamızı 1994 yılında sonsuzluğa uğurladık. Bilimi namusuyla yaptığı için O, Türk toplumu tarafınca unutulmadı ve yıllar daha sonra anımsandı. 14 Ekim 2016 tarihinde Karşıyaka Belediye Lideri Hüseyin Keyifli Akpınar devrinde, hem de Karşıyakalı olan Koçtürk anısına bir büst yaptırıldı. Işıklar ortasında uyuyor.
Osman Nuri Koçtürk Hocamızın anısına; Amerikan besin emperyalizminin bir kolu olan fast-food restoran ve kahve dükkânları zincirlerinin eserleri ile kolalarını tüketmeyerek ve “Yerel üret, lokal tüket “şiarıyla sahip çıkabiliriz. Toplumsal sıhhatimiz için bu tek yoldur.
Prof. Dr. Mustafa Kaymakçı
Bu yazımda yeni tuzaklara düşmemek için geçmişte zeytinyağı ile besin temelinde kültürel emperyalizmi içindeki temas konusuna anımsatmak istiyorum.
Zeytinyağının kıymetini bugün herkes biliyor. Lakin biraz geriye gidelim. Bir vakit içinder zeytinyağı neredeyse dışlanmış, beslenmede katılaştırılmış yağlar hâkim kılınmıştı. Ve “Zeytinyağlı yiyemem aman, basmada fistan giyemem aman…” türküsü bu topraklarda söylenir olmuştu.
olağan olarak bu türkümüzün de bir hikayesi var. Bu hikaye, yirminci yüzyılın başat emperyalizmi olan Amerikan emperyalizminin türkülerimize bile nasıl müdahale ettiğini gösteriyordu.
AMERİKAN EMPERYALİZMİ TÜRKÜLERE NASIL GİRDİ?
Süreç, yüklü olarak İkinci Paylaşım Savaşı’nın sonlanmasıyla başlatıldı. İki kutuplu dünyanın Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Sovyetler Birliği tarafınca oluşturulmasıyla Türkiye ABD’nin egemenliği altında bırakıldı.
Emperyalizm için evvel başların yıkanması gerekiyordu. Bu bağlamda emperyalizmin ekonomik ayağı olan liberal-kapitalizmin kitlelerce benimsetilmesine gereksinme vardı.
Başlar “Nasıl tabiattaki yasalar, genelde her yerde geçerli ise; tarihi, toplumu ve onlara hükümran olan yasalar da tabiat kanunları üzere genel geçerdir.” formunda yıkandı. Ve bu felsefi yaklaşım, eş vakitli olarak iktisatta de tek ve biricik gerçeğin liberal-kapitalist bir nizam olduğunu, evrenselci bir telaffuz olarak ortaya çıkardı ve dayattı. Bu dönüştürmede, bilhassa ABD ve Britanya’daki kimi düşünürler (!) kıymetli rol oynadılar. Gerilerindeki tekelci firmaların dayanağıyla bu ideolojilerini yaygınlaştırmak için vakıf, enstitü ve irtibat ağı kurdular. Kimi bilim erkeklerinı, müelliflerini ve siyasetçilerini fonladılar. Bu ideolojik çalışmalarla liberal-kapitalizm, büyük bir kesim tarafınca olağan ve doğal bir müddetcin kesimi olarak kabul edildi. Özetle bu hususta kıymetli seviyede kültürel egemenlik kuruldu. “İnsanların beyinlerini işgal edebilirseniz, kalpleri ve elleri de arttan gelecektir” deyişi gerçekleştirildi.
Liberal-kapitalist sistemin sürdürülmesi için ekonomik yardımlar da devreye sokuldu. Bunun en göze batanlardan birisi de İkinci Paylaşım Savaşı daha sonrasında 1948-1951 yılları içinde yürürlüğe konan ABD kaynaklı Marşal yardım paketi oldu. Ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülkeye, bu plan uyarınca ABD’den ekonomik kalkınma yardımı(!) yapıldı.
ZEYTİNYAĞI NASIL DIŞLANDI?
Yardım paketi altında Türkiye’ye ABD’de birikmiş olan margarin, süt tozu üzere besinler verildi. Marşal yardımının şartlarından biri de Türkiye’nin ABD’den mısırözü yağı alması oldu.
Buna koşut olarak Türkiye’de birinci margarin fabrikası kuruldu. Zeytinyağı ısıtılırsa kanser yapar üzere palavralar uyduruldu ve basın aracılığı ile yayıldı. Yüz binlerce zeytin ağacı sökülerek büyük bir kıyım yapıldı. Margarinin fiyatları düşürüldü ve kitleler zeytinyağından soğutularak mısır özü yağına ve margarine alıştırdı.
Zeytinyağını kötüleme için de TRT’ye “Zeytinyağlı yiyemem aman…” diye bir türkü sipariş edildi. Üstelik bu türküye, Türkiye’nin endüstrileşmesinde öncü rol oynayan dokuma fabrikalarımızın basması da “basma fistan giyemem…”diye eklendi.
Günümüze gelince, başta da söylendiği üzere, halkın eğitimli ve de orta gelir düzebir daha sahip toplumsal katmanları, margarinin ve naylon kumaşların ziyanlarını biliyor.
Fakat halkın değerli bir bölümü margarin tüketmeye devam ediyor ve naylon kumaşları giyiyor. Başka yandan çocuklarımız ve gençlerimiz Amerikalı fast-food restoran ve kahve dükkânları zincirlerinin eserleri ile kolalarını tüketiyor. Ve de sıhhatsiz beslenmeden kaynaklanan kalp ve damar hastalıkları ile kanser üzere hastalıklar patlama yapmış durumda.
Geçmişte Amerikan besin emperyalizminin oyununu bozan bilimci kimdi? İsmi, Osman Nuri Koçtürk’tü.
Veteriner tabip kökenli olan Osman Nuri Koçtürk Hoca, o senelerda radyo yayınlarıyla soya yağı ve süt tozuna karşı halkı bilgilendirmeye çalıştı. Bu ortada daima halka tarhana yemeyi öğütledi. İsmi, “Tarhana Osman”a çıktı.
Koçtürk şöyleki diyordu: “Günümüzde (soğuk savaş)bir toplumu uysallaştırmak,yönetmek,entelektüel kapasitesini azaltmak,az düşünen bireylerden oluşan bir toplum yaratmak için top ve tüfek gerekli değildir. Bunu beslenme siyasetlerini ele geçirerek sulh ortasında ve minnet hisleri ile başarabilirsiniz.Amerikan emperyalizminin yaptığı budur.”
Margarinlere karşı zeytinyağını savunmasından daha sonra da radyo yayınlarına son verildi. Konya’ya yaptığı bir seyahat sırasında atağa uğradı ve öldürülmek istendi.
Lakin hiç yılmadı, zeytinyağını savunmaya devam etti. Aç bırakılmaya çalışıldı ve en ilginci tıp fakültesinde profesörlüğü, en azından Amerikancı, daha doğrusu memleketler arası margarin sanayicilerinin egemenlik kurduğu kimi bilimciler(!) tarafınca engellendi. 1966 yılında senatör Tunçkanat tarafınca açıklanan bilinmeyen bir CIA raporunda, Türkiye’de ABD çıkarlarına alışılmamış davranan Koçtürk’ün ismi da listedeydi. 12 Eylül 1980 darbesi daha sonrası da bir süre gözaltına alınmıştı.
Koçtürk fazlaca sayıda kitabı da kaleme aldı. Bunlar içinde, ”Beslenme Temelleri Üzerine Temel Sorular Ve Yanıtları, Yeni Sömürgecilik Açısından Besin Emperyalizmi, Tarım Çalışanının Ve Türk Tarımının Birtakım Temel Sıkıntıları, Sessiz Savaş,Türkiye’nin Kalkınmasında Tarım Ve Sanayi: Yeni Bir Sistem Agrindus, Açlık Korkusu” üzere kitapları sayılabilir.
Osman Nuri Koçtürk Hocamızı 1994 yılında sonsuzluğa uğurladık. Bilimi namusuyla yaptığı için O, Türk toplumu tarafınca unutulmadı ve yıllar daha sonra anımsandı. 14 Ekim 2016 tarihinde Karşıyaka Belediye Lideri Hüseyin Keyifli Akpınar devrinde, hem de Karşıyakalı olan Koçtürk anısına bir büst yaptırıldı. Işıklar ortasında uyuyor.
Osman Nuri Koçtürk Hocamızın anısına; Amerikan besin emperyalizminin bir kolu olan fast-food restoran ve kahve dükkânları zincirlerinin eserleri ile kolalarını tüketmeyerek ve “Yerel üret, lokal tüket “şiarıyla sahip çıkabiliriz. Toplumsal sıhhatimiz için bu tek yoldur.
Prof. Dr. Mustafa Kaymakçı