Davet Bey’in oğlu olan Alparslan, amcası Tuğrul Bey’in yerine geçmiştir. Türkler’in Orta Asya’dan Anadolu’ya gelişini gerçekleştiren sultandır. Bizanslılara karşı yapılan Malazgirt Meydan Muharebesi’ni kazanmıştır. İşte, Sultan Alparslan hakkında ayrıntılar…
SULTAN ALPARSLAN KİMDİR?
Büyük Selçuklu Devleti’nin kurucularından Horasan Valisi Davet Bey’in oğlu ve Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’in yeğeni olan Alp Arslan’ın doğum tarihini çeşitli kaynaklar 1029 ve 1032 yılları içinde gösterir. Çok yiğit bir savaşçı olarak tarihçiler tarafınca tanımlanan hükümdar küçük yaşta cet binip ok atmayı öğrendi. Birinci gençlik senelerında arkadaşlarından oluşan kendi birliğiyle katıldığı Dandanakan vb. savaşlardaki başarısıyla dikkati çekti ve babasının vefatından daha sonra Horasan valiliğini üstlendi.
Tuğrul Beyefendi 1063’te ölünce ise Selçuklu ülkesinde taht hengameleri başladı. Oğlu olmayan Tuğrul Beyefendi, vasiyetinde Davet Bey’in oğullarından Süleyman’ın tahta geçmesini vasiyet etmişti ve Selçuklu veziri Amid ül-Mülk bu vasiyeti yerine getirerek Rey kentinde Süleyman’ı sultan olarak tahta çıkardı. Lakin Davet Bey’in öteki oğlu Alp Arslan ve Arslan Yabgunun oğlu Kutalmış ile kimi buyruk ve şehzadeler Süleyman’ın sultanlığını tanımadı, Kazvin kentinde Alp Arslan ismine hutbe okundu. Kutalmış’ın Rey önüne gelerek kenti kuşatması üzerine, vezir Amid-ül Mülk, Alp Arslan’dan yardım istediği üzere hutbeyi de onun ismine okuttu. Kutalmış da Alp Arslan ile yaptığı Dameğan yakınlarındaki savaşta ömrünü kaybetti. Alp Arslan Rey kentinde Selçuklu Devleti tahtına çıktı. çabucak sonrasında Amid ül-Mülk’ü azlederek, yerine Nizamülmülk’ü tayin etti.
Alparslan, birinci seferini Gürcistan ve Doğu Anadolu Bölgesi’ne yaptı. Bu seferde oğlu Melikşah ve veziri Nizamülmülk de yer aldı. Bizans’ın elinde bulunan Kars ve Ani bölgesine kadar ilerleyerek buraları ele geçirdi. Bu fethi sonucunda Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, Sultan’a “Ebu’-Feth” (Fetihlerin babası) lakabını vermiştir (1064).
1065 yılı sonlarında Üst-yurd ve Mangışlak taraflarına bir sefer düzenleyerek bölgedeki Kıpçaklarla Türkmenleri yönetimi altına aldı. 1067 yılında Kirman meliki olan kardeşi Kavurd’un isyanı sebebiyle Kirman üzerine yürüdü. Melik Kavurd öncü kuvvetleri mağlup olduğu için kalesine çekildi ve bir elçi göndererek affedilmesini istedi. Sultan bu isteği kabul ederek onu affetti. Kirman Meliki olarak kalmasına müsaade verdi. 1068 yılında tekrar isyan eden Kavurd’un üzerine sefer düzenlese de ordudaki askerler içinde Kavurd yandaşlarının olabileceği sezgisiyle geri çekilmiştir.
Anadolu’da ise Tuğrul Beyefendi tarafınca yöneltilen Türkmen akınları devam ediyordu. Buyruk Afşin 1067 yılında Kayseri’yi ele geçirdi ve yağmaladı. Bunun üzerine Bizans İmparatoru Romen Diyojen Türkleri Anadolu’dan çıkartmak için 1068 yılında sefere çıktı ve Halep’e kadar ilerledi. Lakin bu hareket Türklerin akınlarının ilerlemesine pürüz olmadı, üstelik Amorium kenti ele geçirildi. Akınlar karşılıklı olarak devam etti.
Sultan Alp Arslan 1067 yılında ikinci kez Gürcistan seferine çıkmak zorunda kaldı. Gürcü hükümdarı IV. Bagrat müslüman topraklarını yağmaladı. Sultan Alp Arslan 1067 yılında Erran’a geldi bölge hükümdarlarının itaatlarini aldıktan daha sonra Gürcistan’a girdi, Şekki bölgesini aldı. IV. Bagrat ise, Selçuklular ile savaşa cüret edemeyerek kaçtı. Sultan, Gürcistan’ın her tarafına akıncılar gönderip Tiflis’i ele geçirdi. Sonuç olarak Bagrat Alp Arslan’a tâbi oldu. Mekke Şerifi Muhammed b. Ebî Hâşim 1070 yılında Alp Arslan’ın huzuruna gelerek, Mekke’de hutbenin Abbasi Halifesi ve Selçuklu Sultanı ismine okunduğunu bildirdi.
Sultan Alp Arslan Mısır’ı ele geçirmek amacıyla bir sefer düzenledi ve evvel Bizans topraklarına girdi. Sultan birinci vakit içinderda Malazgirt ve Erciş’i ele geçirdi, Diyarbakır bölgesinde Süveyda (Siverek) ve Tulhum başta olmak üzere biroldukca kaleleri ele geçirdi. çabucak sonrasında 1071 yılında Bizans hakimiyetindeki Urfa’yı kuşattıysa da başarılı olamadı. Urfa’dan Haleb’e hareket eden Sultan burayı kuşatarak kentin anahtarlarını teslim aldı. Şam’a yönelen Sultan; Bizans imparatoru Romen Diyojen’in büyük bir ordu toplayarak Müslüman topraklarına sefere çıktığını haber aldı ve geri döndü. İki ordu Malazgirt ovasında karşılaştı. Sultan Alp Arslan komutasındaki Selçuklu ordusu kendinden sayıca üstün olan Bizans ordusunu Hilal taktiğiyle mağlup etti ve Bizans imparatoru Romen Diyojen’i esir aldı.
ALPARSLAN niye ÖLDÜ?
Sultan Alp Arslan Karahanlılar üzerine bir sefer düzenledi ve Ceyhun ırmağı’nı geçti. Lakin onun vefatı ile bu sefer yarıda kaldı. Yusuf El Harezmi isimli bir kale kumandanı Sultan’ı hançerleyerek vefatına sebep oldu. Türkmen takviminde 2002 yılından Temmuz 2008’e kadar Ağustos ayı Alp Arslan olarak isimlendirilmiştir. Merv kentinde olduğu düşünülen mezarın tam yeri bilinmemektedir.
SULTAN ALPARSLAN EŞLERİ VE ÇOCUKLARI
Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın eşleri Aka Hatun, Seferiye Hatun’dur.
Muizzeddin Melikşah
Tacüddevle Tutuş
İzzeddin Arslan Argun
Böri Bars
Tuğrul
Ayaz
Togan
Arslan
Tekiş
Ayşe
Züleyha
Fülane Hatun
SULTAN ALPARSLAN KİMDİR?
Büyük Selçuklu Devleti’nin kurucularından Horasan Valisi Davet Bey’in oğlu ve Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’in yeğeni olan Alp Arslan’ın doğum tarihini çeşitli kaynaklar 1029 ve 1032 yılları içinde gösterir. Çok yiğit bir savaşçı olarak tarihçiler tarafınca tanımlanan hükümdar küçük yaşta cet binip ok atmayı öğrendi. Birinci gençlik senelerında arkadaşlarından oluşan kendi birliğiyle katıldığı Dandanakan vb. savaşlardaki başarısıyla dikkati çekti ve babasının vefatından daha sonra Horasan valiliğini üstlendi.
Tuğrul Beyefendi 1063’te ölünce ise Selçuklu ülkesinde taht hengameleri başladı. Oğlu olmayan Tuğrul Beyefendi, vasiyetinde Davet Bey’in oğullarından Süleyman’ın tahta geçmesini vasiyet etmişti ve Selçuklu veziri Amid ül-Mülk bu vasiyeti yerine getirerek Rey kentinde Süleyman’ı sultan olarak tahta çıkardı. Lakin Davet Bey’in öteki oğlu Alp Arslan ve Arslan Yabgunun oğlu Kutalmış ile kimi buyruk ve şehzadeler Süleyman’ın sultanlığını tanımadı, Kazvin kentinde Alp Arslan ismine hutbe okundu. Kutalmış’ın Rey önüne gelerek kenti kuşatması üzerine, vezir Amid-ül Mülk, Alp Arslan’dan yardım istediği üzere hutbeyi de onun ismine okuttu. Kutalmış da Alp Arslan ile yaptığı Dameğan yakınlarındaki savaşta ömrünü kaybetti. Alp Arslan Rey kentinde Selçuklu Devleti tahtına çıktı. çabucak sonrasında Amid ül-Mülk’ü azlederek, yerine Nizamülmülk’ü tayin etti.
Alparslan, birinci seferini Gürcistan ve Doğu Anadolu Bölgesi’ne yaptı. Bu seferde oğlu Melikşah ve veziri Nizamülmülk de yer aldı. Bizans’ın elinde bulunan Kars ve Ani bölgesine kadar ilerleyerek buraları ele geçirdi. Bu fethi sonucunda Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, Sultan’a “Ebu’-Feth” (Fetihlerin babası) lakabını vermiştir (1064).
1065 yılı sonlarında Üst-yurd ve Mangışlak taraflarına bir sefer düzenleyerek bölgedeki Kıpçaklarla Türkmenleri yönetimi altına aldı. 1067 yılında Kirman meliki olan kardeşi Kavurd’un isyanı sebebiyle Kirman üzerine yürüdü. Melik Kavurd öncü kuvvetleri mağlup olduğu için kalesine çekildi ve bir elçi göndererek affedilmesini istedi. Sultan bu isteği kabul ederek onu affetti. Kirman Meliki olarak kalmasına müsaade verdi. 1068 yılında tekrar isyan eden Kavurd’un üzerine sefer düzenlese de ordudaki askerler içinde Kavurd yandaşlarının olabileceği sezgisiyle geri çekilmiştir.
Anadolu’da ise Tuğrul Beyefendi tarafınca yöneltilen Türkmen akınları devam ediyordu. Buyruk Afşin 1067 yılında Kayseri’yi ele geçirdi ve yağmaladı. Bunun üzerine Bizans İmparatoru Romen Diyojen Türkleri Anadolu’dan çıkartmak için 1068 yılında sefere çıktı ve Halep’e kadar ilerledi. Lakin bu hareket Türklerin akınlarının ilerlemesine pürüz olmadı, üstelik Amorium kenti ele geçirildi. Akınlar karşılıklı olarak devam etti.
Sultan Alp Arslan 1067 yılında ikinci kez Gürcistan seferine çıkmak zorunda kaldı. Gürcü hükümdarı IV. Bagrat müslüman topraklarını yağmaladı. Sultan Alp Arslan 1067 yılında Erran’a geldi bölge hükümdarlarının itaatlarini aldıktan daha sonra Gürcistan’a girdi, Şekki bölgesini aldı. IV. Bagrat ise, Selçuklular ile savaşa cüret edemeyerek kaçtı. Sultan, Gürcistan’ın her tarafına akıncılar gönderip Tiflis’i ele geçirdi. Sonuç olarak Bagrat Alp Arslan’a tâbi oldu. Mekke Şerifi Muhammed b. Ebî Hâşim 1070 yılında Alp Arslan’ın huzuruna gelerek, Mekke’de hutbenin Abbasi Halifesi ve Selçuklu Sultanı ismine okunduğunu bildirdi.
Sultan Alp Arslan Mısır’ı ele geçirmek amacıyla bir sefer düzenledi ve evvel Bizans topraklarına girdi. Sultan birinci vakit içinderda Malazgirt ve Erciş’i ele geçirdi, Diyarbakır bölgesinde Süveyda (Siverek) ve Tulhum başta olmak üzere biroldukca kaleleri ele geçirdi. çabucak sonrasında 1071 yılında Bizans hakimiyetindeki Urfa’yı kuşattıysa da başarılı olamadı. Urfa’dan Haleb’e hareket eden Sultan burayı kuşatarak kentin anahtarlarını teslim aldı. Şam’a yönelen Sultan; Bizans imparatoru Romen Diyojen’in büyük bir ordu toplayarak Müslüman topraklarına sefere çıktığını haber aldı ve geri döndü. İki ordu Malazgirt ovasında karşılaştı. Sultan Alp Arslan komutasındaki Selçuklu ordusu kendinden sayıca üstün olan Bizans ordusunu Hilal taktiğiyle mağlup etti ve Bizans imparatoru Romen Diyojen’i esir aldı.
ALPARSLAN niye ÖLDÜ?
Sultan Alp Arslan Karahanlılar üzerine bir sefer düzenledi ve Ceyhun ırmağı’nı geçti. Lakin onun vefatı ile bu sefer yarıda kaldı. Yusuf El Harezmi isimli bir kale kumandanı Sultan’ı hançerleyerek vefatına sebep oldu. Türkmen takviminde 2002 yılından Temmuz 2008’e kadar Ağustos ayı Alp Arslan olarak isimlendirilmiştir. Merv kentinde olduğu düşünülen mezarın tam yeri bilinmemektedir.
SULTAN ALPARSLAN EŞLERİ VE ÇOCUKLARI
Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın eşleri Aka Hatun, Seferiye Hatun’dur.
Muizzeddin Melikşah
Tacüddevle Tutuş
İzzeddin Arslan Argun
Böri Bars
Tuğrul
Ayaz
Togan
Arslan
Tekiş
Ayşe
Züleyha
Fülane Hatun