Hocaların hocası Prof. Dr. Korkut Boratav, Sol’da kaleme aldığı “Birtakım ekonomik öngörüler üzerine” başlıklı yazısında Türkiye iktisadının yakın devrinde yaşanabilecekleri ele aldı.
Alman bankası Commerzbank ve IMF’nin Türkiye iktisadına dair yazı ve raporlarına değinen Prof. Dr. Boratav, “Olgun bir iktisattan kelam etmiyoruz. Çok büyük emek rezervleri barındıran; toplumsal bir buhrandan da geçmekte olan Türkiye’deyiz. bu biçimdesine sakinleşen bir gelecek kabul edilebilir mi?” diye sordu.
Korkut Boratav, yazısında şu tespitte bulundu:
“IMF, 2021 daha sonrasında Türkiye iktisat siyasetlerinde, Commerzbank’ın beklentisi doğrultusunda “güvenilirliği geri getiren yeni bir rejime” geçileceğini düşünüyor. Dış kaynak girişleri yardımıyla TL’nin kıymetlenmesi, dolarlı GSYH’nın şişmesi öteki türlü açıklanamaz.
Ne var ki, gerçek büyüme oranını yüzde 3,3 eşiğinde tıkayan IMF öngörüleri dahi gösteriyor ki, Saray idaresinin Türkiye’yi sürüklediği istikrarsızlık ve toplumsal buhran, neoliberal reçetelere teslimiyet ile aşılamayacaktır.”
Commerzbank’ın Türkiye’yi değerlendirdiği yazısındaki “Enflasyon hedeflemesi ya tam uygulanır yahut yoktur. Piyasalar birebir kısır döngüye tekraren şahit olmuştur. Güvenilirliğin geri gelmesi için bir çeşit rejim değişikliği yahut idarenin (mesela IMF gözetimine) devredilmesi gerekebilir.” Sözleri de kıymetlendiren Boratav, şunları kaydetti:
“’Rejim değişikliği’ tabirinin yorumunu okurlara bırakıyorum. ‘Ekonomi idaresinin devri’ önerisi ise yeni değildir. Albayrak, 2018’de yayımladığı YEP’in kontrolünü McKinsey’e devretmeyi tasarlamış; bu seçenek Cumhurbaşkanı’nca önlenmişti.”
SON DÖVİZ KRİZLERİNİN KRONOLOJİSİ
Prof. Dr. Korkut Boratav’ın yazısı şöyleki:
“Merkez Bankası (TCMB) operasyonu daha sonrasında, dış dünyada Türkiye’ye dönük ekonomik öngörüler değiştirildi.
Türkiye tespitlerinden, öngörülerinden değişik, değerli bulduğum ikisini okurlarımla paylaşmak istedim. Bir Alman bankasının 2021’e ait Türkiye raporu ve IMF’nin 2026’ya kadar uzanan öngörüleri…
Alman bankası Commerzbank, 20 Mart 2021 tarihinde kendi sitesinde, Bir daha sonraki Lira Krizi başlıklı bir yazı yayımladı.
Yayın tarihi TCMB Lideri Naci Ağbal’ın bakılırsavden alınmasından daha sonrasındadır. Yazıda kelamı edilen “lira krizi”ni biz “döviz krizi” diye isimlendiriyoruz ve 2018-2021’de döviz piyasalarını etkileyen çalkantıları kastediyoruz. Commerzbank da bunları inceliyor.
Evvel bu krizlerin kronolojisini çıkaralım.
Kronolojinin bir boyutu 2018-2021 içinde yüzde 8 ile yüzde 24 içinde iniş-çıkışlar gösteren TCMB’nin siyaset faizleridir. İkinci boyutu ise, bu faizlerle de kontaklı döviz hareketleri…
Saray iktidarının tetiklediği; sermaye hareketlerinin belirlediği bu faiz-dolar sarmalını üç döviz krizi ortasında yaşadık. Her kriz, döviz fiyatlarını bir üst eşiğe taşıdı.
Birinci döviz krizinin doruğu Ağustos 2018’dedir. Dolar fiyatı 2017 son bulurken 3,79 TL’dir. 12 ay daha sonra (2018 bitiminde) yüzde 40 artışla 5,29 TL olacaktır. Ağustos’ta ise döviz kuru 1 dolar = 6,55 TL’dir Eylül’de TCMB faizinin yüzde 24’e çıkarılması daha sonraki aylarda döviz piyasalarını bir nebze sakinleştirecektir. 2019 sonunda dolar (on iki ayda %12 artarak) 5,95 TL olacaktır.
İktisat idaresi 2020’de faizleri adım adım enflasyonun altına çekti; TCMB rezervlerini eriterek doları frenlemeye çalıştı. Ekim 2020’de ikinci döviz krizi patlak verdi; 1 dolar = 8,12 TL’ye çıktı; Berat Albayrak istifa etti. Naci Ağbal faizleri üç evrede 8,75 puan (%10,25 → %19) yükseltti.
Üçüncü döviz krizini bugünlerde yaşıyoruz. Tetikleyen olay malumdur: Mart’ta Ağbal’ın bakılırsavden alınması… Yeni lider altı ay bekledi; faizleri Eylül-Ekim’de üç puan indirdi. Döviz piyasaları çalkantıya sürüklendi. 5 Kasım 2021’de dolar 9,70 liradır. 19 Mart 2021’e (7,28 TL) göre yüzde 33 artış… Farklı söz edelim: Kavcıoğlu devrinde (yedi buçuk ayda) TL’nin dolara karşı bedeli dörtte bir aşınmıştır.
Dolar/TL serencamını 2017 sonundan başlatalım. Kasım 2021’e kadar TL’nin dolar karşısındaki nominal paha kaybı yüzde 61’e yaklaşmıştır… Üç döviz krizinin birikimli sonuçları ayrıyeten incelenmelidir.
COMMERZBANK’IN AKP ELEŞTİRİSİ
Commerzbank yazısı, yedi ay evvel, üçüncü döviz krizi başlarken yayımlanmış.
Yazı şu tespitle başlıyor: “Yeni lira krizi ufuktadır. Naci Ağbal enflasyon hedeflemesinin acı ilacı olan yüksek faizleri kabul ettikten üç ay daha sonra Lider Erdoğan tarafınca nazaranvden alındı. Ali Babacan periyodundan bu yana Erdoğan güvendiği bir kişiyi bu bakılırsave atamakta; bu bireyden beklediği kararları ‘dudaklarını okuyarak’ almasını ummaktadır.”
Commerzbank’a göre Cumhurbaşkanı’nın “özel bölüm bilançoları ağır döviz yükümlülükleri altında ezilirken yeni bir döviz krizi riskini göze alması beklenemez. bu biçimde, düşük faizlerin Türkiye’nin bugünkü makro-ekonomik problemlerini sahiden ve kısa müddette çözeceğine inanıyor olmalıdır.
Yazı, bu noktada Erdoğan’ın 12 Mart’ta ilan ettiği “Ekonomi Reformları” evrakında yer alan enflasyonla uğraş formlarını vurguluyor. Bu evrak, enflasyona karşı para siyasetini devre-dışı bırakan; polisiye kontrollere dayanan; kamu dalı fiyatlarını sınırlayan “feci bir tasarıdır.” Yazı yeni Başkan’dan neler beklendiğini de sıralıyor:
“Ağbal’ın durdurduğu coşkulu banka kredilerinin açılması [ve] bunların 2021’de ekonomik canlanmayı sürüklemesi beklenebilir. Döviz kuru üstündeki tesirleri dikkate alınmadan faiz oranları daima indirilecektir. Sermaye hareketleri üzerinde ağır-aksak denetimler uygulanabilir. Ana ‘sızıntılı’ denetimler TL’nin paha kaybını durduramaz. Kapsamlı sermaye kısıtlamaları ise Türkiye’nin yabancı sermaye bağımlılığı niçiniyle beklenemez.”
Commerzbank’a nazaran, enflasyon ile döviz kuru içinde bir istikrar oluşması imkânsızdır: “Kur riskleri dört nala artacak; 2021 sonunda dolar 10 TL olacaktır. Büyüme süreci tıkanınca, özel dal bilançoları çatırdayınca, siyaset faizi bir daha yüzde 20’ye çıkarılacak; bu deney son bulacaktır.” Bugün (11 Kasım’da) dolar 9,90 TL’dir. Yıl sonu dolar kuru öngörüsündeki “isabet” dikkat caziptir.
Yazının sonuna göz atalım: “Enflasyon hedeflemesi ya tam uygulanır yahut yoktur. Piyasalar birebir kısır döngüye tekraren şahit olmuştur. Güvenilirliğin geri gelmesi için bir tıp rejim değişikliği yahut idarenin (mesela IMF gözetimine) devredilmesi gerekebilir.”
“Rejim değişikliği” tabirinin yorumunu okurlara bırakıyorum. “Ekonomi idaresinin devri” önerisi ise yeni değildir. Albayrak, 2018’de yayımladığı YEP’in kontrolünü McKinsey’e devretmeyi tasarlamış; bu seçenek Cumhurbaşkanı’nca önlenmişti.
Commerzbank, düşük faizli kredi genişlemesinin 2021’de büyümeyi kamçılayacağını kabul ediyor. Bu biçimlerin, “ağır döviz yükümlülükleri altında ezilen” şirketleri kurtarmak, ihya etmek için de kullanıldığını dikkate almıyor. “Akıl-dışı” gördüğü formların gerçek öne sürülen sebebi buradadır: AKP, ne kıymetine olursa olsun “günü kurtarmalı”; iktidarı korumalıdır.
ORTA VADEDE IMF ÖNGÖRÜLERİ
IMF, yalnızca Türkiye değil, tüm ülkeler için 2026’ya uzanan öngörüler yapıyor. Bunlar, Ekim 2021’de yenilenmiştir.
Türkiye için 2021-2026 öngörüleri, makro-ekonomik bir model çerçevesinde Türkiye uzmanlarınca yapılmış olmalıdır. Değerlilerini aktaralım.
Gerçek büyüme: IMF’ye göre Türkiye iktisadı 2021’de yüzde 9 oranında büyüyecektir. 2022-2026 devrinde ise değişmeyen, yüzde 3,3’lük bir büyüme temposu öngörülüyor. Cumhuriyet devrinin ve son kırk yılın büyüme eğilimlerinin açık-ara altında…
Olgun bir iktisattan kelam etmiyoruz. Çok büyük emek rezervleri barındıran; toplumsal bir buhrandan da geçmekte olan Türkiye’deyiz. bu biçimdesine sakinleşen bir gelecek kabul edilebilir mi?
Dolarlı GSYH hesabı: 2022 daha sonrasında GSYH’nın dolarlı büyüme temposu, istisnasız her yıl yüzde 12 civarında seyredecek; gerçek (sabit TL’li) büyüme oranını aşacaktır. Farklılaşmanın kaynağında “ucuzlayan dolar var iseyımı” var. IMF’nin GSYH hesaplarında öngörülen ortalama enflasyon (“deflatör”) bu vakitte yüzde 12’dir. Dolar fiyatındaki ortalama artışlar ise yüzde 3 civarındadır.
Bu “makas” nasıl ve neden oluşabilir? Tek bir açıklama geçerlidir: 2022-2026 devrinde net yabancı sermaye girişleri yüksek tempolu seyredecek; TL dolara karşı pahalanacak; dolarlı GSYH bu niçinle de artacaktır. IMF’nin bu örtülü senaryosu, iktisat siyasetlerinin “neoliberal kurallara tümüyle döneceği” manasına gelir.
Dolar hesabı ile süratli büyüme, Türkiye iktisadının dış kırılganlıkları, milletlerarası tartısı bakımından olumludur, kıymetlidir. Lakin o kadar… Çünkü, Türkiye halkının gönencinin, hayat şartlarının ölçülmesi sabit fiyatlı GSYH ile başlar; dolarla değil…
İşsizlik: IMF’ye göre 2021’de yüzde 12,2 olan (dar tanımlı) işsizlik oranı, daha sonraki senelerda yüzde 10,5-11 ortasına yerleşecektir. Yüzde 3,3’lük büyüme ile AKP öncesinin tek haneli işsizlik oranlarına dönülemeyeceğini IMF de tespit etmiş oluyor.
İstikrar göstergeleri: Tüketici enflasyonu %12,5-15,4 içinde seyredecektir. İşçi örgütlerinin zayıfladığı bir ortamda gelir dağılımını sermaye lehine dönüştüren ana sistem süregelecektir.
Cari süreç açığı da kalıcıdır: Ulusal gelirin yüzde 2’si civarında seyredecektir.
***
IMF, 2021 daha sonrasında Türkiye iktisat siyasetlerinde, Commerzbank’ın beklentisi doğrultusunda “güvenilirliği geri getiren yeni bir rejime” geçileceğini düşünüyor. Dış kaynak girişleri yardımıyla TL’nin pahalanması, dolarlı GSYH’nın şişmesi öteki türlü açıklanamaz.
Ne var ki, gerçek büyüme oranını yüzde 3,3 eşiğinde tıkayan IMF öngörüleri dahi gösteriyor ki, Saray idaresinin Türkiye’yi sürüklediği istikrarsızlık ve toplumsal buhran, neoliberal reçetelere teslimiyet ile aşılamayacaktır.”
Alman bankası Commerzbank ve IMF’nin Türkiye iktisadına dair yazı ve raporlarına değinen Prof. Dr. Boratav, “Olgun bir iktisattan kelam etmiyoruz. Çok büyük emek rezervleri barındıran; toplumsal bir buhrandan da geçmekte olan Türkiye’deyiz. bu biçimdesine sakinleşen bir gelecek kabul edilebilir mi?” diye sordu.
Korkut Boratav, yazısında şu tespitte bulundu:
“IMF, 2021 daha sonrasında Türkiye iktisat siyasetlerinde, Commerzbank’ın beklentisi doğrultusunda “güvenilirliği geri getiren yeni bir rejime” geçileceğini düşünüyor. Dış kaynak girişleri yardımıyla TL’nin kıymetlenmesi, dolarlı GSYH’nın şişmesi öteki türlü açıklanamaz.
Ne var ki, gerçek büyüme oranını yüzde 3,3 eşiğinde tıkayan IMF öngörüleri dahi gösteriyor ki, Saray idaresinin Türkiye’yi sürüklediği istikrarsızlık ve toplumsal buhran, neoliberal reçetelere teslimiyet ile aşılamayacaktır.”
Commerzbank’ın Türkiye’yi değerlendirdiği yazısındaki “Enflasyon hedeflemesi ya tam uygulanır yahut yoktur. Piyasalar birebir kısır döngüye tekraren şahit olmuştur. Güvenilirliğin geri gelmesi için bir çeşit rejim değişikliği yahut idarenin (mesela IMF gözetimine) devredilmesi gerekebilir.” Sözleri de kıymetlendiren Boratav, şunları kaydetti:
“’Rejim değişikliği’ tabirinin yorumunu okurlara bırakıyorum. ‘Ekonomi idaresinin devri’ önerisi ise yeni değildir. Albayrak, 2018’de yayımladığı YEP’in kontrolünü McKinsey’e devretmeyi tasarlamış; bu seçenek Cumhurbaşkanı’nca önlenmişti.”
SON DÖVİZ KRİZLERİNİN KRONOLOJİSİ
Prof. Dr. Korkut Boratav’ın yazısı şöyleki:
“Merkez Bankası (TCMB) operasyonu daha sonrasında, dış dünyada Türkiye’ye dönük ekonomik öngörüler değiştirildi.
Türkiye tespitlerinden, öngörülerinden değişik, değerli bulduğum ikisini okurlarımla paylaşmak istedim. Bir Alman bankasının 2021’e ait Türkiye raporu ve IMF’nin 2026’ya kadar uzanan öngörüleri…
Alman bankası Commerzbank, 20 Mart 2021 tarihinde kendi sitesinde, Bir daha sonraki Lira Krizi başlıklı bir yazı yayımladı.
Yayın tarihi TCMB Lideri Naci Ağbal’ın bakılırsavden alınmasından daha sonrasındadır. Yazıda kelamı edilen “lira krizi”ni biz “döviz krizi” diye isimlendiriyoruz ve 2018-2021’de döviz piyasalarını etkileyen çalkantıları kastediyoruz. Commerzbank da bunları inceliyor.
Evvel bu krizlerin kronolojisini çıkaralım.
Kronolojinin bir boyutu 2018-2021 içinde yüzde 8 ile yüzde 24 içinde iniş-çıkışlar gösteren TCMB’nin siyaset faizleridir. İkinci boyutu ise, bu faizlerle de kontaklı döviz hareketleri…
Saray iktidarının tetiklediği; sermaye hareketlerinin belirlediği bu faiz-dolar sarmalını üç döviz krizi ortasında yaşadık. Her kriz, döviz fiyatlarını bir üst eşiğe taşıdı.
Birinci döviz krizinin doruğu Ağustos 2018’dedir. Dolar fiyatı 2017 son bulurken 3,79 TL’dir. 12 ay daha sonra (2018 bitiminde) yüzde 40 artışla 5,29 TL olacaktır. Ağustos’ta ise döviz kuru 1 dolar = 6,55 TL’dir Eylül’de TCMB faizinin yüzde 24’e çıkarılması daha sonraki aylarda döviz piyasalarını bir nebze sakinleştirecektir. 2019 sonunda dolar (on iki ayda %12 artarak) 5,95 TL olacaktır.
İktisat idaresi 2020’de faizleri adım adım enflasyonun altına çekti; TCMB rezervlerini eriterek doları frenlemeye çalıştı. Ekim 2020’de ikinci döviz krizi patlak verdi; 1 dolar = 8,12 TL’ye çıktı; Berat Albayrak istifa etti. Naci Ağbal faizleri üç evrede 8,75 puan (%10,25 → %19) yükseltti.
Üçüncü döviz krizini bugünlerde yaşıyoruz. Tetikleyen olay malumdur: Mart’ta Ağbal’ın bakılırsavden alınması… Yeni lider altı ay bekledi; faizleri Eylül-Ekim’de üç puan indirdi. Döviz piyasaları çalkantıya sürüklendi. 5 Kasım 2021’de dolar 9,70 liradır. 19 Mart 2021’e (7,28 TL) göre yüzde 33 artış… Farklı söz edelim: Kavcıoğlu devrinde (yedi buçuk ayda) TL’nin dolara karşı bedeli dörtte bir aşınmıştır.
Dolar/TL serencamını 2017 sonundan başlatalım. Kasım 2021’e kadar TL’nin dolar karşısındaki nominal paha kaybı yüzde 61’e yaklaşmıştır… Üç döviz krizinin birikimli sonuçları ayrıyeten incelenmelidir.
COMMERZBANK’IN AKP ELEŞTİRİSİ
Commerzbank yazısı, yedi ay evvel, üçüncü döviz krizi başlarken yayımlanmış.
Yazı şu tespitle başlıyor: “Yeni lira krizi ufuktadır. Naci Ağbal enflasyon hedeflemesinin acı ilacı olan yüksek faizleri kabul ettikten üç ay daha sonra Lider Erdoğan tarafınca nazaranvden alındı. Ali Babacan periyodundan bu yana Erdoğan güvendiği bir kişiyi bu bakılırsave atamakta; bu bireyden beklediği kararları ‘dudaklarını okuyarak’ almasını ummaktadır.”
Commerzbank’a göre Cumhurbaşkanı’nın “özel bölüm bilançoları ağır döviz yükümlülükleri altında ezilirken yeni bir döviz krizi riskini göze alması beklenemez. bu biçimde, düşük faizlerin Türkiye’nin bugünkü makro-ekonomik problemlerini sahiden ve kısa müddette çözeceğine inanıyor olmalıdır.
Yazı, bu noktada Erdoğan’ın 12 Mart’ta ilan ettiği “Ekonomi Reformları” evrakında yer alan enflasyonla uğraş formlarını vurguluyor. Bu evrak, enflasyona karşı para siyasetini devre-dışı bırakan; polisiye kontrollere dayanan; kamu dalı fiyatlarını sınırlayan “feci bir tasarıdır.” Yazı yeni Başkan’dan neler beklendiğini de sıralıyor:
“Ağbal’ın durdurduğu coşkulu banka kredilerinin açılması [ve] bunların 2021’de ekonomik canlanmayı sürüklemesi beklenebilir. Döviz kuru üstündeki tesirleri dikkate alınmadan faiz oranları daima indirilecektir. Sermaye hareketleri üzerinde ağır-aksak denetimler uygulanabilir. Ana ‘sızıntılı’ denetimler TL’nin paha kaybını durduramaz. Kapsamlı sermaye kısıtlamaları ise Türkiye’nin yabancı sermaye bağımlılığı niçiniyle beklenemez.”
Commerzbank’a nazaran, enflasyon ile döviz kuru içinde bir istikrar oluşması imkânsızdır: “Kur riskleri dört nala artacak; 2021 sonunda dolar 10 TL olacaktır. Büyüme süreci tıkanınca, özel dal bilançoları çatırdayınca, siyaset faizi bir daha yüzde 20’ye çıkarılacak; bu deney son bulacaktır.” Bugün (11 Kasım’da) dolar 9,90 TL’dir. Yıl sonu dolar kuru öngörüsündeki “isabet” dikkat caziptir.
Yazının sonuna göz atalım: “Enflasyon hedeflemesi ya tam uygulanır yahut yoktur. Piyasalar birebir kısır döngüye tekraren şahit olmuştur. Güvenilirliğin geri gelmesi için bir tıp rejim değişikliği yahut idarenin (mesela IMF gözetimine) devredilmesi gerekebilir.”
“Rejim değişikliği” tabirinin yorumunu okurlara bırakıyorum. “Ekonomi idaresinin devri” önerisi ise yeni değildir. Albayrak, 2018’de yayımladığı YEP’in kontrolünü McKinsey’e devretmeyi tasarlamış; bu seçenek Cumhurbaşkanı’nca önlenmişti.
Commerzbank, düşük faizli kredi genişlemesinin 2021’de büyümeyi kamçılayacağını kabul ediyor. Bu biçimlerin, “ağır döviz yükümlülükleri altında ezilen” şirketleri kurtarmak, ihya etmek için de kullanıldığını dikkate almıyor. “Akıl-dışı” gördüğü formların gerçek öne sürülen sebebi buradadır: AKP, ne kıymetine olursa olsun “günü kurtarmalı”; iktidarı korumalıdır.
ORTA VADEDE IMF ÖNGÖRÜLERİ
IMF, yalnızca Türkiye değil, tüm ülkeler için 2026’ya uzanan öngörüler yapıyor. Bunlar, Ekim 2021’de yenilenmiştir.
Türkiye için 2021-2026 öngörüleri, makro-ekonomik bir model çerçevesinde Türkiye uzmanlarınca yapılmış olmalıdır. Değerlilerini aktaralım.
Gerçek büyüme: IMF’ye göre Türkiye iktisadı 2021’de yüzde 9 oranında büyüyecektir. 2022-2026 devrinde ise değişmeyen, yüzde 3,3’lük bir büyüme temposu öngörülüyor. Cumhuriyet devrinin ve son kırk yılın büyüme eğilimlerinin açık-ara altında…
Olgun bir iktisattan kelam etmiyoruz. Çok büyük emek rezervleri barındıran; toplumsal bir buhrandan da geçmekte olan Türkiye’deyiz. bu biçimdesine sakinleşen bir gelecek kabul edilebilir mi?
Dolarlı GSYH hesabı: 2022 daha sonrasında GSYH’nın dolarlı büyüme temposu, istisnasız her yıl yüzde 12 civarında seyredecek; gerçek (sabit TL’li) büyüme oranını aşacaktır. Farklılaşmanın kaynağında “ucuzlayan dolar var iseyımı” var. IMF’nin GSYH hesaplarında öngörülen ortalama enflasyon (“deflatör”) bu vakitte yüzde 12’dir. Dolar fiyatındaki ortalama artışlar ise yüzde 3 civarındadır.
Bu “makas” nasıl ve neden oluşabilir? Tek bir açıklama geçerlidir: 2022-2026 devrinde net yabancı sermaye girişleri yüksek tempolu seyredecek; TL dolara karşı pahalanacak; dolarlı GSYH bu niçinle de artacaktır. IMF’nin bu örtülü senaryosu, iktisat siyasetlerinin “neoliberal kurallara tümüyle döneceği” manasına gelir.
Dolar hesabı ile süratli büyüme, Türkiye iktisadının dış kırılganlıkları, milletlerarası tartısı bakımından olumludur, kıymetlidir. Lakin o kadar… Çünkü, Türkiye halkının gönencinin, hayat şartlarının ölçülmesi sabit fiyatlı GSYH ile başlar; dolarla değil…
İşsizlik: IMF’ye göre 2021’de yüzde 12,2 olan (dar tanımlı) işsizlik oranı, daha sonraki senelerda yüzde 10,5-11 ortasına yerleşecektir. Yüzde 3,3’lük büyüme ile AKP öncesinin tek haneli işsizlik oranlarına dönülemeyeceğini IMF de tespit etmiş oluyor.
İstikrar göstergeleri: Tüketici enflasyonu %12,5-15,4 içinde seyredecektir. İşçi örgütlerinin zayıfladığı bir ortamda gelir dağılımını sermaye lehine dönüştüren ana sistem süregelecektir.
Cari süreç açığı da kalıcıdır: Ulusal gelirin yüzde 2’si civarında seyredecektir.
***
IMF, 2021 daha sonrasında Türkiye iktisat siyasetlerinde, Commerzbank’ın beklentisi doğrultusunda “güvenilirliği geri getiren yeni bir rejime” geçileceğini düşünüyor. Dış kaynak girişleri yardımıyla TL’nin pahalanması, dolarlı GSYH’nın şişmesi öteki türlü açıklanamaz.
Ne var ki, gerçek büyüme oranını yüzde 3,3 eşiğinde tıkayan IMF öngörüleri dahi gösteriyor ki, Saray idaresinin Türkiye’yi sürüklediği istikrarsızlık ve toplumsal buhran, neoliberal reçetelere teslimiyet ile aşılamayacaktır.”